O esparvero perdiguero[1] u azor[1] (Accipiter gentilis (L., 1758)), ye un au de presa de mida meyana d'a familia Accipitridae. Anque en aragonés diz que un d'os nombres más extensos ye «esparvero perdiguero», no se tracta d'un verdader «esparver» y no ye si que parient remoto d'os esparvers propiament ditos.
O plomache d'ista especie ye caracteristicament griso per alto en os adultos, con a tripa y partes més baixas d'o cuerpo de color blanca plena de rayetas horizontals de color negra. En os exemplars inmaduros, ixas mesmas rayetas i son más discontinuas, estando marrons fuscas y eventualment presentando-se como malletas marrons y més a sobén verticals, con o fundo de tot per debaixo de l'animal marrón claret per cuentas de blanco. Asinas, os azors chovens se fan fácils ta destinguir d'os adultos. Totz os exemplars tienen una francha clara per alto d'os uellos que, en chunto con os iris naranchas u royos ells fan destinguidors d'os suyos parients os falcons.
Como altras especies d'o chenero Accipiter, os azors cazan en a selva (las menos vegadas en espacios opiertos), y per as alas que tienen més curtas y d'extremos arronchadetz que no en altras aus de presa, son maniobradors y hábils volando per entre a vechetación. Como en a suya parient l'Accipiter nisus, l'azor tiene predilección per os muixons y os radedors.
Habitan per tot Europa, dende Escandinavia dica las costas mediterranias, anque en a Peninsula Iberica ye un animal exquivo y poco numeroso, estando més frequent en as selvas d'o norte, de clima més humedo y d'influencia atlantica, y tansament present en as selvas xerofilas de tipo mediterranio. No s'ha puesto documentar a suya presencia en as Islas Balears.
En Aragón pareix que i predomina o nombre «azor», de radiz latina («acceptor») y homologo con altras luengas romances d'a Peninsula, como o castellano («azor»), l'astur-leyonés («azor») y o galaico-portugués («açor»), per el que puede considerar-se un termino de destribución plenament iberorromance occidental. Manimenos, en bells puntos de l'aria aragonesofona d'a Comunidat Autonoma, se i documenta como forma popular «esparvero perdiguero» en A Perdiguera[1] y Salas Altas[1] (Semontano de Balbastro), en Solipueyo[1] (val d'A Fueva) y Buerba[1] (val de Vió) en o Sobrarbe, y en Esdolomada[1] (baixa Ribagorza), con una curiosa destribución que, per casualidat u no, cubre qualques comarcas de l'aria oriental, y que clarament s'alinia con a denominación popular de bellas altras especies, parients de luent d'istes animals, en o chenero Buteo, anque fendo-les un aprecio como si se les atribuise d'estar cazadors habituals (u cosa asinas) de perdices.
En bellas publicacions, a demés, se i cita como nombre popular en Aragón a forma «astor»,[2] que coincide con a fonetica d'ista parola en catalán per el que podría estar un termino que no s'hese documentato si que en municipios catalanofonos de l'aria oriental.
Exemplar choven pre-adulto, con a color terrosa
Exemplar choven en o suelo
Video d'una captura
Adulto disecato
Aligons en o niedo.
Niedo alto en un favo
Museum specimen
O esparvero perdiguero u azor (Accipiter gentilis (L., 1758)), ye un au de presa de mida meyana d'a familia Accipitridae. Anque en aragonés diz que un d'os nombres más extensos ye «esparvero perdiguero», no se tracta d'un verdader «esparver» y no ye si que parient remoto d'os esparvers propiament ditos.
O plomache d'ista especie ye caracteristicament griso per alto en os adultos, con a tripa y partes més baixas d'o cuerpo de color blanca plena de rayetas horizontals de color negra. En os exemplars inmaduros, ixas mesmas rayetas i son más discontinuas, estando marrons fuscas y eventualment presentando-se como malletas marrons y més a sobén verticals, con o fundo de tot per debaixo de l'animal marrón claret per cuentas de blanco. Asinas, os azors chovens se fan fácils ta destinguir d'os adultos. Totz os exemplars tienen una francha clara per alto d'os uellos que, en chunto con os iris naranchas u royos ells fan destinguidors d'os suyos parients os falcons.
Como altras especies d'o chenero Accipiter, os azors cazan en a selva (las menos vegadas en espacios opiertos), y per as alas que tienen més curtas y d'extremos arronchadetz que no en altras aus de presa, son maniobradors y hábils volando per entre a vechetación. Como en a suya parient l'Accipiter nisus, l'azor tiene predilección per os muixons y os radedors.
Habitan per tot Europa, dende Escandinavia dica las costas mediterranias, anque en a Peninsula Iberica ye un animal exquivo y poco numeroso, estando més frequent en as selvas d'o norte, de clima més humedo y d'influencia atlantica, y tansament present en as selvas xerofilas de tipo mediterranio. No s'ha puesto documentar a suya presencia en as Islas Balears.
