dcsimg

Bazylia pospolita ( Polish )

provided by wikipedia POL
 src=
Pokrój
 src=
Kwiaty bazylii

Bazylia pospolita (Ocimum basilicum L.), zwyczajowo zwana też bazylią wonną, bazylkiem ogrodowym, bazylijką zwyczajną, balsamem, bazyliszką polską – gatunek rośliny jednorocznej z rodziny jasnotowatych. Pochodzi prawdopodobnie z tropikalnej strefy Afryki, ale obecnie nie rośnie dziko, występuje tylko w uprawie[2]. Nazwa wywodzi się od greckiego βασιλεύς (basileus), czyli król, gdyż wierzono, że tylko król może zerwać tę roślinę. W antycznym Rzymie nazwa tego zioła Basilescus odwoływała się do bazyliszka. Bazylia była wówczas traktowana jako talizman przeciwko tej bestii. Libijczycy spożywali ją dla ochrony przed wężami i skorpionami.

Morfologia

Łodyga
O przekroju czworokątnym i czerwonawym zabarwieniu, wysokości 30 – 60 cm, rozgałęziona.
Liście
Ulistnienie nakrzyżległe. Liście jasnozielone, błyszczące, o długości do 5 cm. Jajowate lub romboidalne, o brzegu karbowanym, rzadziej ząbkowanym. Na spodniej stronie znajdują się gruczoły wytwarzające olejek eteryczny.
Kwiaty
Kielich dwuwargowy, o krótkiej rurce. Koloru czerwonawego, różowego lub żółtobiałego. Kwiaty zebrane po 6 w nibyokółki, które wyrastają z kątów liściowych lub tworzą nibykłosy na szczycie pędu. Kwiaty obfitują w nektar. Kwitnie w lipcu i w sierpniu.
Owoce
Mała (do 15 mm), owalna, brązowa niełupka.
Korzeń
System korzeniowy palowy, niezbyt głęboki, w wyniku pikowania silnie rozgałęziony (korzenie boczne)

Zmienność

Odmiany:

  • Bazylia grecka (Ocimum basilicum var. minimum) – roślina drobnolistna (liście do 1 cm długości), gęsto ulistniona, silnie rozkrzewiona i nisko rosnąca (do 0,5 m wysokości)[3].

Zastosowanie

  • Roślina lecznicza
    • Surowiec zielarski: ziele bazylii – Herba Basilici (ulistnione, ścięte w czasie kwitnienia i ususzone pędy). Zawiera olejek eterycznyolejek bazyliowy (0,5 – 1,5%) – ma bardzo silny, korzenno-kwiatowy zapach i lekko żółtawą barwę. Jego głównymi składnikami są: metylochawikol, cyneol i linalol, eugenol, cytral, limonen, terpinen. Ponadto zawiera garbniki (5%), saponiny, flawonoidy, substancje gorzkie, olej tłusty zawierający oksykwasy tłuszczowe (kwas trionowy), sole mineralne, witaminy
    • Działanie: poprawia trawienie i ułatwia przyswajanie pokarmu – działa przeciwskurczowo, pobudza wydzielanie soku żołądkowego, działa słabo wiatropędnie przeciwzapalnie i przeciwbakteryjnie. Powszechnie uważa się, że działa przeciwdepresyjnie, poprawia nastrój i dodaje sił (działanie podobne do melisy). Stosuje się w łagodnych zaburzeniach trawiennych, wzdęciach, przy niedoborze soku żołądkowego.
 src=
Bazylia (12 dni)
  • Roślina przyprawowa – ma miły, korzenny, słodkawy i pikantny smak i zapach. Jako przyprawy używa się świeżych lub suszonych liści lub całego ziela, które ścina się w czasie kwitnienia. Wówczas roślina odrasta i powtórnie kwitnie. Najlepiej dodawać ją do sałatek i zup, duszonych warzyw oraz twarożku. Można również nacierać zielem mięsa przed dalszym przyrządzaniem. Niezastąpiony składnik prawie wszystkich włoskich dań, świetnie komponuje się z makaronem i pomidorami, główny składnik pesto
  • roślina miododajna.
  • Olejek eteryczny używany jest w przemyśle perfumeryjnym do wyrobu perfum i mydła
  • W przemyśle spożywczym wykorzystywana do wyrobu konserw
  • W przemyśle spirytusowym stosowana do wyrobu likierów
  • Do dziś bazylię traktuje się jako roślinę ozdobną
  • Odstrasza owady

Uprawa

Można ją stosunkowo łatwo uprawiać w ogródku. Wystarczy odchwaszczać i nawozić, najlepiej kompostem, gdyż nie lubi świeżego obornika. Nasiona można wysiewać w maju wprost do gruntu, w rzędach co 30 cm. Gdy osiągną wysokość kilku centymetrów przerwać, zostawiając rośliny co 15-20 cm. Można też uprawiać w doniczce. Lubi stanowiska nasłonecznione, osłonięte od wiatru. Gleby żyzne, przepuszczalne, próchnicze. Należy podlewać z umiarem, w południe, w ciepłe dni dodatkowo spryskiwać wodą. Bazylię może zaatakować mączniak lub mszyce, choć zdarza się to rzadko. Należy wtedy roślinę zanurzyć w wodzie z mydłem, a następnie dokładnie opłukać.

Ciekawostki

Przypisy

  1. Stevens P.F.: Angiosperm Phylogeny Website (ang.). 2001–. [dostęp 2010-03-31].
  2. Germplasm Resources Information Network (GRIN). [dostęp 2010-12-27].
  3. Agnieszka Mike-Jeziorska: Bazylia grecka (pol.). W: wymarzonerosliny.pl [on-line]. MURATOR S.A.. [dostęp 2013-03-05].

Bibliografia

  • Lesley Bremness "Wielka księga ziół", Warszawa, "Wiedza i Życie", 1991 ​ISBN 83-85231-24-2
license
cc-by-sa-3.0
copyright
Autorzy i redaktorzy Wikipedii
original
visit source
partner site
wikipedia POL

Bazylia pospolita: Brief Summary ( Polish )

provided by wikipedia POL
 src= Pokrój  src= Kwiaty bazylii

Bazylia pospolita (Ocimum basilicum L.), zwyczajowo zwana też bazylią wonną, bazylkiem ogrodowym, bazylijką zwyczajną, balsamem, bazyliszką polską – gatunek rośliny jednorocznej z rodziny jasnotowatych. Pochodzi prawdopodobnie z tropikalnej strefy Afryki, ale obecnie nie rośnie dziko, występuje tylko w uprawie. Nazwa wywodzi się od greckiego βασιλεύς (basileus), czyli król, gdyż wierzono, że tylko król może zerwać tę roślinę. W antycznym Rzymie nazwa tego zioła Basilescus odwoływała się do bazyliszka. Bazylia była wówczas traktowana jako talizman przeciwko tej bestii. Libijczycy spożywali ją dla ochrony przed wężami i skorpionami.

license
cc-by-sa-3.0
copyright
Autorzy i redaktorzy Wikipedii
original
visit source
partner site
wikipedia POL