Marmeleiro

Kwiaty

Owoce

Pigwa pospolita (Cydonia oblonga Mill.) – gatunek rośliny wieloletniej z rodziny różowatych (Rosaceae). Jest jedynym przedstawicielem rodzaju pigwa. Pochodzi z obszarów Azji: Zakaukazia, Iranu, Turkiestanu, południowo-wschodniej Arabii, Azji Mniejszej, rozprzestrzeniła się również w innych regionach^[2]. Do Europy Południowej prawdopodobnie została sprowadzona. W Polsce jest uprawiana. Czasami pigwowiec i jego owoce bywa mylnie nazywany pigwą.

Morfologia

Pokrój

Duży krzew lub niewielkie drzewo osiągające 5 m (w warunkach klimatycznych Polski rzadko do 3 m), z cienką łuskowatą korowiną, stale odpadającą płatami o zmiennym ubarwieniu zależnym od odmiany (czerwonawa, popielata lub prawie czarna).

Liście

Jajowate do owalnych, całobrzegie, wierzchnia strona naga, lekko błyszcząca, spodem kutnerowato filcowate, z owłosionym ogonkiem.

Kwiaty

Osadzone pojedynczo, ukazujące się po rozwoju liści, o kolorze białym, bladoróżowym do różowego. Obcopylne, pięciokrotne o 15-25 pręcikach i jednym słupku. Kwitnie na przełomie maja i czerwca.

Owoce

Tzw. owoce jabłkowate, żółte, u większości odmian o średnicy 6 cm (u nowych odmian owoce bywają większe i osiągają nawet 1 kg), z pięcioma komorami nasiennymi, zawierającymi pestki. Pokryte są kutnerem. Nasiona czerwono-brązowe, odwrotnie jajowate, nieregularnie kanciaste, o silnie śluzowiejącej łupinie. MTN 24-45 g. Miąższ owoców twardy i mocno cierpki, aromatyczny, z dużą ilością komórek kamiennych.

Systematyka

Pozycja w systemie Reveala

Gromada okrytonasienne Cronquist, podgromada Magnoliophytina Frohne & U. Jensen ex Reveal, klasa Rosopsida Batsch, podklasa różowe Takht., nadrząd Rosanae Takht., rząd różowce Perleb, podrząd Rosineae Rchb., rodzina różowate Juss., rodzaj pigwa (Cydonia Mill.)^[3].

Zastosowanie

Roślina lecznicza

Surowiec zielarski^[4]

Nasienie pigwy (Semen Cydoniae) zawierające w epidermie około 22% śluzu, zbudowanego z arabinozy, ksylozy i kwasów uronowych, a w zarodku nieco nitrylozydu amygdaliny.

Działanie

Stosuje się tylko w postaci nierozdrobnionej jako środek przeczyszczający, a także zewnętrznie jako przeciwzapalny.

Roślina ozdobna

Jest uprawiana ze względu na swoje ładne owoce, ozdobna jest także podczas kwitnienia. Sadzona jest w ogródkach przydomowych i w parkach. Wykorzystywana bywa do formowania bonsai.

Roślina jadalna

Surowe owoce są twarde i opisywane jako niesmaczne, jednak po ugotowaniu ich smak staje się przyjemny^[5]. Owoce używane są do wyrobu galaretek i dżemów oraz jako dodatek poprawiający smak gotowanych jabłek i gruszek^[5].

Inne zastosowania

Jest uprawiana głównie jako skarlająca podkładka dla grusz i innych drzew owocowych z rodziny Rosaceae. W tym celu uprawiane są wyselekcjonowane typy rozmnażane w sposób wegetatywny. Najczęstszym sposobem rozmnażania są odkłady pionowe^[6]. W Polsce najpopularniejszym typem pigwy stosowanym jako podkładka skarlająca pod grusze jest Pigwa S1. W Europie Zachodniej natomiast wyselekcjonowane w Anglii Pigwa MA, Pigwa MC oraz belgijska Pigwa Adams.

Uprawa

Ma płytki system korzeniowy i dlatego wymaga żyznej i stale wilgotnej gleby. Jest światłolubna, na mróz nie jest całkowicie odporna. Szlachetne odmiany wielkoowocowe, aby nie utraciły cech, rozmnażane są przez odkłady pionowe lub szczepienie na podkładkach gruszy kaukaskiej, głogu jednoszyjkowego, lub jarzębiny^[7], bądź po prostu na siewkach pigwy.

Przypisy

Bibliografia

1. Miejski Ogród Botaniczny w Zabrzu. [dostęp 2011-11-23].
2. Grzegorz Łysiak: Uprawa i odmiany gruszy. Warszawa: Hortpress, 2006, s. 156. ISBN 83-89211-18-1.
3. Zbigniew Podbielkowski: Słownik roślin użytkowych. Warszawa: PWRiL, 1989. ISBN 83-09-00256-4.