nomes no trilho de navegação
Ła sugorigorisia (o anca sugorisia) (nome sientifico Glycyrrhiza glabra) ła xe na pianta ke dura senpre, alta fin a 2 metri, deła fameja dełe Leguminose. Laktritze in todesco, licorice in inglese e liquirizia in tałjàn, ła xe originaria deł'Asia sudocidentałe e deł'Egito, ma i ła conoseva anca i Cinesi e i antichi Greci. A portarla in Eoropa xe sta i frati dominicani 'ntel 14° secoło.
Łe raixe vien doparà in tante maniere, parkè łe ga dełe sostanse (açido glicirisico, glicirisina) co diverse proprietà. Intanto łe xe dolsi e ałora łe se mastega cusì come ke łe xe (bastonsini de sugorigorisia) o se ghin fa gełati, caramełe, spaghi, ciunghe, liquori o łe se mete drento ła graspa.
Ła sugorigorisia ła ga anca proprietà protetive par ła mucosa del stomego e ła va ben par ki ke ga ła gastrite; pare ke ghe sia anca na çerta atività antinfiamatoria e stimołante łe difese imunitarie. I efeti cołaterałi, quando ke se ghin magna masa, xe ła ritension idrica e ła presion alta. Vien perso anca potasio e sto fato pol far dani al core e ai muscołi. Par ste rason xe mejo ke quei ke ga ła presion alta e łe done insinte no i fasa uso de sugorigorisia.
