dcsimg

Żołna zwyczajna ( Polish )

provided by wikipedia POL
Commons Multimedia w Wikimedia Commons

Żołna zwyczajna[3], żołna pospolita[4], żołna pszczołojad[5][6] (Merops apiaster) – gatunek średniego ptaka wędrownego z rodziny żołn (Meropidae), zamieszkujący południową Europę, tylko lokalnie na północ od Alp i Karpat, a także południową Azję i lokalnie w Afryce. Wędrówki w V i VIII. Zimuje w Afryce na południe od Sahary. W Polsce najwcześniejsze wzmianki o lęgach pochodzą z XVIII i XIX w. (w 1792 r. pod Oławą i w 1887 r. pod Nidzicą)[7]. Obecnie skrajnie nielicznie, choć regularnie gnieździ się w części południowo-wschodniej kraju, lęgi znane są także od początku XXI wieku na Dolnym Śląsku[8].

 src=
Samica (z lewej) i samiec (z pszczołą) żołny zwyczajnej
 src=
Jaja żołny zwyczajnej

Cechy gatunku

Słabo zaznaczony dymorfizm płciowy. Czoło białe, wierzch głowy i kark rdzawobrązowy, czarna pręga przez oko. Gardło żółtawe, oddzielone czarną przepaską od błękitnego spodu. Barki, grzbiet i kuper złotooliwkowe (samica ma grzbiet oliwkowozielony, a pozostałe barwy mniej kontrastowe), skrzydła błękitno-zielone, pokrywy skrzydłowe i lotki drugorzędowe brązowe. Oliwkowozielony ogon, a środkowa para sterówek dłuższa od pozostałych o około 3 cm.

Wymiary średnie[9]
dł. ciała ok. 23-25 cm
rozpiętość skrzydeł ok. 43-48 cm
masa ciała ok. 45-55 g
Biotop
Wysokie, piaszczyste urwiska, zarówno naturalne jak i sztuczne. Również skarpy (wąwozy) lessowe[10].
Gniazdo
Długa (do 2m), samodzielnie wygrzebana nora w urwisku.
Jaja
W ciągu roku wyprowadza jeden lęg, składając w połowie czerwca 5 do 6 jaj.
Wysiadywanie
Jaja wysiadywane przez okres około 20 dni przez obydwoje rodziców, choć udział samca jest ograniczony. Pisklęta opuszczają gniazdo po 30 dniach.
Pożywienie
Chwytane w locie owady, głównie błonkówki, chrząszcze, ważki, motyle, muchówki i prostoskrzydłe. Żądłówki miażdży końcem dzioba, aby uniknąć użądlenia. Jednak historie o niszczeniu rodzin pszczelich (nazwa gat. apiaster) są nieprawdziwe – z żądłówek chwyta przede wszystkim osy.

Ochrona

W Polsce jest objęty ścisłą ochroną gatunkową oraz wymagający ochrony czynnej[11].

Filatelistyka

Poczta Polska wyemitowała 31 lipca 2014 r. znaczek pocztowy przedstawiający żołnę zwyczajną o nominale 5,50 . Autorem projektu znaczka była Marzanna Dąbrowska. Znaczek wydrukowano techniką offsetową, na papierze fluorescencyjnym, w nakładzie 200.000 szt.[12][13].

Zobacz też

Przypisy

  1. Merops apiaster, w: Integrated Taxonomic Information System (ang.).
  2. BirdLife International 2016, Merops apiaster [w:] The IUCN Red List of Threatened Species 2017 [online], wersja 2016-1 [dostęp 2017-01-25] (ang.).
  3. Systematyka i nazwy polskie za: P.Mielczarek, M. Kuziemko: Rodzina: Meropidae Rafinesque, 1815 - żołny - Bee-eaters (wersja: 2015-09-05). W: Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2017-01-25].
  4. Albin Łącki: Wśród zwierząt – ptaki. Ponań: Państwowe Wydawnictwo Rolnicze i Leśne, 1988, s. 156. ISBN 83-09-01320-5.
  5. Żołna pszczołojad – WIEM, darmowa encyklopedia. [dostęp 2013-05-07].
  6. Jan Hanzák: Wielki atlas ptaków. Państwowe Wydawnictwo Rolnicze i Leśne, 1981.
  7. Ludwik Tomiałojć, Tadeusz Stawarczyk: Awifauna Polski. Rozmieszczenie, liczebność i zmiany. Wrocław: PTPP "pro Natura", 2003, s. 497. ISBN 83-919626-1-X.
  8. Dobrowolska, K., 2010: Żołna – najbardziej egzotyczny ptak Sudetów. Sudety, nr 3
  9. Wrzosowiska i lasy mieszane. Warszawa: Świat Książki, 1999, s. 58. ISBN 83-7175-212-1.
  10. Rzeczpospolita: Uwaga na żołny (wywiad z ornitologiem Bogusławem Sępiołem). 2011-04-19. [dostęp 2012-11-01].
  11. Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 6 października 2014 r. w sprawie ochrony gatunkowej zwierząt (Dz.U. z 2014 r. poz. 1348)
  12. Marek Jedziniak: Polskie ptaki (pol.). www.kzp.pl. [dostęp 2018-06-02].
  13. Polskie ptaki (pol.). www.kzp.pl, 2014-07-22. [dostęp 2018-06-02].

Bibliografia

  • Andrzej G. Kruszewicz: Ptaki Polski. Encyklopedia ilustrowana. Warszawa: MULTICO, 2007, s. 169. ISBN 978-83-7073-474-9.
license
cc-by-sa-3.0
copyright
Autorzy i redaktorzy Wikipedii
original
visit source
partner site
wikipedia POL

Żołna zwyczajna: Brief Summary ( Polish )

provided by wikipedia POL

Żołna zwyczajna, żołna pospolita, żołna pszczołojad (Merops apiaster) – gatunek średniego ptaka wędrownego z rodziny żołn (Meropidae), zamieszkujący południową Europę, tylko lokalnie na północ od Alp i Karpat, a także południową Azję i lokalnie w Afryce. Wędrówki w V i VIII. Zimuje w Afryce na południe od Sahary. W Polsce najwcześniejsze wzmianki o lęgach pochodzą z XVIII i XIX w. (w 1792 r. pod Oławą i w 1887 r. pod Nidzicą). Obecnie skrajnie nielicznie, choć regularnie gnieździ się w części południowo-wschodniej kraju, lęgi znane są także od początku XXI wieku na Dolnym Śląsku.

 src= Samica (z lewej) i samiec (z pszczołą) żołny zwyczajnej  src= Jaja żołny zwyczajnej
license
cc-by-sa-3.0
copyright
Autorzy i redaktorzy Wikipedii
original
visit source
partner site
wikipedia POL