dcsimg

Distribution ( Spanish; Castilian )

provided by IABIN
Chile Central
license
cc-by-nc-sa-3.0
copyright
Universidad de Santiago de Chile
author
Pablo Gutierrez
partner site
IABIN

Citrus medica ( Spanish; Castilian )

provided by wikipedia ES

Citrus medica, comúnmente llamado cidro o citrón, es un arbusto de la familia de las rutáceas cultivado por su fruta, llamada cidra,[2]limón poncil, limón francés o toronja (aunque este último término se presta a confusión con el pomelo), que rara vez se consume fresca, pero cuya piel se usa en preparaciones de repostería y como aromatizante por su fuerte contenido en aceites esenciales. Fue probablemente el primer cítrico conocido en Europa, documentado desde la época del Imperio romano y precisamente del étimo latino citrus proviene su propio nombre. La Naturalis Historia de Plinio el Viejo lo describe (xii.7), y menciona sus usos medicinales.

 src=
Ilustración
 src=
Flor

Descripción

Es un árbol pequeño o arbusto perennifolio, de 2,5 a 5 m de altura, con el fuste retorcido y ramaje denso y rígido, con espinas en las axilas foliares. Las hojas, de pecíolos cortos, son simples, alternas, elípticas a lanceoladas, de hasta 18 cm de largo, de superficie coriácea y color verde oscuro por el haz, con una distintiva fragancia de limón. Produce flores hermafroditas, fragantes, de buen tamaño, blancas o purpúreas, formando racimos pequeños. Tienen de 4 a 5 pétalos, con 30 a 60 estambres.

El fruto es un hesperidio oblongo o globoso, raramente piriforme, de hasta 30 cm de diámetro, variando mucho entre ejemplares y aún en el mismo ejemplar, con el estilo bien marcado. Está recubierto de una cáscara gruesa, carnosa, pegada al endocarpo, de color amarillo o verdoso, con glándulas oleosas pequeñas y frecuentemente rugosa. Tiene 10 a 15 carpelos, firmes, poco jugosos, dulces o ácidos según la variedad. Normalmente las semillas son pequeñas, monoembriónicas, lisas, blancas por dentro y abundantes.

Distribución y hábitat

Su origen es motivo de controversia pues algunos creen que se originó en la India[3]​aunque otros creen que se originó en China existen documentos de semillas domésticas desde el IV milenio a. C.. La variedad dulce, se empezó a cultivar en el 1300 a. C., y se introdujo desde allí en la medicina judía en el siglo VI a.C. a través de las rutas comerciales.[4]​ Fue el primer cítrico que se cultivó en Europa.

En la antigua Roma se empleó como medicinal, y a partir del siglo II como alimento; es mencionado tanto por Dioscórides como por Plinio. Debe haberse cultivado en Judea en época bíblica, puesto que su fruto —llamado etrog en hebreo— es una de las especies rituales utilizadas en la fiesta de Sucot. En Italia desapareció con la caída del Imperio romano, conservándose sólo en Sicilia, Cerdeña y la región napolitana.

Llegó a América a través de España; los conquistadores lo introdujeron en Florida, Puerto Rico y finalmente California; aunque se desarrollaron plantaciones comerciales, finalmente la dificultad de su crecimiento llevó a su abandono. En Centroamérica, Brasil y Colombia se ha naturalizado, y existen plantaciones de alguna extensión, sobre todo para exportación.

Cultivo

 src=
Imágenes de diversos tipos de cidras, los frutos del cidro
 src=
Vista de la planta

Rara vez se cultiva de semilla; se reproduce con facilidad por esquejes tomados de ramas de 2 a 4 años y plantadas sin defoliar. Con más velocidad se reproduce por injerto sobre base de naranjo dulce (Citrus × sinensis), naranjo amargo (Citrus × aurantium) o pomelo (Citrus × paradisi), pero las frutas así obtenidas son de menor tamaño y el injerto crece a veces con más rapidez de la que el pie puede soportar. Requiere bastante sol, suelo bien aireado, y tolera mal los extremos de temperatura y humedad; a diferencia de otros cítricos, no atraviesa una fase invernal de reposo. Por el peso de los frutos debe tenerse cuidado de podar las ramas largas, o colocarles soportes para que resistan durante todo el crecimiento de estos. Es frecuente también la práctica de cortar las espinas para evitar daño a la fruta en las plantaciones comerciales.

 src=
Inflorescencia

Está en flor la mayor parte del año, produciendo fruta constantemente, aunque la mayor parte se produce en primavera. Tarda unos tres meses en alcanzar la forma madura, con la piel amarillo intenso y un profundo aroma. Para uso culinario normalmente se la recoge aún verde, con entre 12 y 15 cm de diámetro. La producción normal está en torno a los 30 kg anuales, aunque en circunstancias favorables puede alcanzarse el triple de esto.

La variedad «Cidra de Córcega» fue muy cultivada en Córcega a finales del siglo XIX en bancales en terraza, protegidos del viento. La producción, la mayor a escala mundial en esta época, se destinaba sobre todo a industrias alimenticias de Italia y Europa del Norte, aunque localmente se fabricaba un licor típico muy perfumado y apreciado, la «cédratine». Hoy día, el cultivo prácticamente ha desaparecido de Córcega y solamente se realiza, a gran escala, en Marruecos, Italia, China y Sudamérica. En Italia se cultiva principalmente en la región de Calabria, en una área llamada Riviera dei Cedri y que incluye pueblos que se llaman Santa Maria del Cedro y Cetraro, precisamente por el cultivo de esta planta.

Usos

Ritual

El fruto de un cultivar de C. medica, llamado en hebreo etrog (אתרוג), se emplea como una de las cuatro especias (ארבעה מינים, arba'a minim) que se agitan en la fiesta de Sucot, en el otoño septentrional, en una ofrenda prescrita.

Medicinal

Exteriormente este fruto se asemeja a un limón, pero a diferencia de este tiene muy poco jugo. Desde la antigüedad se utilizaba con fines terapéuticos (contra problemas pulmonares, intestinales y otros). El aceite esencial de cidra se considera un antibiótico.[5]

El jugo de cidra con vino se creía que era un antídoto efectivo contra los venenos en general.

Actualmente se valora mucho la fragancia del cidro. Su fruto (incluida la piel) es objeto de comercio internacional y se utiliza mucho como ingrediente en la industria agroalimentaria.[6]

Taxonomía

Citrus medica fue descrita por Carlos Linneo y publicado en Species Plantarum 2: 782, en el año 1753.[7]

Nombre común

Acimboa, acimboga, acimbogo, acimboguero, alambor, azamboa, azamboero, cedro, cidra, cidrado de Valencia, cidra dulce, cidra (fruto), cidral, cidra limón, cidra real, cidras figuradas, cidrera, cidrero, cidro, cimboa, cimboa real, cimboga, cimboga real, cimbogo, cimboguero real, limones de figuras, limones poncíes, limón poncil, naranjo agrio, naranjo real, pomelo, poncil, toronja, toronja alimonada, toronjo, zamboa, zamboero.[8]

Referencias

  1. Citrus medica en PlantList
  2. Entrada de cidra en el Diccionario de la Real Academia
  3. Error en la cita: Etiqueta no válida; no se ha definido el contenido de las referencias llamadas Talon
  4. «Genetic study reveals how citrus became the Med's favorite squeeze». 20 de diciembre de 2018. Consultado el 31 de diciembre de 2018.
  5. «Natural healing Website». Archivado desde el original el 18 de febrero de 2007. Consultado el 29 de diciembre de 2011.
  6. The Purdue University
  7. Citrus medica en Trópicos
  8. «Citrus medica». Real Jardín Botánico: Proyecto Anthos. Consultado el 29 de diciembre de 2011.

Bibliografía

  1. Macbride, J. F. 1949. Rutaceae, Flora of Peru. Publ. Field Mus. Nat. Hist., Bot. Ser. 13(3/2): 655–689.
  2. Molina Rosito, A. 1975. Enumeración de las plantas de Honduras. Ceiba 19(1): 1–118.
  3. Schatz, G. E., S. Andriambololonera, Andrianarivelo, M. W. Callmander, Faranirina, P. P. Lowry, P. B. Phillipson, Rabarimanarivo, J. I. Raharilala, Rajaonary, Rakotonirina, R. H. Ramananjanahary, B. Ramandimbisoa, A. Randrianasolo, N Ravololomanana, Z. S. Rogers, C. M. Taylor & Wahlert. 2011. Catalogue of the Vascular Plants of Madagascar. Monogr. Syst. Bot. Missouri Bot. Gard. 0(0): 0–0.
  4. Small, J. K. 1933. Man. S.E. Fl. i–xxii, 1–1554. Published by the Author, New York.
  5. Standley, P. C. & J. A. Steyermark. 1946. Rutaceae. In Standley, P.C. & Steyermark, J.A. (Eds), Flora of Guatemala - Pa rt V. Fieldiana, Bot. 24(5): 398–425.
  6. Stevens, W. D., C. U. U., A. Pool & O. M. Montiel. 2001. Flora de Nicaragua. Monogr. Syst. Bot. Missouri Bot. Gard. 85: i–xlii, 1–2666.
  7. Vásquez M., R. 1997. Flórula de las Reservas Biológicas de Iquitos, Perú: Allpahuayo-Mishana, Explornapo Camp, Explorama Lodge. Monogr. Syst. Bot. Missouri Bot. Gard. 63: i–xii, 1–1046.
  8. Wunderlin, R. P. 1998. Guide Vasc. Pl. Florida i–x + 1–806. University Press of Florida, Gainseville.

 title=
license
cc-by-sa-3.0
copyright
Autores y editores de Wikipedia
original
visit source
partner site
wikipedia ES

Citrus medica: Brief Summary ( Spanish; Castilian )

provided by wikipedia ES

Citrus medica, comúnmente llamado cidro o citrón, es un arbusto de la familia de las rutáceas cultivado por su fruta, llamada cidra,​ limón poncil, limón francés o toronja (aunque este último término se presta a confusión con el pomelo), que rara vez se consume fresca, pero cuya piel se usa en preparaciones de repostería y como aromatizante por su fuerte contenido en aceites esenciales. Fue probablemente el primer cítrico conocido en Europa, documentado desde la época del Imperio romano y precisamente del étimo latino citrus proviene su propio nombre. La Naturalis Historia de Plinio el Viejo lo describe (xii.7), y menciona sus usos medicinales.

 src= Ilustración  src= Flor
license
cc-by-sa-3.0
copyright
Autores y editores de Wikipedia
original
visit source
partner site
wikipedia ES

Citrona ( Spanish; Castilian )

provided by wikipedia SL


Citronatna citrona (znanstveno ime Citrus medica), je plod oz. sadež agruma, majhnega drevesa oz. grma iz rodu Citrus (družina Rutaceae) in sicer ena od izvirnih treh vrst skupaj z mandarino in pomelom. Drevo je poimenovano tudi kot citronovec, včasih celo cedra (kakor Italijani), kar pa lahko zavede do neprijetne zmede, saj je cedra praviloma le drevo iz družine borovk (npr. libanonska cedra).

Opis

Citrona je do 4 metre visok grm. Mlade veje so rdečkaste do vijoličaste, z velikimi listi, ki lahko dosežejo tudi 20 cm. Cvetovi rastejo v skupinah po tri do dvanajst in so zelo dišeči. V popku so rdečkasti, a odprt cvet je popolnoma bel. Plodovi so svetlo rumeni, ovalni do skoraj okrogli, vzbočeni pri peclju in ošiljeni na nasprotnem koncu, od 20 do 30 cm dolgi. Olupek je na zunanji strani močno hrapav in izredno debel, saj predstavlja do 70 % sadeža. Če odštejemo še semena in mreno med krhlji, dobimo čiste užitne mase le 25-30 % sadeža. Meso, ki je največkrat suho, ima kisel, včasih pa celo sladek okus in zelo rahlo aromo. Lupinino olje je precej aromatično in prijetno.

Zemljepisna razširjenost

Domovina citrone je Azija, verjetno današnji Butan, od koder pa je zelo zgodaj prišla v Evropo. Stari Rimljani so jo poznali kot asirsko ali medijsko jabolko, kar nam točno pove, po kateri poti je prispela v Sredozemlje. Sprva citrone niso uporabljali v prehrani, temveč le kot pripomoček proti mrčesu, predvsem komarjem, zaradi močnega vonja, ki odganja žuželke. Šele v zgodnjem drugem stoletju so začeli v ta namen uporabljati le olupke, medtem ko je sad prešel v kuhinjo kot začimba. Nekje v tretjem stoletju so začeli rastlino gojiti na Siciliji za pridobivanje soka in kandiranega sadja. Danes se rastlina goji od Sredozemlja do Indije in Indonezije, pa tudi v Avstraliji, Braziliji in ZDA. Samoniklo raste predvsem v raznih krajih Indije.

Uporaba in vrste

Citrona se uporablja v živilski industriji za pripravo brezalkoholnih pijač, njeno lupino pa tudi kandirajo. Veliko več je predeluje zdravilska industrija za pridobivanje esence iz olupka, a ta esenca se rada zmotni in pušča smolnate usedline. Zato jo po navadi zmešajo z esenco cedrine, ki je sicer manj žlahtna, a cenejša in bolj obstojna.

Ker se citrona ne uporablja kot sveže sadje, se razne varietete pridobivajo bodisi s križanjem kot s selekcijo samo glede na posamezno lastnost, ki je trenutno zaželena na trgu. Tako je bila zelo zgodaj privzgojena cedrina (Citrus medica citrea gibocarpa), ki se uporablja izključno za pridobivanje esence. To je rumena tekočina z močnim vonjem po citroni, ki je sestavjena predvsem iz limonena, citrala in drugih terpenov. Odlično nadomešča esenco prave citrone v vsakem pogledu. Nekateri agronomi menijo, da je celo nesmiselno gojiti originalno citrono, saj jo bo menda ta varieteta popolnoma izpodrinila.

Posebno mesto zavzema etrog ali judovska citrona (Citrus medica var. ethrog), ki ga uporabljajo judovski verniki za Praznik Tabernakljev. Prideluje se v Grčiji, Abisiniji, predvsem pa v Izraelu. Za razliko od vseh ostalih citrusov je albedo (spužvasti del olupka) užiten in sočen. Iz celotnega sadeža se z dodatkom sladkorja pridobiva sirup za brezalkoholne pijače.

 src=
"Budova roka"

Zanimiva je anomalija v razvoju plodov citrone, znana pod imenom »Budova roka«. Pojavlja se sicer tudi v drugih citrusih, predvsem limonah, a pri citronah je skoraj normalna. Gre za nekakšno predčasno razdelitev na krhlje, kar pomeni, da se plod ne razvije okoli skupine krhljev, temveč okoli vsakega krhlja posebej. Plod torej ne postane okrogel, pač pa zadobi obliko pomaranče, ko jo postrežemo gostu: krhlji so razdeljeni samo do polovice, spodaj se še držijo skupaj. Orientalci so v tej obliki videli roko samega Bude in po tem ima anomalija ime. Omembe je vredna zato, ker so jo strokovnjaki skušali pri citroni pospeševati, saj je pri tem sadežu samo olupek uporaben in Budova roka sestoji praktično iz samega olupka. A doslej se anomalija ni dala udomačiti: še vedno se pojavlja več ali manj samo spontano.

Viri:

  • Gööck Roland, Gewürze und Krauter von A - Z" (V svetu začimb in dišav), Založba Mladinska knjiga in HP Droga Portorož, Ljubljana, 1979 (COBISS)
Wikimedijina zbirka ponuja več predstavnostnega gradiva o temi: Citrona Wikivrste vsebujejo še več podatkov o temi: Citrona
license
cc-by-sa-3.0
copyright
Avtorji in uredniki Wikipedije
original
visit source
partner site
wikipedia SL

Citrona: Brief Summary ( Spanish; Castilian )

provided by wikipedia SL


Citronatna citrona (znanstveno ime Citrus medica), je plod oz. sadež agruma, majhnega drevesa oz. grma iz rodu Citrus (družina Rutaceae) in sicer ena od izvirnih treh vrst skupaj z mandarino in pomelom. Drevo je poimenovano tudi kot citronovec, včasih celo cedra (kakor Italijani), kar pa lahko zavede do neprijetne zmede, saj je cedra praviloma le drevo iz družine borovk (npr. libanonska cedra).

license
cc-by-sa-3.0
copyright
Avtorji in uredniki Wikipedije
original
visit source
partner site
wikipedia SL