H Κιτρέα η λιμεττία (Citrus limetta) είναι ένα είδος εσπεριδοειδούς (citrus), κοινώς γνωστό ως γλυκό μοσχολέμονο, γλυκολέμονο και γλυκιά λιμεττία (sweet limetta). Εναλλακτικά, θεωρείται ότι είναι μια ποικιλία του λεμονιού (Citrus limon), η C. limon 'Limetta'.[1] Είναι εγγενές στη Νότια και τη Νοτιοανατολική Ασία, καλλιεργείται όμως έντονα και στη λεκάνη της Μεσογείου.[2]
Είναι διαφορετικός καρπός από το γλυκό μοσχολέμονο της Παλαιστίνης[3] και από τα γνώριμα ξινά μοσχολέμονα, όπως το Key Lime και το Περσικό μοσχολέμονο. Στη Γαλλία ορισμένες φορές φορές ονομάζεται περγαμόντο (bergamot), δεν πρέπει όμως να συγχέεται με το εσπεριδοειδές δέντρο περγαμοντιά (Citrus bergamia) ή το περγαμόντο.[4]
Το C. limetta είναι μικρό δέντρο, με ύψος έως 8 μ. Έχει ακανόνιστα κλαδιά και σχετικά ομαλό, καφέ-γκρι φλοιό. Έχει πολλά αγκάθια, μήκους από 1,5 έως 7,5 εκ. Οι μίσχοι,[Σημ. 1][5] είναι στενοί, αλλά σαφώς φτερωτοί και έχουν μήκος 8-29 χιλ. Τα φύλλα είναι ένωση, με οξυτενή (acuminate) φυλλάδια μήκους 5-17 εκ. και πλάτους 2,8 έως 8 εκ. Τα άνθη είναι λευκά, 2-3 εκ. Οι καρποί είναι ωοειδείς και πράσινοι και με την ωρίμανσή τους γίνονται κίτρινοι, με πρασινωπό πολτό. Ο μυελός του φυτού (pith) είναι λευκός και σε πάχος περίπου 5 χιλ. Παρά την ονομασία του, ο καρπός του γλυκού μοσχολέμονου μοιάζει εμφανισιακά πολύ με πρασινωπό πορτοκάλι.
Το C. limetta φυτρώνει σε τροπικά και υποτροπικά κλίματα. Ξεκινά να αποδίδει καρπούς σε 5-7 έτη, με μέγιστη παραγωγή στα 10 με 20 χρόνια. Πολλαπλασιάζεται με σπόρους.
Όπως υποδηλώνει η ονομασία «γλυκό μοσχολέμονο», η γεύση του είναι γλυκιά και ήπια, αλλά διατηρεί την ουσία του μοσχολέμονου. Η γεύση του μοσχολέμονου αλλάζει γρήγορα όταν έλθει σε επαφή με τον αέρα και θα γίνει πικρή εντός ολίγων λεπτών, αλλά αν γίνει χυμός και καταποθεί γρήγορα, η γεύση είναι γλυκιά. Η γεύση του είναι λίγο πιο επίπεδη από ό,τι στα περισσότερα εσπεριδοειδή, λόγω της έλλειψης οξύτητας. Μπορεί να συγκριθεί με το limeade[Σημ. 2] και την φράπα.
Αφορά τον ωμό καρπό από το γλυκό λεμόνι. Διατροφική αξίαΤο γλυκό λάιμ σερβίρεται σχεδόν αποκλειστικά ως χυμός και είναι ο πιο κοινός διαθέσιμος χυμός εσπεριδοειδούς στην Ινδία, το Πακιστάν και το Μπανγκλαντές. Ο χυμός πωλείται συνήθως από κινητούς πάγκους στο δρόμο, όπου φρεσκοστίβονται και μερικές φορές σερβίρονται με αλμυρό τσάατ μασάλα (chat masala) ή (kala namak), εκτός κι' αν ειπωθεί στον πωλητή να μην το προσθέσει.
Όπως και στα περισσότερα εσπεριδοειδή, ο καρπός είναι πλούσιος σε βιταμίνη C, παρέχοντας 50 mg ανά μερίδα των 100 g.[6] Στο Ιράν, χρησιμοποιείται για τη θεραπεία της γρίπης και του κοινού κρυολογήματος.
Το δέντρο χρησιμοποιείται για καλλωπιστικούς σκοπούς καθώς και ως απόθεμα μοσχευμάτων.[2]
Όπως τα περισσότερα εσπεριδοειδή, τα γλυκά λάιμ δεν ωριμάζουν εκτός του δέντρου και πρέπει να συλλέγονται όταν είναι πλήρως ώριμα. Αυτό φαίνεται από τη μεγέθους μπάλας του τένις και τη λαμπερή πρασινοκίτρινη γυαλάδα του. Γρατζουνίστε απαλά την επιφάνεια ενός γλυκού μοσχολέμονου: Εάν εμφανιστούν τα έλαιά του στα νύχια, τότε, είναι ώριμα. Οι χυμώδεις καρποί γίνονται βαρείς με το μέγεθός τους.
Τα άγουροι καρποί είναι ελαφρείς για το μέγεθός τους, σκληροί με στυφή σάρκα και θα πρέπει να συλλεχθούν όταν έχουν ωριμάσει πλήρως. Οι υπερώριμοι καρποί είναι θαμποί και συρρικνωμένοι, με ξηρό, σπογγώδες δέρμα. Αποφύγετε καρπούς με καφέ-κίτρινο αποχρωματισμό.[7]
Τα γλυκά λάιμ κρατάνε φρέσκα έως και δύο εβδομάδες σε θερμοκρασία δωματίου και τέσσερις έως οκτώ εβδομάδες εάν τοποθετηθούν στο ψυγείο. Ο κατεψυγμένος χυμός θα κρατήσει έως και έξι μήνες. Είναι δυνατόν να παγώσουν φέτες του καρπού, αν και η περιεκτικότητα της λιμονίνης μπορεί να προκαλέσει στο πολτό να έχει πικρή γεύση με την πάροδο του χρόνου. Αυτό μπορεί να αποφευχθεί με την βύθιση των φετών σε γλυκό σιρόπι, εντός ενός αεροστεγούς γυάλινου βάζου.
H Κιτρέα η λιμεττία (Citrus limetta) είναι ένα είδος εσπεριδοειδούς (citrus), κοινώς γνωστό ως γλυκό μοσχολέμονο, γλυκολέμονο και γλυκιά λιμεττία (sweet limetta). Εναλλακτικά, θεωρείται ότι είναι μια ποικιλία του λεμονιού (Citrus limon), η C. limon 'Limetta'. Είναι εγγενές στη Νότια και τη Νοτιοανατολική Ασία, καλλιεργείται όμως έντονα και στη λεκάνη της Μεσογείου.
Είναι διαφορετικός καρπός από το γλυκό μοσχολέμονο της Παλαιστίνης και από τα γνώριμα ξινά μοσχολέμονα, όπως το Key Lime και το Περσικό μοσχολέμονο. Στη Γαλλία ορισμένες φορές φορές ονομάζεται περγαμόντο (bergamot), δεν πρέπει όμως να συγχέεται με το εσπεριδοειδές δέντρο περγαμοντιά (Citrus bergamia) ή το περγαμόντο.
Η κιτριά είναι κοινή ονομασία του είδους Citrus medica (Κιτρέα η μηδική) του γένους Citrus που ανήκει στα εσπεριδοειδή (πιο συγκεκριμένα στην οικογένεια των Ρουτιδών (Rutaceae)). Ο καρπός της είναι το κίτρο. Στην Ευρώπη το έφερε ο Μέγας Αλέξανδρος με τον στρατό του γυρνώντας από την Περσία περίπου το 324 π.Χ. Στην αρχαιότητα το κίτρο χρησιμοποιείτο για φαρμακευτικούς σκοπούς ενώ ήταν σύμβολο της γονιμότητας και της αφθονίας. Στην Ελλάδα το κίτρο λέγεται και μηδικό μήλο.[1] Είναι μικρό αειθαλές δέντρο με ύψος που φθάνει τα 3,5 μέτρα. Τα κλαδιά του είναι ακανόνιστα, απλωτά και αγκαθωτά. Τα φύλλα είναι μεγάλα, ωχροπράσινα και συνήθως επιμήκη. Ο καρπός (κίτρο) είναι εξογκωμένος στην κορυφή και έχει μήκος από 12 έως 15 εκατοστά. Η επιφάνεια του καρπού είναι ρυτιδωμένη. Το εσωτερικό τμήμα του φλοιού είναι παχύ, άσπρο και κολλώδες, το εξωτερικό είναι λεπτό, κιτρινοπράσινο και αρωματικό. Τα άνθη των όξινων ποικιλιών όπως η «Diamante» είναι πορφυρά στην εξωτερική τους πλευρά ενώ αυτά των γλυκών ποικιλιών όπως της Κορσικής έχουν ένα λευκό προς το κρεμ χρώμα. Με ποικιλίες κιτριάς και νεραντζιάς παράγεται το υβρίδιο της λεμονιάς. Τέλος το κίτρο, μαζί με ένα κομμάτι του μίσχου του, χρησιμοποιείται στην εβραϊκή θρησκεία ως μέρος τελετουργικού.
Υπάρχουν οκτώ ποικιλίες κίτρου βάσει γεωγραφικής προέλευσης:
Η σάρκα του κίτρου χρησιμοποιείται στη μαγειρική για μαρινάρισμα κρεάτων, στη ζαχαροπλαστική για παρασκευή γλυκών, ζαχαρόπηκτων και καραμελών και στην αρτοποιία.[2] Από το φλοιό του κίτρου κατασκευάζεται το ομώνυμο γλυκό κουταλιού και ποτό με το όνομα Cedratine στην Κορσική. Από τα φύλλα του κίτρου παρασκευάζονται στη Νάξο και τρία είδη λικέρ ενώ στη Γαλλία χρησιμοποιούνται ευρύτατα στην αρωματοποιία. Ο καρπός του κίτρου χρησιμοποιείται στη βιομηχανία για παρασκευή του κιτρελαίου και του κιτρικού οξέος. Στην Ελλάδα διοργανώνεται κάθε χρόνο η "Γιορτή Κίτρου" στο χωριό Γαράζο του Μυλοποτάμου. Το Γαράζο είναι η πρώτη κιτροπαραγωγός περιοχή στην Ελλάδα[3] ενώ στο Πάνορμο Μυλοποτάμου ιδρύθηκε το 1931 η "Ένωση Κιτροπαραγωγών Κρήτης", με μικρή μονάδα συλλογής, συσκευασίας και επεξεργασίας, η οποία μεταφέρθηκε κατά τη δεκαετία του 1990 στην περιοχή "Λατζιμάς" προκειμένου να λειτουργήσει εκεί το αυτοματοποιημένο εργοστάσιο επεξεργασίας του προϊόντος.
(Λέγεται ότι στην Κορέα το κίτρο χρησιμοποιείται για να φτιαχτεί ένα είδος τσαγιού με το όνομα «Yujacha» στη πραγματικότητα όμως το συγκεκριμένο τσάι βασίζεται σε ένα φρούτο που λέγεται yuzu.Η σύγχυση οφείλεται στο γεγονός ότι κατά τη μετάφραση στα Αγγλικά ή Ελληνικά λέγεται κίτρο (citrus) παρόλο που τα 2 φρούτα είναι ξεχωριστοί τύποι εσπεριδοειδών.)
Η κιτριά είναι κοινή ονομασία του είδους Citrus medica (Κιτρέα η μηδική) του γένους Citrus που ανήκει στα εσπεριδοειδή (πιο συγκεκριμένα στην οικογένεια των Ρουτιδών (Rutaceae)). Ο καρπός της είναι το κίτρο. Στην Ευρώπη το έφερε ο Μέγας Αλέξανδρος με τον στρατό του γυρνώντας από την Περσία περίπου το 324 π.Χ. Στην αρχαιότητα το κίτρο χρησιμοποιείτο για φαρμακευτικούς σκοπούς ενώ ήταν σύμβολο της γονιμότητας και της αφθονίας. Στην Ελλάδα το κίτρο λέγεται και μηδικό μήλο. Είναι μικρό αειθαλές δέντρο με ύψος που φθάνει τα 3,5 μέτρα. Τα κλαδιά του είναι ακανόνιστα, απλωτά και αγκαθωτά. Τα φύλλα είναι μεγάλα, ωχροπράσινα και συνήθως επιμήκη. Ο καρπός (κίτρο) είναι εξογκωμένος στην κορυφή και έχει μήκος από 12 έως 15 εκατοστά. Η επιφάνεια του καρπού είναι ρυτιδωμένη. Το εσωτερικό τμήμα του φλοιού είναι παχύ, άσπρο και κολλώδες, το εξωτερικό είναι λεπτό, κιτρινοπράσινο και αρωματικό. Τα άνθη των όξινων ποικιλιών όπως η «Diamante» είναι πορφυρά στην εξωτερική τους πλευρά ενώ αυτά των γλυκών ποικιλιών όπως της Κορσικής έχουν ένα λευκό προς το κρεμ χρώμα. Με ποικιλίες κιτριάς και νεραντζιάς παράγεται το υβρίδιο της λεμονιάς. Τέλος το κίτρο, μαζί με ένα κομμάτι του μίσχου του, χρησιμοποιείται στην εβραϊκή θρησκεία ως μέρος τελετουργικού.
_Mosambi_at_a_market_in_Seethammadhara.jpg)
