Bean Goose

Gęś zbożowa, posiewnica^[4] (Anser fabalis) – gatunek dużego wędrownego ptaka wodnego z rodziny kaczkowatych (Anatidae).

Systematyka

Wyróżniono kilka podgatunków A. fabalis^[5][6]:

• A. fabalis fabalis – gęś zbożowa – pas tajgi od Półwyspu Skandynawskiego po Ural
• A. fabalis johanseni – tajga i lasotundra od Uralu po Bajkał
• A. fabalis middendorffii – gęś tajgowa – azjatycka tajga na wschód od Bajkału

Niektórzy ornitolodzy zaliczali też do podgatunku gęś krótkodziobą (A. brachyrhynchus), która w odróżnieniu od zbożowej ma krótki różowo-czarny dziób i różowe łapy.
Zimują w pasie od północno-zachodniej Europy po Japonię. W przypadku cięższych zim przenoszą się na południe, wyjątkowo docierając do północnej Afryki.

Cechy gatunku

Samiec i samica, a także osobniki młodociane ubarwione są jednakowo. Ogólnie ubarwiona szarobrązowo, na grzbiecie i bokach poprzeczne jasne prążki. Podogonie i ogon biały. Łapy pomarańczowe, dziób czarny u nasady i końcu z pomarańczowymi (ich wielkość zależy od podgatunku) plamami. W locie widać z przodu ciemnoszare skrzydła (gęgawa ma je jasne). Jesienią pojawia się w dużych stadach liczących dziesiątki tysięcy osobników, zwłaszcza w Wielkiej Brytanii i nad Dunajem, na Węgrzech tysiące osobników. Podobna do gęgawy, ale jest ciemniejsza i widać różnice po głowie. Wydaje czyste dźwięki "ang ang kaiak".

Wymiary średnie^[7]

• Długość ciała ok. 75 cm
• Długość skrzydła 44-50 cm
• Rozpiętość skrzydeł 160 cm
• Masa ciała ok. 1,7 – 3,6 kg.

Biotop

Tundra i tajga. Zimuje na terenach pokrytych niską roślinnością zielną szukając nieużytków, odludnych wybrzeży, rozległych pól i pastwisk, jak i wód otwartych. Trudno zbliżyć się do takich stad, bo są bardzo czujne i wśród nich znajdują się strażnicy obserwujący nieustannie najbliższe otoczenie.

Gniazdo

To zagłębienia w ziemi wysłane puchem z dodatkiem mchu i trawy w pobliżu wody w odosobnionych miejscach na wybrzeżach jezior i rzek, wysepkach lub bagnach.

Jaja

W ciągu roku wyprowadza jeden lęg, składając w kwietniu – czerwcu 3 do 8 białawych jaj. Jaja w kolorze od białego do bladozielonkawego o wymiarach 84 x 55,5 mm.

Stado tundrowej gęsi zbożowej

Wysiadywanie

Jaja wysiadywane są przez okres 25 – 30 dni przez samicę. Gęsiory jednak znajdują się w pobliżu i opiekują młodymi. Pisklęta usamodzielniają się po 40 – 50 dniach. Gąsięta po 2 miesiąca potrafią już latać i na przełomie sierpnia i września opuszczają tereny lęgowe. Mają matowe upierzenie o piórach z brązową obwódką.

Pożywienie

Rośliny, które zbiera głównie na lądzie – trawy i rośliny wodne.

Ochrona

Gatunek łowny od 1 września do 21 grudnia, a na terenie województw: dolnośląskiego, lubuskiego, wielkopolskiego, zachodniopomorskiego do 31 stycznia. Zdarza się, że przynoszą szkody rolnikom, w czasie przelotów mogą niszczyć zasiewy.

Anser fabalis

Zobacz też

• fauna Polski
• ptaki Polski

Przypisy

Bibliografia

1. Karel, Stastny: Ptaki wodne. Warszawa: Delta, 1993. ISBN 83-85817-10-7.
2. Carles Carboneras: Family Anatidae (Ducks, geese and Swans). W: Josep del Hoyo, Andrew Elliott, Jordi Sargatal: Handbook of the Birds of the World. Cz. 1: Ostrich to Ducks. Barcelona: Lynx Edicions, 1992. ISBN 84-87334-10-5. (ang.)
3. Przemysław Busse (red.), Zygmunt Czarnecki, Andrzej Dyrcz, Maciej Gromadzki, Roman Hołyński, Alina Kowalska-Dyrcz, Jadwiga Machalska, Stanisław Manikowski, Bogumiła Olech: Ptaki. T. I. Warszawa: Wiedza Powszechna, 1991, seria: Mały słownik zoologiczny. ISBN 83-214-0563-0.

• łoś
• jeleń szlachetny
• jeleń sika
• daniel
• sarna
• dzik
• muflon

• lis rudy
• jenot
• borsuk
• kuna leśna
• kuna domowa
• norka amerykańska
• tchórz zwyczajny
• szop pracz
• piżmak
• zając szarak
• dziki królik

• jarząbek
• bażant
• kuropatwa
• gęś gęgawa
• gęś zbożowa
• gęś białoczelna
• krzyżówka
• cyraneczka
• głowienka
• czernica
• gołąb grzywacz
• słonka
• łyska

• Na podstawie Rozporządzenia Ministra Środowiska z dnia 11 marca 2005 r. w sprawie ustalenia listy gatunków zwierząt łownych (Dz.U. z 2005 r. nr 45, poz. 433)