Multimedia w Wikimedia Commons 
Hasło w Wikisłowniku Kulon zwyczajny, kulon (Burhinus oedicnemus) – gatunek średniego ptaka wędrownego z rodziny kulonów (Burhinidae), zamieszkujący niemal całą Europę poza północnymi i północno-wschodnimi skrajami kontynentu oraz Afrykę Północną i Azję zachodnią, środkową i południową. Przylot w kwietniu, odlot w sierpniu-październiku[3][4]. Zimuje w północnej i wschodniej Afryce oraz zachodniej Azji[5]. W Polsce niegdyś liczny, obecnie skrajnie rzadko lęgowy. Nad środkową Wisłą gniazduje od ośmiu do dziesięciu par[3].
Oba człony nazwy naukowej wywodzą się z języka greckiego. Nazwa rodzajowa Burhinus pochodzi od słów βου- (bou-) – duży, wielki oraz ῥις (rhis), ῥινος (rhinos) – nos. Epitet gatunkowy oedicnemus ma źródło w wyrazach οιδεω (oideō) – spuchnąć, nabrzmiewać oraz κνημη (knēmē) – noga[6].
Całkowita długość ciała kulona to ok. 40–44 cm. Rozpiętość skrzydeł zawiera się w zakresie 77–85 cm. Przeciętny osobnik dorosły osiąga wagę mieszczącą się w przedziale 290–535 g[7][3].
Upierzenie w większości o piaskowej barwie. Biała brew oraz pasek policzkowy. Widoczne ciemne nakrapianie i paski na wierzchnich częściach ciała, natomiast brzuch ma jasny, prawie biały kolor. Kantarek jaśniejszy niż reszta głowy. W locie na małych pokrywach skrzydłowych widoczne wąskie, białe paski z jednym brzegiem ciemnobrązowym, drugim czarnym. Końcówki dużych pokryw skrzydłowych jasnoszare. Spodnia część skrzydła w większości jasna, pierś pokryta ciemnymi wzorami, gardło białe. Spód ogona jasnobrązowy. Długie, mocne, jasnożółte nogi. Dziób krótki o żółtej barwie, z czarną końcówką. Oczy duże i żółte[8][5][7][3][9][10].
Zamieszkuje brzegi rzek, półpustynne stepy i niskie zakrzewienia, suche ugory, tereny uprawne oraz kamieniste obszary[8][3].
Kulon zwyczajny prowadzi nocny tryb życia. Płochliwy, w przypadku zagrożenia kuli się, a następnie szybko przemieszcza się do ukrycia[3].
Głos: donośne triliuuuu[3] lub powtarzane kur-lee[5]. Nawoływanie kulona zwyczajnego jest słyszalne po zmierzchu, może trwać do 30 minut[7].
Gatunek na ogół monogamiczny, ale znane są przypadki, gdzie samiec tworzył pary z dwoma różnymi samicami[8].
Toki: samiec chodzi na wyciągniętych nogach z głową zniżoną do poziomu reszty ciała, czasem również podnosi ogon. Może również łukowato wyginać szyję i oferować samicy pożywienie[8].
Habitat: gniazda budowane najczęściej na skalistym podłożu, często w okolicy punktowo porośniętą roślinnością lub w miejscach, gdzie jest ona niska (m.in. pastwiska)[5].
Gniazdo: zagłębienie w ziemi wyłożone muszlami i małymi kamieniami lub fragmentami roślin[8].
W większości przypadków samica składa jaja wiosną. W północnej Afryce okres lęgowy trwa od marca do czerwca, w Palestynie od kwietnia do czerwca, od stycznia do czerwca na Wyspach Kanaryjskich. Możliwe dwa lęgi rocznie w normalnych warunkach, częściej jeden ze względu na niską dostępność odpowiednich terenów lęgowych. W ciągu roku może wyprowadzać do pięciu lęgów uzupełniających w przypadku utraty jaj lub śmierci piskląt[8][3][7].
Jaja: samica składa do trzech jaj, najczęściej dwa[11][3], zazwyczaj z dwudniowym odstępem między każdym zniesieniem. Mogą mieć kremową lub płowożółtą barwę, ponadto widoczne ciemne plamy i prążki[8].
Wysiadywanie: trwa 26–27 dni, z udziałem obojga rodziców[3].
Pisklęta: karmione przez samca i samicę do momentu uzyskania pełnego upierzenia po 36–42 dniach. Ubarwienie w nierzucających się w oczy, kamuflujących kolorach, dodatkowo pisklęta w razie zagrożenia przylegają całym ciałem do podłoża i pozostają w bezruchu[5]. Młode opuszczają gniazdo ok. 2 dni po wykluciu[8], a lotność uzyskują po ok. 40 dniach[4].
Poszukuje jedzenia na ziemi. W skład diety kulona zwyczajnego wchodzą m.in. owady i ich larwy, koniki polne, mrówki, świerszcze, skorki, chrząszcze, równonogi i dżdżownice, czasem również małe ssaki, np. szczury, oraz pisklęta innych ptaków i jaszczurki[3][5][8][7].
(Linnaeus, 1758)
Podgatunek nominatywny. Południowa część Wielkiej Brytanii, obszar od Półwyspu Iberyjskiego przez północne Bałkany do Ukrainy i Kaukazu. Zimuje w południowych partiach zamieszkiwanego terytorium oraz w Senegalu i Etiopii. B. o. saharae(Reichenow, 1894)
Północna Afryka, wyspy na Morzu Śródziemnym, Grecja, obszar od Turcji przez Środkowy Wschód do Iraku i południowego Iranu. Jaśniejsze upierzenie niż u podgatunku nominatywnego[9]. B. o. hartertiVaurie, 1963
Delta Wołgi, dawny obwód zakaspijski, Turkiestan do jeziora Zajsan na wschodzie Kazachstanu, Iran i Pakistan, prawdopodobnie do doliny Indusu. Zimuje na obszarze od północno-wschodniej Afryki do południowo-zachodniej Azji. Upierzenie o mniej intensywnym, szarawym kolorze niż w przypadku podgatunku nominatywnego[9]. B. o. distinctus(Bannerman, 1914)
Zachód i centralna część Wysp Kanaryjskich poza wyspą La Gomera. B. o. insularum(Sassi, 1908)
Wschodnie partie Wysp Kanaryjskich.Pomimo obserwowanego trendu spadkowego w liczebności, Czerwona Księga Gatunków Zagrożonych od roku 2014 klasyfikuje kulona jako gatunek najmniejszej troski (LC) ze względu na wielkość zamieszkiwanego terytorium oraz wciąż liczne populacje[11].
W Polsce jest objęty ścisłą ochroną gatunkową oraz wymagający ochrony czynnej, dodatkowo obowiązuje zakaz fotografowania, filmowania lub obserwacji, mogących powodować płoszenie lub niepokojenie[13]. Zagrożeniami dla tego ptaka są zalesianie i zagospodarowywanie ugorów, regulacja rzek, zatrucie środowiska oraz niepokojenie przez ludzi. Ponadto ptaki oraz ich jaja często padają ofiarą lisów[5][11].
Kulon zwyczajny, kulon (Burhinus oedicnemus) – gatunek średniego ptaka wędrownego z rodziny kulonów (Burhinidae), zamieszkujący niemal całą Europę poza północnymi i północno-wschodnimi skrajami kontynentu oraz Afrykę Północną i Azję zachodnią, środkową i południową. Przylot w kwietniu, odlot w sierpniu-październiku. Zimuje w północnej i wschodniej Afryce oraz zachodniej Azji. W Polsce niegdyś liczny, obecnie skrajnie rzadko lęgowy. Nad środkową Wisłą gniazduje od ośmiu do dziesięciu par.
