Perception Channels: tactile ; chemical
US Federal List: no special status
CITES: no special status
IUCN Red List of Threatened Species: least concern
No negative effects. Martes martes avoids human settlements, and has never been known as a pest. (pp. 410-411 in Grzimek 1990)
The winter coat of the European pine marten has always been much in demand. The species has been successfully kept on fur farms. Life history characteristics, however, prevent trade of pine marten fur from being feasible on a large commercial scale (Grzimek 1990).
The pine marten is omnivorous. It favors animal food, relying on small mammals for most of the year. The diet composition and proportion often change according to season and local conditions. Populations respond to the unpredictable cycles of rodents, such as voles, by drastically increasing their consumption of these prey items (Zalewski et al 1995). The reproductive characteristics of Martes martes prevent it from closely tracking the rodent cycles: a population increase is seen a full year after a rodent boom. When fruits and berries become abundant in the autumn, martens may fill 30% of their diet with these resources (in Scotland and on the island of Minorca). In other regions, such as Poland, fruits may never be eaten (Zalewski et al 1995, Clevenger 1993, Gurnell et al 1994). Aside from the effects of seasonally available fruits and unpredictable rodent booms, diet is otherwise reasonably constant. Favored foods include voles, squirrels, other small mammals, birds, insects, carrion, and frogs, reptiles, and snails. Diets of pine martens that forage along a loch in Scotland have been recorded to include crabs, echinoderms, and barnacles (Gurnell et al 1994).
Food is stored in the summer and autumn to compensate for low winter resources (Helldin and Lindstrom 1995). Martens are skillful treetop hunters, racing on thin, swinging branches and leaping from one treetop to another in pursuit of a squirrel. Their arboreal adaptations discussed earlier allow this acrobatic ability. Foraging also occurs extensively on the forest floor. In habitats other than forest, all foraging is completed on the ground. Several skull attributes allow martens to be remarkable predatators: elongated braincase allows for insertion of an elarged temporalis muscle; a large flange on the mandibular fossae prevent dislocation of the lower jaw; and, well-developed shearing and crushing cheekteeth. These characteristics aid martens in capture, restraint and processing of prey (Zalewski et al 1995, Clevenger 1993, Gurnell et al 1994, Grzimek 1990, Helldin and Lindstrom 1995).
The European pine marten is distributed through most portions of continental Eurasia from western Europe in the west to western Siberia in the east, from the northern edge of coniferous forest in the north to Asia Minor in the south. The species also inhabits the Caucasus and many Mediterranean islands including the Balearic Islands, Corsica, Sardinia, Elba and Sicily. The degree to which island populations are due to human introduction is not entirely known. Formerly widespread in Great Britain, it is now restricted to Ireland and northern portions of mainland Britain (Corbet and Southern 1977, Nowak 1999).
Biogeographic Regions: palearctic (Native )
Martes martes prefer forest habitats, including deciduous, mixed, and coniferous forest. Old-growth forest is often preferred over young forest (Overskaug et al 1994). The species is considered to be a habitat specialist. Having a closed treetop as cover from predation is thought to be an important habitat criterion for pine martens. They are found outside of forest, however. On the island of Minorca, Martes martes showed no habitat preference, living in shrubland and seemingly indifferent to tree cover (Clevenger 1994). It is thought that the absence of predators on the island has allowed the martens to become habitat generalists. In Scotland, pine martens frequent many habitat types. They are seen in young forest plantations, coarse grassland, heather and grass moorland, and borders. Stone dykes are used as runways to get from area to another (Gurnell et al 1994).
Terrestrial Biomes: savanna or grassland ; forest
Average lifespan
Status: captivity: 17.0 years.
Average lifespan
Status: wild: 10.0 years.
Average lifespan
Status: captivity: 15.0 years.
Martes martes is a medium-sized carnivore, about the size and proportions of a large domestic cat. Head and body length is 450-580 mm, tail length is 160-280 mm. Substantial size variation is found geographically. Sexual dimorphism is also seen in size, with males outweighing females by 12-30%. The fur is a rich brown coat that is thick and silky in the winter and short and coarse in the summer. Pads on the soles are completely covered with fur in the winter. Juveniles acquire their adult pelage in their first winter, and a complete molt occurs only once a year, in the spring. The winter fur grows in September. The coloration includes an irregular, creamy-orange throat patch, a grayish tint on the belly, and darkening on the paws. The tail is long and bushy and the ears are relatively large and triangular. An abdominal scent gland is present, as well as anal scent glands.
The pine marten is an adept tree climber, with many adaptations including bone and muscle structure for powerful forelimbs, long tail to aid in balancing, and well-developed claws (Grzimek 1990, Corbet and Southern 1977, Nowak 1999).
Range mass: 480 to 1800 g.
Other Physical Features: endothermic ; bilateral symmetry
Average basal metabolic rate: 4 W.
Reproduction in European pine martens is tied closely to the seasonality of their temperate habitats, as it is in many members of the family Mustelidae. Mating and fertilization in July and August is followed by a period of delayed implantation that lasts about seven months. Implantation occurs in late February and March. The timing of implantation responds to photoperiod, specifically to the spring increase in duration of daylight. Postimplantation development lasts 30-35 days, and parturition occurs in late March through April. Each litter produces an average of three young (range, 2-5). Adult females only have four functional mammae.
Adult male pine martens exhibit a distinct seasonal testicular cycle. Males complete testicular development a full month before estrous, and begin regression about the time females enter estrous. The first visible sign of estrous in females is an enlarged vulva. Most matings occur within a 30- to 45-day period, during which females may exhibit one to four periods of sexual receptivity. These periods last for 1-4 days and have an interval of 6-17 days. Copulation is prolonged, lasting 30-50 minutes, and may occur on the ground or in trees. In captivity, multiple copulations with one or more males can occur during each period of receptivity. A "false heat" occurs in February and March, corresponding to implantation and the beginnings of pregnancy. The increased social activity and intrasexual aggression may facilitate late dispersal of yearlings (Helldin and Lindstrom 1995).
At birth, young of Martes martes weigh about 30 g. They are blind, deaf and toothless, and have thick, short fur. The eyes open at 34-38 days. Young martens begin consuming solid food at 36-45 days, and weaning occurs about six weeks after parturition. At 7-8 weeks, young emerge from the den and may begin dispersing at 12-16 weeks, during the breeding season. Some young may overwinter in the natal territory and disperse in the following spring.
In the wild, male and female Martes martes may mate in their first summer, at 14 months of age. The first mating season, however, may typically be deferred until the second or third year. In captivity, most males do not breed until 27 months old. This could be due to stress incurred under captive conditions or inaccuracy in aging wild animals. In captivity, Martes martes lives about 15 years, and males can be sexually vigorous throughout their lives. (Mead 1994, Helldin and Lindstrom 1995).
Key Reproductive Features: gonochoric/gonochoristic/dioecious (sexes separate); sexual
Average birth mass: 30 g.
Average gestation period: 28 days.
Average number of offspring: 4.
Average age at sexual or reproductive maturity (male)
Sex: male: 426 days.
Average age at sexual or reproductive maturity (female)
Sex: female: 456 days.
Ar mart boutin, pe mart ar pin, (Martes martes) a zo ur c'higdebrer bihan eus kerentiad ar mustelideged.
A-vent eo gant ur c'hazh. Muzuliañ a ra war-dro 53 cm gant ul lost blevek 25 cm ha pouezañ a ra war-dro 1,5 kg. Brasoc'h eo ar pared eget ar parezed. Gell eo e vlevenn ha stankoc'h e-pad ar goañv. Un tarch gwenn zo war e c'houzoug. Bihan ha ront eo e zivskouarn ha lemm e zent.
Bevañ a ra dreist-holl er c'hoadegoù. Annezañ a ra e gwez kleuz pe e strouezh. Skilfoù damguzh en deus, ar pezh a ro tro dezhañ da bignat aes er gwez ha da hemolc'hiñ enno. Ampart eo ivez evit kerzhet war an douar. Diouzh an noz ha da serr-noz e vez oberiant dreist-holl. Debriñ a ra bronneged bihan, evned, amprevaned, raned ha gagnoù. C'hoarvezout a ra ivez en em vagfe gant frouezh, vioù ha mel.
Merkañ a ra e dachennad dre lakaat e gaoc'h war an harzoù.
Hemolc'het eo gant an erer ha gant al louarn rous met dreist-holl gant an dud evit e greoñ priziet.
Gallout a ra bevañ 18 vloaz en ur gwarezva met war-dro 10 vloaz hepken en natur. E oad gour a dizh war-dro 2 pe 3 bloaz. E miz Meurzh pe Ebrel e vez ganet ar c'helin (etre 1 ha 5) goude un dougen ur miz. Pouezañ a reont 30 g hag ec'h eont er-maez eus o douarenn e miz Even hepken.
Ar mart boutin, pe mart ar pin, (Martes martes) a zo ur c'higdebrer bihan eus kerentiad ar mustelideged.
A-vent eo gant ur c'hazh. Muzuliañ a ra war-dro 53 cm gant ul lost blevek 25 cm ha pouezañ a ra war-dro 1,5 kg. Brasoc'h eo ar pared eget ar parezed. Gell eo e vlevenn ha stankoc'h e-pad ar goañv. Un tarch gwenn zo war e c'houzoug. Bihan ha ront eo e zivskouarn ha lemm e zent.
Bevañ a ra dreist-holl er c'hoadegoù. Annezañ a ra e gwez kleuz pe e strouezh. Skilfoù damguzh en deus, ar pezh a ro tro dezhañ da bignat aes er gwez ha da hemolc'hiñ enno. Ampart eo ivez evit kerzhet war an douar. Diouzh an noz ha da serr-noz e vez oberiant dreist-holl. Debriñ a ra bronneged bihan, evned, amprevaned, raned ha gagnoù. C'hoarvezout a ra ivez en em vagfe gant frouezh, vioù ha mel.
Merkañ a ra e dachennad dre lakaat e gaoc'h war an harzoù.
Hemolc'het eo gant an erer ha gant al louarn rous met dreist-holl gant an dud evit e greoñ priziet.
Gallout a ra bevañ 18 vloaz en ur gwarezva met war-dro 10 vloaz hepken en natur. E oad gour a dizh war-dro 2 pe 3 bloaz. E miz Meurzh pe Ebrel e vez ganet ar c'helin (etre 1 ha 5) goude un dougen ur miz. Pouezañ a reont 30 g hag ec'h eont er-maez eus o douarenn e miz Even hepken.
La marta o el mart[2] (Martes martes) és una espècie de mamífer de la família dels mustèlids comuna a la major part d'Europa.[3]
Mesura prop de 25 cm d'alçada i 50 cm del cap fins al començament de la cua, que mesura prop de 30cm. Un exemplar adult pesa al voltant d'1,5 kg (les femelles fan entre 740 i 1.200 g, mentre que els mascles pesen entre 800 i 1.600 g). Posseeix un cap petit, un musell agut, un cos prim, potes curtes encara més llargues que altres mustèlids i pelatge espès i suau, marró fosc en gairebé tot el cos, excepte a la gola i el ventre, que són d'un color crema groguenc. La marta té un total de 38 dents, observant-se en la mandíbula superior 6 incisives, 2 ullals, 8 premolars i 2 moles, i a la inferior, 2 moles més. També té marques facials de color més clar que la resta del cos. Es distingeix de la fagina (Martes foina) per tenir les orelles més grosses, el musell més esmolat i la gola de color crema en comptes de blanca. En captivitat viu fins a 18 anys, mentre que en la seva vida silvestre amb prou feines supera quatre anys. Arriba a la maduresa sexual a dos anys. Les seves cries solen néixer al març o abril, després d'un període de gestació de vora un mes. El seu pes en néixer és d'aproximadament 30 g.
No té el cos allargat com la mostela o el visó europeu i les seves potes són relativament més llargues. Les orelles són més visibles que en aquelles dues espècies. La cua és molt peluda, de manera que agafa més volum que la de la mostela i l'ermini. Les plantes dels peus es troben recobertes de pèls. El pelatge és llarg i llustrós, de color bru fosc amb tonalitats lleugerament vermelloses tant pel dors com pel ventre. A la gola hi té una taca de color entre groc i ataronjat (excepcionalment blanc) de forma variable i clarament visible, el baver.
Viu en ambients forestals, preferentment boscos de coníferes de muntanya, però també boscos caducifolis. Tolera la presència humana, sempre que no modifiqui gaire el seu hàbitat. Viu en el més profund del bosc, apartats del medi humà, pot recórrer tot el seu territori en una sola nit. També pot adaptar-se a la vida des del nivell del mar, fins als 1.700 msnm.
Semiarborícola, es desplaça perfectament tant per terra com per les capçades dels arbres, grimpant amb agilitat, saltant de l'un a l'altre i baixant pels troncs de cap per avall. Els seus caus solen ser forats d'arbres o nius d'esquirols o d'ocells grans, si bé també es pot retirar a dormir entre unes roques. És bàsicament crepuscular i nocturna, però a l'estiu i al principi de la tardor, també se la pot veure activa durant el dia. S'alimenten de petits mamífers, petites aus, insectes i granotes. També mengen alguns fruits i ous d'ocells.
La marta entra en zel entre els mesos de juny i agost, aquest període dura aproximadament 15 dies. En aquest lapse de temps s'observa més moviment dins dels territoris, diversos mascles s'ajunten per disputar-se a la femella. El mascle vencedor, juga i lluita amb la femella, i després de la fecundació, l'abandona. La femella fecunda els espermatozoides fins al mes de gener i el seu període de gestació dura 9 setmanes. Pot tenir fins a 7 cries, però normalment neixen entre 2 i 4, les quals neixen entre març i maig. Els individus joves no abandonen a la mare fins que aquesta entra en zel de nou l'estiu següent, aconseguint la maduresa sexual el mascle entre els 15 i 40 mesos, i la femella sobre els 27 mesos.
Les seves principals amenaces són la caça no sostenible, l'enverinament accidental i la pèrdua i fragmentació dels seus hàbitats forestals. A més, és una espècie encara perseguida per la seva pell en alguns països, tot i estar-hi, en teoria, protegida.[16]
Es distribueix per gairebé tot el continent europeu des d'Escandinàvia fins a algunes illes del Mediterrani i fins a l'Àsia menor així com fins al nord de les illes britàniques. Troba el límit meridional de la seva àrea de distribució a la península Ibèrica, on únicament apareix en una franja que va des del nord de Portugal fins al nord de la província de Lleida.
Es troba a Albània, Àustria, Bèlgica, Bòsnia i Herzegovina, Bulgària, França (incloent-hi Còrsega), Croàcia, Txèquia, Dinamarca, Estònia, Finlàndia, Alemanya, Gran Bretanya, Hongria, l'Iran, l'Iraq, Irlanda, Itàlia (incloent-hi Sardenya i Sicília), Letònia, Lituània, Luxemburg, Macedònia, Moldàvia, els Països Baixos, Noruega, Polònia, la península Ibèrica (incloent-hi Mallorca i Menorca), Romania, Rússia, Sèrbia, Montenegro, Eslovàquia, Eslovènia, Suècia, Suïssa, Turquia i Ucraïna.[17]
La fagina té el baver sempre blanc i gran (normalment s'estén també per la part superior de les extremitats anteriors), les orelles més petites i separades i no té les plantes dels peus peludes.
La marta o el mart (Martes martes) és una espècie de mamífer de la família dels mustèlids comuna a la major part d'Europa.
Anifail o deulu'r wenci yw'r Bele neu Bela (Martes martes). Mae oddeutu maint cath, tua 53 cm o hyd ac yn pwyso rhyw un cilogram a hanner ar gyfartaledd. Brown yw lliw cyffredinol yr anifail, yn amrywio o frown golau i frown tywyll. Mae'n yn greadur cigysol prin iawn yng Nghymru ac eithriadol o swil.
Fel rheol maent yn byw mewn ardaloedd coediog yng ngogledd Ewrop. Maent yn hela yn y nos gan amlaf, ac yn dal mamaliaid bychan, adar, wyau, llyffantod ac weithiau aeron. Mae'r Bele yn weddol gyfredin mewn rhai rhannau o'r Alban, ond mae cryn dipyn o ansicrwydd ynghylch ei statws yng Nghymru. Yn ystod yr 20 mlynedd diwethaf mae cryn nifer o bobl wedi dweud eu bod wedi gweld Bela yn rhannau coediog Eryri, yng Nghoedwig Gwydyr yn arbennig, ond does neb wedi cael llun i brofi hyn. Mae "Bele" neu "Bele" yn elfen bur gyffredin mewn enwau lleoedd.
Mamoliaid bychan, celanedd, adar, pryfetach a ffrwythau yw bwyd y bele goed.[1] Honnir bod adferiad y bele goed yn gyfrifol am reoli poblogaeth y wiwer lwyd yn y DG ac Iwerddon.[2][3] Lle bo dosbarthiad y bele (sy'n raddol ymledu) yn cyffwrdd poblogaeth y wiwer lwyd, mae'r wiwer yn cilio a'r wiwer goch yn adledaenu. Oherwydd i'r wiwer lwyd dreulio mwy o amser ar y ddaear na'r goch (a gyd-esblygodd â'r bele), credir iddynt fod yn fwy tebygol o ddod i gyffyrddiad a'r rheibydd hwn.[4]. Honnir hefyd bod y wiwer lwyd trwm yn methu a chilio o afael y bele ym mrigau mân y coed fel mae'r wiwer goch ysgafnach yn gallu gwneud.
Yn 1987, cynhaliwyd "arolwg-ddesg" o brofiadau llygad-dystion y bele goed yng Nghymru, trwy ffonio a llythyru cysylltiadau, a chysylltiadau cysylltiau, o bob math, a chyflyru eisteddfotwyr Eisteddfod Porthmadog y flwyddyn honno ar stondin y Cyngor Gwarchod Natur yno. Crynhowyd y canlyniadau mewn llyfryn byr a gyhoeddwyd fel golygiad bychan gan y CGN yn fuan wedyn[5]. Nid adargraffwyd y llyfryn ac fe wasgarwyd y copiau ar y pedwar gwynt. Fe atgynyrchir y testun yn ei gryswth yma o gopi ffeil y llyfryn. Fe olygwyd y testun yn ysgafn ar gyfer yr erthygl hon ac fe gynigir ambell welliant mewn bachau petrual. Ymddengys i'r data amrwd (ee. y llythyrau a dderbyniwyd) gael eu colli yn y cyfamser ar ôl eu rhoi i gorff arbenigol gwirfoddol.
CYNGOR GWARCHOD NATUR
NATURE CONSERVANCY COUNCIL
Bele'r Coed - Arolwg 1987
Ym 1987, cynhaliwyd arolwg i gyflwr poblogaeth y bele yng Nghymru. Dyma ganlyniadau'r arolwg, gyda diolch i bawb a gyfrannodd. Dewch a 'chwaneg o wybodaeth inni mae llawer i'w ddysgu am y creadur prin hwn.
Bele'r Coed Martes martes
Anaml y'i gwelir mewn golau da. Pan yn y coed, mae'n fwy ac yn feinach ei gorff na gwiwer. Ar y ddaear gellid ei gamgymeryd am ffwlbart, ffured neu finc, ond mae'r bele yn fwy, gyda gwddf golau, clustiau amlwg a chynffon flewog iawn. Mae'n debyg i gath fawr gochfrown ond â gwedd carlwm iddi.
Er yn prinhau ledled Ewrop, fe geir y bele mewn ardaloedd addas rhwng gwledydd Llychlyn yn y gogledd a pharthau'r Môr Canoldir yn y de, gan gynnwys Cymru. Nis ceir y tu allan i gyfandir Ewrop. Ucheldiroedd yr Alban yw ei gadarnle ym Mhrydain gyda phoblogaethau gwan hwnt ag yma yng Ngogledd Lloegr. Fe ddeil y bele ei dir mewn sawl ardal yn yr Iwerddon.
Coedwigoedd yw ei gynefin yn bennaf, ond fe all fyw ar foelydd creigiog yng ngogledd yr Alban. Mae coedwigoedd yn fanteisiol iddo am gyfnodau tra'n tyfu. Yn Rwsia, amrywia'r boblogaeth o 0.2 bele i bob 1000 o erwau mewn planhigfa ieuanc, i 1.5/1000 erw ar ôl i'r coed aeddfedu. Gwell gan y bele goedydd collddail neu gymysg na thrwch di-dor o goed duon.
Y mae'n ddringwr penigamp, a dringa goeden fel wiwer trwy gofleidio'r bonyn ac yna esgyn yn herciog. Mae'n redwr cyflym am gyfnodau byrion ond anaml y'i ceir yn nofio. Anifail y nos yw ar y cyfan. Gwna ei wâl mewn creigiau, boncyff gwag, hen nyth a hyd yn oed mewn blychod nythu wedi eu gosod ar gyfer tylluanod! Bydd yn paru tua diwedd yr haf gan esgor ar dorllwyth o dri yn y gwanwyn cynnar. Gall grwydro ardal cymaint â 30 km2 yn hel ei damaid ond pan fo bwyd yn ddigonol gwnaiff 300 o erwau y tro.
Amrywia'r bwyd yn ôl y tymor, y cynefin, a beth bynnag fydd ar gael, ond fe gynnwys lygod ac adar mân a'u hwyau. Bwyteir chwilod, lindysod, llyffantod, cyrff mares ac aeron coed ar brydiau. Ffurfia wiwerod gyfran bwysig o'i ymborth yng Ngogledd Ewrop.
Mae'n debyg [Mae'n bosibl...] mai'r gân hon, gan fam i'w phlentyn, yw'r cofnod ysgrifenedig cynharaf o'r bele goed yn holl lenyddiaeth Ewrop. Gosodwyd hi ar bapur rhywbryd yn ystod yr wythfed ganrif [cywiriad: 14g.], ac er mai yn y Gymraeg y canai'r fam i'r bachgen Dinogad, nid yng Nghymru ond yng Nghymbria yr oedd cartref y teulu bach.
Beth bynnag am hanes y bele yn y fan honno, bu ei hynt yng Nghymru yn destun dadleuon tan yn ddiweddar.
Bu'n greadur a gwerth iddo erioed; wyth geiniog ar hugain a dalwyd am ei groen yn ôl cyfreithiau Hywel Dda yn yr unfed ganrif ar ddeg, ac fe gafodd brawd o Lanwrin, Powys ddeunaw am gorff saith canrif yn ddiweddarach. Dyma'r manylion a gafwyd o gofnodion y plwyf hwnnw yn y flvvyddyn 1864 (gyda diolch i Mrs. Ellyw Evans, Machynlleth, am dynnu sylw atynt):
Cael ei wobrwyo am ladd pla oedd braint Mr. Owen erbyn yr oes honno wrth gwrs, nid cael tâl am groen gwerthfawr.
Cafwyd peth wmbredd o sôn am y bele tua throad y ganrif pan ymestynai gorwelion boneddigion Lloegr fwy-fwy i gyfeiriad Cymru. Soniodd George Bolam er engraifft am olion traed bele a welodd rhyw fore o eira yng nghanol pentref Llanuwchllyn. Dilynodd y trywydd dros fryniau'r Aran gan sylwi ar olion llygoden fawr ar y ffordd a reibiwyd gan y bele yng nghysgod hen felin.
Dengys y graff (Ffigwr 1) i'r mwyafrif o sylwadau gael eu rhoi ar gof a chadw yn ddiweddar iawn. Efallai nad yw hyn ond i'w ddisgwyl a chysidro'r cynnydd a welwyd yn y diddordeb mewn bywyd gwyllt ers y pumdegau. Mae'n amlwg hefyd fod digwyddiadau diweddar yn debycach o ddod i'r amlwg na hen straeon. Camgymeriad felly fyddai ystyried y graff yn fesur syml o gynnydd.
Serch yr amheuon ynglŷn â dehongli'r wybodaeth, fe ymddengys mai'r gogledd yw cadarnle'r bele.
Daeth pob un namyn naw o'r 272 o sylwadau o barthau i'r gogledd o Fachynlleth. Mae'n ddirgelwch hyd yma p'un ai cynrychioli poblogaeth wasgaredig, ynteu ambell anifail caeth a ddihangodd, ynteu camgymeriad, yw'r ychydig a ddaeth i law o'r deheubarth. Yn sicr nid camgymeriad mohonynt i gyd gan mai corff sydd bellach wedi ei gadw yn yr Amgueddfa Genedelaethol yw sail un cofnod o Frycheiniog. A sôn am gamgymeriadau, amhosib yn y pen draw yw penderfynu pa mor ddibynadwy yw'r cofnodion unigol. Nid ymgeisiwyd felly i wahaniaethu rhyngddynt yn yr arolwg ar wahan i nithio ambell ddisgrifiad oedd yn amlwg yn cyfeirio at ffwlbart. Ni wnaethpwyd hynny chwaith cyn ei gytuno gyda'r sylwebydd. Gallasai'r goreuon yn ein plith gamgymeryd y bele yng ngwyll y goedwig nid yn unig am ffwlbart, ond am gath, dyfrgi, minc neu lwynog, and petai hynny wedi digwydd ar raddfa helaeth, ni fyddai'r cofnodion wedi dangos dosbarthiad mor nodweddiadol.
Cymharer yn ffigwr 2 arwahan-rwydd cofnodion y bele a'r ffwlbart, a sylwer hefyd ar y crynhoad o gofnodion mewn ardaloedd arbennig. (Casglwyd y wybodaeth am y ffwlbart dros gyfnod hwy and gyda'r un cydweithrediad gan y cyhoedd.)
Bu amryw mor garedig a chofnodi enwau lleoedd gair bele — neu ystum arno — yn Than o'i gyfan-soddiad. Dyma'r rhai a ddaeth i law:
Oes yna fwy ohonynt, tybed?
Ond bellach pwy ŵyr hynt y bele? Cafwyd llawer o gofnodion amdano yn ystod Arolwg '87, rhai oddi wrth Eisteddfodwyr Bro Madog, eraill yn dilyn hysbysrwydd ar Radio Cymru. Bu rhai yn ddigon ffodus i weld y creadur yn herwa yn ei gynefin berfeddion nos, tra chafodd ambell un gorff yn gorwedd yn y gwter ar y ffordd fawr. Dyma grynhoi'r wybodaeth felly, a cheisio cyflwyno yma ddarlun o hynt y bele yng Nghymru yn niwedd yr wythdegau.
O ddidoli'r cofnodion yn ôl eu dosbarthiad daearyddol ac yn ôl pa mor hen neu ddiweddar y bônt, daw darlun eithaf calonogol i'r amlwg. Yn gyntaf gwelir yr hen gadarnleoedd yn parhau heddiw; sef ardaloedd megis Uwch Conwy, Beddgelert a dyffryn y Fawddach a fu'n noddfeydd diogel a gafodd fantais yn sgil sefydlu'r coedwigoedd mawrion yn y cyffiniau. Mae'n bosib i blanhigfa Clocaenog fod yn gyfrifol am beth o'r cynnydd a amlygwyd yn ne Clwyd a gogledd Powys, fel y cafodd y bele hefyd, efallai, fantais yn Eifionydd yn dilyn y mân blannu yno. Yr unig arwydd o golled ar wahan i ogledd ddwyrain Clwyd sydd wedi ei hen ddiwydiannu yw'r prinder o gofnodion diweddar o fro Llanuwchllyn a'r Bala. Does ond gobeithio y bydd pobl y fro honno yn profi anwiredd y map yn hynny o beth yn y blynyddoedd i ddod!
'Deuparth gwaith yw ei ddechrau' medd yr hen air, a dechrau'r gwaith nid ei ddiwedd sydd yma. Ym 1988 comisiynwyd un a chanddo brofiad helaeth o'r bele yn ei wir gadarnle yn yr Alban i wneud arolwg-maes yng Nghymru. Canolbwyntiodd yn ei waith ar yr ardaloedd mwyaf addawol a amlygwyd yn Arolwg '87, ac fe gadarnhaodd yn fuan gywirdeb y wybodaeth a gasglwyd. Ond rhag i neb laesu dwylo, dylid cofio mai anifail sydd yn beryglus o brin o hyd yw bele'r coed ac mae'n gyfrifoldeb ar bob un ohonom i sicrhau ei ddyfodol.
Ni wyddys eto beth yw'r rhesymau am ei brinder, nac yn wir as mai ar gynnydd ynteu parhau ar drai y mae. Erfynwn felly ar bawb a gafodd, neu a gaiff, gip ar y creadur hynod hwn, i hysbysu'r Cyngor Gwarchod Natur o'r ffaith rhag blaen. I'r rhai a chanddynt ddiddordeb arbennig, da o beth fyddai iddynt chwilio am olion y bele, ei faw neu olion ei draed ar hyd llwybrau a hwylfeydd y fforestydd. Byddai haenen denau o eira yn hwyluso'r gwaith hwnnw yn fawr. Gyda mwy o wybodaeth am anghenion y bele goed yn ei gynefin yng Nghymru, bydd yn bosib, ymhen amser, i gynllunio ac i neilltuo tir ar ei gyfer, ac hefyd rhyw ddydd efallai ei drawsblannu yn ôl i'r ardaloedd a'i collodd. Ond am y tro o leiaf, fe ddangosodd pobl Cymru, yn Arolwg '87, fod y bele Yma o Hyd.
Duncan Brown
Uwch Warden, Rhanbarth Gogledd Cymru
Ar ôl dadlau hir ynglyn ag a ddylid ail gyflwyno'r bele i Gymru fe gyflwynwyd nifer o felaod i Ddyffryn Rheidol dan drwydded yn 2016.
Ar un adeg bu cryn dipyn o hela'r Bela, gan giperiaid oherwydd eu bod yn bwyta cywion ffestantod a chan eraill oedd eisiau eu crwyn, gan fod y blew o ansawdd arbennig o dda. Erbyn hyn maent yn cael eu hamddiffyn gan y gyfraith yn y rhan fwyaf o wledydd. Ychydig iawn o anifeiliaid eraill sy'n fygythiad i'r Bele; dim ond llwynogod a'r Eryr Euraid fel rheol.
Ceir cyfeiriad cynnar ato o'r Hen Ogledd:
Roedd ei groen yn amrywio yn ei werth: rhwng 24 a 28 ceiniog, yng Nghyfraith Hywel. Cafodd ei hela bron i ddifodiant yn yr 19g. Ei gadarnleoedd presennol yw coedwigoedd conifferaidd a chreigleoedd coediog yn Eryri a Chlwyd yn bennaf, a cheir cofnodion gwasgaredig o'r Canolbarth a'r De-orllewin.
Anifail o deulu'r wenci yw'r Bele neu Bela (Martes martes). Mae oddeutu maint cath, tua 53 cm o hyd ac yn pwyso rhyw un cilogram a hanner ar gyfartaledd. Brown yw lliw cyffredinol yr anifail, yn amrywio o frown golau i frown tywyll. Mae'n yn greadur cigysol prin iawn yng Nghymru ac eithriadol o swil.
Fel rheol maent yn byw mewn ardaloedd coediog yng ngogledd Ewrop. Maent yn hela yn y nos gan amlaf, ac yn dal mamaliaid bychan, adar, wyau, llyffantod ac weithiau aeron. Mae'r Bele yn weddol gyfredin mewn rhai rhannau o'r Alban, ond mae cryn dipyn o ansicrwydd ynghylch ei statws yng Nghymru. Yn ystod yr 20 mlynedd diwethaf mae cryn nifer o bobl wedi dweud eu bod wedi gweld Bela yn rhannau coediog Eryri, yng Nghoedwig Gwydyr yn arbennig, ond does neb wedi cael llun i brofi hyn. Mae "Bele" neu "Bele" yn elfen bur gyffredin mewn enwau lleoedd.
Kuna lesní (Martes martes) je středně velká lasicovitá šelma rozšířená na celém území Evropy až na její západní a zčásti i severní část, a Asii až po Írán a západní Sibiř.
Kuna lesní je štíhlá, na lasicovitou dlouhonohá šelma s dlouhým huňatým ocasem a světle hnědě, čokoládově až černě zbarvenou srstí. Přední i zadní končetiny má vyzbrojeny ostrými drápy, tlamu zase ostrými zoubky vhodnými k rychlému usmrcení kořisti. Od jiných lasicovitých ji můžeme rozeznat podle celkem velkých ušních boltců. Na rozdíl od jediné příbuzné vyskytující se na území ČR kuny skalní má na hrdle nažloutle bíle až žlutě zbarvenou skvrnu[2], nedosahující až na přední končetiny. Pohlaví se od sebe zbarvením neliší, pouze velikostí – samec je zřetelně větší než samice.
Kunu lesní nalezneme ve vlhkých lesních komplexech, nejčastěji pak v jehličnatých nebo smíšených, občas se objeví i v parcích, na vesnicích nebo v menších městech. Je aktivní večer a v noci, kdy se vydává za potravou, kterou tvoří především malí savci, ptáci, hmyz, žáby, ale i ptačí vejce, různé plody nebo med, příležitostně i mršiny. Její nejoblíbenější kořistí jsou veverky. Poměrně často uloví i větší živočichy, jako jsou králíci a zajíci. Má skvěle vyvinutý sluch a zrak, kterým dokáže zaznamenat i malé druhy živočichů. Sama se přitom občas stává obětí vlků, zdivočelých psů, rysů, větších dravců nebo lišek.
Přes den se ukrývá ve vlastnoručně vyhloubených doupatech v dutých stromech nebo opuštěných veverčích i ptačích hnízdech vystlaných trávou nebo jinými rostlinami. Na stromech umí dobře šplhat a skákat a pokud je to nutné, tak dokáže na zemi i poměrně rychle běhat. Je značně vytrvalá při pronásledování kořisti. Kuna lesní je územní a své teritorium si značí trusem.
Pohlavní dospělosti dosahuje ve druhém až třetím roce života. Páří se v červenci a srpnu a díky utajené březosti (zárodek se v děloze po určitou dobu nevyvíjí) rodí 2–6 mláďat v březnu nebo dubnu, po 8–9 měsících březosti. Mláďata se rodí zcela nemohoucí, slepá a málo osrstěná. Oči se jim otevírají po 7 dnech života a mateřské mléko sají po dobu 3 měsíců. Svá rodná doupata opouštějí po dvou měsících a plně nezávislá jsou po šesti měsících života. V přírodě se dožívá průměrně 15 let.
Kuna lesní je na území České republiky hojně rozšířeným druhem vyskytujícím se až do nadmořské výšky kolem 1 600 m n. m. Dlouhá léta podléhala tvrdému pronásledování a lovu díky její vysoce ceněné kožešině, která je nejcennější v porovnání s jinými šelmami žijícími na území ČR. Díky přísným ochranářským opatřením je však její početnost dnes znovu pod kontrolou a dle Červeného seznamu IUCN se jedná o málo dotčený druh.[3] V Česku je celoročně chráněná s výjimkou období od 1. listopadu do konce února.[4]
V tomto článku byly použity překlady textů z článků Pine Marten na anglické Wikipedii a Kuna leśna na polské Wikipedii.
Obrázky, zvuky či videa k tématu kuna lesní ve Wikimedia Commons
Galerie kuna lesní ve Wikimedia CommonsKuna lesní (Martes martes) je středně velká lasicovitá šelma rozšířená na celém území Evropy až na její západní a zčásti i severní část, a Asii až po Írán a západní Sibiř.
Skovmåren (Martes martes) er et rovdyr i mårfamilien. Den når en længde på 40-55 centimeter, hvortil kommer den 20-25 centimeter lange hale. Hunmåren vejer 700-1.200 gram, mens hannen typisk vejer 1.300-1.800 gram. Skovmåren er et af de mest sjældne pattedyr i Danmark og har været totalfredet siden 1934.
Der Baummarder oder Edelmarder (Martes martes) ist eine Raubtierart aus der Gattung der Echten Marder innerhalb der Familie der Marder (Mustelidae). Er lebt in Europa und Westasien und ist ein Waldbewohner. Anders als sein Verwandter, der Steinmarder, folgt der Baummarder dem Menschen nicht in die Nähe der Siedlungen.
Das Fell des Baummarders ist kastanien- bis dunkelbraun gefärbt, der Kehlfleck ist gelblichbraun und nach unten abgerundet und nicht wie beim Steinmarder weiß und gegabelt. Das Winterfell ist lang und seidig, im Sommer sind seine Haare kürzer und rauer. Wie viele Marder hat er einen langgestreckten Körper mit relativ kurzen Beinen, die Sohlen sind stark behaart. Der Schwanz ist relativ lang und buschig, er dient als Gleichgewichtsorgan beim Klettern und Springen. Der Kopf ist durch die dreieckigen, gelbgeränderten Ohren charakterisiert, die Nase ist – anders als die des Steinmarders – dunkel. Die Kopfrumpflänge dieser Tiere beträgt 45 bis 58 Zentimeter, der Schwanz wird 16 bis 28 Zentimeter lang. Ihr Gewicht beträgt 0,8 bis 1,8 Kilogramm. Männchen werden bis zu einem Drittel schwerer und auch etwas größer als Weibchen.
Baummarder sind in weiten Teilen Europas und Westasiens beheimatet. Ihr Verbreitungsgebiet reicht von den Britischen Inseln bis in das westliche Sibirien, im Süden bis zu den Mittelmeerinseln und im Südosten bis zum Kaukasus und dem Elburs-Gebirge. Er fehlt auf Island, im nördlichen Skandinavien und in Teilen der Iberischen Halbinsel. Sein Lebensraum sind die Wälder, vorwiegend Laub- und Mischwälder. Manchmal lässt er sich auch in großen Parkanlagen blicken. In der Norddeutschen Tiefebene, etwa im Münsterland, nutzt der Baummarder auch sehr kleine Feldgehölze und Wallhecken als Lebensraum. Im Gebirge findet man ihn bis zur Baumgrenze.
Baummarder sind in stärkerem Ausmaß als andere Vertreter der Echten Marder Baumbewohner. Sie können sehr gut klettern und springen, wobei sie bis zu vier Meter überwinden können. Beim Klettern sind sie in der Lage, ihre Füße um 180 Grad zu drehen. Sie legen in ihrem Revier einige Nester an, vorrangig in Baumhöhlen, manchmal aber auch in verlassenen Eichhörnchenkobeln oder Greifvogelnestern. In diese Ruheplätze ziehen sie sich tagsüber zurück, in der Dämmerung und der Nacht begeben sie sich auf Nahrungssuche.
Baummarder sind territoriale Tiere, die ihr Revier mit dem Sekret ihrer Anal- und Abdominaldrüsen markieren. Gegenüber gleichgeschlechtlichen Artgenossen verteidigen sie ihre Reviergrenzen, das Territorium eines Männchens kann sich aber mit dem mehrerer Weibchen überlappen. Die Reviergröße ist sehr variabel, die der Männchen ist aber stets größer als die der Weibchen. Auch jahreszeitliche Unterschiede lassen sich beobachten: So sind die Territorien im Winter um bis zu 50 Prozent kleiner als im Sommer.
Baummarder sind Allesfresser, bevorzugen jedoch kleine Säugetiere (zum Beispiel Wühlmäuse, Ratten, Spitzmäuse und Eichhörnchen) sowie Vögel und deren Eier. Sie nehmen aber auch Reptilien, Frösche, Schnecken, Insekten und Aas zu sich. Früchte, Beeren und Nüsse können insbesondere im Spätsommer und Herbst einen Teil ihrer Nahrung ausmachen. Seine Beute tötet der Baummarder durch einen Biss in den Nacken, im Spätsommer und Herbst legt er auch Nahrungsvorräte für die kalte Jahreszeit an.
Die Paarung erfolgt im Hochsommer, aber die Tragzeit wird durch eine Verzögerung der Keimentwicklung meist so weit hinausgeschoben, dass die Jungen erst im April zur Welt kommen. Ihre Entwicklung gleicht dem Steinmarder: Junge Baummarder sind bei der Geburt etwa zehn Zentimeter lang. Meistens befinden sich drei Junge im Wurf. Sie bleiben acht Wochen lang im Nest, bevor sie umherzuklettern beginnen. Mit 12 bis 16 Wochen sind sie selbständig, bleiben aber manchmal noch bis zum nächsten Frühling in der Nähe der Mutter. Im zweiten Lebensjahr, mit rund 14 Monaten, werden sie geschlechtsreif, pflanzen sich aber oftmals erst im dritten Lebensjahr erstmals fort. Baummarder können bis zu sechzehn Jahre alt werden, sterben aber in freier Wildbahn meistens vor dem zehnten Lebensjahr.
Trotz ihrer großen äußeren Ähnlichkeit gibt es wohl keine Kreuzungen zwischen Baum- und Steinmardern.[1]
Die Bezeichnung „Edelmarder“ stammt daher, dass sein Pelz früher weitaus begehrter war als der des Steinmarders. Durch die Pelzjagd ist die Art gebietsweise selten geworden, aufgrund ihres relativ großen Verbreitungsgebietes zählt sie aber noch nicht zu den bedrohten Arten. Problematisch ist jedoch, dass die Art große, gut strukturierte Waldflächen benötigt und daher aus vielen Gegenden verschwunden ist
Der Baummarder oder Edelmarder (Martes martes) ist eine Raubtierart aus der Gattung der Echten Marder innerhalb der Familie der Marder (Mustelidae). Er lebt in Europa und Westasien und ist ein Waldbewohner. Anders als sein Verwandter, der Steinmarder, folgt der Baummarder dem Menschen nicht in die Nähe der Siedlungen.
De beamotter (alternative stavering: beamatter; Latynske namme: Martes foina), ek wol bekend de "beammarter" (wat in hollanistyske ynterferinsje is), is in sûchdier út 'e famylje fan 'e martereftigen (Mustelidae) en it skaai fan 'e lytse marters (Martes), dat yn it grutste part fan Jeropa foarkomt, wêrûnder ek Fryslân. Dizze soarte moat net betize wurde mei de nau besibbe stienmurd, dêr't er in protte op liket. Yn Nederlân genietet de beamotter de status fan beskerme bistesoart.
De beamotter komt foar yn hast hiele Jeropa, útsein Yslân, súdlik en sintraal Ingelân, súdlik Wales, it uterste noarden fan Skandinaavje en Ruslân, súdlik Ruslân en de Koeban, de súdlike helte fan 'e Oekraïne en Moldaavje en it grutste part fan Grikelân en it Ibearysk Skiereilân. Bûten Jeropa is er ek lânseigen yn in diel fan westlik Sibearje, hast hiele Lyts-Aazje en parten fan Irak, Syrje en Iraan. As eksoat hat er him ek ferspraat nei de Baleären, dêr't er earst net foarkaam.
De beamotter hat trochinoar in kop-romplingte fan 45-53 sm, mei in sturtlingte fan 23-28 sm en in gewicht fan 0,9-1,9 kg. Wyfkes binne dúdlik lytser en lichter as mantsjes. De pels fan 'e beamotter is dûnker- oant readbrún, mei griis ûnderhier. Hy hat in asymmetryske bef oer de strôt dy't gielich oant oranje is. Dat is ien fan 'e dingen dêr't er mei ûnderskaat wurde kin fan 'e nau besibbe stienmurd, dy't in wite oant krêmkleurige bef hat. Ek is de beamotter wat minder swier fan lichemsbou as de stienmurd, en hat er justjes langere poaten.
De beamotter hat in dúdlike foarkar far bosklân, wêrby't er it leafst yn nuddelwâlden of mingde bosken ferkeart. Somtiden is er ek yn iepener lânskipstypes te finen, salang't der mar genôch beskûl is yn 'e foarm fan beamte, strewelleguod, beamwâlen en hagen. Oars as de stienmurd bejout de beamotter him ornaris net yn 'e neite fan 'e minske.
Beamotters binne betûfte klimmers. As der winterdeis snie leit, libje se fral yn 'e beammen en ferlitte se mar komselden de bosk; yn snieleaze winters en oare jiertiden komme se ek in soad op 'e grûn. De beamotter hat in territoaria dat by mantsjes oprinne kin oant 1.000 ha, en dan ferskate territoaria fan wyfkes oerlapet. Sawol mantsjes as wyfkes meitsje lange ferkenningstochten en lizze de nacht yn trochsneed 2-7 km ôf.
De beamotter is in nachtdier, dat pas aktyf wurdt as it begjin te skimerjen, al moat dêrby oantekene wurde dat er simmerdeis faker by ljochtskyndei op 'en paad is as de stienmurd. Hy liedt in solitêr bestean, behalve yn 'e peartiid, dy't fan juny oant augustus rint. Nei in ferlinge draachtiid fan 9 of 10 moannen, in ferskynsel dat by mear martereftigen foarkomt en bedoeld is om derfoar te soargjen dat de jongen yn 'e geunstichste tiid fan it jier te wrâld komme, folget in eigentlike draachtiid fan likernôch in moanne. Tusken heal maart en ein april wurde der dan 2-6 jongen smiten, dy't nei 6-7 wiken ûntwûn wurde en nei 8 wiken der foar it earst opút tsjogge. Oan 'e ein fan 'e simmer binne se dan folslein selsstannich. Aldere beamotters duldzje jonge bisten yn harren territoarium. Mantsjes binne fan 2 jier ôf geslachtsryp; wyfkes ornaris fan 3 jier ôf. In beamotter kin mei in protte lok yn it wyld 14 jier âld wurde. Yn finzenskip kinne se teminsten de 18 jier wol helje.
Beamotters binne gjin tiere bisten en frette suver alle soarten proaien en fruchten dy't yn 'e bosk foarkomme. Winterdeis giet it dêrby fral om boskmûzen, wrotmûzen, iikhoarntsjes, mollen en pipermûzen. Fierders fret er ek wol hazzen, kninen, flearmûzen, ynsekten, wjirms en inkeldris ies. By 't maityd pakt er dêrnjonken ek fûgels en aaien. Mar simmerdeis en hjerstmis skeakelet er alhielendal oer op boskfruchten en hunich.
De beamotter hat de IUCN-status fan "net bedrige", wat sizze wol dat der wrâldwiid gjin kâns op útstjerren bestiet. Yn Nederlân, Belgje en Grut-Brittanje is er wetlik beskerme, mar yn in protte oare lannen mei er noch wol bejage wurde. Sûnt er syn beskerme status krigen hat, is de populaasje beamotters yn Nederlân wat oanwoeksen, wat foar in grut part te tankjen is oan 'e fergrutting fan syn areaal troch ekologyske ferbiningssônes. Dêrtroch komt er bgl. tsjintwurdich ek yn Flevolân foar.
De beamotter (alternative stavering: beamatter; Latynske namme: Martes foina), ek wol bekend de "beammarter" (wat in hollanistyske ynterferinsje is), is in sûchdier út 'e famylje fan 'e martereftigen (Mustelidae) en it skaai fan 'e lytse marters (Martes), dat yn it grutste part fan Jeropa foarkomt, wêrûnder ek Fryslân. Dizze soarte moat net betize wurde mei de nau besibbe stienmurd, dêr't er in protte op liket. Yn Nederlân genietet de beamotter de status fan beskerme bistesoart.
Die Boommodder (Martes martes, de. Baummarder) is ne Modder-Oard. Fon dän nai früünden Steenmodder is hie bienaist bloot deertruch tou unnerskeeden, dät hie uum sin Hoals n jeelen "Slabberlappe" häd un die Steenmodder n wieten. Dät rakt natüürelk uk uur Unnerskeede, man nit fuul, do so apfaalend sunt as dissen. Die Boommodder is ju Nominatfoarm fon dän Sleek Martes.
Die Boommodder (Martes martes, de. Baummarder) is ne Modder-Oard. Fon dän nai früünden Steenmodder is hie bienaist bloot deertruch tou unnerskeeden, dät hie uum sin Hoals n jeelen "Slabberlappe" häd un die Steenmodder n wieten. Dät rakt natüürelk uk uur Unnerskeede, man nit fuul, do so apfaalend sunt as dissen. Die Boommodder is ju Nominatfoarm fon dän Sleek Martes.
Tekst üüb Öömrang At Buumelk (Martes martes) as en ruuwdiart uun det famile faan a huarmer an elken an hiart tu a echt elken. Hat lewet uun a tanen faan Euroopa an Waastaasien.
At Buumelk (Martes martes) as en ruuwdiart uun det famile faan a huarmer an elken an hiart tu a echt elken. Hat lewet uun a tanen faan Euroopa an Waastaasien.
Imziy neɣ tazelkeṭṭa n taydiwin (isem usnan: Martes Martes) Yeṭṭafar tawsit n timziyin, tawacult n tedɣaɣatin
Imziy neɣ tazelkeṭṭa n taydiwin (isem usnan: Martes Martes) Yeṭṭafar tawsit n timziyin, tawacult n tedɣaɣatin
Ta kayt ny miljyn ny assag ny miljyn (Martes martes) ny heeintagh ass yn Oarpey Hwoaie. She sheeintagh lesh y chynney Mustelidae eh as y kynney shen goaill stiagh beiyn lheid as yn assag rangagh, y dooarchoo, y broc, y gluttyn, as yn assag. T'eh cosoylaght rish y chayt thieoil er mooadys. Ta'n corp echey seose gys 53 cm (21 oar.) er lhiurid as foddee dy vel yn arbyl skeabagh echey 25 cm (10 oar.) er lhiurid. Ta ny kiyt irrynagh beggan ny smoo na ny kiyt woirrinagh; dy meanagh, ta'n kayt 1.5 kg (3.5 lb) er trimmid. Ta clooie ghone ouyr ny ghone ghorraghey orroo as t'ee gaase ny s'liurey as ny smoo sheeidagh car y gheurey. Ta broghil vuigh ouyr orroo er nyn scoarnee oc dy mennick.
Kiaunė (lietovėškā (b.k.): Kiaunė, luotīnėškā: Martes martes) īr žvieralis, katros muokslėškā prėgol kiaunėniu šeimā. Ana gīven mediūs, ont mediu. Jied graužėkus, vombzdius, paukštius.
Žemaitėjuo kiauniu īr ožtektėnā daug.
Kuna zlatica (Martes martes) je zvijer, tipični predstavnik familije Mustelidae i roda Martes koji u Evropi ima tri vrste, od kojih su neke diferncirane u više lokalnih populacija (podvrsta).[1]
Kuna zlatica je velika kao prosječna domaća mačka. Tijelo joj je izduženo, a noge kratke. Na njima su oštri – neuvlačivi nokti. Naraste do 80 cm, od čega je kitnjasti rep dug i do 35 cm. Visina joj je oko 20 cm, a – o visno o starosti i ugojenosti – tjelesna masa joj doseže 1,5-1,8 kg. Ima 34 zuba.
Leđna i nožna dlaka joj je žuto-smeđa do mrka. Trbuh je svjetliji, a podvoljak i podbradak su zlatasto-žuti (po čemu je i imenovana). Ponekad se taj žuti dio proteže i između prednjih nogu, rjeđe i dalje do zadnjih. Pod-dlaka je zimi svijetlosmeđa. Repna dlaka je nešto duža i tamnija. Prsti i tabani su također dlakavi.
Živi oko 10-12 godina. Oglašava se frktanjem, cvrčanjem, režanjem, a u vrijeme parenja i mjaukom (koji liči na mačiji).[1][2]
Ova kuna je veoma grabljiv i krvoločan mesožder. Hrani se miševima, puhovima, vjevericama, zečevima, lanadima, pticama i njihovim jajima. Od biljne hrane, uzima razne šumske plodove, pretežno bobičaste.[3]
Naseljava gotovo cijelu Evropu, uključujući i Bosnu i Hercegovinu. Nema je u sjevernoj Skandinaviji, uključujući i Finsku, dijelovima Engleske, južne Francuske i južnog Balkana. Ovdje je najbrojnija je u brdsko-planinskim ekosistemima starih šuma , bogatih dupljama. U predplaninskom pojasu je sve rjeđa, a u nizijama je skoro potpuno iščezla. Prema evidentiranim podacima, 1961. je ustrijeljeno ili uhvaćeno ukupno 3.240 jedinki:
Živi u prostranim, osobito mješovitim šumama, a prilagođena je i na ostala slična staništa. Veoma je pokretljiva: lako se penje i skače pa u tom pogledu nema prilagođenijeg sisara. Obitava na drveću, u dupljama, napuštenim ptičjim gnijezdima i drugim skrovitnm mjestima u krošnjama drveća. Svoju, relativno prostranu teritoriju, obilježava izlučevinama analnih žlijezda.
Pari se jednom godišnje, a bremenitost traje 260-305 dana. U martu ili aprilu okoti oko 3-5 mladunaca (rijetko i do 7), koji su slijepi 34-38 dana. Potpuno se osamostaljuju nakon tri mjeseca. Spolno dozrijevaju u dobi oko 12-24 mjeseca, ovisno o uvjetima staništa, odosno režimu ishrane.
Kuna zlatica (Martes martes) je zvijer, tipični predstavnik familije Mustelidae i roda Martes koji u Evropi ima tri vrste, od kojih su neke diferncirane u više lokalnih populacija (podvrsta).
Kuničču[1] libo niädy[2] (Martes martes) on mečäs eläi pedoelätti.
Kuničan rungan suurus on 30-50 sentii, sil on turbei händy da kolmikon jyttymät korvat. Rungan piduhus sellän korgevimas kohtas jallanpohjissah on 15 sentii. Elätti painau 0,5-2 kiluo. Ižäčyt ollah emäččylöi vähästy suurembat. Elätin turki on maksankarvastu värii, kulkun kohtas on keldaine tačmu. Talven aijakse kuničan jallanpohjih kazvau karvua. Se avvuttau elätile kebjieh liikkuo lumikivoksis da jiädy myöte.
Kuničču on kirmei, vedrei da ylen sukkel pedoelätti, kudamal on hyvä vainu, nägö da kuulo. Kuničču liikkuu enimyölleh pimien aigua, päivän aigua se huogavuu kustahto peittokohtas. Meččykuničat eletäh yksitellen. Joga elätil on oma muapala eländäh niškoi. Sen rajat merkitäh hajumerkilöin vuoh. Emäččylöil muapalat ollah pienembät migu ižäččylöil. Kuničču liikkuu hyppijen, muale jiäy kaksi puarua piduliččua jälgie. Hil’l’ah liikkujan kuničan jälgilöin välit ollah läs 80 sentii.
Elätin päivän liikundumatku rippuu syömizien kyllyös. Ku ollou syömisty tarbehen mugah, sit kuničan päivän liikundumatku ei ole enämbiä 0,5 tuhattu gektuarua. Elätin piäsyömizenny ollah hiirijyrzijät, linnut, oravat. Pihl’aivuozinnu kuničču rakkahal syöy tädä muarjuagi. Kezäl elätti syöy linduloin jäiččiä, šlöpöidy, šižiliuhkuu da böbökkiä.
Kiimuaigu kuničal on kezäl, enimyölleh heinykuul. Tulien keviän, kaheksan-yheksän kuun mendyy, emäččy kandau kolme-nelli poigastu. Net rodivutah sogiet da avuttomat. Yhtelläh kazvetah terväh da kezän lopukse poigoveh leviey, nuoret elätit ruvetah elämäh ičepiänneh.
Kuničan vihaniekannu ollah reboit, hukat, ilvekset da suuret linnut: haukat, hyybiet da muakotkat. Ga ei ainos pedoelätit tapeta kuniččua syömizen täh. Toiči net muite vai hävitetäh konkurentua, kudai sežo tavoittelou suaja niilöin syömizii. Vihaniekois kuničču piäzöy juostol, puuloih peittyjen.
Karjalas kuniččua on kaikkiel, kusgi enämbi, kusgi vähembi. Elätti suvaiččou vahnoi havvumeččii, kudamis on äijy koluo puulois da kuadunuttu puudu. Kuničal ei ole alallistu kodii, poikkevuksennu on vaiku poigazien kazvatanduaigu.
Kuničču on kallis mečästyselätti. Vuozittain kuničan lugu vaihteleh äijäl, vuvvennu 2016 Karjalas oli 7,5 tuhattu tädä elättii.
Kûz, qûz an kûzeyê daran (Martes martes), cureyekî kûzeyên biçûk ku xweciyê Ewropayê û hinek herêmên Asyayê wek Kurdistan, Tirkiyê, Îraq û Îranê ye.
Dirêjiya kûzê nêzî 53 cm û dirêjiya dûvikên wê bi pirç ger 25 cm be. Nêr ji mê mestir e. Giraniya kûzê nêzî 1.5 kilograman. Rengê kûzê qehweyî tarî ye û deqên zer ser qitika wê hene.
Kûz li daristanan dijî ye ku malên xwe di kunên daran de ava dike.
Kûz çûk,hêkên balindeyan, beq,candekên lawirên mirî, mêş û mûr, sihorê gewr û guhandarên biçûktir dixwe.Lê kûz mêwe, hingiv û fistiqan jî dixwe.
Kûz ta temenê 18 dijî dema ku girtî be, lê li bejî yê ta 8 an 10 salan dijî ye.
Nêzî rûyê kûzê
Şûnên piyên kûzê ser celbê.
Şûnên piyên kûzê ser berfê.
Kûz, qûz an kûzeyê daran (Martes martes), cureyekî kûzeyên biçûk ku xweciyê Ewropayê û hinek herêmên Asyayê wek Kurdistan, Tirkiyê, Îraq û Îranê ye.
Lasowô kùna (Martes martes) – to je rabùszny susk z rodzënë łasëczkòwatëch. Òna żëje m. jin. na Kaszëbach.
For the bird, kent forby as the windae swallae, see mairtin.
The mairtin or mertrick (Martes martes) haes the bouk o a ferm cat. Their fur is for ordinar licht tae daurk broun an growes langer an mair sleekit in the winter. They hae a cream tae yellae colourt merkin aboot the thrapple. Mairtins for ordinar bides in the wids.
A fuina de papo amariello (Martes martes (L., 1758)) ye un mamifero carnivoro d'a familia d'os mustelidos, d'a mesma mida alto u baixo que os gatos domesticos y un peso aproximato de 1,5 Kg. O pelo que tienen istes animals ye de color marrón fusca, cheneralment sin de variacions d'entre animals, pero en o hibierno les creixe más luengo y sedoso. Ye muit caracteristica d'ista especie la taca amariella que tienen en o peito y parte ventral d'o cuello, «papo», que les da lo nombre popular aragonés. A especie Martes martes ye, a demés, amás gran d'as dos especies de fuinas que se troban en Aragón.
Fan vida cheneralment en puestos boscosos, a on i troban arbols viellos ta fer-ie lo cado. Istes animals son os solos mustelidos que tienen unglas retractils, que emplegan ta mover-se con muitas trazas per alto d'os árbols. Cuentan con una gran achilidat que emplegan ta cazar. Constituyen os más firmes depredadors d'esquiruelos en estato salvache.
Fan a suya actividat mayor de nueitz y de tardada, estando ixas as horas quan gosan cazar muixons que duermen, ratos, insectos y altros animals, u tamién ceresas, lulos, fruita u uevos que roban d'os niedos. Tienen, a demés, una territorialidat muit marcada, y deixan bonyas per puestos prominents d'os suyos territorios, tals como penyas, leneras u terrers. Actualment, a especie ye protechida per a IUCN y per as leis europeas y espanyolas.
A part d'o zoonimo fuina de papo amariello tamién existió o zoonimo marta u mart documentato en textos medievals aragoneses d'os peaches de Las Barracas de los Chaqueses, Daroca y Zaragoza.[1] En os textos comercials d'o sieglo XV de Zaragoza, de luengache mixto catalán-aragonés mesmo se documenta marts gibellins, marts gebellins, talment aplicato a pellizos d'unatra especie.
A fuina de papo amariello (Martes martes (L., 1758)) ye un mamifero carnivoro d'a familia d'os mustelidos, d'a mesma mida alto u baixo que os gatos domesticos y un peso aproximato de 1,5 Kg. O pelo que tienen istes animals ye de color marrón fusca, cheneralment sin de variacions d'entre animals, pero en o hibierno les creixe más luengo y sedoso. Ye muit caracteristica d'ista especie la taca amariella que tienen en o peito y parte ventral d'o cuello, «papo», que les da lo nombre popular aragonés. A especie Martes martes ye, a demés, amás gran d'as dos especies de fuinas que se troban en Aragón.
Fan vida cheneralment en puestos boscosos, a on i troban arbols viellos ta fer-ie lo cado. Istes animals son os solos mustelidos que tienen unglas retractils, que emplegan ta mover-se con muitas trazas per alto d'os árbols. Cuentan con una gran achilidat que emplegan ta cazar. Constituyen os más firmes depredadors d'esquiruelos en estato salvache.
Fan a suya actividat mayor de nueitz y de tardada, estando ixas as horas quan gosan cazar muixons que duermen, ratos, insectos y altros animals, u tamién ceresas, lulos, fruita u uevos que roban d'os niedos. Tienen, a demés, una territorialidat muit marcada, y deixan bonyas per puestos prominents d'os suyos territorios, tals como penyas, leneras u terrers. Actualment, a especie ye protechida per a IUCN y per as leis europeas y espanyolas.
Näd (latin.: Martes martes) om živatoiden erik, mülüb Nädanvuiččed-sugukundha (Mustelidae).
Živat om levitadud kaikedme Evropadme päiči Islandijas i Pirenejan pol'saren palas. Ümbärdab ristitun eländpunktoid. Om mectusen objektaks karvha näht.
Karv oleleb kaštananmujun vai muzaburan. Pakuine läip kaglan ezipolel om ühthe i nena om pimed Martes foina-nädaspäi erineden. Kezaline karv om lühüdamb da kauktamb mi tal'veline. Händ om pit'k karvakaz 16..28 sm pitte, se om balansir hüpkiden täht. Täuz'kaznuden nädan veduz vajehtase 0,8..1,8 kg röunoiš, ižačun veduz om koumandesen enamba mi emäčun. Hibj om pit'kač 45..58 sm pitte, käbälad oma lühüdahkod, karv kazvab käbäliden pindal.
Näd mahtab ličta i hüpta puidme, hüpked 4 metrhasai. Tegeb peitsijid onziš, kävutab oravan tactud sauvusid, linduiden pezoid. Lebaidab päiväl, ecib sališt hämäras i öl.
Lihansöi živat, söb pöudhirid, oravid, penid linduid da heiden munint. Rikob purendal niškha, i mecnikale piidab katta da kaita sidä sanktal püštsebanpäl. Sügüzel näd voib söttas fruktoil, marjoil i pähkmil. Erasti södas löcuid, edenoid, gavedid, kolijoid. Varadab sömäd tal'veks.
Täuz'kaznu oleskeleb elon kahtel vodel, äikerdoitas koumandes vodespäi. Oleleb koume poigašt kerdalaz tobjimalaz. Näd voib eläda stajas 16 vodhesai, i vaiše erased elädas kümnevoččhe igähäsai londusen arvoimižiš.
Näd (latin.: Martes martes) om živatoiden erik, mülüb Nädanvuiččed-sugukundha (Mustelidae).
Živat om levitadud kaikedme Evropadme päiči Islandijas i Pirenejan pol'saren palas. Ümbärdab ristitun eländpunktoid. Om mectusen objektaks karvha näht.
’S mamal feòl-itheach caol Eòrpach a tha san taghan (Laideann Martes martes; Beurla pine marten). Tha e san aon teaghlach ris a’ mhionc, an dòbhran, am broc agus an neas. Tha a chorp mu 53cm a dh’fhaid, agus tha earball molach aige a dh’fhaodas a bhith 25cm a dh’fhaid. Tha e ri fhaighinn ann an Albainn agus air feadh cuid mhór den Roinn Eòrpa. Is toigh leis sgìrean coillteach.
Zardafi (Martes martes), i njohur edhe si shqarthi i artë, kunadhja gushëverdhë, kuna ose kuni, është një kafshë grabitqare që i takon familjes Mustelidae. Është i ngjashëm me shqarthin, por me trup më të madh e me putra më të gjera, me lëkurë në ngjyrë gështenje të mbyllur, e me një pullë të verdheme nga mjekra deri në gjoks. Jeton kryesisht në pyje malore.
Zardafi (Martes martes), i njohur edhe si shqarthi i artë, kunadhja gushëverdhë, kuna ose kuni, është një kafshë grabitqare që i takon familjes Mustelidae. Është i ngjashëm me shqarthin, por me trup më të madh e me putra më të gjera, me lëkurë në ngjyrë gështenje të mbyllur, e me një pullë të verdheme nga mjekra deri në gjoks. Jeton kryesisht në pyje malore.
Το Δενδροκούναβο, γνωστό και ως καθαροκούναβο (Μάρτης η μάρτης - Martes martes) είναι είδος αρπακτικών ζώων που ανήκει στην οικογένεια Ικτίδες της τάξης των σαρκοφάγων. Διαδεδομένο στην κεντρική Ασία και στην Ευρώπη, δεν συναντάται στις Σκανδιναβικές χώρες εκτός της Νορβηγίας, στις Βρετανικές νήσους και στη Σαρδηνία. Στην Ελλάδα ζει κυρίως στη Βόρεια Ελλάδα μέχρι Θεσσαλία και Ήπειρο. Ο άνθρωπος το κυνηγά για το πολύτιμο δέρμα του. Τα ωραιότερα δέρματα κουναβιού προέρχονται από τηΝορβηγία και από τη Σκωτία.
Το σώμα του είναι επίμηκες με κοντά πόδια. Έχει μήκος περίπου 55 εκ., ενώ η φουντωτή ουρά του φτάνει τα 30 εκ., μυτερό κεφάλι με μικρά τριγωνικά αφτιά και ζωηρά μάτια. Στη ράχη έχει χρώμα σκούρο καφέ, στο ρύγχος ξανθό, στην κοιλιά και στις πλευρές κιτρινωπό και στα πόδια καφέ-μαύρο. Το χειμώνα έχει σκουρότερα χρώματα από το καλοκαίρι. Στο πάνω χείλος φέρει τέσσερις σειρές μουστάκια. Η οδοντοστοιχία του είναι πλήρης (38 δόντια) με πολύ ανεπτυγμένους κυνόδοντες Τα κοντά του πόδια καταλήγουν σε πέντε δάχτυλα, εφοδιασμένα με ισχυρά νύχια.[2]
Είναι ζώο δενδρόβιο και αναρριχάται με μεγάλη επιδεξιότητα. Φωλιάζει στις κουφάλες των δέντρων ή σε εγκαταλειμμένες φωλιές αρπακτικών πτηνών και σκίουρων.Είναι πονηρό και αδηφάγο ζώο, την ημέρα κρύβεται σε δασώδεις περιοχές και, αν η περιοχή είναι κατοικημένη, εγκαθίσταται σε σιτοβολώνες και θημωνιές και βγαίνει τη νύχτα για να επιτεθεί σε κοτέτσια, περιστερώνες και κονικλοτροφεία. Τρέφεται κυρίως με ζώα, όπως μικρά ελάφια, ζαρκάδια, λαγούς, ποντίκια ακόμη και κότες που βρίσκονται σε ορνιθώνες. Τρώει επίσης το μέλι από τις κυψέλες. Τρέφεται όμως και με καρπούς, όπως αχλάδια, δαμάσκηνα, κεράσια κτλ.[3]
Το θηλυκό, μετά από κυοφορία εννέα μηνών, γεννά το Μάρτιο ή αρχές Απριλίου 3-4 μικρά, τα αποθέτει σε μια κοιλότητα δέντρου που γεμίζει με βρύα και τα φροντίζει πολύ. Ύστερα από λίγες εβδομάδες ακολουθούν τη μητέρα τους στις αναρριχήσεις και στο κυνήγι.[4]
Αμερικάνικο κουνάβι (Martes americana) (Turton, 1806)
Κιτρινόλαιμο κουνάβι (Martes flavigula) (Boddaert, 1785)
Πετροκούναβο (Martes foina) (Erxleben, 1777)
Κουνάβι της Ιαπωνίας ( artes melampus) (Wagner, 1841)
Ψαροφάγος (ζώο) (Martes pennanti) (Erxleben, 1777)
Ζιμπελίνα (Martes zibellina) (Linnaeus, 1758)
Το Δενδροκούναβο, γνωστό και ως καθαροκούναβο (Μάρτης η μάρτης - Martes martes) είναι είδος αρπακτικών ζώων που ανήκει στην οικογένεια Ικτίδες της τάξης των σαρκοφάγων. Διαδεδομένο στην κεντρική Ασία και στην Ευρώπη, δεν συναντάται στις Σκανδιναβικές χώρες εκτός της Νορβηγίας, στις Βρετανικές νήσους και στη Σαρδηνία. Στην Ελλάδα ζει κυρίως στη Βόρεια Ελλάδα μέχρι Θεσσαλία και Ήπειρο. Ο άνθρωπος το κυνηγά για το πολύτιμο δέρμα του. Τα ωραιότερα δέρματα κουναβιού προέρχονται από τηΝορβηγία και από τη Σκωτία.
Вăрман сăсарĕн кĕлетки 50 см çитет, йывăрăшĕ - 1 килограмран иртет. Ытларах юманлăхра, чăрăшлăхра пурăнма килĕштерет. Апачĕ - шăши йышшисем, пакшасем, вĕçенкайăксемпе вĕсен çăмартисем. Сунара каçхине тухать. Йывăç тăрăх çăмăллăн çӳрет, анчах та сунар ытларах çĕр çинче иртет. Йăвине вара йывăç хăвăлĕнче тăвать. Питĕ сивĕ вăхăтра çапă айне е юр ăшне кĕрсе выртма пултарать. Çуллахи вăхăтра шăшисемпе кайăксене ытларах тапăнать пулсан, хĕллехи вăхăтра пакшасене, ăсансемпе пăчăрсене аптратать. Сăсар ами 8-9 уйăхран çăвăрлать: çĕртме-çурла уйăхĕсенче чупать, акапа çу уйăхĕсенче çăвăрлать. Кĕркунне çурасем хăйсем тĕллĕн пурăнма пуçлаççĕ. Сăсарсем 15 çул таран пурăнма пултараççĕ, анчах та ĕмĕрĕ вĕсен нумай чухне 5-6 çултан иртмест. Пирĕн тăрăхра çак çăткăн чĕрчунăн тăшманĕсем çукпа пĕрех. Çынсем кăна ăна хаклă тирĕшĕн тытма пултараççĕ. Çамрăк сăсар çине тата ӳхĕ е пысăк хурчка тапăнма пултарать. Вăрман сăсарĕ питĕ вăрттăн чĕрчун. Ăна асăрхама питĕ йывăр. Сăсар йышĕ Чăвашра 1000 пуç шайĕнче тытăнса тăрать.
Златна куна (martes martes) е цицач од родот куни.
Живее во шумите , каде што многу вешто се искачува по дрвјата. Скока од едно на друго дрво ,дури и на растојание од 3,5 метри. Преку ден се крие во дупките од дрвјата, во старите гнезда на вервериците или на птиците. Излегува за да лови во приквечерина и доцна во ноќта. Златните куни, главно ловат верверици или птици. Но, јадат и инсекти, а наесен се сладат со овошки и со бобинки. Периодот за парање им е во јули и август. Женките ги носат своите малечки во утробата 236-274 дена, а потоа раѓаат 1-6 куни, обично во април или мај.
Должина на телото обично изнесува 45-53 см, а тежината достигнува до 0,8-1,6 кг.
Животниот век на златните куни е 10 години.
Златна куна (martes martes) е цицач од родот куни.
Лясная куніца або жаўтадушка[1] (Martes martes) — від сысуноў зь сямейства куніцавых (Mustelidae). Жыве ў Эўропе і заходніх частках Азіі і засяляе галоўным чынам лясныя мясцовасьці. У адрозьненьне ад сваёй сваячкі каменнай куніцы, лясная куніца пазьбягае людзкіх паселішчаў. Лясная куніца — стэнабіёнтная жывёла, аддае перавагу хваёвым і мяшаным лясам. У гаспадарцы выкарыстоўваецца ў якасьці аб’екту паляваньня[2].
Шэрсьць лясной куніцы мае каштанавы ці цёмна-руды колер з жаўтаватай круглявай гарлавой плямай, якая, у адрозьненьне ад каменнай куніцы, не раздвоеная. Зімовая футра доўная і шаўкавістая, улетку — карацейшая і шорсткая. Цела куніцы прадаўгаватае з адносна кароткімі лапкамі і валасяным покрывам на ступнёх. Хвост даволі доўгі і пухнасты, ягонай функцыяй зьяўляецца захаваньне балянсу пры лазаньні і скаканьні. На галаве ёсьць аблямаваныя жоўтай палоскай трохкутныя вушы, нос у адрозьненьне ад каменных куніцаў цёмны. Даўжыня цела складае ад 45 да 58 см, даўжыня хваста — ад 16 да 28 см, а вага — ад 0,8 да 1,8 кг. Самцы ў сярэднім на 30% цяжэйшыя за самак.
— сховішча мультымэдыйных матэрыялаў
Лясная куніца або жаўтадушка (Martes martes) — від сысуноў зь сямейства куніцавых (Mustelidae). Жыве ў Эўропе і заходніх частках Азіі і засяляе галоўным чынам лясныя мясцовасьці. У адрозьненьне ад сваёй сваячкі каменнай куніцы, лясная куніца пазьбягае людзкіх паселішчаў. Лясная куніца — стэнабіёнтная жывёла, аддае перавагу хваёвым і мяшаным лясам. У гаспадарцы выкарыстоўваецца ў якасьці аб’екту паляваньня.
Сёр яке Тэль коӵыш (лат. Martes martes, ӟуч Лесная куница яке желтодушка), лулосъёслэн сьось лёгетысьтызы сёр динь выжыысь йол нонись пöйшур. Мугорызлэн кузьдалаез 50 см-озь, секталаез 1,4 кг-озь.
Улэ Европалэн, шунды пуксён пал Сибирьлэн, Покчи Азилэн, Иранлэн тэлё но нюлэсо-нюлэстэм чошкыт интыосазы, со сяна Кавказ гурезьёслэн тэльёсаз. Удмурт элькунын шер пумиське, соин ик бырон калэ вуэм лулосъёс полы пыртэмын.[1]
Сёр яке Тэль коӵыш (лат. Martes martes, ӟуч Лесная куница яке желтодушка), лулосъёслэн сьось лёгетысьтызы сёр динь выжыысь йол нонись пöйшур. Мугорызлэн кузьдалаез 50 см-озь, секталаез 1,4 кг-озь.
Улэ Европалэн, шунды пуксён пал Сибирьлэн, Покчи Азилэн, Иранлэн тэлё но нюлэсо-нюлэстэм чошкыт интыосазы, со сяна Кавказ гурезьёслэн тэльёсаз. Удмурт элькунын шер пумиське, соин ик бырон калэ вуэм лулосъёс полы пыртэмын.
El martareło (o martoreło, nome sientifico Martes martes) el xe un mamìfero carnivoro che el vive 'nte łe foreste de conifere e de latifoje de tuta Eoropa, dal łiveło del mar fin ai domiła metri. Se trata de na bestia longa 45 çentimetri, co na coa pełosa de altri 25 çentimetri; ła pełicia ła xe fisa e bruna, col muso e el mento scuri e na macia zała suła goła e sul peto.
El martareło el se fa ła tana sui gnari dei osei o 'nte i buxi dei àlbari dove che vive i schirati. El martareło el cacia soratuto de note, ranpegandose su pa i àlbari in serca de osei e de schirati, ma el se move anca de dì e el taca lièvori e conej. Se no ghe xe de mejo, el magna grani, fruti e perle.
The European pine marten (Martes martes), also known as the pine marten, is a mustelid native to and widespread in most of Europe, Asia Minor, the Caucasus and parts of Iran, Iraq and Syria. It is listed as Least Concern on the IUCN Red List.[1] It is less commonly also known as baum marten,[2] or sweet marten.[3]
The European pine marten's fur is usually light to dark brown. It is short and coarse in the summer, growing longer and silkier during the winter. It has a cream- to yellow-coloured "bib" marking on its throat. Its body is up to 53 cm (21 in) long, with a bushy tail of about 25 cm (10 in). Males are slightly larger than females; typically, it weighs around 1.5–1.7 kg (3.3–3.7 lb). It has excellent senses of sight, smell, and hearing.[4]
The European pine marten inhabits well-wooded areas.
In Great Britain, the species was for many years common only in northwestern Scotland.[5] A study in 2012 found that martens have spread from their Scottish Highlands stronghold, north into Sutherland and Caithness and southeastwards from the Great Glen into Moray, Aberdeenshire, Perthshire, Tayside, and Stirlingshire, with some in the Central Belt, on the Kintyre and Cowal peninsulas and on Skye and Mull. The expansion in the Galloway Forest has been limited compared with that in the core marten range. Martens were reintroduced to the Glen Trool Forest in the early 1980s and only restricted spread has occurred from there.[6] This may be due to ongoing persecution and trapping by local gamekeepers.
In England, pine martens were long considered to be extinct. Analysis of a scat found at Kidland Forest in Northumberland in June 2010 may represent either a recolonisation from Scotland, or a relict population that has escaped notice previously.[7] There have been numerous reported sightings of pine martens in Cumbria; however, it was not until 2011 that concrete proof—some scat that was DNA-tested—was found,[8] followed in October 2022 by images being captured of a pine marten in Grizedale Forest.[9]
In July 2015, the first confirmed sighting of a pine marten in England for over a century was recorded by an amateur photographer in woodland in Shropshire.[10] Sightings have continued in this area, and juveniles were recorded in 2019, indicating a breeding population.[11] In July 2017, footage of a live pine marten was captured by a camera trap in the North York Moors in Yorkshire.[12][13] In March 2018 the first ever footage of a pine marten in Northumberland was captured by the Back from the Brink pine marten project.[14] In September 2022, the first pine marten to be seen in London in a century was spotted by the Zoological Society of London's wildlife cameras as part of a hedgehog monitoring program.[15]
There is a small population of pine martens in Wales. Scat found in Cwm Rheidol forest in 2007 was confirmed by DNA testing to be from a pine marten. A male was found in 2012 as road kill near Newtown, Powys. This was the first confirmation in Wales of the species, living or dead, since 1971.[16] The Vincent Wildlife Trust (VWT) has begun a reinforcement of these mammals in the mid-Wales area. During autumn 2015, 20 pine martens were captured in Scotland, in areas where a healthy pine marten population occurs, under licence from Scottish Natural Heritage. These animals were translocated and released in an area of mid-Wales. All of the martens were fitted with radio collars and are being tracked daily to monitor their movements and find out where they have set up territories. During autumn 2016, the VWT planned to capture and release another 20 pine martens in the hope of creating a self-sustaining population.[17]
The marten is still quite rare in Ireland, but the population is recovering and spreading; its traditional strongholds are in the west and south, especially the Burren and Killarney National Park, but the population in the Midlands has significantly increased in recent years.[18] A study managed by academics at Queen's University Belfast, using cameras and citizen scientists, published in 2015, showed that pine martens were distributed across all counties of Northern Ireland.[19]
Martens are the only mustelids with semiretractable claws. This enables them to lead more arboreal lifestyles, such as climbing or running on tree branches, although they are also relatively quick runners on the ground. They are mainly active at night and dusk. They have small, rounded, highly sensitive ears and sharp teeth adapted for eating small mammals, birds, insects, frogs, and carrion. They have also been known to eat berries, birds' eggs, nuts, and honey. The European pine marten is territorial and marks its home range by depositing feces. Its scat is black and twisted.[5] The diet of the pine marten includes small mammals, carrion, birds, insects, and fruits.
The recovery of the European pine marten in Ireland has been credited with reducing the population of invasive grey squirrels.[20] Where the range of the expanding European pine marten population meets that of the grey squirrel, the population of the grey squirrels quickly retreats and the red squirrel population recovers. Because the grey squirrel spends more time on the ground than the red squirrel, which co-evolved with the pine marten, they are thought to be far more likely to come in contact with this predator.[21]
The European pine marten has lived to 18 years in captivity, but the maximum age recorded in the wild is only 11 years, with 3–4 years being more typical. They reach sexual maturity at 2–3 years of age. Copulation usually occurs on the ground and can last more than 1 hour.[22] Mating occurs in July and August but the fertilized egg does not enter the uterus for about 7 months. The young are usually born in late March or early April after a month-long gestation period that happens after the implantation of the fertilized egg, in litters of one to five.[4] Young European pine martens weigh around 30 grams (1.1 oz) at birth. The young begin to emerge from their dens around 7–8 weeks after birth and are able to disperse from the den around 12–16 weeks after their birth.
Larger mammalian predators and birds of prey such as Wolverines, red foxes, golden eagle, white-tailed eagles, northern goshawks and Eurasian eagle owl prey on pine martens, especially young individuals.[23]
Humans are the largest threat to European pine martens. They are vulnerable to conflict with humans, arising from predator control for other species, or following predation of livestock and the use of inhabited buildings for denning. Martens may also be affected by woodland loss, which results in habitat loss for the animal.[6] Persecution (illegal poisoning and shooting), loss of habitat leading to fragmentation, and other human disturbances have caused a considerable decline in the European pine marten population. In some areas, they are also prized for their very fine fur. In the UK, European pine martens and their dens are offered full protection under the Wildlife and Countryside Act 1981 and the Environmental Protection Act 1990.[24]
The European pine marten (Martes martes), also known as the pine marten, is a mustelid native to and widespread in most of Europe, Asia Minor, the Caucasus and parts of Iran, Iraq and Syria. It is listed as Least Concern on the IUCN Red List. It is less commonly also known as baum marten, or sweet marten.
La marta (Martes martes) es una especie de mamífero carnívoro de la familia Mustelidae.[2] Es común en casi toda Europa, así como en algunas zonas de Oriente Próximo.
Mide unos 25 cm de altura y 50 cm desde la cabeza hasta el arranque de la cola, que mide cerca de 30 cm. Un ejemplar adulto pesa alrededor 1,5 kg. Posee una cabeza pequeña, un hocico agudo, un cuerpo delgado, patas cortas aunque más largas que otros mustélidos y pelaje espeso y suave, marrón oscuro en casi todo el cuerpo, excepto en la parte inferior del cuello y el vientre, que son de un color crema amarillento.
La marta posee un total de 38 dientes, observándose en la mandíbula superior seis incisivos, dos colmillos, ocho premolares y dos muelas, y en la inferior, dos muelas más.
También tiene marcas faciales de color más claro que el resto del cuerpo. Se distingue de la garduña (Martes foina) por tener las orejas más grandes, el hocico más afilado y la garganta color crema en vez de blanca.
En cautiverio viven hasta 18 años, mientras que su vida silvestre apenas supera los cuatro años. Llegan a su madurez sexual a los dos años. Sus crías suelen nacer en marzo o abril, después de un período de gestación de alrededor de tres meses. Su peso al nacer es de aproximadamente 30 g.
Generalmente habita en bosques, sobre todo en coníferas, bosques mixtos, hayedos y robledales.
Vive en lo más profundo del bosque, apartados del medio humano, Puede recorrer todo su territorio en una sola noche. También puede adaptarse a la vida desde el nivel del mar, hasta los 1700 msnm.
Se distribuye por casi todo el continente europeo desde Escandinavia hasta algunas islas del Mediterráneo y Asia Menor así como el norte de las islas británicas.
Encuentra el límite meridional de su área de distribución en la península ibérica, donde únicamente aparece en una franja que va desde el norte de Portugal hasta el norte de Lérida.
Sus hábitos son nocturnos, suelen vivir en los árboles y se alimentan de pequeños mamíferos, pequeñas aves, insectos y ranas. También comen algunos frutos y huevos de pájaros.
La marta entra en celo entre los meses de junio y agosto, este periodo dura aproximadamente 15 días. En este lapso se observa más movimiento dentro de los territorios, varios machos se juntan para disputarse a la hembra. El macho vencedor, juega y lucha con la hembra, y, tras la fecundación, la abandona. Los espermatozoides se mantienen vivos en el útero de la hembra hasta el mes de enero (lo que se conoce como fecundación retardada), siendo su periodo de gestación de 9 semanas. Puede tener hasta 7 crías, pero normalmente entre 2 y 4, las cuales nacen entre marzo y mayo.
Los individuos jóvenes no abandonan a la madre hasta que esta entra en celo de nuevo al verano siguiente, alcanzando la madurez sexual el macho entre los 15 y 40 meses, y la hembra sobre los 27 meses.
Las amenazas para su conservación incluyen la caza, su captura en vida, el envenenamiento y la pérdida y fragmentación de los bosques en los que habita. En algunas áreas de su distribución se caza por su pelaje, en otras como control para la protección de especies ganaderas o cinegéticas. En ocasiones, los esfuerzos para el control de otras especies de carnívoros interfieren negativamente con la marta.[1]
La marta (Martes martes) es una especie de mamífero carnívoro de la familia Mustelidae. Es común en casi toda Europa, así como en algunas zonas de Oriente Próximo.
See artikkel räägib metsnugisest; perekonna kohta vaata artiklit Nugis (perekond) Metsnugis (Martes martes) on kärplaste sugukonda nugise perekonda kuuluv kiskja.
Metsnugise looduslik levila hõlmab peaaegu kogu Euroopa koos Briti saartega ning teda ei leidu ainult Skandinaavia põhjaservas ja Hispaanias. Ta elab veel Kaukaasias ja ida suunas kuni Obini. Seega kattub tema levila suurel määral kivinugise omaga.[1]
Eestis leidub metsnugiseid nii mandril kui ka saartel ja kokku hinnatakse nende arvukuseks umbes 4000 isendit.
Nugiste arvukus kõigub aastati suurel määral. See on seotud nende saakloomade (näriliste ja jäneseliste) arvukusega.[1]
Metsnugis kuulub soodsas seisundis liikide hulka.
Suuruselt on ta võrreldav kodukassiga. Looma tüvepikkus on 36–56 cm, saba pikkus 17–28 cm, tagakäpa pikkus 8,5–9,5 cm, kondülobasaalpikkus 77–88 mm. Isendid kaaluvad 0,5–2,2 kg, isased umbes 12% emastest rohkem.[2]
Metsnugise karvastik on tihe, kohev ja väga ilus, tavaliselt tumepruun. Talvel kasvavad karvad pikemaks ja karvastik on kohevam. Kõrvad on terava tipuga ja võrdlemisi suured.[1]
Metsnugised on väga sarnased kivinugistele, kellega nad on ühesuurused, vahel veidi kogukamad ja lühema sabaga. Metsnugise kurgualune on kollakas või oranž, tagapool ahenev, ja see ulatub eeskäppadeni välja, kuid mitte esikäppadele nagu kivinugisel. Metsnugise tallad on talvel tihedate karvadega kaetud, aga kivinugisel enam-vähem paljad. Täpsemalt saab neid liike teineteisest eristada kolju ja hammastiku põhjal.[1]
Metsnugis on väärtuslik karusloom. Kuid katsed neid karusloomafarmis kasvatada pole kasumlikuks osutunud.[1]
Metsnugis, nagu nimestki näha, on tüüpiline metsaloom. Ta eelistab vanu risustunud, suurte õõnsate puudega okas- ja segametsi, lagedale tuleb ta üksnes saaki jahtides. Tema redupaikadeks on puuõõnsused, tuulemurd, oravapesad jms.
Metsnugis on enamasti aktiivne hämarikus ja öösel. Ta on hea ronija ja oskab koguni puult puule hüpata. Sellegipoolest ronib ta puude otsas harva, eelistades liikuda maapinnal ja lumel. Saaki jahtides on nad tugevad, osavad ja vastupidavad. [1]
Metsnugise peatoidus on närilised, eriti niidu-uruhiired, kui sööb ka linde, kahepaiksed ja eriti levila lõunaosas marju. Ta ei piirdu väikeste loomade püüdmisega, vaid püüab edukalt jäneseid, laanepüüsid, oravaid ja isegi metsiseid. On teada siili murdmise juhte. Meeleldi sööb ta mett ja metsmesilaste vastseid. Pärast edukat jahti peidab ta ülejäänud saagi tagavaraks ära.[1]
Looduslikud vaenlased metsnugistel peaaegu puuduvad. Juhuslikult võivad neid murda hundid või ilvesed, vahel harva langevad nad saagiks ka rebastele ja suurtele röövlindudele.
Metsnugis on vangistuses elanud 18 aastat vanaks. Looduses on eluiga tavaliselt 8–10 aastat.
Nugiste sigimiskäitumine on omapärane. Nad paarituvad suvel, juunis-augustis. Tiinus vältab 236–276 päeva, aga rõhuva enamuse sellest moodustab latentne staadium, loote arengule kulub kõigest 27–28 päeva.[1]
Pojad sünnivad kevadel[1]. Pesakonda kuulub 2–8 poega, kes kaaluvad sündides 30 g. Pojad sünnivad pimedatena ja saavad 30–36 päeva vanuselt nägijateks [1]. Nad hakkavad juuni keskel pesast väljas käima ja saavad täiesti iseseisvaks 6 kuu vanuselt. Suguküpsus saabub 2-3-aastaselt.
Lepahoria (Martes martes) mustelidae familiako haragijalea da, isatsa luzea eta iletsua duena, ia Europa osoan bizi dena.[1]
25 zentimetroko altuera eta burutik buztanera 50 zentimetroko luzera ditu, buztanak 30 zentimetro izanik. Helduek kilogramo eta erdi pisatzen dute.
Zortzi azpiespezie ezagutzen dira:
Lepahoriaren habitata hosto erorkorreko zuhaitzen baso handiak kontserbatzen diren eremuak dira. EAEn ur isurialdeak banatzen dituzten mendikate handietan eta Karrantzako eta Kantabriako mendilerroetan bakarrik aurkitzen da. Andatzan konifero landaketak nagusi izan arren lepahoriak ikusi izan dira. Nafarroan Erronkari, Zaraitzu eta Aezkoa ibarretan, Aretako mendilerroan eta Aurizko mendietan aurkitzen da. Izkoko mendietan ere badira, behar bada gainerako populazioetatik isolaturik. Hegoaldeko muga Leireko mendilerroan dago.[2]
EAEn populazioa ezezaguna bada ere datu faltak dentsitatea baxua dela erakusten du. Gehiegizko harrapaketak eta baso-ustiakuntzak espeziea mugatu dute. Europako hainbat eremutan bere populazioaren joera baso-ustiakuntzari lotua dagoela ikusi da. Zepo eta harrapaketen debekua ere garrantzitsua da. EAEko mehatxatutako espezieen katalogoan dago, bakana babes kategorian.[2][3]
Artikulu hau biologiari buruzko zirriborroa da. Wikipedia lagun dezakezu edukia osatuz. Lepahoria (Martes martes) mustelidae familiako haragijalea da, isatsa luzea eta iletsua duena, ia Europa osoan bizi dena.
25 zentimetroko altuera eta burutik buztanera 50 zentimetroko luzera ditu, buztanak 30 zentimetro izanik. Helduek kilogramo eta erdi pisatzen dute.
Näätä eli mäntynäätä (Martes martes) on näätäeläimiin kuuluva nisäkäslaji. Se on heimonsa tyypillinen edustaja ja siksi antanut nimensäkin sille. Sitä tavataan lähes koko Euroopassa sekä osissa Lähi-itää, Kaukasuksella ja Siperian länsiosissa. Näätä elää kaikenlaisissa metsissä. Sitä on metsästetty sen tuuhean talviturkin takia ja siitä on myös yritetty jalostaa tarhattua kantaa.
Näätä on keskikokoinen lihansyöjä, ja se on noin suuren kotikissan kokoinen. Ruumiin pituus on 45–58 senttimetriä ja hännän pituus 16-28 senttimetriä. Näätä painaa 500–1 800 grammaa. Koossa on selvää vaihtelua maantieteellisesti, ja koiraat ovat 12–30 prosenttia painavampia kuin naaraat.[2]
Näädän karvapeite on ruskea, ja se on talvisin tiheä ja pehmeä. Kesäisin se on lyhyt ja karkea. Jalkapohjien polkuanturat ovat kokonaan turkin peitossa talvisin. Talviturkki kasvaa syyskuussa, ja nuoret yksilöt saavat aikuisen karvapeitteen ensimmäisen talvenaan. Ruskeaan turkkiin kuuluu kermanoranssi kurkkulappu, harmahtavaa sävyä vatsassa sekä tummempaa väritystä tassuissa. Häntä on pitkä ja tuuhea ja korvat isot ja kolmiomaiset.[2] Näätä elää yleensä 8-10 vuotiaaksi.
Näätä on levinnyt laajalle palearktisella alueella. Sitä tavataan lähes koko Euroopassa, Anatoliassa, Irakin ja Iranin pohjoisosissa, Kaukasuksella, ja Siperian länsiosissa. Euroopassa sitä ei esiinny suuressa osassa Pyreneiden niemimaata ja Kreikkaa sekä osissa Belgiaa ja Alankomaita. Välimeren saarilla sitä tavataan Korsikalta, Sardinialta, Sisiliasta ja Baleaareilta. Aiemmin se oli levinnyt koko Britteinsaarille, mutta nykyään sitä tavataan vain Ison-Britannian ja Irlannin pohjoisosissa.[1] Suomessa näätä asustaa koko maassa aivan pohjoisinta Lappia lukuun ottamatta.
Näätä elää sekä lehti-, seka- että havumetsissä ja pensaikoissa. Laji viihtyy erityisesti metsissä, jonka latvuston peitteisyys on vajaa ja jossa on tiheä alikasvos.[1]
Näätä metsästää tavallisesti vain öisin. Päivällä se pysyy paikoillaan ja valitsee lepopaikakseen esimerkiksi kallionkolon, louhikon, onton puun, petolinnun pesän ja usein oravan tai harakan pesän, joka on tavallisesti tiheässä kuusessa. Majapaikkaansa näätä vaihtaa jatkuvasti. Huonolla ilmalla, esimerkiksi ankarassa tuiskussa, se pysyy paikoillaan joskus päiväkausiakin. Heti myrskyn mentyä ohi näätä lähtee vaellukselleen. Näätänaaras synnyttää maalis-toukokuussa poikaset, joita on tavallisesti 2-5. Pesänä on useimmiten ontto puu tai kivilouhikko.
Näätä syö sekaravintoa, ja suosii liharuokaa kun sitä on saatavana, varsinkin pieniä nisäkkäitä.[2] Se tutkii öisin kaikki mahdolliset sopet elinpiirillään etsiessään ravinnokseen myyriä ja muita jyrsijöitä, lintuja, sammakoita sekä hyönteisiä. Myös lintujen munat, marjat, hedelmät ja hunaja kuuluvat sen ruokalistalle. Toisinaan sen näkee vierailevan myös muun muassa hirvieläinten haaskoilla. Se voi hätätapauksessa syödä myös sieniä.
Näätää kasvatetaan turkistarhoilla.[2] Näätäturkiksen käyttö on lisääntynyt; nykyään se kilpailee jo minkin kanssa. Kokoturkkien lisäksi siitä valmistetaan muun muassa kauluksia, päähineitä ja rannekkeita.suomenpystykorvaa käyttäen. Näädän metsästyskausi alkaa 1. elokuuta ja päättyy maaliskuun lopussa[3]. Metsästysajan alkua aikaistettiin syksystä 2018 alkaen.
Näätä eli mäntynäätä (Martes martes) on näätäeläimiin kuuluva nisäkäslaji. Se on heimonsa tyypillinen edustaja ja siksi antanut nimensäkin sille. Sitä tavataan lähes koko Euroopassa sekä osissa Lähi-itää, Kaukasuksella ja Siperian länsiosissa. Näätä elää kaikenlaisissa metsissä. Sitä on metsästetty sen tuuhean talviturkin takia ja siitä on myös yritetty jalostaa tarhattua kantaa.
Martes martes • Martre commune, Martre ordinaire, Martre vulgaire
La Martre des pins (Martes martes), plus familièrement appelée martre ou marte, est une espèce de la famille des Mustélidés. C'est un petit mammifère carnivore que l'on rencontre abondamment dans les forêts et bois d'Eurasie. Cette martre ne s'approche pas beaucoup des habitations humaines contrairement à la fouine (Martes foina).
Son pelage est brun, ses pattes et sa queue plus foncés, sa tête plus claire. La bavette (à hauteur de la gorge et du haut de la poitrine) est jaune orangé et presque toujours d'un seul tenant. Ce trait distingue en général la martre de la fouine (bavette blanche et bilobée chez cette dernière). De près, d'autres critères la différencient de la fouine : truffe brun-noir, oreilles plus saillantes et bordées de jaune, plante des pieds très poilue. Le meilleur critère reste l'observation de la dernière molaire supérieure qui n'a pas d'encoche du côté externe[8].
La longueur de son corps varie de 51,3 à 65,9 cm pour le mâle et de 46,5 à 57,5 cm pour la femelle. Sa queue de 17 à 28 cm. Adulte, un mâle pèse de 830 g à 2 200 g et une femelle de 750 g à 1 264 g.
Il en ressort que l'espèce Martes martes est une des plus grandes espèces du genre, plus grande que ses cousines Martes americana (Martre d'Amérique) et Martes zibellina (Zibeline, d'Eurasie). De plus, les martres de l'Europe de l'Ouest (plus particulièrement au Danemark) et du Caucase sont plus grandes (donc plus lourdes) que celles de l'Europe de l'Est.
Les mâles atteignent la maturité sexuelle à la fin de leur deuxième année ou au début de la troisième, tandis que la majorité des femelles deviennent matures au cours de leur troisième année et restent fertiles jusqu'à l'âge de douze ans.
Les femelles ont une seule période d'accouplement par an, entre juin et août. Elles peuvent avoir plusieurs périodes de chaleurs séparées par quelques jours de repos.
La parade nuptiale, qui peut durer quinze jours, est faite de luttes et de jeux. L'accouplement lui-même dure 90 minutes environ, au sol, au cours desquelles le mâle attrape avec ses dents la femelle par le cou. Les femelles peuvent s'accoupler plusieurs fois par jour, mais aussi plusieurs fois dans la même période d'accouplement, éventuellement avec des mâles différents.
La période qui sépare l'accouplement de la mise-bas (en avril de l'année suivante) est très longue : entre 259 et 285 jours. Il existe en effet chez la martre un phénomène d'ovo-implantation différée ou diapause embryonnaire : les œufs fertilisés atteignent le stade de blastomères puis cessent leur développement. L'implantation dans la muqueuse utérine n'a lieu que 220 à 240 jours après l'accouplement.
La femelle met bas, le plus souvent dans une cavité d'arbre, deux à sept jeunes par portée, avec une moyenne de trois petits par femelle. La période de lactation dure 45 jours, entre avril et mai. Seule la femelle s'occupe des jeunes. Ceux-ci se dispersent au plus tard, au début de l'automne, à l'âge de trois mois. Ils atteignent leur taille adulte à cinq mois. Le nid peut également être constitué par un grand nichoir (pour Chouette Hulotte par exemple), un trou de pic, une crevasse rocheuse, etc.; plus rarement au sol (terrier de blaireau occupé ou non).
Son aire de répartition s'étend dans l'hémisphère nord à une grande partie de l'Eurasie depuis la limite des zones forestières au nord, jusqu'aux pourtours méditerranéens au sud. En France, on la trouve pratiquement partout, mais avec des populations plus denses dans l'est du pays.
Elle vit dans les boisements denses, forêts de conifères ou forêts mixtes, avec d'éventuelles brèves excursions le long de leurs lisières. Cet habitat forestier distingue la martre de la fouine qui a un comportement ripicole et qui s'approche beaucoup plus des habitations humaines. L'habitat humain ainsi que ses abords ne présentent cependant pas un caractère dissuasif pour la martre. La martre évite les milieux ouverts où elle trouve peu de proies et peu de gîtes.
Pendant la saison chaude, la martre niche surtout dans les arbres, à plus de deux mètres de hauteur : cavités dans le tronc, amas de lierre, fourches de branches, nids d'autres espèces, etc. Ce sont alors des gîtes temporaires qu'elle n'aménage pas. En hiver et quelquefois en période estivale, la martre gîte au sol, dans des pierriers ou sous la végétation (ronciers notamment).
Le domaine vital annuel du mâle — c'est-à-dire l'ensemble des zones qu'il utilise sur la période — est en moyenne de 150 hectares, contre 30 hectares pour une femelle. Ces chiffres dépendent bien entendu fortement de la qualité du milieu et de son offre en nourriture.
La martre est un petit prédateur carnivore qui se nourrit essentiellement de petits mammifères, d'oiseaux, d'insectes. Elle consomme aussi des fruits sauvages (églantier, fraise, framboise, etc.) ou parfois cultivés (cerise, pomme, etc.).
Les mammifères sont consommés en toutes saisons. Les petits rongeurs constituent jusqu'à 80 % des mammifères consommés. Il s'agit principalement de campagnols (campagnols roussâtres, campagnols terrestres, campagnols agrestes), de mulots et de musaraignes. De façon plus accessoire, la martre peut également se nourrir de lapins de garenne, de lièvres, d'écureuils (écureuil gris notamment) et même de chauve-souris.
Les oiseaux et leurs œufs forment un appoint important au printemps et en été, surtout si les rongeurs viennent à être moins abondants. À noter que la martre, en raison de son habitat forestier, ne s'attaque pas aux poulaillers.
Les invertébrés, insectes ou mollusques, sont minoritaires dans le régime alimentaire de la martre (2 % à 15 %, avec un pic à 6 % au printemps et 25 % en été).
La martre ne dédaigne pas les charognes (chevreuil tué par un lynx par exemple).
Les fruits sont consommés principalement en été et à l'automne. Ils peuvent représenter jusqu'à 70 % du régime alimentaire.
Cette espèce a été décrite pour la première fois en 1758 par le naturaliste suédois Carl von Linné (1707-1778).
Selon Mammal Species of the World (version 3, 2005) (16 juillet 2013)[9] et Catalogue of Life (16 juillet 2013)[10] :
C'est une espèce discrète qui n'a longtemps pas fait l'objet de suivi en termes de dynamique des populations[11]. C'est une espèce en voie de régression ou qui a disparu d'une partie significative de son aire potentielle de répartition.
Certaines activités humaines ont des impacts négatifs sur les populations de martre :
De nouvelles méthodes de suivi permettent de mieux évaluer l'état et la dynamique des populations[14]. En particulier le Waterford institute of technology a mis au point une méthode utilisant un simple tube de plastique (diamètre : 100 mm, longueur : 250 mm ou 500 mm), positionné presque verticalement et au fond duquel est présenté un appât (aile de poulet). Seule la martre est assez agile pour aller y chercher l'appât. L'appareillage, comprend un dispositif (bande collante) collectant un ou quelques poils de la martre ayant pénétré dans le tuyau, ce qui permet par l'étude de l'ADN de ce poil, en utilisant la logique de la méthode « capture-recapture » d'évaluer le sex-ratio, la population locale de cet animal (On a constaté qu'une martre visite les tubes qu'elle connait chaque nuit, tant qu'ils contiennent de la nourriture). On peut enregistrer automatiquement l'heure à laquelle la martre vient manger. Un dispositif infrarouge peut déclencher un appareil photo ou une caméra (infrarouge ou à amplification lumineuse) et/ou compter les allées et venues (jusqu'à 5 000 « événements » mémorisables sur six mois). Ces études évaluent la sensibilité de la martre à la fragmentation forestière, le fait qu'elles fréquentent ou non les routes ou certains habitats périphériques, le type de lieux choisis pour les tanières. Elles donnent des informations précises sur la présence/absence de l'espèce, le sexe-ratio, les liens familiaux des individus se nourrissant au même endroit)[15]. Divers programmes d'études[16],[17], et de mieux la connaître y compris dans des milieux à forte naturalité comme la forêt de Białowieża en Pologne[18]. Cette connaissance améliore les chances de réussite des programmes de réintroduction[19] ou de confortement des populations[20] la concernent ou sont en projet en Europe.
Là où elle est protégée, où la forêt est protégées et/ou elle a fait l'objet de programmes de confortements de populations, voire de réintroduction (dans certaines parties de l'Irlande par exemple), après un certain temps (une vingtaine d'années en Irlande[21]), elle reconstitue des noyaux de population, alors qu'elle continue à régresser ou a des populations stabilisées ailleurs[22]. De plus, là où elle réapparait dans les îles Britanniques (Irlande et Écosse), elle semble favoriser l'écureuil roux qui est dans ce pays en voie de disparition, tout en limitant fortement les pullulations de l'écureuil gris, exotique et invasif, qui est l'une des causes de régression de l'écureuil roux[22].
En France, un arrêt du Conseil d'État du 30 juillet 2014, d'application immédiate, supprime la martre de la liste des "nuisibles" dans les départements où elle y figurait, le Calvados, la Dordogne, la Lozère et la Moselle.
L'espèce figure sur les anciennes armoiries croates, comme symbole de la Slavonie[23].
Martes martes • Martre commune, Martre ordinaire, Martre vulgaire
La Martre des pins (Martes martes), plus familièrement appelée martre ou marte, est une espèce de la famille des Mustélidés. C'est un petit mammifère carnivore que l'on rencontre abondamment dans les forêts et bois d'Eurasie. Cette martre ne s'approche pas beaucoup des habitations humaines contrairement à la fouine (Martes foina).
Ainmhí is ea an cat crainn. Mamach atá ann, agus is ball d'fhine na Mustelidae é. Baineann an t-ainm lena lán logainmeacha m.sh. Carraig an Chait (Co. Mhaigh Eo) agus Cnocán an Chait (Co. na Gaillimhe).[1]
Ainmhí is ea an cat crainn. Mamach atá ann, agus is ball d'fhine na Mustelidae é. Baineann an t-ainm lena lán logainmeacha m.sh. Carraig an Chait (Co. Mhaigh Eo) agus Cnocán an Chait (Co. na Gaillimhe).
A marta (Martes martes) é unha especie de mustélido carnívoro europeo duns 25 centímetros de altura e 50 dende a cabeza ata o arranque da cola, que ten preto de 30 cm.
Un exemplar adulto pesa ao redor dun quilogramo e medio. Posúe unha cabeza pequena, un fociño agudo, un corpo delgado, patas curtas e pelame espeso e suave, máis escuro polo lombo que polo ventre.
Os seus hábitos son nocturnos, adoitan vivir nas árbores e aliméntanse de pequenos mamíferos, pequenas aves, insectos e ras. Tamén comen algúns froitos e ovos de paxaros. Asemade as martas son presas das aguias e dos raposos. Non obstante, o seu maior inimigo é o home, que a aprecia pola súa fina pel. En cativerio viven ata 18 anos, mentres que a súa vida silvestre apenas supera os catro anos. Chegan á súa madurez sexual aos dous anos. As súas crías adoitan nacer en marzo ou abril, logo dun período de xestación de ao redor dun mes. O seu peso ao nacer é de aproximadamente 30 gramos.
A marta (Martes martes) é unha especie de mustélido carnívoro europeo duns 25 centímetros de altura e 50 dende a cabeza ata o arranque da cola, que ten preto de 30 cm.
Kuna zlatica (lat. Martes martes) rasprostranjena je po svim šumovitim predjelima sjeverne polovice Staroga Svijeta. U Europi je stalni stanovnik Skandinavije, Rusije, Engleske, Njemačke, Francuske, Mađarske, Italije, cijelog Balkana, Bugarske, Rumunjske i Poljske.
Na području jugoistočne Europe najbrojnija je u planinskim predjelima, u kojima postoje stare šume s debelim stablima. U sredogorju je rjeđa, a u nizini je skoro potpuno iščezla. 1961. ustrijeljeno je ili uhvaćeno ukupno 3240 jedinki.
U duljinu naraste 50-55 cm, rep je oko 35 cm dug, vagnuti može 1,5-1,8 kg. Po gornjem dijelu tijela dlaka krzna joj je tamno smeđe boje, na njuški svijetlo smeđa, sa strana i po trbuhu žućkasta, na nogama crno-smeđa. Na donjoj strani vrata nalazi se pjega obraštena dlakom zlatno-žute boje, po kojoj je zlatica i dobila ime.
Neki puta pruža se taj žuti dio između prednjih nogu, rjeđe i dalje do zadnjih nogu.
Na gornjoj usni poredane su čekinje »brkovi« u po četiri reda, osim njih nalazi se po nekoliko čekinja iznad očiju, ispod brade i po grlu. Te čekinje služe za opip. Zimska dlaka je u pravilu tamnija. Tabani i jagodice prstiju su obrasli dlakom.
Zlatica se zadržava u šumama listača i četinjača; prava je životinja krošanja drveća i penje se po njima vrlo vješto. Stanuje u dupljama šupljih stabala, u napuštenim gnijezdima vjeverica, ptica grabljivica, rjeđe se nastani u pukotinama špilja ili u podzemnim rupama.
Preko dana u pravilu miruje, pred večer izlazi u lov i lovi tokom cijele noći. Plijen su joj sve životinje koje može savladati, od nejakog laneta i zeca sve do miša, od tetrijeba gluhana do sitne pjevice. U stanju je zaklati i odraslu, od zime oslabljenu srnu. Glavni dio plijena sačinjavaju sitni sisavci, pogotovo glodavci koji žive na stablima, vjeverice i puhovi. Pljačka gnijezda ptica, voli med i slatke plodove (trešanja, šljiva, malina i šumskoga drveća).[1]
Jedna je od rijetkih životinja koje love zbog čiste zabave.
Pari se jedan puta godišnje, od VI-VIII mjeseca, no može se znakove parenja primijetiti i u I-II mjesecu. Ta pojava je u vezi s postojanjem embriotenije kod zlatice. Ženka nosi oko 260-305 dana. Mlade nalazimo od III-IV mjeseca, u jednom leglu 3-5 mladunaca (neki puta i po 7), ženka ima 4 sise. Mladi ostaju slijepi 34-38 dana, sišu 7-8 tjedana. Spolno dozore u dobi između 15-39 mjeseci. Životni vijek kune zlatice iznosi 10-12 godina.
Krzno joj je prvorazredne kakvoće, u planini ostaje dlaka čvrsta sve do u drugu polovicu mjeseca travnja.
U Wikimedijinu spremniku nalazi se članak na temu: Kuna zlatica
Wikivrste imaju podatke o: Kuni zlatici
Kuna zlatica (lat. Martes martes) rasprostranjena je po svim šumovitim predjelima sjeverne polovice Staroga Svijeta. U Europi je stalni stanovnik Skandinavije, Rusije, Engleske, Njemačke, Francuske, Mađarske, Italije, cijelog Balkana, Bugarske, Rumunjske i Poljske.
Na području jugoistočne Europe najbrojnija je u planinskim predjelima, u kojima postoje stare šume s debelim stablima. U sredogorju je rjeđa, a u nizini je skoro potpuno iščezla. 1961. ustrijeljeno je ili uhvaćeno ukupno 3240 jedinki.
Bosna i Hercegovina – 870 Crna Gora – 470 Hrvatska – 680 Makedonija – 260 Slovenija – 400 Srbija – 560U duljinu naraste 50-55 cm, rep je oko 35 cm dug, vagnuti može 1,5-1,8 kg. Po gornjem dijelu tijela dlaka krzna joj je tamno smeđe boje, na njuški svijetlo smeđa, sa strana i po trbuhu žućkasta, na nogama crno-smeđa. Na donjoj strani vrata nalazi se pjega obraštena dlakom zlatno-žute boje, po kojoj je zlatica i dobila ime.
Neki puta pruža se taj žuti dio između prednjih nogu, rjeđe i dalje do zadnjih nogu.
Na gornjoj usni poredane su čekinje »brkovi« u po četiri reda, osim njih nalazi se po nekoliko čekinja iznad očiju, ispod brade i po grlu. Te čekinje služe za opip. Zimska dlaka je u pravilu tamnija. Tabani i jagodice prstiju su obrasli dlakom.
Zlatica se zadržava u šumama listača i četinjača; prava je životinja krošanja drveća i penje se po njima vrlo vješto. Stanuje u dupljama šupljih stabala, u napuštenim gnijezdima vjeverica, ptica grabljivica, rjeđe se nastani u pukotinama špilja ili u podzemnim rupama.
Preko dana u pravilu miruje, pred večer izlazi u lov i lovi tokom cijele noći. Plijen su joj sve životinje koje može savladati, od nejakog laneta i zeca sve do miša, od tetrijeba gluhana do sitne pjevice. U stanju je zaklati i odraslu, od zime oslabljenu srnu. Glavni dio plijena sačinjavaju sitni sisavci, pogotovo glodavci koji žive na stablima, vjeverice i puhovi. Pljačka gnijezda ptica, voli med i slatke plodove (trešanja, šljiva, malina i šumskoga drveća).
Jedna je od rijetkih životinja koje love zbog čiste zabave.
Pari se jedan puta godišnje, od VI-VIII mjeseca, no može se znakove parenja primijetiti i u I-II mjesecu. Ta pojava je u vezi s postojanjem embriotenije kod zlatice. Ženka nosi oko 260-305 dana. Mlade nalazimo od III-IV mjeseca, u jednom leglu 3-5 mladunaca (neki puta i po 7), ženka ima 4 sise. Mladi ostaju slijepi 34-38 dana, sišu 7-8 tjedana. Spolno dozore u dobi između 15-39 mjeseci. Životni vijek kune zlatice iznosi 10-12 godina.
Krzno joj je prvorazredne kakvoće, u planini ostaje dlaka čvrsta sve do u drugu polovicu mjeseca travnja.
La martora o martora eurasiatica (Martes martes Linnaeus, 1758) è un mammifero carnivoro appartenente alla famiglia Mustelidae.
Tradizionalmente la specie si suddivideva in 7 sottospecie, di cui tre presenti in Italia: Martes martes martes (Linnaeus, 1758) sarebbe la sottospecie tipo, alle quali si aggiungono le sottospecie Martes martes notialis (Cavazza, 1912) e Martes martes latinorum (Barret-Hamilton, 1904). La suddivisione interna è però oggetto di revisione e si ritiene che l'identificazione di una sottospecie sarda non sia più valida.
Il corpo è slanciato, lungo 35–55 cm, con coda di 25–30 cm. Il peso vivo di un adulto in media è di 0,8-1,2 kg. Il pelo è folto, morbido e lucente, sul dorso giallognolo marrone o marrone scuro, sul muso, la fronte e le guance marrone chiaro, sui fianchi e sul ventre giallognolo con ombre marroni scure sulle zampe. La gola e il sottogola sono spesso color tuorlo d'uovo, talvolta giallo chiaro. La macchia golare, a differenza della faina, non si estende mai verso gli arti. Il muso è allungato e le orecchie rotondeggianti, gli arti sono robusti e provvisti di forti unghie.
La martora vive nelle aree forestali della regione Paleartica occidentale: estende il proprio areale su tutta l'Europa dall'Irlanda e dalla Spagna settentrionale all'Italia meridionale, fino ai Balcani settentrionali, e al limite della vegetazione arborea in Scandinavia e Finlandia settentrionale; è diffusa inoltre dall'Asia Minore e dall'Iran alla Russia settentrionale e alla Siberia occidentale. È assente in Grecia ad eccezione dell'isola di Corfù, ma è presente in alcune isole del Mar Mediterraneo: Minorca, Maiorca, Corsica, Sardegna, Sicilia ed Elba.
In Italia è diffusa in aree di collina e montagna con una distribuzione frammentata. Tuttavia la sua distribuzione è in aumento, anche in zone di pianura, come dimostra il ritrovamento di un maschio investito a soli due chilometri dalla città di Crema avvenuto nell'agosto 2012[1]. È stata avvistata anche a Porto Viro il 26 gennaio 2019 ed anche a Castel di decima, Roma, nell’ottobre del 2021. L'origine della martora in Italia e in Sicilia viene fatta risalire al tardo Pleistocene, mentre è incerta l'origine nell'Elba e in Sardegna. Si ritiene che in queste due isole l'introduzione della martora sia stata effettuata dall'uomo in epoca preistorica, ma non si hanno sufficienti informazioni in proposito.
L'habitat tipico della martora è rappresentato dai boschi puri o misti di latifoglie e aghifoglie fino ai 2000 metri di altitudine. In Sardegna e Corsica, per lo scarso numero di specie carnivore che occupano la stessa nicchia ecologica, vive anche nella macchia mediterranea e talvolta si insinua in aree antropizzate. In generale preferisce però la vegetazione fitta, in grado di offrirle un'adeguata protezione e rifugge gli ambienti aperti; solo in periodi di ristrettezze alimentari si spinge fino alle fattorie per predare soprattutto i volatili domestici.
Animale solitario e di abitudini notturne[2], di giorno si rifugia nella vegetazione, preferibilmente nella chioma degli alberi. Stabilisce di preferenza i propri rifugi sugli alberi che presentano cavità naturali o scavate da altri animali. Molto agile, è in grado di spostarsi rapidamente sulle chiome degli alberi compiendo anche lunghi salti.
La sua attività predatoria interessa i piccoli vertebrati, soprattutto uccelli, ma anche roditori e lagomorfi. Integra la dieta con invertebrati e frutta. La convinzione popolare che essa abitualmente, dopo aver assalito la preda, ne recida subito la carotide per berne il sangue, è errata.
Si riproduce una volta l'anno, con accoppiamenti nel cuore dell'estate. La gestazione si protrae fino a 259-285 giorni a causa di un temporaneo arresto dello sviluppo dell'ovulo fecondato. L'impianto nella mucosa uterina avviene solo dopo 220-240 giorni dall'accoppiamento, dopodiché lo sviluppo embrionale si svolge in maniera molto rapida (27-45 giorni). I piccoli, da tre a cinque, vengono al mondo nella primavera successiva, tra marzo e maggio e vengono curati solo dalla madre rendendosi indipendenti al terzo mese.
La struttura sociale è basata sulla territorialità rigida sia dei maschi sia delle femmine. Animali solitari, i maschi delimitano il loro territorio difendendolo dalle intrusioni di individui della stessa specie e dello stesso sesso. Il territorio di un maschio in genere coincide con quello di una o più femmine. I giovani dello stesso sesso sono tollerati fino a poco prima del raggiungimento della maturità sessuale e non oltre i 18 mesi.
Lungo i bordi di sentieri o sulle pietre si possono osservare gli escrementi, lunghi 8–10 cm, di colore scuro e dal forte odore penetrante. Sono avvolti a spirale e, solo ad una estremità, terminano con una lunga punta.
A causa della rigida territorialità di questa specie, le principali minacce per la martora provengono dalla riduzione e dalla frammentazione degli ambienti forestali per disboscamenti, incendi e per l'eccessiva penetrazione antropica. Non si hanno informazioni sufficienti sulla popolazione italiana, ma si ritiene che ci sia stato un calo proprio a causa della minore estensione del suo habitat naturale. Negli ultimi anni sono numerosi gli avvistamenti nel Molise, dove spesso restano vittime delle auto negli attraversamenti carrabili. Nel 2021 è stato avvistato un esemplare nei monti Sibillini da una foto trappola, dove non si vedeva da molti anni.
Al momento non è ancora ritenuta specie a rischio a livello nazionale ed europeo, ma in Sardegna è classificata come specie rara. Lo status di protezione è garantito dalla Legge n. 503 del 1981 Allegato III (che recepisce la Convenzione di Berna) e, in Sardegna, dalla Legge regionale n. 23 del 1998.
In Sardegna esiste un detto secondo il quale la martora, o grassile, ama i dolci. Si dice infatti: "bucchi druche commente su grassile" per la sua passione per il miele.
Il pelo della martora è usato come fibra naturale per la setola dei pennelli di pregiata fattura.
La moneta corrente della Croazia si chiama "kuna" che in croato significa martora; l'immagine della stessa è impressa sulla moneta da 1 kuna per ricordare che nei tempi antichi gli scambi commerciali venivano pagati con pelli di martora.
La martora o martora eurasiatica (Martes martes Linnaeus, 1758) è un mammifero carnivoro appartenente alla famiglia Mustelidae.
Martes martes est species mustelidarum, quae in tota fere Europa, etiam in insulis Britannicis, in Caucaso, partibus Orientis Medii et Siberia occidentali invenitur.
Corpus martis est fere eiusdem magnitudinis atque corpus felis. Longitudo corporis est fere 45–58 centimetrorum, cauda autem est longitudine fere 16–28 cm. Pondere est plerumque 500–1 800 grammatum et mares sunt feminis 12–30% graviores.
Martes noctu libenter parva animalia venatur: talpas et alia rodentia, aves, ranas, insecta. Etiam ovis, baccis, fructibus, melle et nonnumquam fungis vescitur.
Martes martes est species mustelidarum, quae in tota fere Europa, etiam in insulis Britannicis, in Caucaso, partibus Orientis Medii et Siberia occidentali invenitur.
Corpus martis est fere eiusdem magnitudinis atque corpus felis. Longitudo corporis est fere 45–58 centimetrorum, cauda autem est longitudine fere 16–28 cm. Pondere est plerumque 500–1 800 grammatum et mares sunt feminis 12–30% graviores.
Martes noctu libenter parva animalia venatur: talpas et alia rodentia, aves, ranas, insecta. Etiam ovis, baccis, fructibus, melle et nonnumquam fungis vescitur.
Miškinė kiaunė (Martes martes) – kiauninių šeimos plėšrusis žinduolis. Tai nedidelis, švelnaus, kartais rusvo atspalvio žvėrelis. Ant kaklo nuo žandų iki priekinių kojų yra šviesi, geltona dėmė.
Miškinės kiaunės paplitusios Europos miškų zonoje.
Miškinė kiaunė sveria 0,9-1,2 kg, kūnas laibas, pailgos formos. Kailis rudas. Beveik trečdalį kūno ilgio sudaro puošni uodega. Snukutis trumpas, ausys apvalios, nedidelės. Smakras, pakaklė geltonai oranžinės spalvos, kuri ties priekinėmis kojomis baigiasi pleišto formos dėme. Patinai panašūs į pateles.[1]
Gyvena įvairaus dydžio, amžiaus ir rūšinės sudėties miškuose. Mėgsta brandžius medynus su aikštėmis, atželiančiomis kirtavietėmis. Skurdžiuose pušynuose retesnė.
Veikli ištisus metus. Medžioja prieblandoje ir naktį. Dieną pasirodo tik poruodamasi. Apsigyvena medžių drevėse, voverių lizduose, pelėdoms skirtuose inkiluose, o poilsiauja arba grobį ėda plėšriųjų paukščių lizduose, žabų krūvose, po medžių šaknimis, kelmais, malkomis, rąstais.
Poruojasi liepos mėnesį. Nėštumas trunka 264-282 paras. Apvaisintos kiaušialąstės latentinės stadijos išbūna iki kovo mėnesio. Per metus užaugina vieną vadą, kurią sudaro 3-5 (iki 8) jaunikliai. Iš pradžių jaunikliai būna akli ir negausiai plaukuoti. 4-5 mėnesių pradeda savarankišką gyvenimą. Subręsta antrais arba trečiais gyvenimo metais.
Minta pelėmis, pelėnais, paukščiais, varliagyviais, vabzdžiais, jų lervomis, vikšrais, voverėmis, kurmiais, uogomis (mėlynių, bruknių, ievų, vyšnių, šermukšnių, kadagio). Žiemą, kai būna daug sniego, kiaunės sugauna nemažai naminių pelėdų, kitų paukščių bei voverių.
Gyvena iki 8-10 metų, voljeruose - iki 18 metų.
Natūralių priešų beveik neturi.
Esant didelei kiaunių gausai, dažnai nukenčia pelėdiniai ir kai kurie kiti paukščiai, priemiesčių želdiniuose kartais užpuola voveres.
Paplitusi visoje Lietuvoje, kai kur gausi. Nesaugoma.
Lietuvoje – medžiojamasis gyvūnas. Medžiojamas nuo liepos 1 d. iki balandžio 1 d. su šunimis, sėlinant, selektyviniais spąstais.
Miškinė kiaunė (Martes martes) – kiauninių šeimos plėšrusis žinduolis. Tai nedidelis, švelnaus, kartais rusvo atspalvio žvėrelis. Ant kaklo nuo žandų iki priekinių kojų yra šviesi, geltona dėmė.
Meža cauna jeb Eiropas meža cauna (Martes martes) ir vidēja auguma sermuļu dzimtas (Mustelidae) plēsējs, kas pieder caunu ģintij (Martes). Bieži sastopama zīdītāju suga arī Latvijā. Meža cauna dzīvo Eiropā[1] un Tuvajos Austrumos, tās izcelsmi saista ar Eiropas ziemeļiem. Meža cauna parasti dzīvo biezos mežos un migas ierīko vecu koku dobumos vai žagaru kaudzēs. Meža caunu var sastapt arī ārpus meža. Cauna pārvietojas pa upju ielejām, piekrastēm un grāvjiem.[2] Meža cauna ir Horvātijas nacionālais dzīvnieks.
Meža cauna ir Latvijas mežu iemītnieks jau kopš pēdējā ledus laikmeta. Precīzs skaits nav zināms, bet Latvijas mežos mīt apmēram 35 000 meža caunu.[3] Caunu skaitam ir tendence pieaugt labvēlīgo barošanās apstākļu dēļ mežu izcirtumos, kuros savairojas grauzēji.[2] Meža cauna ir gadsimtiem medīta, lai iegūtu tās kažokādu. Kažokādu dēļ caunas intensīvi medīja 19. gadsimtā, tādēļ 20. gadsimta pirmajā pusē caunu uzskatīja par samērā retu sugu Latvijā. Caunu skaits pieauga pēckara gados, īpaši 1960. gadu beigās.[2]
Meža cauna ir ļoti līdzīga otrai Eiropā dzīvojošai caunai akmeņu caunai (Martes foina), un tās dabā ir grūti atšķirt nepieredzējušam vērotājam. Meža cauna ir apmēram mājas kaķa lielumā. Tai ir slaids, spēcīgs ķermenis ar īsām kājām. Pēdas garas, relatīvi platas, to spilventiņi ieapaļi, ziemā viscaur biezi segti ar elastīgiem matiņiem, tāpēc pirkstu nospiedumus grūti saskatīt, pēdu kontūras samērā izplūdušas. Vasarā pirkstu spilventiņi mazāk apmatoti, līdz ar to pēdu nospiedumi ir mazāki un konkrētāki. Meža caunas ķermeņa garums ir 40—58 cm garš, kuplā aste 25 cm gara, bet svars 0,8—2,5 kg.[4] Tēviņi ir nedaudz lielāki par mātītēm. Meža caunai ir mazas, noapaļotas austiņas, lai gan tās ir spicākas kā akmeņu caunai,[5] un asi zobi. Gan priekškājām, gan pakaļkājām tai ir pieci pirksti.[5]
Meža caunas kažoka krāsa variē no tumši brūnas līdz gaiši brūnai. Ziemas periodā kažoks izaug biezāks un matojums garāks. Pakakle un pazode meža caunai ir dzeltena vai silti krēmīgi balta. Pēc pakakles krāsas vislabāk var atšķirt meža caunu no akmeņu caunas, jo akmeņu caunai pakakle ir balta, un ļoti reti viegli dzelgana.
Meža caunai ir daļēji ievelkami nagi, kas ir tik asi, lai varētu kāpt kokos. Meža cauna kokā ir veikla kāpelētāja un spēj pārvietoties pa zariem no viena koka uz otru. Vienlaicīgi tā ir ātra arī uz zemes. Uz zemes visbiežāk pārvietojas 30—50 cm gariem lēcieniem, liekot pakaļkājas priekšējo kāju nospiedumos. Pārvietojoties lielā ātrumā, abas vai viena pakaļkāja bieži apsteidz priekškājas nospiedumu. Ejot lēni, cauna pārvietojas zigzag veidā.[4] Meža cauna ir nakts dzīvnieks, un pa dienu tā atpūšas savā migā, izejot medībās krēslā. Vienas nakts laikā meža cauna var noiet 15—20 km, lai gan visbiežāk tās maršruts ir 3—5 km garš.[5] Meža caunai ir ļoti laba dzirde, kas ļauj medīt tumsā. Meža cauna ir nometniece, un tai ir sava teritorija, kas tiek iezīmēta ar ekskrementiem zīmīgās vietās. Vienai caunai nepieciešamā platība ir salīdzinoši neliela, kas ir daži kvadrātkilometri.
Meža caunai tikpat kā nav dabīgo ienaidnieku, jo tā ir ļoti veikla, bet reizēm to nomedī lielie, plēsīgie putni, vilki un lapsas.
Meža cauna ir visēdāja un medī dažādus mazus dzīvniekus, grauzējus, vāveres, zaķus, putnus, kukaiņus, vardes un neatsakās no maitas. Pie iespējas meža caunas barojas ar ogām, augļiem, riekstiem un medu. Tā izēd no ligzdām putnu olas, kopumā cauna apēdīs visu, ko varēs nomedīt.
Cauna lēkā pa kokiem tikpat veikli kā vāveres, un ir īsts drauds vāverēm.[2] Nomedījusi vāveri, cauna var atļauties atpūsties apmēram divas trīs dienas, bet, ja nomedīts zaķis, pat nedēļu. Ļoti bieži to, ko cauna neapēd uzreiz, tā noslēpj, vēlāk atgriežoties pie krājumiem.[5] Pēc vāveres nomedīšanas vai aizbaidīšanas cauna apmetas vāveres būvētajās ligzdās. Vāveru ligzdas caunām ir noderīgas tādēļ, ka midzeņus vāveres prot izbūvēt arī kokos bez dobumiem.[2]
Latvijā nav veikti īpaši pētījumi par caunu negatīvo ietekmi uz putniem, taču cauna ir nozīmīgs drauds dobumperētājiem. To pierāda arī ornitologu parauglaukumu būrīšu apmeklējumi. Caunas terorizē lielās zīlītes, melnos mušķērājus, meža baložus, gaigalas, bikšainos apogus un zaļās vārnas.[2] Nakts laikā cauna ir patiess drauds uz zemes ligzdojošajiem vistveidīgajiem putniem: mežirbēm, rubeņiem, medņiem.[2]
Meža caunas dzimumbriedumu sasniedz 2 vai 3 gadu vecumā. Tā kā meža caunas ir vientuļnieces, tad tās satiekas tikai riesta laikā jūnijā, jūlijā. Nākamā gada pavasarī martā vai aprīlī caunai piedzimst 1—5 mazuļi, jo caunas grūtniecībai ir embrioniskā diapauze, embrija attīstība tiek atlikta.[5] Īstais mazuļu attīstības laiks ir apmēram 1 mēnesis. Piedzimstot tie ir akli, nevarīgi un sver 30 g. Pēc mēneša tiem atveras acis. Māte mazuļus zīda ar pienu pusotru mēnesi.[5] Pēc 6 mēnešiem jaunās caunas uzsāk pastāvīgu dzīvi. Savvaļā meža caunas dzīvo 8—10 gadus, nebrīvē tā var nodzīvot līdz 18 gadiem.
Meža cauna jeb Eiropas meža cauna (Martes martes) ir vidēja auguma sermuļu dzimtas (Mustelidae) plēsējs, kas pieder caunu ģintij (Martes). Bieži sastopama zīdītāju suga arī Latvijā. Meža cauna dzīvo Eiropā un Tuvajos Austrumos, tās izcelsmi saista ar Eiropas ziemeļiem. Meža cauna parasti dzīvo biezos mežos un migas ierīko vecu koku dobumos vai žagaru kaudzēs. Meža caunu var sastapt arī ārpus meža. Cauna pārvietojas pa upju ielejām, piekrastēm un grāvjiem. Meža cauna ir Horvātijas nacionālais dzīvnieks.
De boommarter of edelmarter (Martes martes) is een Europese marter. De wetenschappelijke naam van de soort werd als Mustela martes in 1758 gepubliceerd door Carl Linnaeus.[2] In de Lage Landen is de soort een zeldzame verschijning. De boommarter is een klein roofdier dat leeft van prooien die al naargelang het seizoen verschillen. Hij is vooral in bosrijk terrein te vinden.
De vacht is chocoladebruin met een roomgele keelvlek. De boommarter heeft een lange volle staart. De soort verschilt van de steenmarter met wie hij nogal eens wordt verward door de langere, bredere oren en de keelvlek, die bij een steenmarter wit van kleur is. Het dier wordt 36 tot 56 centimeter lang, 15 centimeter hoog en 500 tot 2200 gram zwaar. De staart is 17 tot 28 centimeter lang. Mannetjes zijn over het algemeen groter dan vrouwtjes. De afmetingen verschillen per regio.
De boommarter is carnivoor met omnivore trekken. Hij jaagt in bomen op rode eekhoorns en op de grond op kleine zoogdieren als aardmuis, spitsmuizen, rosse woelmuis, bosmuis en konijnen. In de lente en de zomer jaagt hij ook op zangvogeltjes (voornamelijk winterkoninkjes), ruigpoothoenders, duiven, watervogels, spechten en kikkers. Aan het einde van de zomer vormen ook honing, loop- en mestkevers, bessen en paddenstoelen een belangrijk onderdeel van zijn voedsel. 's Winters is ook aas belangrijk. In Scandinavië jaagt de boommarter voornamelijk op woelmuizen en lemmingen, en als deze algemeen zijn, vormen ze zelfs het gehele dieet. In andere delen van Europa, zoals Ierland en Zwitserland, leeft de boommarter een half jaar lang voornamelijk van vruchten, aangevuld met mieren en regenwormen. Het dier eet dagelijks twintig procent van zijn lichaamsgewicht aan voedsel.
In Groot-Brittannië wordt de boommarter ingezet voor het bestrijden van de exoot de grijze eekhoorn. Doordat die trager is dan de inheemse rode eekhoorn, krijgt de rode de kans om zich weer te verspreiden, terwijl die door de komst van de grijze bijna was uitgestorven.
De boommarter is voornamelijk in de schemering of 's nachts actief. In de zomer laten ze zich ook overdag zien. Meestal zijn dit een moeder met haar jongen. Ze zijn zeer behendig en klimmen lenig in bomen. Ze kunnen van boom naar boom tot vier meter ver springen.
De leefwijze is solitair, maar het dier is nauwelijks territoriaal. Mannetjes en vrouwtjes leven in aangrenzende territoria, en de woongebieden overlappen meestal gedeeltelijk met die van andere boommarters. Ze bakenen hun territorium af met geurstoffen uit de anaalklier en met op opvallende plaatsen geplaatste uitwerpselen.
In hun woongebied hebben boommarters meerdere holen. Ze gebruiken meestal een holle boom of een verlaten hol zoals het nest van een eekhoorn of zelfs een duivennest. Ook maken ze gebruik van grote nestkasten en rotsspleten, en een enkele keer verblijven ze zelfs op zolders en in dassenburchten. In het extreme noorden van zijn leefgebied, waar het 's winters vrij koud kan worden, graaft hij een hol onder de sneeuw. Hij is in die gebieden 's winters vooral overdag actief.
De paartijd valt in juli en augustus. In de paartijd paart het vrouwtje meestal met meerdere mannetjes. Meestal miauwen marters in de paartijd als een kat. Voor de paring achtervolgen de dieren elkaar speels en grommen ze. Een paring duurt 15 tot 75 minuten. Zij kent een verlengde draagtijd van 165 tot 210 dagen. De eigenlijke draagtijd duurt eigenlijk 28 tot 30 dagen.
In april en mei vinden de geboorten plaats. Meestal worden drie jongen geboren, die bij de geboorte blind zijn en bedekt met een grijzige vacht. Ze wegen dan 30 gram. De worpgrootte kan verschillen van één tot zes jongen per worp. Na drie weken hebben ze een grijsbruine vacht. Na acht weken laten de jongen zich voor het eerst buiten het nest zien en rond deze tijd worden ze ook gespeend. Na een half jaar zijn ze onafhankelijk van hun moeder.
Het vrouwtje is na vijftien maanden geslachtsrijp, het mannetje na 27 maanden. De boommarter wordt maximaal 17 à 18 jaar oud in gevangenschap. In Schotland is de gemiddelde levensduur 3 à 4 jaar, en de maximale levensduur 11 jaar. Natuurlijke vijanden zijn oehoe, arenden en waarschijnlijk ook veelvraat.
Boommarters leven voornamelijk in Europa, en komen over het gehele continent voor, evenals op Corsica, Sicilië, Sardinië en de Balearen, de Britse Eilanden, en in de Kaukasus en Klein-Azië. Ze ontbreken alleen op IJsland. Op het Iberisch Schiereiland zijn ze alleen in Noord-Spanje te vinden, en in Scandinavië ontbreken ze alleen in het uiterste noorden.
Het dier heeft een voorkeur voor volgroeide gemengde bossen en naaldwouden. Ook laat hij zich weleens zien in loofbossen en op rotswanden. De boommarter waagt zich overdag niet buiten het bos, en mijdt dan open plekken in het woud. Meestal komen ze niet boven de boomgrens voor, maar ze kunnen in de Alpen tot 2000 meter hoogte worden aangetroffen.
Het dier is in Nederland in het verleden sterk vervolgd. Ook is het areaal waarin de boommarter in Nederland leeft versnipperd geraakt.
Dankzij de ontwikkeling van ecologische verbindingszones en een natuurlijker beheer van bossen kan de boommarter weer in aantal toenemen. Dit is onder andere af te meten aan het aantal verkeersslachtoffers.
Over de verspreiding van de boommarter in Vlaanderen is weinig bekend. In de Antwerpse Kempen was hij al tientallen jaren niet meer gezien. Het was dan ook een verrassing toen er in mei 2007 een gewonde boommarter werd aangetroffen in het centrum van Kalmthout. Vermoedelijk was het dier afkomstig van de Kalmthoutse Heide. Sinds de jaren tachtig worden boommarters waargenomen in het Meerdaalwoud. Vermoed wordt dat de soort zich ook in het Houtland en nabij Sinaai voortplant.[3] In september 2011 is een boommarter opgemerkt in De Panne, in de duinverkaveling naast het natuurreservaat op de Belgisch-Franse grens.[bron?] In 2012 werd de boommarter in de Makegemse bossen in Merelbeke waargenomen.[3] Eind 2015 werden twee boommarters gespot in het Kravaalbos te Meldert, een deelgemeente van Aalst.[4] In 2018 werd er een boommarter gespot op de beelden van een wildcamera in de Kempense gemeente Merksplas in de bossen van het Bloksgoor. In 2019 werden beelden vrijgegeven van een boommarter die 's nachts gespot werd in het Zoniënwoud, aan de grens tussen Vlaanderen, Wallonië en het Brussels gewest.[5]
Sinds 1992 is de Werkgroep Boommarter Nederland (WBN) actief. Deze houdt zich bezig met onderzoek aan- en inventarisatie van de in Nederland aanwezige boommarters. De activiteiten richten zich op zowel de totale populatie als op individuele exemplaren. Het veldwerk wordt gedaan door vrijwilligers en enige professionals. Naast het uitvoeren van tellingen doet men moeite voor het in kaart brengen van geschikte leefgebieden en het bevorderen van goede leefomstandigheden. De werkgroep is onderdeel van de Zoogdiervereniging VZZ.
In april 2013 bracht het Instituut voor Natuur- en Bosonderzoek (INBO) een rapport uit over de toestand van marters. Hoewel het onderzoek zich voornamelijk richt op de steenmarter bevat het document ook veel informatie over de boommarter.[6]
De boommarter of edelmarter (Martes martes) is een Europese marter. De wetenschappelijke naam van de soort werd als Mustela martes in 1758 gepubliceerd door Carl Linnaeus. In de Lage Landen is de soort een zeldzame verschijning. De boommarter is een klein roofdier dat leeft van prooien die al naargelang het seizoen verschillen. Hij is vooral in bosrijk terrein te vinden.
Mår (Martes martes) er eit skoglevande rovdyr i mårdyrfamilien som og finst i Noreg. Vår skogmår er ein av sju mårartar. I Europa finst og ein steinmår og lenger aust finn ein sobelen, ein mårart kjend for sin svært verdifulle pels. I dag er mårbestanden ikkje trua i Noreg.
Måren er ein dyktig klatrar som lever av smågnagarar, småfuglar og egg. Vekta kan vere frå 1-1,8 kg, og lengda 65-85 cm.
Mår (Martes martes) er eit skoglevande rovdyr i mårdyrfamilien som og finst i Noreg. Vår skogmår er ein av sju mårartar. I Europa finst og ein steinmår og lenger aust finn ein sobelen, ein mårart kjend for sin svært verdifulle pels. I dag er mårbestanden ikkje trua i Noreg.
Måren er ein dyktig klatrar som lever av smågnagarar, småfuglar og egg. Vekta kan vere frå 1-1,8 kg, og lengda 65-85 cm.
Mår eller skogsmår (Martes martes) er et rovpattedyr i mårfamilien som gjerne assosieres med furuskog. Mår finnes over det meste av Skandinavia og i Finland.
Skogsmåren er en av flere mårarter. I Europa finnes også en steinmår (Martes foina) og lenger øst sobel (Martes zibellina), som er kjent for sin verdifulle pels. I Ural forekommer det hybrider mellom skogsmår og sobel, som er kjent som Kidus eller Kidas.
Mår er utbredt i Palearktis, noe som inkluderer store deler av Europa (unntatt Island) og Russland til det vestre Sibir, Lilleasia, nordområdene i Iran og Irak, Kaukasus og de vestligste delene av Vest-Asia. På Den iberiske halvøy, Storbritannia og i Hellas er den bare å finne i nord. I Norge finnes den overalt, med unntak av noen øyer langs kysten. Bestanden av mår regnes som levedyktig, gitt sin store utbredelse.
Måren har en lengde på 65–85 cm, medregnet halen. Den er en dyktig klatrer som lever av smågnagere, ekorn, småfugler og egg. Ofte foregår jakten i trærne, hvor måren hopper fra grein til grein mens den styrer med den lange, bustet halen. Hannmårer kan veie opptil 2,3 kg, og voksne hunner ca. 1,3 kg. Kroppen er lang, slank og smidig, omtrent på størrelse med en katt. Hodet er kileformet med store, avrundede ører. Pelsen er mørkebrun på oversiden, mer gråbrun på undersiden og med gulhvit eller gul strupe.
Allerede i vikingtiden har handel med mårskinn vært viktig. På 1300-tallet var det organisert eksport av skinn til England. Samene betalte skatt i form av mårskinn både i Norge og Sverige på 1500-tallet. Etter hvert ble det jaktet så mye på måren at bestanden gikk kraftig ned. Fram til slutten av 1800-tallet økte bestanden jevnt igjen. Fra 1900 var prisene svært høye på mårskinn. Faktisk hadde et slikt skinn en verdi tilsvarende en månedslønn for en skogsarbeider. Igjen ble fangsten av mår for stor for bestanden, og i 1930 ble arten fredet i Norge og i Sverige. Fra 1971 har så måren igjen vært jaktbar. En større oppgang av bestanden i 1980- og 1990-årene hadde en sterk sammenheng med nedgangen i rødrev forårsaket av parasitten skabbmidd. Nå blir det fanget ca. 4500 dyr årlig i Norge. I dag er arten verken sårbar eller truet.
Dekkhårene på mårpelsen brukes blant annet som bust på malepensler, av den kostbare sorten.
Måren er solitær, men har ikke spesielt sterk reviratferd.[1] Revirene kan derfor være delvis eller også unntaksvis helt overlappende.[1] Revirene varierer i størrelse, fra 2–20 kvadratkilometer. Innenfor sine revir har en mår mange dagleier. Dagleier under bakken eller i trærne synes også å tjene som vern mot fiender. Noen mår forlater sine revirer og kan da vandre over store områder. Måren unngår gjerne åpne flater og bruker de fleste typer skogsområder, men foretrekker skog av stor gran.
Hunnen kan pare seg med flere hanner.[1] Måren har forsinket fosterutvikling (165–210 dager).[1] Det vil si at befruktet egg ikke utvikler seg til foster med det samme. Dette er noe som er felles for mange mårdyrarter. Drektigshetstiden er på cirka en måned, og i løpet av april fødes to-tre (opptil sju) unger. Hiplassen er gjerne et hult tre, men kan også være i en steinur eller i ubebodde hytter, koier eller uthus. Ungene er døve og blinde ved fødselen og de to første ukene. Ungene utvikler seg langsomt etter fødselen, og først etter to måneder etter fødselen begynner ungene å bevege seg med moren til andre boplasser utover sommeren. Utover høsten vokser ungene raskt, og de forlater moren, som parer seg på nytt. Etter et år er mårhunnene kjønnsmodne. Måren lever ca. 10 år i naturen og opptil 17 år i fangenskap.
Mår er mest aktiv om natten i vinterhalvåret, men er mer dagaktiv om sommeren. Når det blir frost, søker måren gjerne varmeskjul i steinurer eller liknende. Måren har en langstrakt kropp og relativt dårlig isolerende pels som gir høy varmestråling.
Måren spiser mye hare, ekorn og smågnagere, men også insekter, frosker, egg og småfugler samt bær og sopp. Den spiser også åtsler. Den hamstrer mat til senere bruk. Selv er måren et byttedyr for kongeørn. Måren trives ikke sammen med rev. Det er usikkert om reven jakter på mår, eller om de bare konkurrerer om føde.
Mår eller skogsmår (Martes martes) er et rovpattedyr i mårfamilien som gjerne assosieres med furuskog. Mår finnes over det meste av Skandinavia og i Finland.
Skogsmåren er en av flere mårarter. I Europa finnes også en steinmår (Martes foina) og lenger øst sobel (Martes zibellina), som er kjent for sin verdifulle pels. I Ural forekommer det hybrider mellom skogsmår og sobel, som er kjent som Kidus eller Kidas.
Multimedia w Wikimedia Commons Kuna leśna[3][4][5], tumak[4][5] (Martes martes) – gatunek niewielkiego ssaka drapieżnego z rodziny łasicowatych.
Kuna leśna występuje w większej części Europy, w Azji Mniejszej, północnym Iranie, na Kaukazie i zachodniej Syberii. We wschodniej części zasięgu rozprzestrzenia się w południowej części tajgi. W Europie nie występuje na dużej części Półwyspu Iberyjskiego, Grecji, części Beneluksu i na południu Wysp Brytyjskich. W czasach historycznych została introdukowana na Baleary[2]. W Polsce występuje na całym obszarze kraju, choć niezbyt licznie, a zasięg jej występowania często pokrywa się z występowaniem kuny domowej (Martes foina).
Tumaki występują zarówno lasach liściastych, iglastych, jak i mieszanych. Preferują gęste, stare lasy ponad młode i jasne. Kuny często wybierają obszary, gdzie korony drzew są zamknięte. Widuje się je jednak również poza lasami. Na Minorce żyją w każdym typie środowiska – jest to prawdopodobnie spowodowane brakiem wrogów naturalnych. Podobnie w Szkocji, kuny są spotykane w między innymi młodych lasach, na łąkach czy trawiastych wrzosowiskach.
Podobnie jak większość małych łasicowatych charakteryzuje się długim giętkim ciałem i krótkimi nogami. Sierść jednolicie ciemnobrązowa (łapy i ogon w podobnym kolorze co grzbiet). Strona brzuszna jaśniejsza; na szyi kremowa lub żółtawa plama – nie rozwidlona – co pozwala ją łatwo odróżnić od jej bliskiej krewniaczki kuny domowej. Opuszki palców i stóp owłosione. Pysk wąski, nos czarny.
Kuna leśna jest najbardziej aktywna nocą oraz wieczorem, choć czasem również w dzień. Jako kryjówki wybierają najczęściej dziuple w drzewach, przy czym każdy osobnik ma kilka gniazd na swoim terytorium. Opuszczone ptasie gniazda, norki wiewiórek oraz szczeliny skalne są często używane w razie niebezpieczeństwa. Kiedy temperatura spada, kuny wolą spać pod powierzchnią ziemi. Tumaki są samotnikami, poza okresem, kiedy wychowują młode. Terytoria samców są większe niż samic. Areały osobnicze samic nie pokrywają się, podczas gdy areały samców i samic – tak. Zależnie od miejsca występowania wielkość terytorium wynosi około 3–20 km kwadratowych u samców oraz 1,5–6,5 km kwadratowych u samic. Wielkości areału osobniczego zmienia się zależnie od pory roku (zmniejsza się zimą). Terytoria są znaczone wydzieliną z gruczołów okołoodbytowych. Młode komunikują się z matką za pomocą ćwierkania.
Jest to zwierzę wszystkożerne, poluje nocą. Kuny polują głównie na małe ssaki (gryzonie, szczególnie nornice i wiewiórki), ptaki, owady, żaby, węże i ślimaki, Nie gardzą padliną, ani owocami (w sezonie, jagody stanowią nawet 30% pokarmu). W Szkocji często do tego jadłospisu dochodzą kraby, szkarłupnie i skorupiaki. Latem i jesienią jedzenie jest gromadzone.
Na Wyspach Brytyjskich stwierdzono, że odrodzenie się populacji kun leśnych skutecznie ogranicza liczebność inwazyjnej wiewiórki szarej, a to sprzyja rodzimej wiewiórce rudej[6][7].
Na wolności kuna żyje średnio 8–10 lat, w niewoli – do 15. Jej naturalnymi wrogami są: wilk szary, pies i lis.
Krycie odbywa się w lipcu i sierpniu. Ciąża przedłużona trwa nawet 9 miesięcy, ale faktyczny rozwój potomstwa odbywa się w ciągu drugiej połowy ciąży. Młode rodzą się ślepe, głuche, bezzębne, nie pokryte futrem w maju, w liczbie od 2 do 7 i ważą około 30 gramów. Otwierają oczy w wieku ok. 7 dni. Ssą mleko ok. 3 miesięcy i zaczynają jeść pokarm mięsny około 34–38 dnia. Na jesieni odchodzą od rodziców i usamodzielniają się, choć często zostają jeszcze pewien czas na ich terytorium. Kuny mogą odbyć gody już ich pierwszego lata, w wieku 14 miesięcy, zazwyczaj jednak krycie odkładane jest dwa, a nawet trzy lata. W niewoli większość samców nie może się rozmnażać nawet do 27 miesiąca ich życia, co może być spowodowane stresem.
Ciekawym zachowaniem jest tak zwana fałszywa ruja, która występuje późną zimą. Zwiększa się wtedy tolerancja pomiędzy samcami i samicami oraz agresja pomiędzy osobnikami tej samej płci, częstotliwość znakowania terytorium oraz poziom hormonów. Niegdyś sądzono, że jest to okres godów, jednak okazało się, że kuny nie parzą się przed latem. Ponieważ przed tym okresem młode, które osiągnęły samodzielność nie są wyganiane z terytoriów, możliwe, że właśnie wtedy to następuje, by nie zagrażały one kolejnemu miotowi.
W północnych i wschodnich częściach zasięgu kuna leśna jest szeroko rozpowszechniona i z tego względu ma dużą liczebność, ogólnie uznawaną za stabilną. W większej części Europy presja ze strony myśliwych znacząco zmalała w ciągu XX wieku. Została wytępiona w wielu obszarach Wysp Brytyjskich, ale także tam jej populacja powoli się odradza[2].
Gatunek jest wymieniony w załączniku III konwencji berneńskiej i załączniku V dyrektywy siedliskowej Unii Europejskiej. W niektórych krajach jest pod ochroną, w innych uznawana za zwierzę łowne, bywa też tępiona jako szkodnik. Międzynarodowa Unia Ochrony Przyrody uznaje kunę leśną za gatunek najmniejszej troski[2].
Okres polowań w Polsce: 1 września – 31 marca, a na terenach obwodów łowieckich w których występuje głuszec lub cietrzew – przez cały rok[8].
Wyróżnia się 8 podgatunków kuny leśnej[9]
Kuna leśna, tumak (Martes martes) – gatunek niewielkiego ssaka drapieżnego z rodziny łasicowatych.
A marta (Martes martes) é um mamífero carnívoro da fauna portuguesa da família dos Mustelídeos.
A marta tem uma estrutura típica dos mustelídeos, com a cabeça larga e inclinada, orelhas pequenas e redondas, corpo comprido, patas curtas (com cinco dedos em cada uma das patas) e uma cauda comprida (Castells et al., 1993). Geralmente a coloração dorsal é castanho-escuro e na zona ventral a pelagem é mais clara (podendo mesmo ser branca). A coloração nas patas é mais escura do que no resto do corpo e estas são totalmente cobertas por pelos. Os olhos e o nariz são igualmente negros. No Verão, a coloração poderá ser mais clara (Castells et al., 1993). Não há a presença de dimorfismo sexual. Os juvenis são similares aos indivíduos adultos (Castells et al., 1993; Labrid, 1986).
A marta é uma espécie que ocupa florestas e grandes bosques com Coníferas (pinheiros e abetos), pois, encontram alimento disponível e abrigos essenciais para a sua sobrevivência (Castells et al., 1993; Labrid, 1986). Estudos relativos à Grã-Bretanha indicam que esta espécie apesar de optar por ocupar florestas, poderá também explorar habitats rochosos (Birks, 2002). A marta ocupa preferencialmente áreas de altitudes entre os 1.600 e 2.200 m, com bosques maduros ou de médio porte em que a cobertura das copas ultrapassa os 56% (Cabral et al., 2005; Ruiz-Olmo e López-Martin, 2001). Porém, pode ser também encontrada em regiões de baixa altitude (Castells et al., 1993). A sua dieta é predominantemente carnívora, alimentando-se de roedores como ratos, ratazanas e esquilos. Pode-se alimentar também de répteis, coelhos-bravos, lebres, aves (de menor tamanho que o seu), anfíbios e mel. As carcaças de outros animais também fazem parte da dieta de Inverno da marta (Kranz et al., 2008; Castells et al.,1993). A marta é um mamífero solitário e Notívago, podendo ser avistada de dia na época de acasalamento. Durante o dia, a marta geralmente está a dormir dentro de árvores ocas ou em ninhos de árvores de rapina (Castells et al., 1993). É uma espécie que não hiberna, tendo todos os sentidos muito desenvolvidos, evidenciando-se a sua audição e o olfato. Está perfeitamente adaptada ao bosque, graças a sua grande habilidade para trepar, saltar e viver nas árvores (Castells et al., 1993). Na época de acasalamento, os machos combatem entre si, podendo terminar na morte de um deles. Após a escolha do macho, o casal permanece unido no solo durante esta época (Kranz et al., 2008). A marta não é muito procurada como presa, porém, poderá ser predada por grandes águias de rapina e carnívoros de maior tamanho (Castells et al., 1993).
As principais ameaças para esta espécie incluem perturbações de origem antropogénica como a caça furtiva, colocação de armadilhas mortais, envenenamentos acidentais, perda e fragmentação do seu habitat preferencial (bosques maduros), plantações de florestas de produção e construção de infra-estruturas (Cabral et al., 2005; Kranz et al., 2008). A marta é caçada devido ao seu pelo em algumas regiões que habita. Também, os trabalhos de controlo de outras espécies carnívoras resultam por vezes na morte da marta (Kranz et al., 2008).
A marta está classificada com estatuto de conservação Pouco Preocupante (LC), segundo a Lista Vermelha da IUCN (Kranz et al., 2008), devido a sua ampla distribuição geográfica com grandes populações, a ocorrência em grande número em áreas protegidas e devido a sua tolerância a eventuais modificações do Habitat. A marta encontra-se listada no Apêndice III da Convenção de Berna (1979) e no Anexo V da Diretiva Habitats, encontrando-se em diversas áreas protegidas da sua distribuição geográfica. Encontra-se também protegida no Reino Unido pela «Wildlife and Countryside Act» (Kranz et al., 2008; Castells et al., 1993). Uma das medidas chave para a conservação desta espécie passa por favorecer e preservar o seu habitat, nomeadamente através de estratégias de renovação da floresta utilizando espécies Autóctones (como o pinheiro-bravo) e uma limpeza de matos para evitar o risco de incêndio (Cabral et al., 2005). Igualmente é necessário que sejam implementados planos de limitação de caça a esta espécie em toda a sua distribuição geográfica (Kranz et al., 2008).
A marta (Martes martes) é um mamífero carnívoro da fauna portuguesa da família dos Mustelídeos.
Jderul de copac sau jderul de scorbură (Martes martes), este un mamifer carnivor nocturn din familia mustelidelor, cu blană brună-roșcată și puf ce bate spre galben și cu o pată alb-gălbuie la gât și o coada neagră. Are greutatea de până la 1,0 -1,5 kg. Trăiește 10-12 ani. Vânează în timpul nopții animale mici (șoareci, șobolani, iepuri), păsări (fazani etc.), culege fructe de pădure și semințe. Hrana preferată o constituie veverițele și pârșii. Este răspândit în Europa (inclusiv în România și Republica Moldova), Asia Mică, nordul Irakului și Iranului, Caucaz, Siberia de Vest. În România este răspândit în toate pădurile țării, este mai frecvent întâlnit la munte, până la limita vegetației forestiere; este găsit însă și în câmpie în păduri. Trăiește în scorburi și cuiburi pe copaci. Împerecherea are loc pe la mijlocul verii, în lunile iulie-august. Gestația durează 8 luni și jumătate. Femela fată în aprilie-mai 2-7 pui, orbi până la vârsta de 3-4 săptămâni. Este vânat pentru blana sa valoroasă. Este o specie folositoare hrănindu-se cu șobolani și șoareci.
Jderul de copac sau jderul de scorbură (Martes martes), este un mamifer carnivor nocturn din familia mustelidelor, cu blană brună-roșcată și puf ce bate spre galben și cu o pată alb-gălbuie la gât și o coada neagră. Are greutatea de până la 1,0 -1,5 kg. Trăiește 10-12 ani. Vânează în timpul nopții animale mici (șoareci, șobolani, iepuri), păsări (fazani etc.), culege fructe de pădure și semințe. Hrana preferată o constituie veverițele și pârșii. Este răspândit în Europa (inclusiv în România și Republica Moldova), Asia Mică, nordul Irakului și Iranului, Caucaz, Siberia de Vest. În România este răspândit în toate pădurile țării, este mai frecvent întâlnit la munte, până la limita vegetației forestiere; este găsit însă și în câmpie în păduri. Trăiește în scorburi și cuiburi pe copaci. Împerecherea are loc pe la mijlocul verii, în lunile iulie-august. Gestația durează 8 luni și jumătate. Femela fată în aprilie-mai 2-7 pui, orbi până la vârsta de 3-4 săptămâni. Este vânat pentru blana sa valoroasă. Este o specie folositoare hrănindu-se cu șobolani și șoareci.
Kuna lesná[2] alebo kuna hôrna (lat. Martes martes) je najbežnejší mäsožravec z čeľade lasicovité (Mustelidae) v Strednej Európe. Obýva lesy Palearktídy po Západnú Sibír. Výskyt na Slovensku bol doložený na 40,1 % územia.[2]
Kuna lesná je dlhá do 53 centimetrov (samica do 45 cm) aj s chvostom dlhým asi 25 centimetrov. Jej kožúšok je zvrchu tmavohnedý a plavý, čelo je svetlohnedé. Nohy sú čiernohnedé, chvost tmavohnedý. Pod ušami sa tiahne úzky, tmavohnedý pruh. Medzi zadnými nohami je červenkasto-žltá, hnedo lemovaná škvrna, ktorá sa často rozširuje špinavo-žltým pruhom až ku hrdlu. Samé hrdlo a dolná časť krku sú krásne žltkovo-žlté, čo je práve poznávacím znakom tohoto zvieraťa, odlišujúcim ho od blízkej príbuznej kuny skalnej (Martes foina) s charakteristickou bielou škvrnou na hrudi a krku.
Oproti iným lasiciam (Mustelinae) ako sú lasica myšožravá/obyčajná, lasica hranostaj + tchor (vrátane fretky) + norok má špicatejšie uši a je dlhšia.
Hustá, mäkká a lesklá srsť sa skladá z dosť dlhých pevných chlpov a krátkej, jemnej podsady, ktorá je na prednej časti tela bielošedá, vzadu a po stranách tela žltá. Nad hornou perou sú štyri rady fúzov okrem jednotlivých štetín pod očnými kútikmi, na brade a na hrdle. V zime je celkové sfarbenie kuny tmavšie ako v lete. Samička je menšia a má chrbát svetlejší ako samec a škvrnu menej zreteľnú. Aj u mladých zvierat je hrdlo a dolná časť krku svetlejšia.
Živí sa cicavcami, vtákmi, hmyzom ale žerie aj žaby, vtáčie vajcia, rôzne plody alebo med, príležitostne aj zdochliny. Jej najobľúbenejšie korisťou sú veveričky. Pomerne často uloví aj väčšie živočíchy, ako sú králiky a zajace. Má skvele vyvinutý sluch a zrak, ktorým dokáže zaznamenať aj malé druhy živočíchov. Sama sa pritom občas stáva obeťou vlkov, zdivočených psov, väčších dravcov alebo líšok.
Lesné kuny v Taliansku sú svetlo šedohnedé alebo žltohnedé, pyrenejské kuny sú veľké a silné a rovnako svetlé kuny z Macedónie sú prostredne veľké, ale tmavé.
Kožušina kuny lesnej je však z našich kožušín najcennejšia. Najkrajšie kožušiny pochádzajú z Nórska a Škótska. Nasledujú podľa kvality kožušiny z Talianska, Švédska, severného Nemecka, ale aj z Česka a Slovenska. Kožušina z kuny sa cení vysoko nielen pre krásu, ale aj pre ľahkosť.
Domovom kuny lesnej sú všetky lesnaté končiny severnej pologule. V Európe žije v Škandinávii, na Ukrajine, v Rusku, Anglicku, Nemecku, Francúzsku, Česku, na Slovensku, v Maďarsku, Taliansku a Španielsku, v Ázii až po Altaj, na juhu až k prameňom Jeniseja.
Zo 429 mapovacích kvadrátov DFS sa celkovo vyskytol v 173 (40,1 % rozlohy Slovenska, do roku 1964 len v 33, 7,7 %) v nadmorských výškach 100 (Boťany) – 1 600 m n. m. (vo Vysokých Tatrách).[2]
Lesná kuna obýva listnaté i ihličnaté lesy a vyskytuje sa tým častejšie, čím sú lesy osamelejšie, hustejšie a temnejšie. Je pravým obyvateľom stromov. Ako obydlie jej slúžia dutiny stromov. Kuna plieni hlodavcov, ale aj vtáčie hniezda, vyhľadáva úle, z ktorých konzumuje med, sliedi po ovocí, pochutnávajúc si na hruškách, čerešniach a slivkách.
Samčeky a samičky sú spolu len počas párenia v letnom období. Vtedy sa ozývajú pri ľúbostných hrách typickým prskavým škrekotom a pišťaním. Samica je gravidná 9 mesiacov. Sedem mesiacov trvá skrytá, takzvaná predĺžená brezivosť a až potom sa zárodok implantuje – uhniezdi v maternici a okamžite sa vyvíja. Samičky rodia od februára v priebehu apríla až mája 2 až 6 slepých mláďat, o ktoré sa starajú obaja rodičia. Osamostatňujú sa na jeseň, keď ich vodí len matka. Pohlavne dospievajú v 3 rokoch. Kuna sa dožíva približne 10 rokov.[3]
Commons ponúka multimediálne súbory na tému Kuna lesná
Wikidruhy ponúkajú informácie na tému Kuna lesná
Tento článok týkajúci sa živočíchov je zatiaľ „výhonok“. Pomôž Wikipédii tým, že ho doplníš a rozšíriš. Kuna lesná alebo kuna hôrna (lat. Martes martes) je najbežnejší mäsožravec z čeľade lasicovité (Mustelidae) v Strednej Európe. Obýva lesy Palearktídy po Západnú Sibír. Výskyt na Slovensku bol doložený na 40,1 % územia.
Kuna zlatica (znanstveno ime Martes martes) je zver iz rodu kun.
Dolga je 40–55 cm, njen rep je zelo košat, meri pa 28 cm. Odrasla žival tehta od 900–2000 g, je kostanjeve do temnorjave barve, vrat in prsi pa ima svetlo do oranžnorumena. Ima dokaj okroglo glavico z velikimi uhlji. Je izvrstna plezalka, lovi pa tudi na tleh.
Kuna zlatica živi v vseh vrstah gozdov, v gorah pa do drevesne meje. Dejavna je predvsem ponoči in je samotarska žival, ki se hrani z glodavci, pticami, žuželkami in gozdnimi sadeži.
Zaradi mirovanja zarodka traja brejost 9 mesecev. Samica aprila skoti 3–5 slepih mladičev, ki po 5 tednih spregledajo. Po 8–10 tednih se učijo plezati, pozno poleti pa postanejo samostojni.
.jpg)
sledi v blatu
sledi v snegu
Kuna zlatica (znanstveno ime Martes martes) je zver iz rodu kun.
Dolga je 40–55 cm, njen rep je zelo košat, meri pa 28 cm. Odrasla žival tehta od 900–2000 g, je kostanjeve do temnorjave barve, vrat in prsi pa ima svetlo do oranžnorumena. Ima dokaj okroglo glavico z velikimi uhlji. Je izvrstna plezalka, lovi pa tudi na tleh.
Kuna zlatica živi v vseh vrstah gozdov, v gorah pa do drevesne meje. Dejavna je predvsem ponoči in je samotarska žival, ki se hrani z glodavci, pticami, žuželkami in gozdnimi sadeži.
Zaradi mirovanja zarodka traja brejost 9 mesecev. Samica aprila skoti 3–5 slepih mladičev, ki po 5 tednih spregledajo. Po 8–10 tednih se učijo plezati, pozno poleti pa postanejo samostojni.
Mård[2] (Martes martes) är ett skogslevande mellanstort rovdjur i familjen mårddjur som förekommer i större delen av Europa och delar av västra Asien. Mården ska inte blandas samman med mårdhunden, där den senare inte är ett mårddjur utan ett hunddjur.
Mårdens päls är mörk, brun eller brungrå med en ljus gulvit haklapp och den har en yvig svans.[3] En fullvuxen mård mäter 35–58 centimeter, därtill kommer svanslängden på 16–28 centimeter.[4] Variationen mellan olika populationer är ganska stor. Vikten ligger på 1,5–2,2 kilogram för hanen och 0,9–1,5 kilogram för honan.[3]
Vinterpälsen är tjockare och mera silkeslen än sommarpälsen. Dessutom är fötternas sulor täckta med päls under vintern. Mården har doftkörtlar vid buken och analkörtlar. Långa klor hjälper arten när den klättrar i träd.[4]
Mård i Kent, Storbritannien.
Mårdspår i snö.
Mården förekommer i större delen av Europa förutom på Island, i Spanien söder om Pyrenéerna, i Portugal och i större delen av Grekland. I Storbritannien förekommer den endast lokalt, främst i de norra delarna. Utbredningsområdet sträcker sig österut till västra Sibirien och söderut till östra Irak och norra Iran.[1]
I Sverige förekommer den i skogar över hela landet förutom på Gotland.[5] I Sverige finns uppskattningsvis knappt 100 000 mårdar (år 2009).[5] Arten förekom i Sverige under vikingatiden vilket indikeras av att ben från djuret hittats i Svarta jorden i Birka.[6]
Mården tillhör släktet Martes och dess närmsta släkting är sobel. Övriga nära släktingar inom släktet är stenmård, amerikansk mård och japansk mård.[7]
Mården lever av gnagare, ekorre, hare, fågelägg, insekter och bär. Den hamstrar också fågelägg under sommaren för att äta senare, och när det är ont om föda äter den även as.[3] Mården är skicklig klättrare men föredrar trots det att vistas på marknivå.[3] Mården trivs bäst i varierad, gammal skog där tillgången på föda är stor.[4] Mården undviker öppna ytor och jagar inte på öppna fält, eftersom risken för predation är större där.
Mården har många bon i sitt revir. Det är främst håligheter i träd, dessutom används övergivna bon av andra djur eller bergssprickor som daglegor.[8] Under vintern uppsöker mården ibland jordhålor. Individerna är främst aktiva mellan skymningen och gryningen.[4]
Varje individ har ett revir som markeras med avföringshögar och körtelvätska.[3] Utanför fortplantningstiden lever de ensamma. Revir av olika kön kan överlappa varandra. Territoriets storlek varierar mycket beroende på utbredningsområde och anges inte likadant i olika studier. Det kan vara så lite som 0,5 km² för honor och så stort som 23 km² för hanar.[4]
Mård trivs inte i samma område som räv. Många forskare menar att detta beror på att räven är en direkt predator på mård, andra på att de är födokonkurrenter. Mårdstammen gick upp i Skandinavien under 1980-talet när rävstammen drabbades hårt av rävskabb,[5] men har nu gått tillbaka i och med att räven återhämtat sig.
Förökningstakten för mård är förhållandevis låg. Parningssäsongen äger rum i juni till augusti. Likt de flesta mårddjur har den fördröjd fosterutveckling, och de 2-6 (vanligen omkring 3) ungarna föds i mars till maj.[3] Ungarna som föds i boet är i början blinda och hjälplösa.[3] De öppnar sina ögon efter 34 till 38 dagar och börjar kort efteråt med fast föda.[4] Ungarna blir könsmogna vid ungefär 1 års ålder. Många honor får dock inte ungar förrän omkring 2 till 3 års ålder.[4]
I naturen kan mården bli omkring 10 år gammal och i fångenskap når den 15 och mer sällsynt 17 års ålder.[4]
I regioner där mårdens utbredningsområde överlappas med sobelns (Martes zibellina) revir har hybrider av båda arter dokumenterats.[1]
Mården har jagats under mycket lång tid för skinnets skull,[1] och av håren görs penselborst.[5] Jakt sker med fällor och vid snö kan den även spåras till sin daglega.[5]
Arten hotas i vissa regioner av skogsavverkningar och ibland faller mården offer för åtgärder som egentligen ska begränsa andra rovdjur. Hela beståndet anses däremot vara stabilt och mården listas av IUCN som livskraftig (LC).[1] Mården anses inte hotad i Sverige och jakt är tillåten säsongsvis.[9]
Wikimedia Commons har media som rör Mård.
Mård (Martes martes) är ett skogslevande mellanstort rovdjur i familjen mårddjur som förekommer i större delen av Europa och delar av västra Asien. Mården ska inte blandas samman med mårdhunden, där den senare inte är ett mårddjur utan ett hunddjur.
Ağaç sansarı (Martes martes), sansargiller (Mustelidae) familyasından kedi iriliğinde bir memeli türü.
Uzunluğu 23 cm, ağırlığı 1.5 kg olur. Postu kahverengidir. Kışın postu daha uzun ve daha kabarık olur. Ağaç sansarları, sık çam ormanlarında yaşar. Yuvalarını ağaç kovuklarına veya açık yerlerde kazdıkları çukurlara yaparlar. Yaşamlarının büyük bölümü ağaç tepelerinde geçer. Çok iyi tırmanmakla beraber yerde çok hızlı koşarlar. Gece aktiftirler. Gelişmiş işitme duyuları vardır.
Küçük memeliler (fare, sincap ve yarasa gibi), kuşlar, böcekler, kurbağalar ve leşle beslenirler. Ayrıca meyve, yumurta ve bal yedikleri de bilinir. Bölgelerini dışkılarıyla işaretlerler.
Ağaç sansarının baş düşmanları kartallar ve tilkilerdir.
Etçiller ile ilgili bu madde bir taslaktır. Madde içeriğini geliştirerek Vikipedi'ye katkıda bulunabilirsiniz. Ağaç sansarı (Martes martes), sansargiller (Mustelidae) familyasından kedi iriliğinde bir memeli türü.
Uzunluğu 23 cm, ağırlığı 1.5 kg olur. Postu kahverengidir. Kışın postu daha uzun ve daha kabarık olur. Ağaç sansarları, sık çam ormanlarında yaşar. Yuvalarını ağaç kovuklarına veya açık yerlerde kazdıkları çukurlara yaparlar. Yaşamlarının büyük bölümü ağaç tepelerinde geçer. Çok iyi tırmanmakla beraber yerde çok hızlı koşarlar. Gece aktiftirler. Gelişmiş işitme duyuları vardır.
Küçük memeliler (fare, sincap ve yarasa gibi), kuşlar, böcekler, kurbağalar ve leşle beslenirler. Ayrıca meyve, yumurta ve bal yedikleri de bilinir. Bölgelerini dışkılarıyla işaretlerler.
Ağaç sansarının baş düşmanları kartallar ve tilkilerdir.
Хутро куни лісової забарвлено у каштановий або темно-коричневий колір з жовтуватим округлим горловим плямою, яке на відміну від плями біля кам'яної куниці не розділили. Зимове хутро довге і шовковисте, влітку шерсть коротша і жорсткіша. Тіло довгасте з відносно короткими лапками і волосяним покровом на ступнях. Хвіст порівняно довгий і пухнастий, і його функція полягає збереженні рівноваги при лазінні і стрибання. Вуха невеликі, трикутні, облямовані жовтою смужкою, ніс на відміну від куни кам'яної, темний.
Довжина тіла становить від 45 до 58 см, довжина хвоста — від 16 до 28 см, а вага — від 0,8 до 1,8 кг. Самці більші, в середньому на 30% важчі за самок.
Вид мінливий. Розрізняють 8 підвидів[1]
Куниця лісова поширена майже по всій Європі. Її ареал тягнеться від Британських островів до Західного Сибіру і на півдні від Середземномор'я до Кавказу і Ельбурсу. Цього виду немає в Ісландії і північній Скандинавії, а також на частині Піренейського півострова.
Типовим середовищем проживання цих тварин є ліси, перш за все листяні і мішані. У гірській місцевості зустрічається до висот, на яких ще ростуть дерева.
Куниця лісова в набагато більшій мірі мешканці дерев, ніж інші види куниць. Вони вміють добре лазити й стрибати, долаючи відстань до 4 м. При лазінні вони в змозі розвертати свої ступні на 180°, утримуючись кігтями за кору дерев. Сховища створюють на своїй території, переважно в дуплах, або ж використовують покинуті сховища вивірок, а також гнізда хижих птахів. У цих сховках вони відпочивають у денний час, а в сутінках і вночі йдуть на пошуки здобичі.
Лісові куниці — тварини з вираженою територіальною поведінкою, що маркують свою територію за допомогою секрету, який виділяється анальною залозою. Вони боронять межі своєї території від одностатевих родичів, але території самців і самок часто перетинаються. Розміри територій сильно варіюють, хоча вони завжди більші у самців, ніж у самок. Відмінності спостерігаються і у зв'язку з порами року — взимку території окремих особин до 50% менше, ніж влітку.
Куни лісові всеїдні, але надають перевагу дрібним ссавцям (наприклад, полівкам, мишакам і вивіркам), а також птахам і їх яйцям. Не гидують і плазунами, жабами, равликами, комахами і падлом. Восени частиною їхньої їжі можуть бути фрукти, ягоди і горіхи. Здобич лісова куниці вбивають укусом у потилицю. Пізнього літа і восени вони накопичують і складають запаси їжі для холодної пори року.
Спарювання у кун проходить в середині літа, але вагітність через консервації сперми в тілі самки починається набагато пізніше і потомство з'являється на світ лише у квітні. Їх розвиток схожий з розвитком дитинчат куни кам'яної. При народженні їх довжина становить 10 см. У виплоді найчастіше троє малят. Протягом перших 8 тижнів вони залишаються в батьківському гнізді, а потім починають лазити навколо нього і обстежувати місцевість. До 16-го тижня вони остаточно стають самостійними, але іноді до наступної весни все ще супроводжують свою матір. На другому році життя у лісових куниць настає статева зрілість, хоча вперше спаровуються вони, як правило, на третьому році життя. Тривалість життя в неволі складає до шістнадцяти років, але в дикій природі лише деякі лісові куниці живуть більше десяти років.
Хутро куни лісової цінувалося і цінується набагато більше, ніж хутро куни кам'яної: воно м'яке, шовковисте, соболине, особливо взимку. У результаті інтенсивного полювання куни цього виду стали в багатьох місцевостях рідкісними тваринами, хоча завдяки великому ареалу розповсюдження в цілому не вважаються під загрозою зникнення. Проблематичним є скорочення середовищ проживання, оскільки лісовим кунам потрібні великі ліси.
Утримання куни лісової в неволі — досить непросте завдання, і тому в зоопарках цей вид можна побачити нечасто. Найбільш значні популяції є в зоопарках міст Ханкенсбюттель та Іннсбрук.
Куна часто використовується в геральдиці, на зображеннях монетах тощо.
Chồn thông (danh pháp hai phần: Martes martes) là một loài chồn thuộc chi Chồn mactet, họ Chồn. Loại này phân bố ở châu Âu.
Chồn thông (danh pháp hai phần: Martes martes) là một loài chồn thuộc chi Chồn mactet, họ Chồn. Loại này phân bố ở châu Âu.
Ранее мех лесной куницы ценился намного больше меха каменной куницы. В результате интенсивной охоты лесные куницы во многих областях стали редкими животными, хотя благодаря обширному ареалу в целом не считаются состоящими под угрозой исчезновения. Проблематичным является сокращение сферы обитания, так как лесным куницам нужны здоровые леса.
Содержание лесной куницы в неволе — довольно непростая задача и поэтому в зоопарках этот вид можно увидеть не часто. Наиболее крупные популяции имеются в зоопарках городов Ханкенсбюттель и Иннсбрук.
Ранее мех лесной куницы ценился намного больше меха каменной куницы. В результате интенсивной охоты лесные куницы во многих областях стали редкими животными, хотя благодаря обширному ареалу в целом не считаются состоящими под угрозой исчезновения. Проблематичным является сокращение сферы обитания, так как лесным куницам нужны здоровые леса.
В зоопаркахСодержание лесной куницы в неволе — довольно непростая задача и поэтому в зоопарках этот вид можно увидеть не часто. Наиболее крупные популяции имеются в зоопарках городов Ханкенсбюттель и Иннсбрук.
松貂（學名Martes martes），又名林貂，是分佈在北歐的一種鼬科動物。
牠們約有家貓的大小，體長53厘米，尾巴長25厘米。雄貂較雌貂稍大，平均重1.5公斤。毛皮呈淺褐至深褐色，在冬天會逐漸變長及淺色。喉嚨上有奶白色至黃色的圍兜。
松貂棲息在多草木的地區，會在樹穴或灌木林中築巢。牠們的爪可以半收縮，讓牠們可以生活在樹上。牠們主要在夜間或黃昏活動。牠們的耳朵圓而且靈敏，牙齒峰利可以吃細小的哺乳動物、鳥類、昆蟲、青蛙及屍體。牠們也會吃草莓、鳥蛋、堅果及蜂蜜。牠們是地盤性的，會在邊界留下糞便。
雖然金雕及赤狐有時會掠食松貂，但人類才是牠們最大的威脅。為毛皮而被獵殺、失去棲息地、人類騷擾及中毒等都令牠們的數量大減。在英國，松貂已受到法例的原全保護。
松貂令入侵英國的灰松鼠大幅減少。在松貂與灰松鼠共同的分佈地，灰松鼠的數量急速下降。估計灰松鼠較歐亞紅松鼠較多在地面上活動，正好成為松貂的獵物。[2]
飼養的松貂壽命可達18歲，但在野外的只可以活到8-10歲。牠們要2-3歲才達至性成熟。經過7個月的妊娠期，幼貂一般會在3月至4月出生。牠們每次會生1-5隻幼貂。幼貂出生時重約30克，到了6月中旬就會離巢生活，到6個月大就可以完全獨立。
分類 界 : 動物界 Animalia 門 : 脊索動物門 Chordata 亜門 : 脊椎動物亜門 Vertebrata 綱 : 哺乳綱 Mammalia 目 : ネコ目 Carnivora 科 : イタチ科 Mustelidae 亜科 : イタチ亜科 Mustelinae 属 : テン属 Martes 種 : マツテン M. martes 学名 Martes martes (Linnaeus, 1758) 和名 マツテン 英名 Pine marten 
マツテン（松貂、Martes martes）は、イタチ科テン属に分類される食肉類。
アイルランド、アルバニア、イギリス、イタリア、イラン、ウクライナ、エストニア、オーストリア、オランダ、ギリシャ、クロアチア、ジョージア、スイス、スウェーデン、スペイン、スロバキア、スロベニア、セルビア、チェコ共和国、デンマーク、ドイツ、トルコ、ノルウェー、ハンガリー、フィンランド、フランス、ブルガリア、ベラルーシ、ベルギー、ポーランド、ボスニア・ヘルツェゴビナ、ポルトガル、マケドニア共和国、モルドバ、モンテネグロ、ラトビア、リヒテンシュタイン、リトアニア、ルーマニア、ルクセンブルク、ロシア西部に自然分布[a 1] 。スペイン（バレアレス諸島）に移入[a 1]。
体長45-58センチメートル[1] 。尾長16-28センチメートル。体重0.8-1.8キログラム[1]。毛衣は赤茶色や灰褐色、濃褐色で、頬から頸部にかけて明黄色や淡黄色の斑紋が入る[1][2]。
夏季は体毛が短く粗いが、冬季になると体毛が長く密生する[1]。乳頭の数は4個[1]。出産直後の幼獣は体重80グラム[1]。
6亜種に分かれる[1]。
森林に生息する[1]。直径5キロメートルの行動圏内で生活し、行動圏内には複数の樹洞に作った巣や食物の貯蔵場所がある[1]。夜行性[1]。
繁殖形態は胎生。夏季に交尾を行う[1]。妊娠期間は230-275日だが、受精卵の着床が遅滞する期間が含まれる[1]。3-4月に1回に2-8頭（主に3-5頭）の幼獣を産む[1]。授乳期間は6-7週間[1]。幼獣は生後32-38日で開眼し、秋季には独立する[1]。生後2年で性成熟し、寿命は確認されている限りでは17年[1]。
木の洞や低木に覆われた野原に巣を作る。樹上生活により適しているが、地上を速く走ることもできる。小さくて丸く、感度の良い耳と鋭い歯を持ち、小型の哺乳類、鳥類、昆虫、カエル、死肉等を食べる。またベリー、鳥の卵、ナッツ、蜂蜜等を食べることも知られている。自分の縄張りには尿をかけて目印としている。マツテンは車のワイパーや庭のホース等、ゴムや柔らかいプラスチックを噛むことでも知られている。一般的には歯を研ぐためだと言われているが、その本当の目的は分かっていない。
毛皮が利用されることもある。毛皮目的の狩猟のために生息数は減少している[1]。
マツテンは、イヌワシや稀にアカギツネ等に捕食されることもある。イギリスでは、Wildlife and Countryside Act (1981)とEnvironmental Protection Actによってマツテンやその巣が保護されている。
2007年12月時点で、マツテンはイギリス国内での外来種であるトウブハイイロリスの個体数の減少の原因となっている。新しくマツテンの生息範囲となった領域では、トウブハイイロリスの個体数が急速に減少している。これは、トウブハイイロリスがキタリスよりも多くの時間を地上で過ごすため、捕食者と接触する可能性がより大きいためだと考えられている[3]。
土についた足跡
雪についた足跡
この項目は、動物に関連した書きかけの項目です。この項目を加筆・訂正などしてくださる協力者を求めています（Portal:生き物と自然／プロジェクト:生物）。
유럽소나무담비(Martes martes)는 유럽 북부 지역에서 발견되는 담비류의 일종이다. 집고양이 정도의 크기이다. 몸길이는 최대 53cm에 달하며, 붓꼬리는 25cm 정도이다. 수컷이 암컷보다 약간 크고, 몸무게는 평균 1.5kg 정도이다. 모피는 보통 암갈색을 띠며, 겨울 동안 더 길어지고 부드러워진다. 목에 크림색부터 노란색의 턱받이 형태의 반점이 있다.
Tracks on mud.
Tracks on snow.
유럽소나무담비(Martes martes)는 유럽 북부 지역에서 발견되는 담비류의 일종이다. 집고양이 정도의 크기이다. 몸길이는 최대 53cm에 달하며, 붓꼬리는 25cm 정도이다. 수컷이 암컷보다 약간 크고, 몸무게는 평균 1.5kg 정도이다. 모피는 보통 암갈색을 띠며, 겨울 동안 더 길어지고 부드러워진다. 목에 크림색부터 노란색의 턱받이 형태의 반점이 있다.
.jpg)
.jpg)
.jpg)
_%26_Martes_foina_(Beach_marten)_fur_skins.jpg)
.jpg)
.jpg)
