Sweet Orange

Pomarańcza chińska, pomarańcza słodka (Citrus sinensis (L.) Osbeck) – gatunek rośliny wieloletniej z rodziny rutowatych. Pochodzenie nie jest znane, przypuszczalnie pochodzi z Chin^[2].

Morfologia

Pokrój

Niewysokie, wiecznie zielone drzewo o okrągławej koronie, dorastające do 12 m wysokości.

Liście

Eliptycznolancetowate, skórzaste, zimozielone. Mają piłkowane brzegi i osadzone są na oskrzydlonych ogonkach.

Kwiaty

Niewielkie, pachnące, z reguły białe. Mają 5-działkowy kielich, dużą 5-płatkową koronę, 1 słupek i liczne pręciki^[2].

Owoce

Kuliste jagody barwy pomarańczowej, w zależności od odmiany o różnej wielkości i barwie miąższu^[2].

Odmiany

Istnieje wiele znanych i uprawianych kultywarów pomarańczy chińskiej dojrzewających o różnych porach i różniących się pewnymi cechami. Valencia jest jedną z najbardziej odpornych na mróz, Joppa nadaje się do uprawy tylko w tropiku, Washington Navel jest mutantem, ma bardzo duże, bezpestkowe owoce z „pępkiem” na szczycie i owocuje zimą^[3]. Rubby Blood ma owoce wydłużone z czerwoną skórką, miąższem i sokiem i jest uważana za najsmaczniejszą z wszystkich pomarańczy o czerwonej skórce^[3]. Owoce wielu odmian można zostawić na drzewie przez dłuższy czas od momentu ich okresu dojrzałości.

Uprawa

Pomarańcza chińska może być uprawiana również poza obszarami o klimacie tropikalnym (w strefach 9-11), gdyż znosi niewielkie przymrozki^[3]. Drzewa wymagają zapewnienia dużej ilości światła i wilgotnej, żyznej gleby oraz wysokich temperatur.

Zastosowanie

• Roślina uprawna: W uprawie od ponad 2000 lat p.n.e. Obecnie uprawiana jest na terenie Europy – w krajach śródziemnomorskich (od XV wieku Hiszpania i Portugalia, od XVI wieku Francja), w Turcji, w Południowej Afryce, od poł. XVI wieku w Ameryce Północnej – Meksyk, Stany Zjednoczone oraz na terenie Ameryki Południowej w Brazylii. Pomarańcza ta jest najpopularniejszym uprawnym gatunkiem pomarańczy i zajmuje w światowej produkcji pierwsze miejsce.
• Sztuka kulinarna: Owoce spożywane są na surowo bądź w postaci przetworów. Produkuje się z nich olbrzymie ilości soków – również mieszanych z innymi owocami, wytwarza się także dżemy, marmolady i in.^[2].
• Skórka jest źródłem olejków eterycznych stosowanych w kosmetyce i do zaprawiania alkoholi, skórka w postaci kandyzowanej jest dodatkiem do ciast i tortów^[2].

Wartość odżywcza

Sok pomarańczy słodkiej jest źródłem dużej ilości witaminy C. Jeden owoc zawiera jej więcej, niż dzienne zapotrzebowanie dorosłego człowieka na nią^[4]. Owoc zawiera również spore ilości kwasu asparaginowego (150 mg na 100 g), kwasu glutaminowego (129 mg na 100 g) oraz glicyny (109 mg na 100 g)^[5]. W błonie oddzielającej wnętrze owocu od skórki znajduje się pektyna, rodzaj błonnika. Znajdują się w niej także bioflawonoidy^[4].

Wartość energetyczna 197 kJ (47 kcal) Białka 0,94 g szczegółowe informacje RDA 19–30 31–50 51–70 70+ K 2,0% 2,0% 2,0% 2,0% M 1,7% 1,7% 1,7% 1,7% Węglowodany 11,75 g szczegółowe informacje Cukry (jedno- i dwucukry) 9,35 g Błonnik 2,4 g AI 19–30 31–50 51–70 70+ K 9,6% 9,6% 11% 11% M 6,3% 6,3% 8,0% 8,0% Tłuszcze 0,12 g szczegółowe informacje Kwasy tł. nasycone 0,015 g Kwasy tł. nienasycone Jednonienasycone 0,023 g Wielonienasycone 0,025 g omega-3 0,0070 g^[7] omega-6 0,0180 g^[7] trans 0,000 g Woda 86,75 g szczegółowe informacje AI 19–30 31–50 51–70 70+ K 3,2% 3,2% 3,2% 3,2% M 2,3% 2,3% 2,3% 2,3% Etanol 0,0 g Kofeina 0 mg Witaminy Witamina C 53,2 mg RDA 19–30 31–50 51–70 70+ K 71% 71% 71% 71% M 59% 59% 59% 59% Tiamina (B1) 0,087 mg RDA 19–30 31–50 51–70 70+ K 7,9% 7,9% 7,9% 7,9% M 7,3% 7,3% 7,3% 7,3% Ryboflawina (B2) 0,040 mg RDA 19–30 31–50 51–70 70+ K 3,6% 3,6% 3,6% 3,6% M 3,1% 3,1% 3,1% 3,1% Niacyna (B3) 0,282 mg RDA 19–30 31–50 51–70 70+ K 2,0% 2,0% 2,0% 2,0% M 1,8% 1,8% 1,8% 1,8% Kwas pantotenowy 0,250 mg AI 19–30 31–50 51–70 70+ K 5,0% 5,0% 5,0% 5,0% M 5,0% 5,0% 5,0% 5,0% Witamina B6 0,060 mg RDA 19–30 31–50 51–70 70+ K 4,6% 4,6% 4,0% 4,0% M 4,6% 4,6% 3,5% 3,5% Foliany 0,030 mg RDA 19–30 31–50 51–70 70+ K 7,5% 7,5% 7,5% 7,5% M 7,5% 7,5% 7,5% 7,5% Kwas foliowy 0,000 mg RDA 19–30 31–50 51–70 70+ K 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% M 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% Kobalamina (B12) 0,00000 mg RDA 19–30 31–50 51–70 70+ K 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% M 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% Cholina 8,4 mg AI 19–30 31–50 51–70 70+ K 2,0% 2,0% 2,0% 2,0% M 1,5% 1,5% 1,5% 1,5% Witamina A 0,011 mg RAE RDA 19–30 31–50 51–70 70+ K 1,6% 1,6% 1,6% 1,6% M 1,2% 1,2% 1,2% 1,2% Witamina D 0,0000 mg RDA 19–30 31–50 51–70 70+ K 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% M 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% Witamina E 0,18 mg RDA 19–30 31–50 51–70 70+ K 1,2% 1,2% 1,2% 1,2% M 1,2% 1,2% 1,2% 1,2% Witamina K 0,0000 mg AI 19–30 31–50 51–70 70+ K 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% M 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% Makroelementy Fosfor 14 mg RDA 19–30 31–50 51–70 70+ K 2,0% 2,0% 2,0% 2,0% M 2,0% 2,0% 2,0% 2,0% Wapń 40 mg RDA 19–30 31–50 51–70 70+ K 4,0% 4,0% 3,3% 3,3% M 4,0% 4,0% 4,0% 3,3% Magnez 10 mg RDA 19–30 31–50 51–70 70+ K 3,2% 3,1% 3,1% 3,1% M 2,5% 2,4% 2,4% 2,4% Potas 181 mg AI 19–30 31–50 51–70 70+ K 3,9% 3,9% 3,9% 3,9% M 3,9% 3,9% 3,9% 3,9% Sód 0 mg AI 19–30 31–50 51–70 70+ K 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% M 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% Mikroelementy Żelazo 0,10 mg RDA 19–30 31–50 51–70 70+ K 0,6% 0,6% 1,3% 1,3% M 1,3% 1,3% 1,3% 1,3% Miedź 0,045 mg RDA 19–30 31–50 51–70 70+ K 5,0% 5,0% 5,0% 5,0% M 5,0% 5,0% 5,0% 5,0% Cynk 0,07 mg RDA 19–30 31–50 51–70 70+ K 0,9% 0,9% 0,9% 0,9% M 0,6% 0,6% 0,6% 0,6% Mangan 0,025 mg AI 19–30 31–50 51–70 70+ K 1,4% 1,4% 1,4% 1,4% M 1,1% 1,1% 1,1% 1,1% Selen 0,0005 mg RDA 19–30 31–50 51–70 70+ K 0,9% 0,9% 0,9% 0,9% M 0,9% 0,9% 0,9% 0,9% Dane liczbowe na podstawie: USDA National Nutrient Database for Standard Reference, Release 28^[6]
Wartości RDA i AI wyznaczone na podstawie danych Institute of Health^[8] Wartość odżywcza Pomarańcza, owoc surowy (100 g) Wartość energetyczna 198 kJ (47 kcal) Białka 0,9 g szczegółowe informacje RDA 19–30 31–50 51–70 70+ K 2,0% 2,0% 2,0% 2,0% M 1,6% 1,6% 1,6% 1,6% Węglowodany 11,3 g szczegółowe informacje Przyswajalne 9,4 g RDA 19–30 31–50 51–70 70+ K 7,2% 7,2% 7,2% 7,2% M 7,2% 7,2% 7,2% 7,2% Cukry (jedno- i dwucukry) 8,7 g Jednocukry Glukoza 2,3 g Fruktoza 2,5 g Dwucukry Sacharoza 3,9 g Laktoza 0,00 g Skrobia 0,00 g Błonnik 1,9 g AI 19–30 31–50 51–70 70+ K 7,6% 7,6% 9,0% 9,0% M 5,0% 5,0% 6,3% 6,3% Tłuszcze 0,2 g szczegółowe informacje Kwasy tł. nasycone 0,02 g Kwasy tł. nienasycone Jednonienasycone 0,04 g Wielonienasycone 0,04 g omega-3 0,01 g α-Linolenowy (ALA) 0,01 g AI 19–30 31–50 51–70 70+ K 0,9% 0,9% 0,9% 0,9% M 0,6% 0,6% 0,6% 0,6% omega-6 0,03 g Linolowy (LA) 0,03 g AI 19–30 31–50 51–70 70+ K 0,3% 0,3% 0,3% 0,3% M 0,2% 0,2% 0,2% 0,2% Woda 87,1 g szczegółowe informacje AI 19–30 31–50 51–70 70+ K 3,2% 3,2% 3,2% 3,2% M 2,4% 2,4% 2,4% 2,4% Witaminy Witamina C 49,0 mg RDA 19–30 31–50 51–70 70+ K 65% 65% 65% 65% M 54% 54% 54% 54% Tiamina (B1) 0,08 mg RDA 19–30 31–50 51–70 70+ K 7,3% 7,3% 7,3% 7,3% M 6,7% 6,7% 6,7% 6,7% Ryboflawina (B2) 0,03 mg RDA 19–30 31–50 51–70 70+ K 2,7% 2,7% 2,7% 2,7% M 2,3% 2,3% 2,3% 2,3% Niacyna (B3) 0,02 mg RDA 19–30 31–50 51–70 70+ K 0,1% 0,1% 0,1% 0,1% M 0,1% 0,1% 0,1% 0,1% Witamina B6 0,1 mg RDA 19–30 31–50 51–70 70+ K 7,7% 7,7% 6,7% 6,7% M 7,7% 7,7% 5,9% 5,9% Foliany 0,03 mg RDA 19–30 31–50 51–70 70+ K 7,5% 7,5% 7,5% 7,5% M 7,5% 7,5% 7,5% 7,5% Kobalamina (B12) 0,00 mg RDA 19–30 31–50 51–70 70+ K 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% M 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% Witamina A 0,019 mg RAE RDA 19–30 31–50 51–70 70+ K 2,7% 2,7% 2,7% 2,7% M 2,1% 2,1% 2,1% 2,1% Witamina D 0,00 mg RDA 19–30 31–50 51–70 70+ K 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% M 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% Witamina E 0,19 mg RDA 19–30 31–50 51–70 70+ K 1,3% 1,3% 1,3% 1,3% M 1,3% 1,3% 1,3% 1,3% Makroelementy Fosfor 23 mg RDA 19–30 31–50 51–70 70+ K 3,3% 3,3% 3,3% 3,3% M 3,3% 3,3% 3,3% 3,3% Wapń 33 mg RDA 19–30 31–50 51–70 70+ K 3,3% 3,3% 2,8% 2,8% M 3,3% 3,3% 3,3% 2,8% Magnez 12 mg RDA 19–30 31–50 51–70 70+ K 3,9% 3,8% 3,8% 3,8% M 3,0% 2,9% 2,9% 2,9% Potas 183 mg AI 19–30 31–50 51–70 70+ K 3,9% 3,9% 3,9% 3,9% M 3,9% 3,9% 3,9% 3,9% Sód 3 mg AI 19–30 31–50 51–70 70+ K 0,2% 0,2% 0,2% 0,3% M 0,2% 0,2% 0,2% 0,3% Mikroelementy Jod 0,0012 mg RDA 19–30 31–50 51–70 70+ K 0,8% 0,8% 0,8% 0,8% M 0,8% 0,8% 0,8% 0,8% Żelazo 0,4 mg RDA 19–30 31–50 51–70 70+ K 2,2% 2,2% 5,0% 5,0% M 5,0% 5,0% 5,0% 5,0% Miedź 0,07 mg RDA 19–30 31–50 51–70 70+ K 7,8% 7,8% 7,8% 7,8% M 7,8% 7,8% 7,8% 7,8% Cynk 0,15 mg RDA 19–30 31–50 51–70 70+ K 1,9% 1,9% 1,9% 1,9% M 1,4% 1,4% 1,4% 1,4% Mangan 0,03 mg AI 19–30 31–50 51–70 70+ K 1,7% 1,7% 1,7% 1,7% M 1,3% 1,3% 1,3% 1,3% Dane liczbowe na podstawie: ^[5]
Wartości RDA i AI wyznaczone na podstawie danych Institute of Health^[8]

Przypisy