dcsimg

Gajówka (ptak) ( Polish )

provided by wikipedia POL
 src= Ten artykuł dotyczy ptaka. Zobacz też: inne znaczenia tej nazwy. Commons Multimedia w Wikimedia Commons Wikisłownik Hasło w Wikisłowniku
Gajówka

wydawane odgłosy

Problem z odtwarzaniem pliku? Zobacz Pomoc.

Gajówka, pokrzewka ogrodowa (Sylvia borin) – gatunek małego ptaka wędrownego z rodziny pokrzewek (Sylviidae).

Systematyka

Wyróżniono dwa podgatunki S. borin[4][2]:

  • Sylvia borin borin – zachodnia, środkowa i północna Europa.
  • Sylvia borin woodwardiPolska i Ukraina do środkowej Syberii.

Występowanie

To jeden z 14 gatunków pokrzewek zamieszkujących większość Europy (poza północnymi i południowymi krańcami) oraz zachodnią Azję (zachodnia Syberia i Kaukaz). Nie występuje jednak w krajach śródziemnomorskich i na dalekiej północy. To ptak wędrowny na dalekie odległości - zimuje w środkowej i południowej Afryce. Aby wytrwać swój nieprzerwany lot przez Morze Śródziemne i Saharę gromadzą zapasy tłuszczu do 30% normalnej masy ciała. Przylot w maju i odloty od sierpnia do września. Podgatunek S. b. borin swoje lęgowiska ma w środkowej, zachodniej i północnej Europie, a S. b. pallida w europejskiej części Rosji aż po Syberię.

W Polsce średnio liczny (lokalnie liczny) ptak lęgowy[5]. W całym kraju spotkać można podgatunek S. b. borin, a w górach do wysokości 1300 m n.p.m.

Charakterystyka

 src=
Porównanie pokrzewek - Sylvia curruca (od góry), Sylvia communis (w środku) i Sylvia borin (na dole)

Cechy gatunku

Ptak o krępej sylwetce, okrągłej głowie i grubym dziobie. Obie płci ubarwione jednakowo, skromnie. Niepozorne upierzenie wynika to z tego, że w gęstym podszycie i podroście nie ma ono znaczenia sygnalizacyjnego, a ptaki między sobą komunikują się za pomocą śpiewu. Wierzch jednolicie szarobrązowy, lekko oliwkowy, o mysim odcieniu, spód jasnobeżowy, z białym brzuchem, płowymi bokami i pokrywami podogonowymi. Na bokach szyi widać popielatą plamę. Skrzydła brązowe, ciemniejsze od grzbietu. Ogon też szarobrązowy. Oczy ciemnobrązowe z jasną obwódką, słabo zaznaczoną brwią. Dziób jest długi i szydłowaty (choć dość tępy), co świadczy o sposobie pobierania pokarmu. Ma podobny kolor co nogi - łupkowoszary. Młode i dorosłe ptaki nie różnią się znacznie ubarwieniem - młode ptaki mają brązowy wierzch i żółtobrązowy spód ciała, bez wyraźnego rozjaśnienia na podgardlu.

Rozmiarami porównywalna do smukłego wróbla. Nieczęsto można ją zauważyć - prowadzi skryty tryb życia w gęstym listowiu. Lot gajówki nie jest charakterystyczny dla tego gatunku.

Głos

Swoją obecność gajówka zdradza melodyjnym, głośnym i urozmaiconym śpiewem samca z wieloma fletowymi i szczebiotliwymi tonami w prawie tej samej tonacji. W przeciwieństwie do pokrzewki czarnołbistej nie wydaje głośnych, fletowych tonów. W ukryciu oznajmia konkurentom, że dany teren jest zajęty. Już w starożytności hodowcy ptaków uznawali trel gajówki wraz z kapturką za drugi najpiękniejszy słyszany w Europie zaraz po słowiku rdzawym. Ostatnie frazy melodii nie są tak dźwięczne. Fragmenty barwą śpiewu mogą przypominać odgłosy kosa. Głos wabiący przypomina „czek czek”, „tek tek”, a ostrzegawczy „wed wed”. Ptaka można usłyszeć w czasie całego okresu lęgowego.

Wymiary średnie

  • Długość ciała ok. 15 cm
  • Rozpiętość skrzydeł 23 cm
  • Masa ciała ok. 18 g

Biotop

Wilgotne lasy łęgowe i olsy od nizin po tereny górskie do granicy lasu. Także inne liściaste i mieszane oraz ich obrzeża z obfitym podszytem, warstwą wrzosów, zrębami, nad strumieniami, zagajniki, zadrzewienia śródpolne, liściaste młodniki, doliny rzek, okolice stawów i parki wiejskie. Omija parki w miastach, rzadko można ją spotkać w zdziczałych ogrodach. Najchętniej przebywa w gęstych krzaczastych zaroślach, które opuszcza dość rzadko. Na obszary górskie dociera przeważnie wzdłuż dolin rzek i większych potoków. W dogodnych siedliskach jest jednym z najpospolitszych przedstawicieli wróblowatych.

Okres lęgowy

Toki

Terytorium lęgowe pokrzewki ogrodowej jest małe. Sięga ono 50 m wokół gniazda. Samiec może śpiewać w różnych miejscach w obrębie swojego rewiru.

Gniazdo

Budowa gniazda zaczyna się wkrótce po przylocie obojga partnerów. Na wysokości 30-80 cm nad ziemią w bocznych gęsto rosnących gałązkach niskiego krzewu, w gęsto porośniętych bylinach o twardych łodygach, w miejscu dobrze nasłonecznionym, bardzo dobrze ukryte w trawie i roślinności zielnej, choć o bardzo luźnej konstrukcji (takiej, że czasem dziwi, że jest w stanie utrzymać jaja i pisklęta). Podstawę gniazda stanowi cienka warstwa poprzeplatanych łodyżek traw i mocnych korzeni, a wyściółka nie stanowi solidnego zabezpieczenia. Suche źdźbła traw znajdują się w zewnętrznej warstwie, bardziej wewnątrz znajdują się bardziej miękkie trawy i włosie. Czasem lęgnie się w maliniakach i zaroślach jeżynowych. Gniazdo jest budowane przez samicę.

Jaja

Od maja do lipca składa 4-6 jaj o średnich wymiarach 20x14 mm, brązowobiałych lub żółtawych z zielonkawymi plamkami. W ciągu roku wyprowadza 1-2 lęgi.

Wysiadywanie

Od złożenia ostatniego jaja trwa 13-14 dni. Wysiadują i opiekują się młodymi oboje rodzice. Ptaki często wysiadują jajo kukułki. Młode mają brudnoczerwone wnętrza paszcz o żółtobiałych brzegach. Na ich języku widać niewyraźnie dwie długie, szare plamy (u niektórych osobników nawet ich nie ma). Pisklęta opuszczają gniazdo po 12-14 dniach, czasem nawet wtedy, gdy nie potrafią jeszcze latać. Choć pokrzewki ogrodowe wyprowadzają jeden lęg w ciągu roku to samiec może budować drugie gniazdo, którego potem ptaki nie wykorzystują.

Pożywienie

Drobne i miękkie owady we wszystkich stadiach rozwojowych zbierane z gałązek i liści krzewów oraz drzew, natomiast jesienią i w czasie migracji jedzą dużo mięsistych owoców roślin drzewiastych, jagód, zwłaszcza bzu czarnego, podobnie jak inne gatunki z rodzaju Sylvia.

Ochrona

Na terenie Polski gatunek ten jest objęty ścisłą ochroną gatunkową[6].

Przypisy

  1. Sylvia borin, w: Integrated Taxonomic Information System (ang.).
  2. a b Garden Warbler (Sylvia borin) (ang.). IBC: The Internet Bird Collection. [dostęp 2012-10-22].
  3. Sylvia borin. Czerwona księga gatunków zagrożonych (IUCN Red List of Threatened Species) (ang.).
  4. Frank Gill, David Donsker: Family Sylviidae (ang.). IOC World Bird List: Version 3.2. [dostęp 2012-10-22].
  5. Ludwik Tomiałojć, Tadeusz Stawarczyk: Awifauna Polski. Rozmieszczenie, liczebność i zmiany. Wrocław: PTPP „pro Natura”, 2003, s. 648. ISBN 83-919626-1-X. Według skali przyjętej przez autorów, dla okresu lęgowego średnio liczny oznacza zagęszczenie 10–100 par na 100 km2, a liczny – 100–1000 par na 100 km2.
  6. Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 28 września 2004 r. w sprawie gatunków dziko występujących zwierząt objętych ochroną, Dz.U. z 2004 r. nr 220, poz. 2237

Bibliografia

Zobacz też

license
cc-by-sa-3.0
copyright
Autorzy i redaktorzy Wikipedii
original
visit source
partner site
wikipedia POL

Gajówka (ptak): Brief Summary ( Polish )

provided by wikipedia POL

Gajówka, pokrzewka ogrodowa (Sylvia borin) – gatunek małego ptaka wędrownego z rodziny pokrzewek (Sylviidae).

license
cc-by-sa-3.0
copyright
Autorzy i redaktorzy Wikipedii
original
visit source
partner site
wikipedia POL