dcsimg

Associations

provided by BioImages, the virtual fieldguide, UK
Foodplant / open feeder
larva of Allantus truncatus grazes on leaf of Potentilla erecta

Foodplant / feeds on
larva of Anthonomus brunnipennis feeds on Potentilla erecta

In Great Britain and/or Ireland:
Foodplant / parasite
sporangium of Peronospora potentillae parasitises live Potentilla erecta

Foodplant / spot causer
scattered pycnidium of Phyllosticta coelomycetous anamorph of Phyllosticta tormentillae causes spots on live leaf of Potentilla erecta
Remarks: season: 8

Foodplant / saprobe
immersed, valsoid perithecium of Plagiostoma tormentillae is saprobic on dead stem of Potentilla erecta
Remarks: season: 4-5

Foodplant / parasite
Podosphaera aphanis parasitises live Potentilla erecta

Foodplant / spot causer
numerous, dark brown pycnidium of Septoria coelomycetous anamorph of Septoria tormentillae causes spots on live stipule of Potentilla erecta

Foodplant / gall
Taphrina tormentillae causes gall of live stem of Potentilla erecta

license
cc-by-nc-sa-3.0
copyright
BioImages
project
BioImages

Brief Summary ( Dutch; Flemish )

provided by Ecomare
In Nederland komt tormentil voor op kalkarme, schrale en iets vochtige zandgronden in de duinen, op de heide, in het veen en in lichte bossen. De gedroogde wortelstok van tormentil gebruikte men vroeger als geneeskruid tegen ontstekingen en als pijnstillend middel. Vandaar de naam: torment betekent in het Latijn 'kwelling'. Je kunt de wortel ook gebruiken als rode verfstof. Tormentil is een waardplant voor de zeldzame aardbeivlinder.
license
cc-by-nc
copyright
Copyright Ecomare
provider
Ecomare
original
visit source
partner site
Ecomare

Brief Summary

provided by Ecomare
Common tormentil is a strange name for a plant, until you realize that its root used to be used to treat infections and pain (torment). It is generally found in the Netherlands on calcium-poor, bare and slightly damp sandy ground. In other words, in the dunes, on marshy heath grounds, peat grounds and in thinly planted forests. The dried root stock can also be used for dying materials red. What is unusual about this plant is its flower only has four petals. Flowers in the rose family generally have five petals. Tormentil is a host plant for the grizzled skipper.
license
cc-by-nc
copyright
Copyright Ecomare
provider
Ecomare
original
visit source
partner site
Ecomare

Potentilla erecta ( Asturian )

provided by wikipedia AST
 src=
Flor
 src=
Ilustración
 src=
Sello postal d'Islles Faroe
 src=
Nel so hábitat

Tormentila, sietenrama, consuelda colorada o loranca ye una planta yerbácea perenne de la familia Rosaceae. Distribúise per toa Europa onde s'atopa n'llanures, praderíes clares o montes, en terrenes húmedos y ácidos.

Descripción

Ye una planta baxa chada perenne qu'algama los 1-3 dm d'altor que crez n'Asia y Europa del norte, sobremanera nes escamplaes de los montes en suelos arenosos y dunes. Tien el tarmu llargu sonce qu'algama los 35 cm d'altor. Les fueyes radicales tienen llargos peciolos. Les flores son de color mariellu con pétalos anchos que crecen nel estremu d'un tarmu llargu. La corola y el mota tán estremaos en cuatro segmentos. Casi siempres tien pétalos más llargos que los sépalos. Tien 20-25 estames.

Usos

Les fueyes son brilloses y palmotiaes con un llargu peciolu nes fueyes radicales. El raigañu ye gruesa y colla prepara una loción utilizaes pa detener les fories. En tiempos de necesidá utilizóse pa l'alimentación humano y pa tiñir el cueru de colloráu.

Esta planta foi bien utilizáu na antigüedá pero la introducción del raigañu de la ratania del Perú facer cayer en desusu.

Taxonomía

Potentilla erecta describióse por (L.) Raeusch. y espublizóse en Nomenclator Botanicus [ed. 3] 152. 1797. [1]

Citoloxía

Númberu de cromosomes de Potentilla erecta (Fam. Rosaceae) y táxones infraespecíficos: 2n=28[2]

Etimoloxía

Potentílla: nome xenéricu que remanez del llatín postclásico potentilla, -ae de potens, -entis, potente, poderosu, que tien poder; llatín -illa, -illae, sufixu de diminutivu–. Alude a les poderoses presuntes propiedaes tóniques y astringentes d'esta planta.

erecta: epítetu llatín que significa "erecta".

Variedaes aceptaes
Sinonimia
  • Fragaria tormentilla Crantz
  • Potentilla dacica Borb s ex Zimmeter
  • Potentilla divergens Nyman
  • Potentilla divergens (Rchb.) Poeverl.
  • Potentilla favratii Zimmeter ex Favrat
  • Potentilla laeta Salisb.
  • Potentilla monacensis Woerl. ex Zimmeter
  • Potentilla officinalis Gray
  • Potentilla pubescens (Holler ex Woerl.) Poeverl.
  • Potentilla reducta (Rouy & Y.G.Camus) A.W.Hill
  • Potentilla sciaphila Zimmeter
  • Potentilla sylvestris Neck.
  • Potentilla tetrapetala Haller f.
  • Potentilla tetraphylla Haller f.
  • Potentilla tormentilla Stokes
  • Potentilla tormentilla (Crantz) Neck.
  • Tormentilla adstringens Lindem.
  • Tormentilla alpina Opiz
  • Tormentilla dissecta Timb.-Lagr.
  • Tormentilla divergens Rchb.
  • Tormentilla erecta L.
  • Tormentilla ericetorum Timb.-Lagr.
  • Tormentilla gracilis Timb.-Lagr.
  • Tormentilla montana Schur
  • Tormentilla nodosa Schur
  • Tormentilla officinalis Curtis
  • Tormentilla officinarum Neck.
  • Tormentilla orophila Timb.-Lagr.
  • Tormentilla parviflora Wallr.
  • Tormentilla recta Schur
  • Tormentilla sessilifolia Stokes
  • Tormentilla sylvestris Neck. ex Bubani
  • Tormentilla tuberosa P.Renault
  • Tormentilla vulgaris Hill[3]

Nome común

  • Castellanu: cinco en caña, consuelda colorada (11), estrellatas, pan y quesu (2), siete en caña (4), siete en caña vulgar, sieteenrama, sietenrama (6), tormentila (6), tormentilla.(el númberu ente paréntesis indica les especies que tienen el mesmu nome n'España)[4]

Ver tamién

Referencies

  1. «Potentilla erecta». Tropicos.org. Missouri Botanical Garden. Consultáu'l 11 de xineru de 2015.
  2. Karyosystematic study of "Potentilla" L. subgen. "Potentilla" (Rosaceae) in the Iberian Peninsula Delgáu, L., F. Gallego & Y. Ricu (2000) Bot. J. Linn. Soc. 132(3): 263-280
  3. «Potentilla erecta». The Plant List. Consultáu'l 11 de xineru de 2015.
  4. «Potentilla erecta». Real Xardín Botánicu: Proyeutu Anthos. Consultáu'l 11 de xineru de 2015.

Bibliografía

  1. Fernald, M. 1950. Manual (ed. 8) i–lxiv, 1–1632. American Book Co., New York.
  2. Scoggan, H. J. 1978. Dicotyledoneae (Saururaceae to Violaceae). 3: 547–1115. In Fl. Canada. National Museums of Canada, Ottawa.

Enllaces esternos

Cymbidium Clarisse Austin 'Best Pink' Flowers 2000px.JPG Esta páxina forma parte del wikiproyeutu Botánica, un esfuerciu collaborativu col fin d'ameyorar y organizar tolos conteníos rellacionaos con esti tema. Visita la páxina d'alderique del proyeutu pa collaborar y facer entrugues o suxerencies.
license
cc-by-sa-3.0
copyright
Wikipedia authors and editors
original
visit source
partner site
wikipedia AST

Potentilla erecta: Brief Summary ( Asturian )

provided by wikipedia AST
Potentilla erecta  src= Flor  src= Ilustración  src= Sello postal d'Islles Faroe  src= Nel so hábitat

Tormentila, sietenrama, consuelda colorada o loranca ye una planta yerbácea perenne de la familia Rosaceae. Distribúise per toa Europa onde s'atopa n'llanures, praderíes clares o montes, en terrenes húmedos y ácidos.

license
cc-by-sa-3.0
copyright
Wikipedia authors and editors
original
visit source
partner site
wikipedia AST

Düzqalxan qaytarma ( Azerbaijani )

provided by wikipedia AZ

Düzqalxan qaytarma (lat. Potentilla erecta)[1] - qaytarma cinsinə aid bitki növü.[2]

Mənbə

  1. Nurəddin Əliyev. Azərbaycanın dərman bitkiləri və fitoterapiya. Bakı, Elm, 1998.
  2. Elşad Qurbanov. Ali bitkilərin sistematikası, Bakı, 2009.
Inula britannica.jpeg İkiləpəlilər ilə əlaqədar bu məqalə qaralama halındadır. Məqaləni redaktə edərək Vikipediyanı zənginləşdirin.
license
cc-by-sa-3.0
copyright
Vikipediya müəllifləri və redaktorları
original
visit source
partner site
wikipedia AZ

Düzqalxan qaytarma: Brief Summary ( Azerbaijani )

provided by wikipedia AZ

Düzqalxan qaytarma (lat. Potentilla erecta) - qaytarma cinsinə aid bitki növü.

license
cc-by-sa-3.0
copyright
Vikipediya müəllifləri və redaktorları
original
visit source
partner site
wikipedia AZ

Tormentil·la ( Catalan; Valencian )

provided by wikipedia CA

La tormentil·la, consolda roja, dits de Santa Maria, estrelletes o set-en-rama (Potentilla erecta), és una planta herbàcia de la família de les rosàcies.

Distribució

Es pot trobar a molts llocs de la zona eurasiàtica. A Catalunya es troba als Pirineus i als territoris olositànic i catalanídic.

Etimologia

El nom de "potentilla" prové del mot llatí "potens", que vol dir potent, degut a les fortes propietats medicinals d'algunes espècies. El nom d'"erecta" es deu a la seva disposició erecta.

Per altra banda, la denominació popular de tormentil·la o tormentilla es deu al fet que aquesta planta s'utilitza des de l'Edat Mitjana per calmar el que es coneixien com a "torments" (còlics intestinals).[1]

Ecologia

Viu entre els 100 i els 2300 metres per sobre del nivell del mar. Habita landes, pasturatges, boscos aclarits, prats alpins, rouredes humides, molleres i altres prats higròfils. Preferentment sobre sòls àcids i humits, de substrat silícic. Floreix a partir del mes de maig, fins a l'agost.

Descripció

Herba perenne amb les gemmes hivernants enterrades (hemicriptòfit) que fa uns 30 cm d'altura. El rizoma, que és curt i cilíndric, d'uns 3 cm de diàmetre, llenyós amb un color bru fosc a l'exterior i vermell a l'interior, és la part utilitzada medicinalment. Del rizoma emergeixen una sèrie de tiges primes, esveltes, no ramificades i procumbents, bastant frèvoles comparades amb el rizoma. De vegades no són prou fortes com per alçar-se i queden reposant a terra. Anualment produeix unes rosetes basals de fulles palmatisectes, amb tres folíols ovalats i dentats (rarament 4 o d), i un parell d'estípules triangular-laceolades. De les aixelles d'aquestes fulles surten unes branques primes i molt ramificades, amb fulles similars a les de la roseta però quasi sèssils i amb estípules similars als folíols.

És hermafrodita i entomòfila. Les flors inferiors es presenten de manera individual, mentre que la resta es troben en cimes laxes i folioses. Tenen quatre bràctees similars morfològicament a les fulles vegetatives que formen un epicalze, el qual protegeix el calze. Les flors són petites, grogues, amb un llarg peduncle i creixen oposades a les fulles i les branques. El periant és diferenciat i tetràmer. La corol·la és del tipus cruciforme i els seus pètals lliures presenten un color més fosc a la base. L'androceu presenta multitud d'estams, normalment 16. El gineceu és apocàrpic i té entre 4 i 15 carpels lliures.

El fruit és un poliaqueni. Nous ovades amb fissures, encara que poden ser llises. A l'interior contenen una sola llavor.

 src=
Fulla de Tormentil·la

Substància vegetal.Principis actius

S'utilitza el rizoma, on hi trobem:

  • Tanins (15-20%). Fonamentalment presenta tanins catèquics, que quan s'assequen i s'emmagatzemen es van convertint en flobafens, i en menor quantitat, tanins gàlics (3,5%), com agrimònia, àcid gàl·lic, àcid el·làgic, pedunculagina, olevigatines B i F.
  • Flavonoides. Fonamentalment kaempferol, cianidoglucòsid, galocatecol i epigalocaterol.
  • Triterpens. Hi apareix tormentòsid, el glucòsid de l'alcohol triterpènic tormentol. També àcid ursòlic i àcid epi-pomòlic.
  • Àcids fenil-carboxílics: àcid cafèic, àcid p-cumarínici i àcid sinàpic.

Acció farmacològica

  • Els tanins de la tormentilla s'uneixen a les proteïnes i les precipiten, exercint un efecte astringent de la pell i formant una capa protectora. Per tant, és també un bon antidiarreic (potenciat per l'efecte antisèptic dels tanins).
  • Hemostàtic local i cicatritzant.
  • S'han evidenciat els seus efectes com a antiinflamatori (pels polifenols).
  • Antibacterià (pel tormentòsid).
  • Antialergènic.
  • Antihipertensiu.
  • Immunoestimulant.
  • Antiviral.
 src=
Flor de tormentil·la

Usos

  • Tractament de diarrea aguda, d'origen bacterià o no: calma els dolors còlics deguts a espasmes intestinals que acompanyen les diarrees. En forma d'infusió, que es prepara amb la decocció de 30 g de rizoma per litre d'aigua. Es prenen 3 o d tasses diàries fins a tallar la diarrea.
  • Afeccions bucofaríngies com l'estomatitis o la faringitis: en forma d'esbandides locals i gargarismes.
  • Afeccions dèrmiques com dermatitis, lesions cutànies, úlcera cutània i cremades.
  • Coadjuvant en el tractament de la hipertensió arterial.
  • Hemorroides: en aplicació local les desinflama i aconsegueix que deixin de sagnar.
  • Fragilitat capil·lar, hemorràgies uterines, conjuntivitis i vulvovaginitis.
  • Epistaxis: aplicada en irrigació o mullant un tampó.

Toxicitat

Degut a l'efecte irritant dels tanins pot provocar algunes reaccions adverses, principalment digestives, com nàusees, vòmits, gastràlgia i gastritis. En casos poc freqüents pot causar una úlcera pèptica. Per contrarestar aquests efectes es pot usar arrel de malvavisc.

Observacions

  • És recomanat de prendre-la després dels àpats. Si la diarrea persisteix, no és recomanat l'ús d'aquesta planta durant més de 3 o d dies.
  • Els tanins exerceixen un efecte agressiu i irritant sobre la mucosa gàstrica, per la qual cosa, en cas d'hemorràgia digestiva, poden retardar la curació de l'úlcera.
  • Cal tenir present el contingut alcohòlic de l'extracte fluid, i no administrar-lo a nens ni a persones en procés de desintoxicació etílica.

Referències

Enllaços externs

En altres projectes de Wikimedia:
Commons
Commons (Galeria)
Commons
Commons (Categoria) Modifica l'enllaç a Wikidata


license
cc-by-sa-3.0
copyright
Autors i editors de Wikipedia
original
visit source
partner site
wikipedia CA

Tormentil·la: Brief Summary ( Catalan; Valencian )

provided by wikipedia CA

La tormentil·la, consolda roja, dits de Santa Maria, estrelletes o set-en-rama (Potentilla erecta), és una planta herbàcia de la família de les rosàcies.

license
cc-by-sa-3.0
copyright
Autors i editors de Wikipedia
original
visit source
partner site
wikipedia CA

Tresgl y moch ( Welsh )

provided by wikipedia CY

Planhigyn blodeuol sy'n frodorol o Hemisffer y Gogledd yw Tresgl y moch sy'n enw gwrywaidd. Mae'n perthyn i'r teulu Rosaceae. Yr enw gwyddonol (Lladin) yw Potentilla erecta a'r enw Saesneg yw Tormentil.[1] Ceir enwau Cymraeg eraill ar y planhigyn hwn gan gynnwys Tresgl y Moch, Blodyn lesu Grist, Melyn y Gweunydd, Melyn y Twynau, Melyn yr Eithin, Tresgl, Tresgl Cyffredin, Tresgl Melyn, Tresgl yr Eithin, Ysgras.

Mae'r teulu Rosaceae yn perthyn i'r genws Rosa (rhosyn) fel ag y mae'r cotoneaster a'r eirinen. Prif nodwedd y teulu yw ei ffrwythau amrywiol a phwysig i economi gwledydd.[2] Ceir 5 sepal, 5 petal ac mae'r briger wedi'u gosod mewn sbeiral sy'n ffurfio llestr tebyg i gwpan o'r enw hypanthiwm.

Gweler hefyd

Cyfeiriadau

  1. Gerddi Kew; adalwyd 21 Ionawr 2015
  2. B.C. Bennett (undated). Economic Botany: Twenty-Five Economically Important Plant Families. [http: //www.eolss.net/Sample-Chapters/C09/E6-118-03.pdf Encyclopedia of Life Support Systems (EOLSS) e-book]
Comin Wikimedia
Mae gan Gomin Wikimedia
gyfryngau sy'n berthnasol i:
license
cc-by-sa-3.0
copyright
Awduron a golygyddion Wikipedia
original
visit source
partner site
wikipedia CY

Tresgl y moch: Brief Summary ( Welsh )

provided by wikipedia CY

Planhigyn blodeuol sy'n frodorol o Hemisffer y Gogledd yw Tresgl y moch sy'n enw gwrywaidd. Mae'n perthyn i'r teulu Rosaceae. Yr enw gwyddonol (Lladin) yw Potentilla erecta a'r enw Saesneg yw Tormentil. Ceir enwau Cymraeg eraill ar y planhigyn hwn gan gynnwys Tresgl y Moch, Blodyn lesu Grist, Melyn y Gweunydd, Melyn y Twynau, Melyn yr Eithin, Tresgl, Tresgl Cyffredin, Tresgl Melyn, Tresgl yr Eithin, Ysgras.

Mae'r teulu Rosaceae yn perthyn i'r genws Rosa (rhosyn) fel ag y mae'r cotoneaster a'r eirinen. Prif nodwedd y teulu yw ei ffrwythau amrywiol a phwysig i economi gwledydd. Ceir 5 sepal, 5 petal ac mae'r briger wedi'u gosod mewn sbeiral sy'n ffurfio llestr tebyg i gwpan o'r enw hypanthiwm.

license
cc-by-sa-3.0
copyright
Awduron a golygyddion Wikipedia
original
visit source
partner site
wikipedia CY

Mochna nátržník ( Czech )

provided by wikipedia CZ

Mochna nátržník (Potentilla erecta) je rostlina z řádu růžotvarých.

Popis

Je to vytrvalá bylina s 1-3 cm tlustými a svislými oddenky, které skoro dřevnatí a na řezu jsou červeně zbarvené. Lodyhy, které z oddenku vyrůstají jsou vystoupavé až polehlé, ale nekořenují. Jsou 10-50 cm dlouhé, hustě porostlé střídavými listy, roztroušeně chlupaté a v hořejší polovině vrcholičnatélatovitě rozvětvené. Přízemní listy jsou dlouze řapíkaté, většinou dlanitě trojčetné, řidčeji pětičetné, složené z obvejčitých lístků, ke spodu klínovitě zúžených. Listy lodyžní jsou podobné, ale přisedlé. Lodyžní listy mají bylinné, veliké, 5-7klané palisty. Přízemní listy mají palisty blanité. Květní stopky jsou dlouhé a tenké. Květy většinou 4četné, asi 10 mm v průměru. Kalíšek je složen z lístků podlouhle vejčitých až čárkovitých, zatupělých. Korunní plátky jsou žluté, naspodu tmavší, většinou srdčitého tvaru. Tyčinek je 15-20. Plůdky jsou vejčité, vrásčitě tvarované, řidčeji hladké. Kvete od května až do října.

Výskyt

Roste na sušších lukách, v řídkých lesích, ve vřesovištích a na rašelinách z nížin až do hor. Vyskytuje se v celé střední Evropě, v severní Asii, na východě Altaje, na jihu Kavkazu a na Azorech.

Využití

Galerie

Externí odkazy

license
cc-by-sa-3.0
copyright
Wikipedia autoři a editory
original
visit source
partner site
wikipedia CZ

Mochna nátržník: Brief Summary ( Czech )

provided by wikipedia CZ

Mochna nátržník (Potentilla erecta) je rostlina z řádu růžotvarých.

license
cc-by-sa-3.0
copyright
Wikipedia autoři a editory
original
visit source
partner site
wikipedia CZ

Tormentil ( Danish )

provided by wikipedia DA

Tormentil (Potentilla erecta) er en 10-30 cm høj urt, der vokser på enge, heder og morbund i skove. Blomsterne er gule og hele planten indeholder en rød saft, der har givet arten tilnavnet "blodrod". Roden bruges til fremstilling af snapseudtræk.

Beskrivelse

Tormentil er en flerårig urt med en opstigende eller helt opret vækstform, som får planten til at ligne en lille, halvkugleformet busk. Stænglerne er runde i tværsnit og fint behårede. Bladene findes dels som langstilkede grundblade og dels som ustilkede (eller kortstilkede) stængelblade. De sidste sidder spredt, og de er trefingrede med grove tænder ved spidsen af hvert afsnit. Oversiden er blank og græsgrøn, mens undersiden er noget lysere.

Blomstringen sker i juni-august, og hver blomst sidder på en særskilt stængel. Blomsten er 4-tallig, hvad der er meget usædvanligt hos potentil og i Rosen-familien i det hele taget. Kronbladene er lysegule med en tydelig indskæring i spidsen. Frugterne består af 4-8 småfrugter hver.

Rodnettet består af en kraftig hovedrod, som bærer mange, grove siderødder. Ved såring giver røderne en højrød saft fra sig, hvad der har givet planten navnet "Blodrod".

Højde x bredde og årlig tilvækst: 0,25 x 0,25 m (25 x 25 cm/år), heri dog ikke medregnet overjordiske udløbere.

Hjemsted

Indikatorværdier Tormentil L = 7 T = 5 K = 3 F = 7 R = x N = 2

Arten er udbredt i det meste af Europa, hvor den findes i lyse skove, på heder, og i moser. Den foretrækker overalt en sur, mineralfattig bund.

I Danmark er den almindelig i hele landet.

Ved Volstrup ca. 7 km nordvest for Hobro og på østsiden af Simested Å vokser arten sammen med bl.a. hjertegræs, alm. star, gifttyde, gul iris, kragefod, kærtidsel, næbstar, sideskærm, sumpkællingetand, topstar, toradet star, trævlekrone, tuestar, tykbladet ærenpris, vandmynte og vellugtende gulaks,[1]

Anvendelse

Den røde farve i roden gør, at udtræk i snaps giver en blodrød drik.




Note

  1. ^ Limfjordsrådet: Simested Å – midt Rebild og Mariager Kommunes forundersøgelser vedrørende mulighederne for at etablere et vådområde langs åen.

Kilder

Eksterne henvisninger

license
cc-by-sa-3.0
copyright
Wikipedia-forfattere og redaktører
original
visit source
partner site
wikipedia DA

Tormentil: Brief Summary ( Danish )

provided by wikipedia DA

Tormentil (Potentilla erecta) er en 10-30 cm høj urt, der vokser på enge, heder og morbund i skove. Blomsterne er gule og hele planten indeholder en rød saft, der har givet arten tilnavnet "blodrod". Roden bruges til fremstilling af snapseudtræk.

license
cc-by-sa-3.0
copyright
Wikipedia-forfattere og redaktører
original
visit source
partner site
wikipedia DA

Blutwurz ( German )

provided by wikipedia DE
 src=
Dieser Artikel beschreibt die Pflanzenart aus der Familie der Rosengewächse. Zum auch als Blutwurz bezeichneten Hirtentäschel siehe Gewöhnliches Hirtentäschel. Für die Spirituose siehe Penninger.

Die Pflanzenart Blutwurz (Potentilla erecta), auch Dilledapp, Durmentill, Natter(n)wurz, Rotwurz, Ruhrwurz, Siebenfinger oder Tormentill genannt, gehört zur Familie der Rosengewächse (Rosaceae).

Beschreibung

Die Blutwurz ist eine ausdauernde krautige Pflanze, die Wuchshöhen von meist 10 bis 30 (5 bis 50) Zentimeter erreicht. Sie wächst aus einem kräftigen und kriechenden Rhizom, das einen Durchmesser von 1 bis 3 cm hat, verholzt und innen an Schnittflächen[1] blutrot anläuft. Der aufrechte bis niederliegende Stängel ist oben mehrästig, beblättert und unterschiedlich behaart. Die lang gestielten Rosettenblätter sind dreiteilig (selten einzelne vier- bis fünfteilig), grob und gezähnt, im Gegensatz zu den sitzenden bis kurzgestielten Stängelblättern, die immer dreiteilig sind. Es sind drei bis fünf große Nebenblätter vorhanden, deshalb erscheinen die Laubblätter mehrteilig.

 src=
Blüte mit vier Kronblättern

Die auf langen Stielen einzeln in den Blattachseln entspringenden Blüten weisen einen Durchmesser von etwa 1 Zentimeter auf. Die Kelchblätter sind mehr oder weniger so lang wie die Kronblätter. Die meist vier (zuweilen auch fünf oder sechs) gelben Kronblätter sind frei, verkehrt-herzförmig und 4 bis 5 mm lang.

Die Blütezeit reicht von Mai bis Oktober.

Die Chromosomenzahl beträgt 2n = 28.[2]

Ökologie

Am Stängel kommt es nicht selten zu Bildung von Pflanzengallen, hervorgerufen durch die Gallwespe Xestophanes brevitarsis. Die Vergallungen können bis zum Rhizom hinab reichen.[1] Die Blutwurz wurzelt bis 50 Zentimeter tief.[3]

Die Bestäubung erfolgt durch Insekten. Die Früchte sind Wind- und Tierstreuer, daneben erfolgt eine Zufallsausbreitung der Samen.[4]

Verbreitung

Das Verbreitungsgebiet der Blutwurz umfasst die borealen und gemäßigten Zonen Europas ostwärts bis zum Altai. Im Süden tritt sie nur in den Gebirgen auf. Vorkommen im östlichen Nordamerika beruhen möglicherweise auf Einschleppung.[1]

Als Standort werden Mischwälder, Heiden, Magerwiesen, Niedermoore mit mäßig sauren Böden bevorzugt. Die Pflanze gilt als Magerkeitszeiger. Sie kommt in Mitteleuropa besonders in Gesellschaften der Klasse Nardo-Callunetea vor, kann aber auch in bodensauren Gesellschaften der Ordnung Molinietalia oder der Verbände Polygono-Trisetion oder Quercion roboris wachsen.[3] Sie steigt in Deutschland in den Alpen bis in Höhenlagen von 2200 Metern auf.[3]

 src=
Illustration der Blutwurz, in: Wilhelm Thomé Flora von Deutschland, Österreich und der Schweiz, 1885.
 src=
Stängel mit Laubblatt und Nebenblättern (Oberseite)

Systematik

Die Erstveröffentlichung erfolgte 1753 unter dem Namen Tormentilla erecta durch Carl von Linné in Species Plantarum.[5] Ernst Adolf Räuschel veröffentlichte den 1797 heute anerkannten Namen Potentilla erecta (L.) Raeusch.[6] Weitere Synonyme sind Potentilla sylvestris Neck. und Potentilla tormentilla Neck.

Nutzung

Die Blutwurz hat ihren Namen von dem blutroten Saft, der beim Anschneiden aus dem gelblich-weißen Rhizom austritt. Im Mittelalter wurden mit Blutwurz noch verschiedene Drogen bezeichnet, denen man blutstillende Eigenschaften nachsagte, heute meint man damit ausschließlich den Tormentill (lateinisch Tormentilla), den die moderne Phytotherapie als ausgezeichnet verträgliche Gerbstoffdroge schätzt, die akute Durchfälle lindert. In einigen Regionen, z. B. im Bayerischen Wald, wird aus Blutwurz ein Likör oder Schnaps hergestellt,[7] der als Digestif gereicht wird.

Blutwurz in der Phytotherapie

In der Pflanzenheilkunde wird das schwarzbraune, bevorzugt im Frühjahr oder im Herbst (kurz vor oder kurz nach der Blüte) ausgegrabene, in der Sonne getrocknete, von den Wurzeln befreite und zerkleinerte Rhizom verwendet (Tormentillae rhizoma), entweder als alkoholischer Auszug (Tinktur), oder als Tee. Wirksame Inhaltsstoffe sind neben Gerbstoffen (Tanninen) der rote Farbstoff Tormentol, das Glykosid Tormentillin, Flavonoide, Phenolkarbonsäure, Saponine, Harz, Gummi und ätherische Öle. Der Saft der Pflanze wirkt im Laborversuch hemmend auf das Wachstum von Bakterien und Viren.

 src=
Rhizom der Blutwurz
 src=
Blutwurz (Potentilla erecta)

Blutwurz wirkt stark zusammenziehend (adstringierend), austrocknend und entzündungshemmend (antiphlogistisch), Zubereitungen des Tormentills werden daher wie andere gerbstoffhaltige Drogen (Eichenrinde, Ratanhiawurzel) äußerlich in Form von Spülungen oder Pinselungen bei entzündlichen Erkrankungen der Mund- und Rachenschleimhaut, bei Entzündungen des Zahnfleischs und anderen Erkrankungen des Rachens und des Kehlkopfes und gegen Hämorrhoidenleiden verwendet,[8] außerdem bei Verbrennungen. Innerlich genommen werden sie bei akuten, unspezifischen Durchfallerkrankungen eingesetzt und sind indiziert bei Enteritis und Fieber sowie zur Stärkung des Magens.

Die früher angenommene blutstillende Wirkung der aus dem Rhizom gewonnenen Stoffe wurde aus der Signaturenlehre hergeleitet und ist medizinisch unbegründet.[4] Kaum verwechselt werden kann die im Mittelalter und später wie der Wiesen-Knöterich und andere Pflanzen auch als „(herba) sanguinaria“ bezeichnete Blutwurz mit der weißblütigen Kanadischen Blutwurz (Sanguinaria canadensis), ebenfalls eine Heil- und Giftpflanze, die zu den Mohngewächsen (Papaveraceae) gehört.

Nutzung als Färberpflanze

Der beim Anschneiden des Rhizoms der Blutwurz austretende rote Farbstoff besteht aus folgenden Komponenten: Kondensierte Gerbstoffe: Hauptfarbstoffe: Catechin-Gerbstoffe, Ellagsäure und Chinovasäure.[9]

Auf mit Alaun und Weinstein vorgebeizter Wolle kann man mit dem Absud des Rhizoms eine gelbbraune Färbung erzielen. Mit einer Beize aus Kupfersulfat und Kaliumdichromat erhält man eine rotbraune Färbung. Früher haben die Samen ihre Rentierfelle mit Blutwurz gleichzeitig gegerbt und rot gefärbt.[9]

Literatur

  • Oskar Sebald: Potentilla. In: Oskar Sebald, Siegmund Seybold, Georg Philippi (Hrsg.): Die Farn- und Blütenpflanzen Baden-Württembergs. Band 3: Spezieller Teil (Spermatophyta, Unterklasse Rosidae): Droseraceae bis Fabaceae. Eugen Ulmer, Stuttgart (Hohenheim) 1992, ISBN 3-8001-3314-8, Potentilla erecta, S. 142–144.
  • Gunter Steinbach (Hrsg.), Bruno P. Kremer u. a.: Wildblumen. Erkennen & bestimmen. Mosaik, München 2001, ISBN 3-576-11456-4.
  • Ingrid Schönfelder, Peter Schönfelder: Das neue Handbuch der Heilpflanzen. Franckh-Kosmos, Stuttgart 2004, ISBN 3-440-09387-5, S. 359–360.
  • Karl Hiller, Matthias F. Melzig: Lexikon der Arzneipflanzen und Drogen. 2. Auflage. Spektrum, Heidelberg 2010, ISBN 978-3-8274-2053-4.
  • Florian Hintner: Ein viel gerühmtes Heilkraut der böhmischen Randgebirge. In: Sudetendeutsche Zeitschrift für Volkskunde 11, 1938, S. 45–60.

Einzelnachweise

  1. a b c Oskar Sebald: Potentilla. In: Oskar Sebald, Siegmund Seybold, Georg Philippi (Hrsg.): Die Farn- und Blütenpflanzen Baden-Württembergs. Band 3: Spezieller Teil (Spermatophyta, Unterklasse Rosidae): Droseraceae bis Fabaceae. Eugen Ulmer, Stuttgart (Hohenheim) 1992, ISBN 3-8001-3314-8, Potentilla erecta, S. 142–144.
  2. Potentilla erecta, Chromosomenzahl bei Tropicos.org. Missouri Botanical Garden, St. Louis.
  3. a b c Erich Oberdorfer: Pflanzensoziologische Exkursionsflora für Deutschland und angrenzende Gebiete. Unter Mitarbeit von Angelika Schwabe und Theo Müller. 8., stark überarbeitete und ergänzte Auflage. Eugen Ulmer, Stuttgart (Hohenheim) 2001, ISBN 3-8001-3131-5, S. 542.
  4. a b Ruprecht Düll, Herfried Kutzelnigg: Taschenlexikon der Pflanzen Deutschlands und angrenzender Länder. Die häufigsten mitteleuropäischen Arten im Porträt. 7., korrigierte und erweiterte Auflage. Quelle & Meyer, Wiebelsheim 2011, ISBN 978-3-494-01424-1, S. 618.
  5. Carl von Linné: Species Plantarum. Band 1, Lars Salvius, Stockholm 1753, S. 500 (http://vorlage_digitalisat.test/1%3Dhttp%3A%2F%2Fwww.biodiversitylibrary.org%2Fopenurl%3Fpid%3Dtitle%3A669%26volume%3D1%26issue%3D%26spage%3D500%26date%3D1753~GB%3D~IA%3D~MDZ%3D%0A~SZ%3D~doppelseitig%3D~LT%3D~PUR%3D).
  6. Ernst Adolf Räuschel: Nomenclator botanicus. Omnes plantas ab illustr. Carolo a Linné descriptas aliisque botanicis temporis recentioris detectas enumerans. Editio tertia. Johann Gottlob Feind., Leipzig 1797, S. 152 (http://vorlage_digitalisat.test/1%3Dhttp%3A%2F%2Freader.digitale-sammlungen.de%2Fde%2Ffs1%2Fobject%2Fdisplay%2Fbsb10302820_00168.html~GB%3D~IA%3D~MDZ%3D%0A~SZ%3D~doppelseitig%3D~LT%3D~PUR%3D).
  7. br-Online: "Rache ist Blutwurz" (Memento vom 13. Januar 2010 im Internet Archive), gesichtet am 28. Juli 2009.
  8. Peter Schönfelder, Ingrid Schönfelder: Der Kosmos-Heilpflanzenführer. Europäische Heil- und Giftpflanzen. Franckh, Stuttgart 1980, ISBN 3-440-04811-X, S. 98.
  9. a b Eberhard Prinz: Färberpflanzen. Anleitung zum Färben Verwendung in Kultur und Medizin. 2. durchgesehene und korrigierte Auflage. Schweizerbart, Stuttgart 2014, ISBN 978-3-510-65291-4.
license
cc-by-sa-3.0
copyright
Autoren und Herausgeber von Wikipedia
original
visit source
partner site
wikipedia DE

Blutwurz: Brief Summary ( German )

provided by wikipedia DE
 src= Dieser Artikel beschreibt die Pflanzenart aus der Familie der Rosengewächse. Zum auch als Blutwurz bezeichneten Hirtentäschel siehe Gewöhnliches Hirtentäschel. Für die Spirituose siehe Penninger.

Die Pflanzenart Blutwurz (Potentilla erecta), auch Dilledapp, Durmentill, Natter(n)wurz, Rotwurz, Ruhrwurz, Siebenfinger oder Tormentill genannt, gehört zur Familie der Rosengewächse (Rosaceae).

license
cc-by-sa-3.0
copyright
Autoren und Herausgeber von Wikipedia
original
visit source
partner site
wikipedia DE

Børkumura ( Faroese )

provided by wikipedia emerging languages
 src=
Børkuvísa

Børkumura ella børkuvísa (frøðiheiti Potentilla erecta) verður 6-20 cm høg. Hon veksur á hagalendi og í gjáum, har hon gerst nógv størri. Hon blómar í juni og juli. Henda planta veksur so at siga um alla Evropa, og í Asia eystur undir Altai-fjøllini. Hon er eisini á Azorunum. Men í Íslandi veksur hon helst ikki. Nicolai Mohr (1786) sigur, at hann hevur ikki rakt við hana, og vísir á, at plantufrøðingurin Johann Gerhard Kønig, ið savnaði íslendskar plantur til bókna Flora Danica í árunum 1765 til 1766, hevur heldur ikki rakt við hana, men Eggert Ólafsson tekur til í bók síni Reise gennem Island, ið kom út í 1722, at hon mundi vera har “skønt sjælden, på Sønderlandet.” Ostenfeldt & Grøntved nevna hana ikki at vaksa í Íslandi í bók síni um føroyska og íslendska floru frá 1934.

Lýsing

Jarðleggurin, børka nevndur, er førur, sevjumikil, døkkbrúnur, barkkendur. Loftleggirnir jarðbendir, síðani rættir upp. Stovnbløðini stelklong, 3-5 fingrut, grovtent. Leggbløðini óstelkað, 3-fingrut við stórum akslabløðum. Blómurnar á longum leggum frá blaðgripunum, gular. Krúna og bikar 4-deild. Smáfruktirnar nøtir. Øll plantan oftast mjúkhærd. Fleiri blómuberandi leggir, ið eru liggjandi til uppbendir. Í haga og bø.

Sí eisini

license
cc-by-sa-3.0
copyright
Wikipedia authors and editors

Børkumura: Brief Summary ( Faroese )

provided by wikipedia emerging languages
 src= Børkuvísa

Børkumura ella børkuvísa (frøðiheiti Potentilla erecta) verður 6-20 cm høg. Hon veksur á hagalendi og í gjáum, har hon gerst nógv størri. Hon blómar í juni og juli. Henda planta veksur so at siga um alla Evropa, og í Asia eystur undir Altai-fjøllini. Hon er eisini á Azorunum. Men í Íslandi veksur hon helst ikki. Nicolai Mohr (1786) sigur, at hann hevur ikki rakt við hana, og vísir á, at plantufrøðingurin Johann Gerhard Kønig, ið savnaði íslendskar plantur til bókna Flora Danica í árunum 1765 til 1766, hevur heldur ikki rakt við hana, men Eggert Ólafsson tekur til í bók síni Reise gennem Island, ið kom út í 1722, at hon mundi vera har “skønt sjælden, på Sønderlandet.” Ostenfeldt & Grøntved nevna hana ikki at vaksa í Íslandi í bók síni um føroyska og íslendska floru frá 1934.

license
cc-by-sa-3.0
copyright
Wikipedia authors and editors

Kohtaiduzjur' ( Vepsian )

provided by wikipedia emerging languages

Kohtaiduzjur' (latin.: Potentilla erecta, sinonim Potentilla tormentilla) vai kaugan paginoiš, om äivozne heinäsine kazmuz. Mülütadas Rozanvuiččed-sugukundha.

Kazvab Evropas i Azijan päivlaskmaižes palas, nepsoil nituil i omaluižil, pilitišen sijil i mecanröunoil. Änikoičeb semendkus-sügüz'kus, 15..50 sm kortte. Šingotase vitkos.

Kävutadas jurištod eriližmaguteseks (kalakonservad, likörad), dubindsubstancijaks, zelläks, rusttan i mustan mujuiden purtkeks.

Homaičendad

license
cc-by-sa-3.0
copyright
Wikipedia authors and editors

Kohtaiduzjur': Brief Summary ( Vepsian )

provided by wikipedia emerging languages

Kohtaiduzjur' (latin.: Potentilla erecta, sinonim Potentilla tormentilla) vai kaugan paginoiš, om äivozne heinäsine kazmuz. Mülütadas Rozanvuiččed-sugukundha.

Kazvab Evropas i Azijan päivlaskmaižes palas, nepsoil nituil i omaluižil, pilitišen sijil i mecanröunoil. Änikoičeb semendkus-sügüz'kus, 15..50 sm kortte. Šingotase vitkos.

Kävutadas jurištod eriližmaguteseks (kalakonservad, likörad), dubindsubstancijaks, zelläks, rusttan i mustan mujuiden purtkeks.

license
cc-by-sa-3.0
copyright
Wikipedia authors and editors

Krampkroed ( Limburgan; Limburger; Limburgish )

provided by wikipedia emerging languages
 src=
Krampkroed

Krampkroed, Tormentil (Potentilla erecta) ies 'n algemein kroed op hei- en veengrónd. De sjtengele liegke op de grónd of luuchte ziech get. De óngesjteelde blaar zint drietallig en höbbe groater op blaar liekende sjteunblaar. De plant kriet van juni tot augustus gael blome, die mèt z’n vere bie-ein ziette. Gebruuk es mieddel tege maagkrampe. Ónderdeil van de kroedwösj.

Esculaap4.svg Lèt good op 't veurbehawd bie medische informatie.
Gank bie gezóndjheidsklachte nao 'nen hoesdokter.

license
cc-by-sa-3.0
copyright
Wikipedia authors and editors

Lasowi pòwroznik ( Kashubian )

provided by wikipedia emerging languages
 src=
Lasowi pòwroznik

Lasowi pòwroznik (Potentilla erecta) - to je ôrt roscënë z rodzëznë różowatëch (Rosaceae Juss.). Òn rosce m. jin. na Kaszëbach.


license
cc-by-sa-3.0
copyright
Wikipedia authors and editors

Potentilla erecta ( Scots )

provided by wikipedia emerging languages

Potentilla erecta (syn. Tormentilla erecta, Potentilla laeta, Potentilla tormentilla, kent as bark, hill-bark, yowe-daisy, shepherd's knot, and smora) is a herbaceous perennial plant belanging tae the rose faimily (Rosaceae).

license
cc-by-sa-3.0
copyright
Wikipedia authors and editors

Srčanik ( Bosnian )

provided by wikipedia emerging languages

Srčanik (lat. Potentilla erecta) – sinonimi Tormentilla erecta, Potentilla laeta, Potentilla tormentilla (obični srčanik)[1] ili uspravni petoprst – je zeljasta višegodišnja biljka iz porodice ruža (Rosaceae).[2][3]

Opis

Potentilla erecta je niska busenasta biljka sa vitkim, uspravnim (ime) stabljikama. Naraste u visinu do oko 10–30 cm, sa neožiljenim izdankom. Raste divlje u, Evropi (pretežno u Skandinaviji) i Zapadnog Aziji.[4] Pretežno uspijeva na kiselim tlima i na raznim staništima, kao što su planinska, stepska, livadska, na pješčanim terenima i dinama.[5]

Ova potentila cvjeta od maja do augusta/septemra, što uveliko zavisi od nadmorske visine. Ima žute široke cvjetove, prečnika oko 7–11 mm, koji se javljaju na vrhu duge cvjetne drške. Imaju po četiri gotovo uvijek urezane latice, svaka dužine između 3 i 6 mm. Četiri latice su prilično neuobičajene u porodici ruža. Nešto su duže od čašice. Imaju 20-25 prašnika.

Složeni i listovi imaju duge peteljke, a nalaze se na kitnjastoj cvjetnoj stabljici, obično na kratkim drškama. Listovi su sjajni i naizmjenični, trodijelni, a se sastoje od tri jajolika listića sa nazubljenim rubovima. Upareni sporedni listići su listoliki i palmasto režnjeviti. Srčanik proizvodi 2–8 suhih, nejestivih plodova.

Rasprostranjenje

Potentilla erecta je gotovo sveprisutna (ubikvistička) vrsta širom Evrope, uključujući i Bosnu i Hercvegovinu.[6][7] Vrlo česta je u travnjacima, vrištinama, prelaznim područjima i planinama i močvarama, uključujući puteve i pašnjake, uglavnom na kiselim tlima[5] ali izbjegava krečnjake.[8]

Upotreba

Rizomoliki korijen je debeo. Neprikladan je za ishranu zbog ekstremne gorčine i niske kalorijske vrijednosti. Može se koristiti kao povrće i spravljanje rastvora za bojenje koža u crveno.

Ove biljke posebno se koriste u biljnoj medicini kao opore zbog visokog sadržaja tanina, koji je neuobičajeno visok za zeljaste biljke. Ovo je povezano sa upotrebom za bojenjem kože, bojom koja je strukturno slična flobafenu.[9] Flobafeni mogu se ekstrahirati iz korijena obične potentile, a boja je poznata kao tormentilska crvena, uz upotrebu triterpenskog alkohol tormentola. Srčanik ima izuzetno nisku toksičnost, koju su proučavali Sergeja Shushunov i njegov tim.[10] Korijeni su glavni sastojak je gorkom likeru u Bavarskoj i na području Schwarzwalda, pod nazivom Blut Wurz (krvavi korijen).[11]

 src=
Rizom Potentilla erecta

Reference

  1. ^ Septfoil - definition of Septfoil by the Free Online Dictionary, Thesaurus and Encyclopedia
  2. ^ Simpson, Michael G. (2011). Plant Systematics. Academic Press. ISBN 0-08-051404-9. Pristupljeno 12. 2. 2014.
  3. ^ Sofradžija A., Šoljan D., Hadžiselimović R. (2004). Biologija 1. Svjetlost, Sarajevo. ISBN 9958-10-686-8.CS1 održavanje: više imena: authors list (link)
  4. ^ [1]
  5. ^ a b Stace, C.A. (2010). New flora of the British Isles, 3rd edition. Cambridge, U.K.: Cambridge University Press. str. 256. ISBN 9780521707725.
  6. ^ [2]
  7. ^ Cheffings, C.; Farrell, L. (2005). "The Vascular plant red data list for Great Britain". str. 82.
  8. ^ Rose, F. (2006). The Wild Flower Key. London: Penguin. str. 258–259. ISBN 978-0723251750.
  9. ^ Lund, K. and Rimpler, H. (1985) Deutsche Apotheke Zeitung 125 (3), 105.
  10. ^ Shushunov S, Balashov L; Kravtsova A; Krasnogorsky I; Latté KP; Vasiliev A (oktobar 2009). "Determination of acute toxicity of the aqueous extract of Potentilla erecta (Tormentil) rhizomes in rats and mice". J Med Food. Journal of Medical Food. 12 (5): 1173–6. doi:10.1089/jmf.2008.0281. PMID 19857087.
  11. ^ "Blutwurz". Bayerisches Staatsministerium für Ernährung, Landwirtschaft und Forsten. Arhivirano s originala, 26. 7. 2011. Pristupljeno 4. 6. 2011.

license
cc-by-sa-3.0
copyright
Autori i urednici Wikipedije

Srčanik: Brief Summary ( Bosnian )

provided by wikipedia emerging languages

Srčanik (lat. Potentilla erecta) – sinonimi Tormentilla erecta, Potentilla laeta, Potentilla tormentilla (obični srčanik) ili uspravni petoprst – je zeljasta višegodišnja biljka iz porodice ruža (Rosaceae).

license
cc-by-sa-3.0
copyright
Autori i urednici Wikipedije

Tormentilo ( Ido )

provided by wikipedia emerging languages

Tormentilo esas planto ek la familio "rozacei", di qua la radiko esas astriktiva.

license
cc-by-sa-3.0
copyright
Wikipedia authors and editors

Ҡалған үләне ( Bashkir )

provided by wikipedia emerging languages

Ҡалған үләне (рус. Лапча́тка прямостоя́чая, Калга́н, Дубровка, Узик, лат. Potentílla erécta) —Рауза һымаҡтар (Rosaceae) ғаиләһенән күп йыллыҡ үлән үҫемлек, бейеклеге 30-60 см. Май-сентябрь айҙарында һары сәскә ата. Июль-сентябрҙә орлоғо өлгөрә.

Таралыуы

Ҡалған үләнен уриан ситтәрендә, һаҙлыҡ тирәһендә, йырғанаҡтар буйында осраьырға мөмкин. Үҫемлек бөтә Европала, Азияла, Казказда таралған. Рәсәйҙә Калининград өлкәһенән Алтай крайына тиклем үҫә. Башҡортостанда көньяҡ Урал һәм Өфө тигеҙлегендә йышраҡ осрай.

Әҙәбиәт

  • Губанов И. А., Киселёва К. В., Новиков В. С., Тихомиров В. Н. 747. Potentilla erecta (L.) Raeusch. — Лапчатка прямостоячая, или Калган //Иллюстрированный определитель растений Средней России. В 3-х томах — М.: Т-во науч. изд. КМК, Ин-т технолог. иссл, 2003. — Т. 2. Покрытосеменные (двудольные: раздельнолепестные). — С. 383. — ISBN 9-87317-128-9. (рус.)
  • Ғүмәров В. З. Тыуған яҡтың шифалы үҫәмлектәре. —Өфө: Башҡортостан китап нәшриәте, 1996. −160 б. ISBN 5-295-01499-1
license
cc-by-sa-3.0
copyright
Wikipedia authors and editors

Ҡалған үләне: Brief Summary ( Bashkir )

provided by wikipedia emerging languages

Ҡалған үләне (рус. Лапча́тка прямостоя́чая, Калга́н, Дубровка, Узик, лат. Potentílla erécta) —Рауза һымаҡтар (Rosaceae) ғаиләһенән күп йыллыҡ үлән үҫемлек, бейеклеге 30-60 см. Май-сентябрь айҙарында һары сәскә ата. Июль-сентябрҙә орлоғо өлгөрә.

license
cc-by-sa-3.0
copyright
Wikipedia authors and editors

Potentilla erecta

provided by wikipedia EN

Potentilla erecta (syn. Tormentilla erecta, Potentilla laeta, Potentilla tormentilla, known as the (common) tormentil, septfoil[1] or erect cinquefoil[2] ) is a herbaceous perennial plant belonging to the rose family (Rosaceae).

Description

Potentilla erecta is a low, clump-forming plant with slender, procumbent to arcuately upright stalks, growing 10–30 centimetres (3.9–11.8 in) tall and with non-rooting runners. It grows wild predominantly in Europe and western Asia[1], mostly on acid soils and in a wide variety of habitats such as mountains, heaths, meadows, sandy soils and dunes.[3]

This plant flowers from May to August/September. There is one yellow, 7–11 millimetres (0.28–0.43 in) wide flower, growing at the tip of a long stalk. There are almost always four notched petals, each between 3 and 6 mm long. Four petals are rather uncommon in the rose family. The petals are somewhat longer than the sepals. There are 20–25 stamens.

The radical leaves have a long petiole, whilst the leaves on the flowering stalks are usually sessile or with short petioles. The glossy leaves are alternate, ternate, consisting of three obovate leaflets with serrated margins. The paired stipules are leaflike and palmately lobed.

There are 2–8 dry, inedible fruits.

Rhizome of Potentilla erecta

Distribution

Europe

Potentilla erecta is found wild throughout Europe, Scandinavia and West Asia.[4]

Potentilla erecta is almost ubiquitous in the British Isles, recorded in almost all 10 km squares except close to the Wash.[2] and is listed as a species of least concern.[5] It is very common in grasslands, heaths, moors and mountains, bogs including roadsides and pastures, mostly on acidic soils[3] but avoiding chalk.[6] It is a component of British National Vegetation Classification community M25 (Molinia caeruleaPotentilla erecta mire).

North America

In North America Potentilla erecta is found in the east as an introduced species.

Uses

The rhizomatous root is thick. It has little value for food use because of its bitterness and low caloric value. The roots are a main ingredient of a bitter liqueur from Bavaria and the Black Forest area, called Blutwurz.[7] It is also used in Ukraine along with honey in horilka.[8] The plant is used in herbal medicine as an astringent because of its tannin content, which is unusually high for a herbaceous plant. Structurally-related phlobaphenes, used as a red dye for leather known as tormentil red, can be extracted from the root of the common tormentil along with the triterpene alcohol tormentiol.[9] Aqueous extracts of the rhizomes are reported to have low toxicity in rats and mice.[10]

References

  1. ^ Septfoil - definition of Septfoil by the Free Online Dictionary, Thesaurus and Encyclopedia
  2. ^ USDA, NRCS (n.d.). "Potentilla erecta". The PLANTS Database (plants.usda.gov). Greensboro, North Carolina: National Plant Data Team. Retrieved 13 October 2015.
  3. ^ a b Stace, C. A. (2010). New Flora of the British Isles, 3rd edition. Cambridge, U.K.: Cambridge University Press. p. 256. ISBN 9780521707725.
  4. ^ Arne Anderberg (2005). "Den Virtuella Floran: Blodrot, Potentilla erecta (L.) Räusch". Retrieved 13 November 2019.
  5. ^ Cheffings, C.; Farrell, L. (2005). "The Vascular plant red data list for Great Britain". p. 82.
  6. ^ Rose, F. (2006). The Wild Flower Key. London: Penguin. pp. 258–259. ISBN 978-0723251750.
  7. ^ "Blutwurz". Bayerisches Staatsministerium für Ernährung, Landwirtschaft und Forsten. Archived from the original on July 26, 2011. Retrieved June 4, 2011.
  8. ^ Ackland, Tony. "Ukrainian Alcoholic Beverages". Home Distillation of Alcohol. homedistiller.org. Retrieved 15 January 2019.
  9. ^ Lund, K.; Rimpler, H. (1985). "Tormentillwurzel". Deutsche Apotheke Zeitung. 125 (3): 105–107.
  10. ^ Shushunov S, Balashov L; Kravtsova A; Krasnogorsky I; Latté KP; Vasiliev A (October 2009). "Determination of acute toxicity of the aqueous extract of Potentilla erecta (Tormentil) rhizomes in rats and mice". J Med Food. Journal of Medical Food. 12 (5): 1173–6. doi:10.1089/jmf.2008.0281. PMID 19857087.

license
cc-by-sa-3.0
copyright
Wikipedia authors and editors
original
visit source
partner site
wikipedia EN

Potentilla erecta: Brief Summary

provided by wikipedia EN

Potentilla erecta (syn. Tormentilla erecta, Potentilla laeta, Potentilla tormentilla, known as the (common) tormentil, septfoil or erect cinquefoil ) is a herbaceous perennial plant belonging to the rose family (Rosaceae).

license
cc-by-sa-3.0
copyright
Wikipedia authors and editors
original
visit source
partner site
wikipedia EN

Trifingra potentilo ( Esperanto )

provided by wikipedia EO

La trifingra potentilo (latine Potentilla erecta), ankaŭ nomata tormentilo, estas flavflora herbo el la genro de potentiloj el la familio de rozacoj.

Oni ne konfuzu la nomon de tiu planto kun parenca specio de rekta potentilo (Potentilla recta).

Disvastiĝo

La trifingra potentilo hejmas en la borealaj kaj modere malvarmetaj zonoj de Eŭropo kaj okcidenta Azio; en suda Eŭropo ĝi troviĝas nur en montaraj regionoj. Ankaŭ en Ameriko troveblas ekzempleroj, sed ili supozeble estis enkondukitaj.

Ĝi kreskas sur humida kaj acideta grundo, kiel marĉoj, erikejoj kaj magraj herbejoj. La planto estas indikilo por magreco. Ĝi troveblas ĝis meza alteco de montaroj. En la Alpoj ĝi kreskas ekzemple ĝis la alteco de 2000 m.

Priskribo

Aspekto

La trifingra potentilo estas staŭda herbo, kreskanta ĝis alteco de 10 ĝis 30 cm, kelkfoje ĝis 50 cm. Ĝi posedas fortan rizomon kun diametro de 1-3 cm, kiu inklinas al ligniĝo kaj montras sangoruĝan tranĉofacon. La tigoj disbranĉiĝas; la eksteraj tigoj kuŝas kaj grimpas super la grundon, la interne kreskantaj tigoj estas pli rektaj. Ili portas foliojn kaj estas iomete harhavaj.

La folioj troviĝas en grupoj de po kvin (3 ĉefaj folioj kaj 2 kromaj) ĉirkaŭ la tigoj. Ili havas inverse lancetan formon kun denta rando.

Floro kaj reproduktado

La floroj grandas proks. 1 cm en la diametro, la sepaloj estas proksimume samlongaj kiel la petaloj. La floroj konsistas el kutime 4 (kelkfoje ankaŭ 5 aŭ 6) flavaj, radiaj petaloj kun inverse kora formo. Per la nombro de petaloj oni povas distingi la trifingran potentilon de aliaj specioj el la potentiloj, ĉar la aliaj havas ĉiuj 5 petalojn. La florado daŭras inter majo kaj septembro. Kromosomoj estas 2n=28.

Uzo

Uzo kiel kuracplanto

La trifingra potentilo estas uzata jam de longa tempo kiel kuracplanto. Ĝi enhavas kiel efikantojn tanaĵojn, flavonoidojn, saponinojn kaj volatilajn oleojn kaj la glikozidon tormentilino.

La efiko estas precipe adstringa. Pro tio la planto uzata kontraŭ diareo, stomakaj doloroj kaj inflamo de la intesto.

Tamen dum mezepoko oni uzis la planton ankaŭ por haltigi sangoverŝon (en la germana la popola nomo estas Blutwurz „sangoradiko“). Intertempe laboratoriaj esploroj povis pruvi, ke la suko de la planto efikas malhelpa al la reproduktado de bakterioj kaj virusoj kaj ankaŭ estas kontraŭinflama, pro tio la aplikado sur vundoj povas esti helpa. Same gargarado per dekoktaĵo de potentilo plibonigas inflamojn de la faringo aŭ de la buŝa mukozo.[1] La sangohaltiga efiko tamen ne ekzistas laŭ tiuj modernaj esploroj.[2]

Uzo kiel farbo

La trifingra potentilo enhavas kelkajn efikantojn, kiuj povas farbi kaj estis uzata kiel farbo por lanoŝtofo en antaŭaj tempoj. Precipe la katekinoj kaj elaga acido povas per aldono de aliaj substancoj kiel aluno aŭ kuprosulfato farbi ŝtofojn flavbrune respektive ruĝbrune.

Referencoj

  1. Die grosse Encyklopedie der Heilpflanzen. Ihre Anwendung und ihre natürliche Heilkraft. Neuer Kaiser Verlag: Klagenfurt 1994, p. 470-471
  2. Ruprecht Düll, Herfried Kutzelnigg: . 7., korrigierte und erweiterte Auflage. Quelle & Meyer, Wiebelsheim 2011, ISBN 978-3-494-01424-1, S. 618.
license
cc-by-sa-3.0
copyright
Vikipedio aŭtoroj kaj redaktantoj
original
visit source
partner site
wikipedia EO

Trifingra potentilo: Brief Summary ( Esperanto )

provided by wikipedia EO

La trifingra potentilo (latine Potentilla erecta), ankaŭ nomata tormentilo, estas flavflora herbo el la genro de potentiloj el la familio de rozacoj.

Oni ne konfuzu la nomon de tiu planto kun parenca specio de rekta potentilo (Potentilla recta).

license
cc-by-sa-3.0
copyright
Vikipedio aŭtoroj kaj redaktantoj
original
visit source
partner site
wikipedia EO

Potentilla erecta ( Spanish; Castilian )

provided by wikipedia ES
 src=
Flor
 src=
Ilustración
 src=
Sello postal de islas Faroe
 src=
En su hábitat

Potentilla erecta, llamada tormentila, sietenrama, consuelda roja o loranca es una planta herbácea perenne de la familia Rosaceae. Se distribuye por toda Europa donde se encuentra en llanuras, praderas claras o montañas, en terrenos húmedos y ácidos.

Descripción

Es una planta baja acostada perenne que alcanza los 1-3 dm de altura que crece en Asia y Europa del norte, sobre todo en los claros de los bosques en suelos arenosos y dunas. Tiene el tallo largo endeble que alcanza los 35 cm de altura. Las hojas radicales tienen largos peciolos. Las flores son de color amarillo con pétalos anchos que crecen en el extremo de un tallo largo. La corola y el cáliz están divididos en cuatro segmentos. Casi siempre tiene pétalos más largos que los sépalos. Tiene 20-25 estambres.

Usos

Las hojas son brillantes y palmeadas con un largo peciolo en las hojas radicales. La raíz es gruesa y con ella se prepara una loción utilizadas para detener las diarreas. En tiempos de necesidad se ha utilizado para la alimentación humana y para teñir el cuero de rojo.

Esta planta ha sido muy utilizado en la antigüedad pero la introducción de la raíz de la ratania del Perú la ha hecho caer en desuso.

Taxonomía

Potentilla erecta fue descrita por (L.) Raeusch. y publicado en Nomenclator Botanicus [ed. 3] 152. 1797.[1]

Citología

Número de cromosomas de Potentilla erecta (Fam. Rosaceae) y táxones infraespecíficos: 2n=28[2]

Etimología

Potentílla: nombre genérico que deriva del latín postclásico potentilla, -ae de potens, -entis, potente, poderoso, que tiene poder; latín -illa, -illae, sufijo de diminutivo–. Alude a las poderosas presuntas propiedades tónicas y astringentes de esta planta.

erecta: epíteto latíno que significa "erecta".

Variedades aceptadas
Sinonimia
  • Fragaria tormentilla Crantz
  • Potentilla dacica Borb s ex Zimmeter
  • Potentilla divergens Nyman
  • Potentilla divergens (Rchb.) Poeverl.
  • Potentilla favratii Zimmeter ex Favrat
  • Potentilla laeta Salisb.
  • Potentilla monacensis Woerl. ex Zimmeter
  • Potentilla officinalis Gray
  • Potentilla pubescens (Holler ex Woerl.) Poeverl.
  • Potentilla reducta (Rouy & E.G.Camus) A.W.Hill
  • Potentilla sciaphila Zimmeter
  • Potentilla sylvestris Neck.
  • Potentilla tetrapetala Haller f.
  • Potentilla tetraphylla Haller f.
  • Potentilla tormentilla Stokes
  • Potentilla tormentilla (Crantz) Neck.
  • Tormentilla adstringens Lindem.
  • Tormentilla alpina Opiz
  • Tormentilla dissecta Timb.-Lagr.
  • Tormentilla divergens Rchb.
  • Tormentilla erecta L.
  • Tormentilla ericetorum Timb.-Lagr.
  • Tormentilla gracilis Timb.-Lagr.
  • Tormentilla montana Schur
  • Tormentilla nodosa Schur
  • Tormentilla officinalis Curtis
  • Tormentilla officinarum Neck.
  • Tormentilla orophila Timb.-Lagr.
  • Tormentilla parviflora Wallr.
  • Tormentilla recta Schur
  • Tormentilla sessilifolia Stokes
  • Tormentilla sylvestris Neck. ex Bubani
  • Tormentilla tuberosa P.Renault
  • Tormentilla vulgaris Hill[3]

Nombres comunes

  • Castellano: cinco en rama, consuelda roja (11), estrellatas, pan y queso (2), siete en rama (4), siete en rama vulgar, sieteenrama, sietenrama (6), tormentila (6), tormentilla.(el número entre paréntesis indica las especies que tienen el mismo nombre en España)[4]

Referencias

  1. «Potentilla erecta». Tropicos.org. Missouri Botanical Garden. Consultado el 11 de enero de 2015.
  2. Karyosystematic study of "Potentilla" L. subgen. "Potentilla" (Rosaceae) in the Iberian Peninsula Delgado, L., F. Gallego & E. Rico (2000) Bot. J. Linn. Soc. 132(3): 263-280
  3. «Potentilla erecta». The Plant List. Consultado el 11 de enero de 2015.
  4. «Potentilla erecta». Real Jardín Botánico: Proyecto Anthos. Consultado el 11 de enero de 2015.

 title=
license
cc-by-sa-3.0
copyright
Autores y editores de Wikipedia
original
visit source
partner site
wikipedia ES

Potentilla erecta: Brief Summary ( Spanish; Castilian )

provided by wikipedia ES
 src= Flor  src= Ilustración  src= Sello postal de islas Faroe  src= En su hábitat

Potentilla erecta, llamada tormentila, sietenrama, consuelda roja o loranca es una planta herbácea perenne de la familia Rosaceae. Se distribuye por toda Europa donde se encuentra en llanuras, praderas claras o montañas, en terrenos húmedos y ácidos.

license
cc-by-sa-3.0
copyright
Autores y editores de Wikipedia
original
visit source
partner site
wikipedia ES

Tedremaran ( Estonian )

provided by wikipedia ET

Tedremaran (Potentilla erecta) on roosõieliste sugukonda marana perekonda kuuluv mitmeaastane rohttaim.[1]

Tedremaran kasvab kogu Euroopas, Ees-Aasias, Kaukaasias ja Lääne-Siberis kuni Altai kraini.

Eestis on tedremaran sage[2][1].

Tedremaran eelistab happelisi muldasid. Ta kasvab niisketel niitudel, loodudel, raiesmikel, metsaservadel ja hõredates metsades[1].

Tedremaranal on mitu tõusvat või püstist vart, mis on hulganisti koos. Varred on peenikesed, hõredalt karvased ja harunevad tipus, enamasti punased. Varred on 15–25 cm kõrged.[1]

Juurmised lehed on pika rootsuga ja kolmetised. Seevastu kolm varrelehte on peaaegu rootsuta ja tunduvad koos suurte abilehtedega varrel männast moodustavat. Lehed on alt kaetud siidjate hõbedaste karvadega ja on pealt rohelised.[1]

Taime mittejuurduv risoom on jäme ja puitunud. See on väljast pruun ja seest punakas. Risoomi on kasutatud naha parkimisel ja punase värvi saamiseks.[1]

Õied on 4 erekollase kroonlehega[2], pikkadel karvastel õieraagudel paiknevad üksikõied[1]. Kroonlehtede arvu poolest erineb ta teistest maranatest[1]. Õie läbimõõt on kuni 1 cm[1]. Õitseaeg on juuni ja juulis[2] või kuni augustini[1].

Vili on pähkel, mida on ühel taimel 2–8. Viljad on munajad või kergelt tünjad, siledad, harvem kergelt krobelised, oliivikarva ja süüa ei kõlba.

Tedremaran on hea meetaim.[1]

Viited

  1. 1,00 1,01 1,02 1,03 1,04 1,05 1,06 1,07 1,08 1,09 1,10 Tedremaran Potentilla erecta herba.folklore.ee
  2. 2,0 2,1 2,2 Eesti taimede määraja (toim. M. Leht). EMÜ, Eesti Loodusfoto, Tartu 2007, lk. 159

Välislingid

license
cc-by-sa-3.0
copyright
Vikipeedia autorid ja toimetajad
original
visit source
partner site
wikipedia ET

Tedremaran: Brief Summary ( Estonian )

provided by wikipedia ET

Tedremaran (Potentilla erecta) on roosõieliste sugukonda marana perekonda kuuluv mitmeaastane rohttaim.

Tedremaran kasvab kogu Euroopas, Ees-Aasias, Kaukaasias ja Lääne-Siberis kuni Altai kraini.

Eestis on tedremaran sage.

Tedremaran eelistab happelisi muldasid. Ta kasvab niisketel niitudel, loodudel, raiesmikel, metsaservadel ja hõredates metsades.

Tedremaranal on mitu tõusvat või püstist vart, mis on hulganisti koos. Varred on peenikesed, hõredalt karvased ja harunevad tipus, enamasti punased. Varred on 15–25 cm kõrged.

Juurmised lehed on pika rootsuga ja kolmetised. Seevastu kolm varrelehte on peaaegu rootsuta ja tunduvad koos suurte abilehtedega varrel männast moodustavat. Lehed on alt kaetud siidjate hõbedaste karvadega ja on pealt rohelised.

Taime mittejuurduv risoom on jäme ja puitunud. See on väljast pruun ja seest punakas. Risoomi on kasutatud naha parkimisel ja punase värvi saamiseks.

Õied on 4 erekollase kroonlehega, pikkadel karvastel õieraagudel paiknevad üksikõied. Kroonlehtede arvu poolest erineb ta teistest maranatest. Õie läbimõõt on kuni 1 cm. Õitseaeg on juuni ja juulis või kuni augustini.

Vili on pähkel, mida on ühel taimel 2–8. Viljad on munajad või kergelt tünjad, siledad, harvem kergelt krobelised, oliivikarva ja süüa ei kõlba.

Tedremaran on hea meetaim.

license
cc-by-sa-3.0
copyright
Vikipeedia autorid ja toimetajad
original
visit source
partner site
wikipedia ET

Potentilla erecta ( Basque )

provided by wikipedia EU
Artikulu hau Potentilla generoko landareari buruzkoa da; beste esanahietarako, ikus «Zazporri».

Zazporri (Potentilla erecta) Arrosaren familiako belar-landare iraunkor baten izen arrunta da. Txikoria belarraren antzeko sustraia izaten du. Potentilla erectak zurtoina zuta, luzea eta adartsua du; hostoa, hainbat orri horztun luzaranez eratua, eta lorea urrebotoiaren antzekoa. Zazporriak Europan eta Asian hazten dira. Hesteetako eritasunak sendatzeko erabiltzen dira herri sendagintzan.[1]

Erreferentziak


Biologia Artikulu hau biologiari buruzko zirriborroa da. Wikipedia lagun dezakezu edukia osatuz.
(RLQ=window.RLQ||[]).push(function(){mw.log.warn("Gadget "ErrefAurrebista" was not loaded. Please migrate it to use ResourceLoader. See u003Chttps://eu.wikipedia.org/wiki/Berezi:Gadgetaku003E.");});
license
cc-by-sa-3.0
copyright
Wikipediako egileak eta editoreak
original
visit source
partner site
wikipedia EU

Potentilla erecta: Brief Summary ( Basque )

provided by wikipedia EU
Artikulu hau Potentilla generoko landareari buruzkoa da; beste esanahietarako, ikus «Zazporri».

Zazporri (Potentilla erecta) Arrosaren familiako belar-landare iraunkor baten izen arrunta da. Txikoria belarraren antzeko sustraia izaten du. Potentilla erectak zurtoina zuta, luzea eta adartsua du; hostoa, hainbat orri horztun luzaranez eratua, eta lorea urrebotoiaren antzekoa. Zazporriak Europan eta Asian hazten dira. Hesteetako eritasunak sendatzeko erabiltzen dira herri sendagintzan.

license
cc-by-sa-3.0
copyright
Wikipediako egileak eta editoreak
original
visit source
partner site
wikipedia EU

Rätvänä ( Finnish )

provided by wikipedia FI

Rätvänä (Potentilla erecta) on yleinen pienin keltaisin kukin kukkiva monivuotinen hyönteispölytteinen kasvi. Sen erottaa muista samankaltaisista kukista neljän terälehden takia.

Ulkonäkö ja koko

Rätvänä on ruohovartinen 10–30 cm korkea kasvi. Sen varsi on haarainen ja sormilehdykkäiset lehdet kasvavat ruusukkeina. Kukka on keltainen, neliterälehtinen ja halkaisijaltaan 5–10 mm. Maavarsi on paksu ja sisäosistaan punainen, mikä on antanut kasville ruotsinkielisen nimen blodrot, verijuuri; myös Suomen murteissa rätvänää on kutsuttu verijuureksi, punajuureksi tai veriruohoksi.[1]

Levinneisyys

Rätvänä kasvaa Aasiassa ja Pohjois-Euroopassa.

Elinympäristö

Rätvänä viihtyy kosteilla valoisilla paikoilla kuten suolla tai metsän reunassa.

Käyttö

Rätvänää on käytetty rohdoskasvina ja värjäykseen.[2]

Lähteet

  1. Eliaksen Yrttitarha web.archive.org. Viitattu 24.7.2007. (Internet Archive)
  2. Ajankohta = 2000 Yrttitarha Länsi-Pirkanmaan Koulutuskuntayhtymä. Viitattu 24.7.2007.

Aiheesta muualla

Tämä kasveihin liittyvä artikkeli on tynkä. Voit auttaa Wikipediaa laajentamalla artikkelia.
license
cc-by-sa-3.0
copyright
Wikipedian tekijät ja toimittajat
original
visit source
partner site
wikipedia FI

Rätvänä: Brief Summary ( Finnish )

provided by wikipedia FI

Rätvänä (Potentilla erecta) on yleinen pienin keltaisin kukin kukkiva monivuotinen hyönteispölytteinen kasvi. Sen erottaa muista samankaltaisista kukista neljän terälehden takia.

license
cc-by-sa-3.0
copyright
Wikipedian tekijät ja toimittajat
original
visit source
partner site
wikipedia FI

Potentilla erecta ( French )

provided by wikipedia FR

La Potentille dressée, Potentille tormentille ou Tormentille (Potentilla erecta) est une plante herbacée vivace de la famille des Rosacées.

Ses racines étaient un des constituants du diascordium appartenant à la pharmacopée maritime occidentale au XVIIIe siècle [1]. Elle est parfois appelée l’herbe au Diable ou l’herbe de sainte Catherine.

Description

 src=
Potentilla erecta

Haute de 5 à 30 cm, c'est une plante rampante, dont les tiges ne s'enracinent pas. Ses feuilles composées palmées possèdent 3 folioles. Les feuilles basilaires à long pétiole, se fanent avant la floraison tandis que les caulinaires sessiles possèdent aussi 3 folioles et 2 stipules ressemblant à des folioles. Ses fleurs à 4 pétales mesurent de 7 à 15 mm de diamètre.
Elle pousse en général en terrain acide.

Caractéristiques

Organes reproducteurs
Graine

Données d'après : Julve, Ph., 1998 ff. - Baseflor. Index botanique, écologique et chorologique de la flore de France. Version : 23 avril 2004.

Thérapeutique

Contenant davantage de tanins que l’écorce de chêne, la tormentille est fortement astringente. En usage interne, elle est utilisée contre les inflammations du pharynx, contre la diarrhée, la dysenterie, le syndrome de l’intestin irritable, les saignements de l’anus, et l’incontinence urinaire. En gargarismes, elle sert contre les maux de gorge. En bains de bouche, elle est employée contre les aphtes et l’inflammation des gencives. En usage externe, ses applications calment les hémorroïdes, et, de façon générale, les saignements et les brûlures[2],[3],[4].

Hybridation

La potentille tormentille forme communément des hybrides toujours stériles avec Potentilla reptans ou Potentilla anglica. Ils sont difficiles à identifier[5]. Pour distinguer ces hybrides de leurs parents, vérifier si ces derniers forment des carpelles renflés (fertiles).

Tradition populaire

En Catalogne, le rhizome de la potentille tormentille était traditionnellement réduit en poudre et mélangé avec de l'eau pour être utilisé comme philtre d'amour[6].

Notes et références

  1. D'après Maistral, in Yannick Romieux, De la hune au mortier, Éditions ACL, Nantes, 1986.
  2. Dr Jean Valnet, La phytothérapie, Paris, Le livre de poche, 1986, 639 p. (ISBN 2-253-03790-7)
  3. Encyclopédie des plantes médicinales, Larousse, coll. « Médecine », 2007, 336 p. (ISBN 978-2-03-582308-3 et 2-03-582308-0)
  4. Potentilla erecta - Plants for a Future (en)
  5. David Streeter, Guide Delachaux des fleurs de France et d'Europe, Delachaux & Niestlé, Paris, mai 2011, 704 p., (ISBN 978-2-603-01764-7)
  6. Joan Tocabens, Herbes magiques et petites formules : Sorcellerie en Roussillon et autres Pays Catalans, Perpignan, Ultima Necat, 2012, 141 p. (ISBN 978-2-36771-002-0)

license
cc-by-sa-3.0
copyright
Auteurs et éditeurs de Wikipedia
original
visit source
partner site
wikipedia FR

Potentilla erecta: Brief Summary ( French )

provided by wikipedia FR

La Potentille dressée, Potentille tormentille ou Tormentille (Potentilla erecta) est une plante herbacée vivace de la famille des Rosacées.

Ses racines étaient un des constituants du diascordium appartenant à la pharmacopée maritime occidentale au XVIIIe siècle . Elle est parfois appelée l’herbe au Diable ou l’herbe de sainte Catherine.

license
cc-by-sa-3.0
copyright
Auteurs et éditeurs de Wikipedia
original
visit source
partner site
wikipedia FR

Lěsny porstnik ( Upper Sorbian )

provided by wikipedia HSB

Lěsny porstnik (Potentilla erecta, Syn.: Potentilla tormentilla) je rostlina ze swójby róžowych rostlinow. Druhe serbske mjeno je zawjaznik[3].

 src=
kwět
 src=
lěsny porstnik
 src=
Ilustracija lěsneho porstnika, w knize: Prof. Dr. Otto Wilhelm Thomé Flora von Deutschland, Österreich und der Schweiz, 1885

Synonymaj

  • Potentilla sylvestris Neck.
  • Potentilla tormentilla Neck.

Wopis

Lěsny porstnik je trajne zelo, kotrež docpěje wysokosć wot 10 hač do 30 cm. Wón je kosmata rostlina z njestajnje dulatym abo walcojtym, wonka ćmowobrunym, nutřka krejčerwjenym pjenkom.

Stołpiki steja zrunanje a su najčasćišo wot spódka wobšěrne.

Łopjena

Spódnje łopjena su dołhe, ćeńkostołpikate, 3-dźělene a chětře wjadnjace. Stołpikowe łopjena su krótkostołpikate hač do sedźace, najčasćišo 5-ličbowe. Łopješka docpěja dołhosć wot 1 hač do 2 cm a su hrubje zubate.

Kćenja

Wón kćěje wot apryla hač do julija (wot meje hač do awgusta). Kćenja docpěja wulkosć wot 1 cm a njesu 4 tróšku zažłobjene krónowe łopješka.

Stejnišćo

Wón rosće na suchich łukach, płonych bahnach, holach, słónčnych zwisach, skłoninach, we swětłych lěsach a na lěsnych pućach. Ma radšo małowutkate, často kisałe pódy.

Přestrjeń

Lěsny porstnik je w Europje, Aziji a sewjerej Americe rozšěrjeny.

Nóžki

  1. Pawoł Völkel: Prawopisny słownik hornjoserbskeje rěče. Hornjoserbsko-němski słownik. Ludowe nakładnistwo Domowina, Budyšin 2005, ISBN 3-7420-1920-1, str. 358.
  2. W internetowym słowniku: Fingerkraut
  3. Pawoł Völkel: Prawopisny słownik hornjoserbskeje rěče. Hornjoserbsko-němski słownik. Ludowe nakładnistwo Domowina, Budyšin 2005, ISBN 3-7420-1920-1, str. 646.

Žórła


Eksterne wotkazy

Commons
Hlej wotpowědne dataje we Wikimedia Commons:
Lěsny porstnik

Lěsny porstnik. W: FloraWeb.de. (němsce)


Łopjeno
Tutón nastawk je hišće zarodk wo botanice. Móžeš pomhać jón dale redigować. K tomu stłóč na «wobdźěłać».

Jeli eksistuje w druhej rěči hižo bóle wuwity nastawk ze samsnej temu, potom přełožuj a dodawaj z njeho.


Jeli nastawk ma wjace hač jedyn njedostatk, wužiwaj prošu předłohu {{Předźěłuj}}. Nimo toho so awtomatisce kategorija Kategorija:Zarodk wo botanice doda.

license
cc-by-sa-3.0
copyright
Wikipedia authors and editors
original
visit source
partner site
wikipedia HSB

Lěsny porstnik: Brief Summary ( Upper Sorbian )

provided by wikipedia HSB

Lěsny porstnik (Potentilla erecta, Syn.: Potentilla tormentilla) je rostlina ze swójby róžowych rostlinow. Druhe serbske mjeno je zawjaznik.

 src= kwět  src= lěsny porstnik  src= Ilustracija lěsneho porstnika, w knize: Prof. Dr. Otto Wilhelm Thomé Flora von Deutschland, Österreich und der Schweiz, 1885
license
cc-by-sa-3.0
copyright
Wikipedia authors and editors
original
visit source
partner site
wikipedia HSB

Potentilla erecta ( Indonesian )

provided by wikipedia ID

Potentilla erecta adalah spesies tumbuhan yang tergolong ke dalam famili Rosaceae. Spesies ini juga merupakan bagian dari ordo Rosales. Spesies Potentilla erecta sendiri merupakan bagian dari genus Potentilla. [1] Nama ilmiah dari spesies ini pertama kali diterbitkan oleh (L.) Raeusch..

Referensi

  1. ^ "Potentilla". The Plant List. Diakses tanggal 10 Februari 2016.




 src= Artikel bertopik tumbuhan ini adalah sebuah rintisan. Anda dapat membantu Wikipedia dengan mengembangkannya.
license
cc-by-sa-3.0
copyright
Penulis dan editor Wikipedia
original
visit source
partner site
wikipedia ID

Potentilla erecta: Brief Summary ( Indonesian )

provided by wikipedia ID

Potentilla erecta adalah spesies tumbuhan yang tergolong ke dalam famili Rosaceae. Spesies ini juga merupakan bagian dari ordo Rosales. Spesies Potentilla erecta sendiri merupakan bagian dari genus Potentilla. Nama ilmiah dari spesies ini pertama kali diterbitkan oleh (L.) Raeusch..

license
cc-by-sa-3.0
copyright
Penulis dan editor Wikipedia
original
visit source
partner site
wikipedia ID

Engjamura ( Icelandic )

provided by wikipedia IS

Engjamura (fræðiheiti Potentilla erecta) er smávaxin jurt af rósaætt. Hún minnir á gullmuru. Engjamura er sjaldgæf á Íslandi. Hún vex villt á jarðhitasvæði við Kirkjuból í Reykjafirði nyðri á Ströndum. Talið er að hún hafi borist þangað af mannavöldum.

Heimild

Wikimedia Commons er með margmiðlunarefni sem tengist
 src= Þessi líffræðigrein er stubbur. Þú getur hjálpað til með því að bæta við greinina.
license
cc-by-sa-3.0
copyright
Höfundar og ritstjórar Wikipedia
original
visit source
partner site
wikipedia IS

Engjamura: Brief Summary ( Icelandic )

provided by wikipedia IS

Engjamura (fræðiheiti Potentilla erecta) er smávaxin jurt af rósaætt. Hún minnir á gullmuru. Engjamura er sjaldgæf á Íslandi. Hún vex villt á jarðhitasvæði við Kirkjuból í Reykjafirði nyðri á Ströndum. Talið er að hún hafi borist þangað af mannavöldum.

license
cc-by-sa-3.0
copyright
Höfundar og ritstjórar Wikipedia
original
visit source
partner site
wikipedia IS

Potentilla erecta ( Italian )

provided by wikipedia IT

La Cinquefoglia tormentilla (nome scientifico Potentilla erecta (L.) Raeuschel, 1797) è una piccola pianta di altezza media, dai fiori gialli a quattro petali, appartenente alla famiglia delle Rosaceae.

Sistematica

Il genere di questa pianta (Potentilla) è abbastanza numeroso, 200 è più specie delle quali oltre una cinquantina sono spontanee dei nostri territori. La famiglia (Rosaceae) è una delle più importanti sia perché comprende fiori diffusissimi come le rose ma anche per il discreto numero di generi (alcune classificazioni elencano oltre 400 generi per diverse migliaia di specie).
La specie di questa scheda appartiene alla sottofamiglia delle Rosoideae[1] caratterizzata dall'avere l'ovario semi-infero (o supero) con molti carpelli, l'androceo perigino e i frutti di tipo achenio.
All'interno del genere secondo il Fiori (Adriano Fiori, botanico italiano 1865 – 1950) la specie di questa scheda appartiene alla sezione Potentillastrum caratterizzata dall'avere i fiori gialli o biancastri, petali più lunghi del calice, numerosi stami e carpelli (le altre sezioni sono: Fragariastrum, Sibbaldia e Comarum)[1].

Variabilità

È una pianta la cui morfologia dipende dall'altitudine che è piuttosto ampia (0 – 2400 m s.l.m.). Può presentarsi quindi sotto aspetti diversi: il fusto può essere eretto - patente o prostrato, la pelosità può essere scarsa o appressata, può essere variabile inoltre la statura, la lunghezza dei piccioli, dei peduncoli, delle stipole e dei petali. Un altro carattere incostante è la forma delle stipole e dei lobi fogliari. In qualche caso si è riscontrata anche una variabilità nel numero dei petali (da 3 a 6). Tutti questi caratteri comunque non permangono a lungo e le piante che li possiedono tendono a generare in seguito individui nella norma.
Nell'elenco che segue sono indicate alcune varietà e sottospecie (l'elenco può non essere completo e alcuni nominativi sono considerati da altri autori dei sinonimi della specie principale o anche di altre specie):

  • Potentilla erecta (L.) Räuschel subsp. erecta
  • Potentilla erecta (L.) Räuschel subsp. strictissima (Zimmeter) A.J. Richards (1973)
  • Potentilla erecta (L.) Räuschel var. erecta
  • Potentilla erecta (L.) Räuschel var. herminii (Ficalho) Coutinho (1913)
  • Potentilla erecta (L.) Räuschel var. strictissima (Zimmeter) G. Beck in Reichenb. (1912)

Ibridi

La specie di questa scheda facilmente si ibrida con Potentilla reptans (entrambe sono specie molto comuni in Italia e si trovano ovunque) ed è probabile che la specie Potentilla anglica che ha caratteri intermedi tra le due specie sopra citate sia una specie ibridogenica[2] Nell'elenco che segue sono indicati alcuni ibridi interspecifici:

  • Potentilla ×fallax Moretti ex Zimmeter (1884), non Rochel (sinonimo = P. ×suberecta)
  • Potentilla ×procumbentoides Léveillé (1915) (sinonimo = P. ×suberecta)
  • Potentilla ×suberecta Zimmeter (1884) – Ibrido fra: Potentilla anglica subsp. anglica e P. erecta
  • Potentilla erecta × reptans – Ibrido fra: Potentilla reptans e P. erecta

Sinonimi

La specie di questa scheda, in altri testi, può essere chiamata con nomi diversi. L'elenco che segue indica alcuni tra i sinonimi più frequenti:

  • Potentilla divergens (Reichenb.) Poeverlein (1889)
  • Potentilla laeta Salisb. (1796)
  • Potentilla strictissima Zimmeter (1884) (sinonimo = P. erecta subsp. strictissima)
  • Potentilla sylvestris Necker (1768)
  • Potentilla tetrapetala Haller fil. ex Ser. (1818)
  • Potentilla tormentilla Stokes
  • Potentilla tormentilla Necker (1770)
  • Potentilla tormentilla Necker proles reducta Rouy & E.G. Camus in Rouy (1900) (sinonimo = P. erecta subsp. var. herminii)
  • Potentilla tormentilla Necker subsp. divergens (Reichenb.) Nyman (1878)
  • Potentilla tormentilla Necker subsp. sylvestris Syme in Sm. (1864)
  • Potentilla tormentilla Necker var. dacica Borbás ex Zimmeter (1884) (sinonimo = P. erecta subsp. strictissima)
  • Potentilla tormentilla Necker var. herminii Ficalho (1879) (sinonimo = P. erecta var. herminii)
  • Potentilla tormentilla Necker var. humifusa Lecoq & Lamotte (1847)
  • Tormentilla erecta L. (1753) basionimo ( = prima descrizione della specie)

Specie simili

La “Cinquefoglia tormentilla” potrebbe essere confusa facilmente con Potentilla anglica Laicharding (Cinquefoglia inglese) che si differenzia per pochi caratteri: i petali a volte sono 5; i carpelli sono più numerosi (possono arrivare fino a 50); le foglie sono in prevalenza a 5 segmenti. Nelle nostre vicinanze si trova però solo in Corsica.
Più comune è la Potentilla reptans L. (Cinquefoglia comune) : si distingue comunque per il numero dei petali che è sempre 5; per le foglie che in genere sono più ovali e la dentatura sui bordi è meno marcata; ma soprattutto per il suo portamento che è strisciante e radicante ai nodi (è una pianta stolonifera).

Etimologia

Il nome di questa pianta è nato grazie alle grandi virtù medicinali che le si attribuivano anticamente. Infatti il nome generico (Potentilla) deriva dal vocabolo latino potens (= piccola pianta con potenti proprietà curative) o portentum (= prodigiose possibilità sprigionate dalla pianta)[1]. L'epiteto specifico (erecta) deriva ovviamente dal portamento della pianta.
Il primo a classificare questa pianta è stato il biologo e naturalista svedese Carl von Linné (1707 – 1778) con il nome di Tormentilla erecta nel 1753; in seguito è stata ripresa e ulteriormente studiata dal botanico Ernst Adolf Raeuschel (1772–1797) nel 1797 che ne ha anche cambiato il nome.
I tedeschi chiamano questa pianta Tormentill oppure Blutwurz ; i francesi la chiamano Potentille dressée oppure Tormentille; mentre gli inglesi la chiamano Tormentil.

Morfologia

 src=
Descrizione delle parti della pianta

La forma biologica di questa pianta è emicriptofita scaposa (H scap), sono quindi piante perenni, con gemme svernanti al livello del suolo e protette dalla lettiera o dalla neve, con asse fiorale eretto e in genere non molto foglioso. L'altezza che può arrivare è di 30 cm (minimo 10 cm).

Radici

Radici secondarie da rizoma.

Fusto

 src=
Portamento
Giardino Botanico Alpino "Giangio Lorenzoni" (loc. Pian Cansiglio), Tambre d'Alpago (BL), quota 1000 m s.l.m. - 5/7/2007
  • Parte ipogea: la parte sotterranea del fusto consiste in un grosso rizoma, spesso tuberiforme e di colore bruno.
  • Parte epigea: i fusti aerei (generalmente eretto-ascendenti) si generano direttamente dal rizoma: all'inizio sono decisamente prostrati, poi prima della fioritura tendono a diventare eretti; sono multipli, gracili e assai fogliosi, ma con scarsa pelosità.

Foglie

 src=
Foglia caulina a 5 lobi con 2 stipole
  • Foglie basali: le foglie basali sono profondamente pennate, divise in tre-cinque distinti segmenti palmati (chiamati lobi o foglioline) e dentate lungo i bordi; la forma è ovata e sono picciolate. Normalmente le foglie basali non sono persistenti alla fioritura (e nascono prima dei fusti fioriferi).
  • Foglie cauline: le foglie cauline possono essere sessili o brevemente picciolate. In genere sono divise in cinque (o tre segmenti) a forma obcuneata (o lanceolata) ed hanno delle stipole adnate al picciolo stesso. I vari segmenti s'inseriscono tutti nel medesimo punto e sono dentati lungo i margini fino all'apice (2 -3 denti per lato). Le stipole di forma laciniata oppure lanceolata simile ai lobi delle foglie sono sub - glabre sulle due pagine, ma pelose (quasi tomentose - setose) sulle nervature e sui bordi. Dimensione dei lobi più grandi: larghezza 1 cm, lunghezza 2 cm.

Infiorescenza

L'infiorescenza è formata da fiori solitari su lunghi peduncoli inseriti all'ascella delle foglie superiori (cime pauciflore).

Fiori

 src=
Il fiore

I fiori sono ermafroditi, attinomorfi, pentaciclici (sono presenti i 4 verticilli fondamentali delle Angiosperme: calicecorollaandroceo (con doppio verticillo di stami) – gineceo) e tetrameri. Il ricettacolo è piatto e asciutto nonché fruttifero. Dimensione del fiore completo: 8 – 12 mm.

* K 4+4, C 4, A molti, G 4-8 (supero)
  • Calice:il calice verde, persistente e con tubo corto, è formato da 4 doppi sepali triangolari e pelosi, ossia è presente un secondo calice chiamato epicalice (o calicetto). Questo può essere interpretato come un residuo delle stipole di foglie trasformate in sepali. I sepali dell'epicalice sono più sottili, più lunghi e disposti in modo alterno rispetto a quelli del calice vero e proprio.
  • Corolla: i 4 petali sono liberi (corolla dialipetala) e caduchi; il colore è giallo con una macchia arancione verso il centro del petalo; la forma è obcuneata o cuoriforme e sono retusi all'apice. I petali sono disposti in modo opposto ai sepali del calice vero e proprio e quindi sono sovrapposti ai sepali dell'epicalice e sono lievemente più lunghi del calice. Dimensione dei petali: larghezza 2,5 mm, lunghezza 2,5 mm.
  • Androceo: gli stami glabri, del tipo a filamento, sono villosi nella metà inferiore (ma a volte anche per tutta la lunghezza) e sono inseriti direttamente sul calice (androceo perigino); il loro numero supera la ventina (fiore di tipo “diplostemone”[3]) e sono disposti tipicamente in tre serie: 10+5+5; il nettario è disposto ad anello internamente agli stami. Le antere sono ellissoidi e di colore giallo.
  • Gineceo: i carpelli sono numerosi (da 4 a 8, raramente fino a 20) secchi e liberi ognuno dei quali ha uno stilo e un ovulo (gineceo apocarpico); l'ovario è supero. Gli stili sono caduchi e inoltre sono “elicati”, ossia sono tutti disposti su un asse comune.
  • Fioritura: da maggio a agosto.
  • Impollinazione: impollinazione tramite farfalle (anche notturne), api, mosche; ma è anche una pianta auto-fertile.

Frutti

Il frutto ha una struttura multipla composta da diversi piccoli, secchi e pelosi acheni (aggregato di acheni).

Distribuzione e habitat

Fitosociologia

Dal punto di vista fitosociologico la specie di questa scheda appartiene alla seguente comunità vegetale:

Formazione : comunità delle praterie rase dei piani subalpino e alpino con dominanza di emicriptofite
Classe : Nardetea strictae

Usi

Farmacia

  • Sostanze presenti: in queste piante sono presenti diverse sostanze tanniniche (20%): si può trovare tannino catechico, catechina, acido ellagico (tannino vegetale)[1]. Sono inoltre presenti flavonoidi e triterpeni.
  • Proprietà curative: secondo la medicina popolare questa pianta ha buone proprietà astringenti (limita la secrezione dei liquidi), ma si possono ottenere anche collutori per la pratica ginecologica (?). Altre proprietà indicate per questa pianta sono[4]: odontalgica (attenua il dolore ai denti – probabilmente il nome comune “tormentilla” deriva da questa proprietà capace di attenuate il “tormento” del male dei denti), decongestionante (diminuisce l'apporto sanguigno in una data parte del corpo), antibiotica (blocca la generazione di microbi e batteri – utile per l'igiene orale), antidiarroica (calma la diarrea per mezzo sia di azioni astringenti che sedative dell'intestino), ipoglicemica (diminuisce il glucosio nel sangue), emostatica (blocca la fuoriuscita del sangue in caso di emorragia). Sembra inoltre che interferisca con l'assorbimento di ferro e altri minerali da parte del nostro corpo. Secondo alcuni testi la cura contro la diarrea e il mal di gola non sono stati dimostrati.
  • Parti usate: il rizoma e i fiori.

Cucina

In cucina vengono usate le radici (cotte), mentre con le foglie si possono preparare degli infusi.

Industria

L'industria da questa pianta ricava alcuni prodotti per la cosmetica (saponi, deodoranti e creme varie), per la tintoria (coloranti dalle foglie, ma soprattutto dalle radici si ricava un bel colore rosso che viene usato come inchiostro – una volta si usava per tingere di rosso il cuoio), ma anche per la chimica vegetale (tannino).

Giardinaggio

La “Cinquefoglia tormentilla” non è una pianta da giardinaggio, tuttavia a volte viene ugualmente coltivata (oltre che naturalmente raccolta dalla flora spontanea) dagli erboristi per le sue particolari proprietà terapeutiche.

Galleria d'immagini

Note

  1. ^ a b c d Giacomo Nicolini, Enciclopedia Botanica Motta, Milano, Federico Motta Editore, 1960.
  2. ^ Sandro Pignatti, Flora d'Italia, Bologna, Edagricole, 1982, ISBN 88-506-2449-2.
  3. ^ 1996 Alfio Musmarra, Dizionario di botanica, Bologna, Edagricole.
  4. ^ Plants For A Future, su pfaf.org. URL consultato il 17-12-2008 (archiviato dall'url originale il 15 maggio 2009).

Bibliografia

  • Wolfgang Lippert Dieter Podlech, Fiori, TN Tuttonatura, 1980.
  • Giacomo Nicolini, Enciclopedia Botanica Motta. Volume terzo, Milano, Federico Motta Editore, 1960, pag. 424.
  • Sandro Pignatti, Flora d'Italia. Volume primo, Bologna, Edagricole, 1982, pag. 582, ISBN 88-506-2449-2.
  • AA.VV., Flora Alpina. Volume primo, Bologna, Zanichelli, 2004, pag. 776.
  • 1996 Alfio Musmarra, Dizionario di botanica, Bologna, Edagricole.

 title=
license
cc-by-sa-3.0
copyright
Autori e redattori di Wikipedia
original
visit source
partner site
wikipedia IT

Potentilla erecta: Brief Summary ( Italian )

provided by wikipedia IT

La Cinquefoglia tormentilla (nome scientifico Potentilla erecta (L.) Raeuschel, 1797) è una piccola pianta di altezza media, dai fiori gialli a quattro petali, appartenente alla famiglia delle Rosaceae.

license
cc-by-sa-3.0
copyright
Autori e redattori di Wikipedia
original
visit source
partner site
wikipedia IT

Miškinė sidabražolė ( Lithuanian )

provided by wikipedia LT

Miškinė sidabražolė (lot. Potentilla erecta, angl. Tormentil, vok. Blutwurz) – erškėtinių (Rosaceae) šeimos, sidabražolių (Potentilla) genties augalas.

Daugiametis, 15-35 cm aukščio žolinis augalas. Stiebai keli, į viršūnę šakoti, kylantys arba statūs, plaukuoti. Pamatiniai lapai ilgakočiai, triskiaučiai arba penkiaskiaučiai, stiebiniai – triskiaučiai, bekočiai, su dviem dideliais prielapiais. Žiedai vienanamiai, apie 1 cm skersmens, ant plonų kotelių. Vainiklapiai 4. kartais 5, geltoni. Vaisius – 1,6-2,0 mm ilgio, riešutėlio pavidalo.

Žydi birželiorugpjūčio mėn. Vaisiai subręsta liepos – rugpjūčio mėn. Auga šlapiose ir drėgnose pievose, durpynuose, ganyklose, krūmuose, miškuose.

Vaistams vartojami šakniastiebiai. Jie kasami rudenį arba pavasarį. Šakniastiebiuose yra 14-18 % rauginių medžiagų, dervų, fitosterolio, glikozido termentilino, organinių rūgščių, dažinių ir 6 % mineralinių medžiagų.

Šakniastiebių nuoviras su įvairiais kandikais dažo medžiagas rudai, geltonai. Nuoviras vartojamas kaip prieskonis žuvies konservų pramonėje, gėrimams dažyti. Augalas rauginis, naudojamas odos apdirbimo pramonėje.

Nuorodos


Vikiteka

license
cc-by-sa-3.0
copyright
Vikipedijos autoriai ir redaktoriai
original
visit source
partner site
wikipedia LT

Miškinė sidabražolė: Brief Summary ( Lithuanian )

provided by wikipedia LT

Miškinė sidabražolė (lot. Potentilla erecta, angl. Tormentil, vok. Blutwurz) – erškėtinių (Rosaceae) šeimos, sidabražolių (Potentilla) genties augalas.

Daugiametis, 15-35 cm aukščio žolinis augalas. Stiebai keli, į viršūnę šakoti, kylantys arba statūs, plaukuoti. Pamatiniai lapai ilgakočiai, triskiaučiai arba penkiaskiaučiai, stiebiniai – triskiaučiai, bekočiai, su dviem dideliais prielapiais. Žiedai vienanamiai, apie 1 cm skersmens, ant plonų kotelių. Vainiklapiai 4. kartais 5, geltoni. Vaisius – 1,6-2,0 mm ilgio, riešutėlio pavidalo.

Žydi birželiorugpjūčio mėn. Vaisiai subręsta liepos – rugpjūčio mėn. Auga šlapiose ir drėgnose pievose, durpynuose, ganyklose, krūmuose, miškuose.

Vaistams vartojami šakniastiebiai. Jie kasami rudenį arba pavasarį. Šakniastiebiuose yra 14-18 % rauginių medžiagų, dervų, fitosterolio, glikozido termentilino, organinių rūgščių, dažinių ir 6 % mineralinių medžiagų.

Šakniastiebių nuoviras su įvairiais kandikais dažo medžiagas rudai, geltonai. Nuoviras vartojamas kaip prieskonis žuvies konservų pramonėje, gėrimams dažyti. Augalas rauginis, naudojamas odos apdirbimo pramonėje.

license
cc-by-sa-3.0
copyright
Vikipedijos autoriai ir redaktoriai
original
visit source
partner site
wikipedia LT

Tormentil ( Dutch; Flemish )

provided by wikipedia NL

Tormentil (Potentilla erecta) is een plant uit de rozenfamilie (Rosaceae). Hij heeft liggende, maar niet wortelende stengels en bereikt een lengte van 10-30 cm. De soort komt voor op zandgronden, in moerassen en in het duingebied.

De bloem is geel en heeft een doorsnede van 0,7-1,1 cm. Er zijn vier kroonblaadjes, die ingekeept zijn. De kroonblaadjes zijn langer dan de kelkblaadjes. De bloem bevat veel meeldraden.

De bloemen vormen losse bijschermen op lange, slanke stelen. De tormentil bloeit van mei tot augustus of september.

De bladeren zijn driedelig. De grondstandige bladeren hebben een lange steel, de bovenste bladeren zijn zittend of kortgesteeld. Elk blad bestaat uit drie deelblaadjes, die omgekeerd eirond zijn en grofgetand. De steunblaadjes zijn bladachtig en handvormig gelobd.

De tormentil draagt hoofdjes van vruchtjes.

Plantengemeenschap

Tormentil is een kensoort voor de klasse van de heischrale graslanden (Nardetea).

Gebruik

De dikke wortel is zowel als medicijn tegen bloedingen, als voedsel, en als rode verf voor leer gebruikt.

Externe link

license
cc-by-sa-3.0
copyright
Wikipedia-auteurs en -editors
original
visit source
partner site
wikipedia NL

Tormentil: Brief Summary ( Dutch; Flemish )

provided by wikipedia NL

Tormentil (Potentilla erecta) is een plant uit de rozenfamilie (Rosaceae). Hij heeft liggende, maar niet wortelende stengels en bereikt een lengte van 10-30 cm. De soort komt voor op zandgronden, in moerassen en in het duingebied.

De bloem is geel en heeft een doorsnede van 0,7-1,1 cm. Er zijn vier kroonblaadjes, die ingekeept zijn. De kroonblaadjes zijn langer dan de kelkblaadjes. De bloem bevat veel meeldraden.

De bloemen vormen losse bijschermen op lange, slanke stelen. De tormentil bloeit van mei tot augustus of september.

De bladeren zijn driedelig. De grondstandige bladeren hebben een lange steel, de bovenste bladeren zijn zittend of kortgesteeld. Elk blad bestaat uit drie deelblaadjes, die omgekeerd eirond zijn en grofgetand. De steunblaadjes zijn bladachtig en handvormig gelobd.

De tormentil draagt hoofdjes van vruchtjes.

license
cc-by-sa-3.0
copyright
Wikipedia-auteurs en -editors
original
visit source
partner site
wikipedia NL

Tepperot ( Norwegian )

provided by wikipedia NN

Tepperot er ei plante i rosefamilien som er utbreidd i Europa og Asia. Ho er vanleg på næringsfattig grunn over det meste av Noreg, men sjeldnare lengst i nord. På Hardangervidda er tepperota funnen opp til 1320 moh.

 src=
Botanisk illustrasjon av tepperot.

Planta har ein tjukk klumpete jordstengel med granne stenglar og 3-kopla blad. Stengelblad om lag utan hår. Fire kronblad, litt lengre enn begerblada, nedst med mørkgul flekk. Blomstringstida omkring juni.

Kjelder

  • Johannes Lid: Norsk-svensk-finsk flora. Det Norske Samlaget, 1985.
license
cc-by-sa-3.0
copyright
Wikipedia authors and editors
original
visit source
partner site
wikipedia NN

Tepperot: Brief Summary ( Norwegian )

provided by wikipedia NN

Tepperot er ei plante i rosefamilien som er utbreidd i Europa og Asia. Ho er vanleg på næringsfattig grunn over det meste av Noreg, men sjeldnare lengst i nord. På Hardangervidda er tepperota funnen opp til 1320 moh.

 src= Botanisk illustrasjon av tepperot.

Planta har ein tjukk klumpete jordstengel med granne stenglar og 3-kopla blad. Stengelblad om lag utan hår. Fire kronblad, litt lengre enn begerblada, nedst med mørkgul flekk. Blomstringstida omkring juni.

license
cc-by-sa-3.0
copyright
Wikipedia authors and editors
original
visit source
partner site
wikipedia NN

Tepperot ( Norwegian )

provided by wikipedia NO

Tepperot (Potentilla erecta) er ei flerårig mure i rosefamilien.

Tepperot blir fra 10 til 30 cm høy. Den skiller seg fra andre murer ved å kun ha fire kronblad, i motsetning til de andre murene som har fem. På grunn av at tepperot kun har fire kronblad, har den tidligere blitt klassifisert til en egen slekt (Tormentilla). Blomstene er gule og blomstrer fra mai til september. Stengler er opprette og tynne. Stengelblad store og trekobla med store tanna øreblad, på grunn av de store øreblada kan det se ut som bladene er femkobla. Rota er tjukk og inneholder en rød saft.

Tepperota er utbredt i hele Europa samt i Kaukasus og nordvest i Afrika. I Norge er den vanlig nord til Troms, sjelden lenger nord. På Hardangervidda vokser den helt opp til 1300 moh. Tepperota vokser i skog, slåtteeng og beitemark, myr og hei.

Salver laget av den tørkede rota har blitt brukt til å helbrede sykdommer og lidelser, hovedsakelig blødninger og diaré. Den har også blitt brukt som matkilde i uår og til å farge lær rødt. Navnet "teppe" betyr "tette", med andre ord planten "tetter" sår og løs avføring.

Eksterne lenker

license
cc-by-sa-3.0
copyright
Wikipedia forfattere og redaktører
original
visit source
partner site
wikipedia NO

Tepperot: Brief Summary ( Norwegian )

provided by wikipedia NO

Tepperot (Potentilla erecta) er ei flerårig mure i rosefamilien.

Tepperot blir fra 10 til 30 cm høy. Den skiller seg fra andre murer ved å kun ha fire kronblad, i motsetning til de andre murene som har fem. På grunn av at tepperot kun har fire kronblad, har den tidligere blitt klassifisert til en egen slekt (Tormentilla). Blomstene er gule og blomstrer fra mai til september. Stengler er opprette og tynne. Stengelblad store og trekobla med store tanna øreblad, på grunn av de store øreblada kan det se ut som bladene er femkobla. Rota er tjukk og inneholder en rød saft.

Tepperota er utbredt i hele Europa samt i Kaukasus og nordvest i Afrika. I Norge er den vanlig nord til Troms, sjelden lenger nord. På Hardangervidda vokser den helt opp til 1300 moh. Tepperota vokser i skog, slåtteeng og beitemark, myr og hei.

Salver laget av den tørkede rota har blitt brukt til å helbrede sykdommer og lidelser, hovedsakelig blødninger og diaré. Den har også blitt brukt som matkilde i uår og til å farge lær rødt. Navnet "teppe" betyr "tette", med andre ord planten "tetter" sår og løs avføring.

license
cc-by-sa-3.0
copyright
Wikipedia forfattere og redaktører
original
visit source
partner site
wikipedia NO

Pięciornik kurze ziele ( Polish )

provided by wikipedia POL
 src=
Pokrój
 src=
Kwiat

Pięciornik kurze ziele[2] (Potentilla erecta) – gatunek byliny należący do rodziny różowatych (Rosaceae Juss.). Nazwy zwyczajowe: pięciornik kurzyślad, kurze ziele[3], panieński korzeń, pięciornik czteropłatkowy, pięciornik leśny[4]. Rodzime obszary jego występowania to Europa i Azja, rozprzestrzenił się również w Ameryce Północnej[5]. W Polsce jest pospolity na całym obszarze.

Morfologia

Łodyga
Wzniesiona, podnosząca się lub pokładająca, widlasto rozgałęziona. Wysokość 10-30 cm. Cała owłosiona.
Liście
Odziomkowe mają długie ogonki i składają się z 3–5 podługowato jajowatych, grubo ząbkowanych listków. Wyrastają one wczesną wiosną, podczas kwitnienia już zwykle obumierają. Liście łodygowe są 3-listkowe, o listkach karbowanych, krótkoogonkowe lub siedzące i mają duże przylistki. Liście są przylegająco owłosione.
Kwiaty
Drobne, wyrastające pojedynczo na długich szypułkach z wierzchołków łodygi lub kątów liści. Mają średnicę 1 cm, składają się z 4 płatków (inaczej niż u innych gatunków pięciornika, które mają 5 płatków), kielich 4-działkowy, 16 pręcików i liczne słupki na miseczkowatym dnie kwiatowym. Żółte płatki korony o odwrotnie jajowatym kształcie są na brzegach nieco wycięte.
Owoc
Owocostan składający się z niełupek.
Kłącze
Czarnobrunatne, grube i zdrewniałe, pokryte węzłami, na przekroju poprzecznym ma czerwoną, gwiaździstą plamę. W smaku gorzkie.

Biologia i ekologia

Rośnie w świetlistych lasach liściastych i iglastych, zarówno na glebach suchych jak i na wilgotnych, a nawet na mokrych. Występuje także na miedzach, torfowiskach, pastwiskach. Hemikryptofit występujący zarówno na niżu, jak i wysoko w górach do wysokości 2500 m n.p.m. W Tatrach maksymalnie do 1568 m n.p.m. Wymaga jednak gleb próchniczych i kwaśnych. Roślina kwitnie od czerwca do października, zapylana jest przez błonkówki. Kłącze zawiera dużo garbników (do 20%), z których 90% to pochodne katechiny. Ponadto zawiera saponiny, fenolokwasy, czerwień tormentilową, kwasy organiczne, żywice i inne. W klasyfikacji zbiorowisk roślinnych gatunek charakterystyczny dla klasy (Cl.) Nardo-Callunetea[6].

Zastosowanie

  • Roślina lecznicza:
  • Kłącze znajduje zastosowanie także do produkcji niektórych past do zębów.
  • Dawniej z kłącza wytwarzano barwniki do farbowania tkanin na czerwono i czarno.
  • Termin zbioru: Od kwietnia do maja, od września do października.

Zmienność

Tworzy mieszańce z pięciornikiem rozścielonym.

Przypisy

  1. Stevens P.F.: Angiosperm Phylogeny Website (ang.). 2001–. [dostęp 2010-04-29].
  2. Zbigniew Mirek, Halina Piękoś-Mirkowa, Adam Zając, Maria Zając: Flowering plants and pteridophytes of Poland. A checklist. Krytyczna lista roślin naczyniowych Polski. Instytut Botaniki PAN im. Władysława Szafera w Krakowie, 2002. ISBN 83-85444-83-1.
  3. Janina Szaferowa: Poznaj 100 roślin. Klucz do oznaczania stu gatunków roślin kwiatowych dzikich i hodowlanych. Warszawa: Państwowe Zakłady Wydawnictw Szkolnych, 1970, s. 31.
  4. Aleksander Ożarowski, Antonina Rumińska, Krystyna Suchorska, Zenon Węglarz: Leksykon roślin leczniczych. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Rolnicze i Leśne, 1990. ISBN 83-09-01261-6.
  5. Germplasm Resources Information Network (GRIN). [dostęp 2010-04-28].
  6. Władysław Matuszkiewicz: Przewodnik do oznaczania zbiorowisk roślinnych Polski. Warszawa: Wyd. Naukowe PWN, 2006. ISBN 83-01-14439-4.
  7. Farmakopea Polska X; Ph. Eur. 7.0

Bibliografia

  1. František Činčura, Viera Feráková, Jozef Májovský, Ladislav Šomšák, Ján Záborský: Pospolite rośliny środkowej Europy. Jindřich Krejča, Magdaléna Záborská (ilustracje). Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Rolnicze i Leśne, 1990. ISBN 83-09-01473-2.
  2. Jindřich Krejča, Jan Macků: Atlas roślin leczniczych. Warszawa: Zakł. Nar. im. Ossolińskich, 1989 isbn = 83-04-03281-3.
  3. Anna Mazerant-Leszkowska: Mała księga ziół. Warszawa: Inst. Wyd. Zw. Zawodowych, 1990. ISBN 83-202-0810-6.
  4. Lucjan Rutkowski: Klucz do oznaczania roślin naczyniowych Polski niżowej. Warszawa: Wyd. Naukowe PWN, 2006. ISBN 83-01-14342-8.
  5. Władysław Szafer, Stanisław Kulczyński: Rośliny polskie. Warszawa: PWN, 1953.
  6. Jürke Grau: Zioła i owoce leśne. Reinhard Jung, Bertram Münker. Warszawa: Świat Książki, 1996. ISBN 83-7129-274-0.
license
cc-by-sa-3.0
copyright
Autorzy i redaktorzy Wikipedii
original
visit source
partner site
wikipedia POL

Pięciornik kurze ziele: Brief Summary ( Polish )

provided by wikipedia POL
 src= Pokrój  src= Kwiat

Pięciornik kurze ziele (Potentilla erecta) – gatunek byliny należący do rodziny różowatych (Rosaceae Juss.). Nazwy zwyczajowe: pięciornik kurzyślad, kurze ziele, panieński korzeń, pięciornik czteropłatkowy, pięciornik leśny. Rodzime obszary jego występowania to Europa i Azja, rozprzestrzenił się również w Ameryce Północnej. W Polsce jest pospolity na całym obszarze.

license
cc-by-sa-3.0
copyright
Autorzy i redaktorzy Wikipedii
original
visit source
partner site
wikipedia POL

Potentilla erecta ( Portuguese )

provided by wikipedia PT

Potentilla erecta é uma espécie de planta com flor pertencente à família Rosaceae.

A autoridade científica da espécie é (L.) Raeusch., tendo sido publicada em Nomenclator Botanicus, ed. 3 152. 1797.

Portugal

Trata-se de uma espécie presente no território português, nomeadamente em Portugal Continental e no Arquipélago dos Açores.

Em termos de naturalidade é nativa das duas regiões atrás indicadas.

Protecção

Não se encontra protegida por legislação portuguesa ou da Comunidade Europeia.

Referências

 title=
license
cc-by-sa-3.0
copyright
Autores e editores de Wikipedia
original
visit source
partner site
wikipedia PT

Potentilla erecta: Brief Summary ( Portuguese )

provided by wikipedia PT

Potentilla erecta é uma espécie de planta com flor pertencente à família Rosaceae.

A autoridade científica da espécie é (L.) Raeusch., tendo sido publicada em Nomenclator Botanicus, ed. 3 152. 1797.

license
cc-by-sa-3.0
copyright
Autores e editores de Wikipedia
original
visit source
partner site
wikipedia PT

Sclipeți ( Romanian; Moldavian; Moldovan )

provided by wikipedia RO

Sclipeti Potentila erecta (Tormentilla).

Plantă ierboasă de 15 - 25 cm, perenă, înflorire V - VIII. Crește din zona colinară până în subalpin, la margini de păduri, poieni, pajiști, rariști de pădure, luminișuri, în zone umede, turbării, pe soluri superficiale (decarbonate, acide, turboase, oligotrofe, mezohidrofilă). Preferă solurile calcaroase.

license
cc-by-sa-3.0
copyright
Wikipedia autori și editori
original
visit source
partner site
wikipedia RO

Sclipeți: Brief Summary ( Romanian; Moldavian; Moldovan )

provided by wikipedia RO

Sclipeti Potentila erecta (Tormentilla).

Plantă ierboasă de 15 - 25 cm, perenă, înflorire V - VIII. Crește din zona colinară până în subalpin, la margini de păduri, poieni, pajiști, rariști de pădure, luminișuri, în zone umede, turbării, pe soluri superficiale (decarbonate, acide, turboase, oligotrofe, mezohidrofilă). Preferă solurile calcaroase.

license
cc-by-sa-3.0
copyright
Wikipedia autori și editori
original
visit source
partner site
wikipedia RO

Srčna moč ( Spanish; Castilian )

provided by wikipedia SL

Tormentilla erecta
Tormentilla erecta
Potentilla tormentilla

Srčna moč (znanstveno ime Potentilla erecta) trajnica iz družine rožnic (Rosaceae).

Opis

V višino srčna moč doseže med 10 in 30 cm. Ima močno odebeljeno koreniko, iz katere poganja med 20 in 25 pokončnih stebel, na vrhu katerih rastlina razvije posamičen cvet, ki v premeru doseže med 7 in 11 mm. Cvet ima rumen venec in čašo s štirimi zunanjimi čašnimi listi, ki so na vrhu priostreni. Venčni listi so precej večji od čašnih. Cveti od maja do konca avgusta. Prašniki so rumeni, dolgi med 3 in 6 mm.

Listi so dlanasto deljeni na tri nazobčane suličaste lističe.

Srčna moč je razširjena na zakisanih travnikih, v gozdovih in na šotnih tleh Evrope in Azije.

Uporaba

 src=
Korenika srčne moči

Korenika je grenka in ni užitna, v preteklosti pa so jo uporabljali za barvanje usnja na rdeče.[1]

V ljudskem zdravilstvu so se pripravki iz korenike srčne moči uporabljali proti želodčnemu in črevesnemu katarju. Čaj so uporabljali za čiščenje krvi, pa tudi proti protinu, revmi in sladkorni bolezni ter za zravljenje akutne driske. Pri vnetju mandeljnov, ustne in žrelne votline se čaj uporablja za spiranje in grgranje. Na enak način se čaj uporablja pri krvavečih dlesnih in razjedah v ustih. Pri ekcemih, lišajih, kožnih čirih ter za pospeševanje celjenja ran se uporablja mazilo iz korenike.[2]

Koreniko se za zdravilstvo nabira spomladi ali jeseni. Nato se na hitro posuši in stre v prah, ki se nato uprabi za čaj ali mazilo. Korenika je tudi ena glavnih sestavin nemške grenčice, imenovane Blutwurz.[3]

Reference

  1. Lund, K. and Rimpler, H. (1985) Deutsche Apotheke Zeitung 125 (3), 105.
  2. "SRČNA MOČ (Potentilla erecta, tormentilla)". Zdrav planet. 2008-11-07. Pridobljeno dne 2013-06-30.
  3. "Blutwurz". Bayerisches Staatsministerium für Ernährung, Landwirtschaft und Forsten. Pridobljeno dne 2011-06-04.
Wikimedijina zbirka ponuja več predstavnostnega gradiva o temi: Srčna moč
license
cc-by-sa-3.0
copyright
Avtorji in uredniki Wikipedije
original
visit source
partner site
wikipedia SL

Srčna moč: Brief Summary ( Spanish; Castilian )

provided by wikipedia SL

Srčna moč (znanstveno ime Potentilla erecta) trajnica iz družine rožnic (Rosaceae).

license
cc-by-sa-3.0
copyright
Avtorji in uredniki Wikipedije
original
visit source
partner site
wikipedia SL

Blodrot ( Swedish )

provided by wikipedia SV

Blodrot (Potentilla erecta) tillhör fingerörterna och är en art i familjen rosväxter.

Namnet

Etymologi

Trivialnamnet "Blodrot" antyder den användning som växten av gammalt haft som astringerande (sammandragande) medel för att dämpa blödningar.[källa behövs]

Potentilla kommer av latin potentia, vilket betyder kraft och antyder växtens förmåga som läkemedel.

Erecta antyder att växten är upprättstående, men samma art kan trots namnet också förekomma krypande på marken.

Latin tormentum betyder smärta; tormentilla är medeltidslatin och feminin diminutiv av tormentum och kan då förstås ungefär som "småont".

Namnförbistring[1]

Det finns en växt som på engelska kallas Blood Root, men i Nordamerika (ej i Storbritannien) är den något annat än svenskans blodrot. Frågan är komplex, eftersom man menar skilda arter i Storbritannien resp Nordamerika. Blood Root i Nordamerika avser Sanguinara canadensis. L. Den är direkt giftig och dess effekter liknar opiumvallmon, Papaver somniferum. Den amerikanska Blood Root kallas där även Tetterwort.

Nu växer Tetterwort även i Storbritannien, men där menar man med detta namn inte Sanguinara canadensis utan Chelidonum majus, Greater Celandine (skelört).

Det finns alltså stora möjligheter till artförväxlingar, när man ska hitta motsvarigheten till Blodrot i dessa länder.

Andra namnvariationer

Synonymer:
Potentilla silvestris Neck.
Potentilla tormentilla Scop.
Tormentilla erecta L.

Alternativa svenska namn:
– Blogrot
– Johannisrot
– Rödrot

Utländska alternativnamn för Potentilla erecta[2]

Växten har fått många konventionella namn. Här följer en sammanställning för språklig jämförelse. (Listans namn är tillägg till det som finns uppräknat i artiklarna under "andra språk". Namn som förekommer i de artiklarna upptas inte här.)

Språk Namn Danska Opret Potentil, Tormentil Engelska Bloodroot, Erect cinquefoil, Septifoil, Shepherd's knot, Tormentil Färöiska Børkumura, Børkuvisa Isländska Bloðmura, Engjamura Litauiska Eredei pimpó Nederländska Tormentil, Zevenblad Norska Blodrot, Munnskåldrot, Tepperot[3], Tesoleie, Tormentille Portugisiska Consolda-vermelha Potentila Potentilha Quinquefólio Cinco-em-rama Sete-em-rama Solda Tomentilha Tomentina Tormentila Tormentilha Tormentina. [4] Tjeckiska Mochna nátržnik Tyska Aufrechtes Fingerkraut, Blutwurz, Dilledapp, Gemeiner Tormentil, Heideckern, Natternwurz, Rotwurz, Ruhrwurz, Siebenfinger, Tormentil, Tormentilwurz, Tormentilwurzel (alternativ stavning Tormentillwurzel) Vepsiska Kohtaiduzjur'

Allmänna egenskaper

Blodrot har tvåkönade blommor och är flerårig. Den blir 10…40 cm hög och finns över hela Norden, i Finland dock enbart på Åland. Den är allmän i norra Europa, Kaukasus och nordvästra Afrika.

 src=
Blodroten nöjer sig med näringsfattig mark. Här växer den i rena gruset.

Den föredrar sur jordmån (lågt pH-värde) och trivs bäst på naturliga ängar, både lundar och ängsbackar, samt i hagmark och till och med inne i barrskog; den går även upp på fjällen, högt ovan trädgränsen. Trots namnet erecta (upprättstående) förekommer blodrot även krypande på marken, där den bildar revor (utlöpare), som hos blodrot dock inte är jordslående.

Blodrotens egenskap att nöja sig med mager mark har gjort att den vid jordmånsinventeringar tagits som indikator på vad som menas med näringsfattig mark.[5]

Den gula blomman, ca 1 cm i diameter, avviker från släktets vanliga typ genom 4-taliga foder- och kronbladskretsar och har vanligen 16 ståndare, men det förekommer även exemplar med något färre eller något fler. Övriga Potentilla-arter har fem kronblad. I sällsynta fall kan antalet kronblad vara fem eller sex mutation. Kronbladen har ett tydligt hack vid toppen. Foderbladen är smala och något kortare än kronbladen och syns mellan dessa. Varje blomma sitter på sin egen stängel.

I Sverige blommar blodrot juni-augusti. Varje blomma har 2 till 8 frukter i form av oätliga nötter. Något naturens hjälpmedel att sprida dessa finns inte, utan nöten gror, där den råkat falla. Det innebär att blodrot växer fläckvis i ruggar.

Bladen är flikiga och i stjälkens nedre del långskaftade. Skaftlängden avtar successivt högre upp för att nästan helt försvinna närmast toppen. Stjälken är småhårig. Bladen är i grunden uppdelade i 3 småblad, men stiplerna är ganska bladliknande, så man kan förledas tro att bladet är fem-flikigt. (Jämför engelskans cinquefoil, som egentligen är franska: Femblad. Namnformerna siebenfinger, sjufinger, och septifoil, sju-blad, som också förekommer, är svårare att förklara utseendemässigt.) Bladens ovansida är gräsgrön och blank; undersidan något ljusare.

Potentilla erecta2.jpg

Den tjocka, oformliga jordknölen är försedd med många långa rottrådar. Om jordstammen skärs av är snittet blekgult, men den saft som flyter ut blir under påverkan av luften blodröd, därav växtens namn.

Användningsområden

Namnet antyder den användning, som blodrot av gammalt haft som astringerande (sammandragande) medel för att dämpa blödningar. Växten kallas därför ibland "blodstilla". Detta folkliga namn används emellertid även på en annan art: Sanguisorba officinalis L, blodtopp med liknande astringerande egenskap.

Jordstammen är ätlig (nödbröd). Samerna utnyttjar blodrotens innehåll av garvämnen för garvning av skinn; som önskvärd biverkan blir skinnet rött p.g.a. blodrotens innehåll av färgämne.

Blodrot används även som brännvinskrydda, varvid drycken blir röd. I Bayern är en kommersiellt tillverkad dryck Blutwurz lokal specialitet. Den drickes efter en måltid som s.k. digestiv (underlättar matsmältningen).

Medicinalväxt

Antikens greker och romare kände inte till blodrotens medicinska egenskaper. Första i Sverige publicerade fynd var i Olof Rudbecks Catalogus plantarum 1658, men växten var känd långt tidigare. Ända sedan medeltiden har blodrot använts medicinskt mot en rad åkommor. Arvid Månsson Rydaholm uppger 1642 att blodrot har "26 dygder." [6]

Listan nedan upptar några av dessa, men har också utökats med en del åkommor som nutida alternativmedicin hävdar blodrot är bra för.

Skolmedicinen kan tänkas ha avvikande mening om en del av listans åkommor.

Blodrot ansågs även ha magiska egenskaper, vilket bl a hade stöd i signaturläran. Denna föreskrev bl a att "ont ska fördrivas med ont". Detta innebar att blodrotens blodstillande egenskaper kunde användas även för att framkalla en blödning, vilket följande råd ur en gammal örtabok[7] ger prov på:

Om en jungfru ej har sin månadsrening (menstruation), bränn då en karlskjorta till pulver. Blanda detta med lika mycket pulver av blodrot och taklök samt olja av vitliljan, samt giv henne.

Inom folkmedicinen användes den luktlösa roten i torkat tillstånd och kallades på apoteken Rhizoma tormentillæ (av latin Rhizoma = rot och tormentum = smärta). Detta är upphovet till att blodrot också fått det alternativa namnet Tormentilla. Detta slår igenom även på namnen på flera av de ingående verksamma ämnena.

Rhizoma tormentillæ ingick i svenska farmakopén ända till 1946 och användes i salvor (stypticum) och som dryck genom infusion. På apoteken fanns då även ett spritextrakt, tinctura tormentillæ (av latin tinctura = färgning)

Rekommenderad kur för att stoppa diarré är avkok på 30 g torkad blodrot i 1 l vatten och intagande av 3 à 4 koppar därav.

Egenskapen att stoppa diarré har gett upphov till att växten folkligt benämnts Rännsketstilla (ibland stavat Rännskietstilla).[8] Det namnet använde redan Olof Rudbeck 1685.

Den medicinska effekten beror till en del på att roten innehåller garvämnen, som är anledningen till den astringerande verkan, som kan vara förmånlig vid vissa sjukdomstillstånd. Dessutom innehåller blodrot en hel rad ämnen, som på ett eller annat sätt kan ha medicinsk effekt.

Biverkningar

Kontraindikation är närvaro av bl a järn, koppar, vismut eller jod, som reagerar med garvämnena och minskar deras effekt. Vissa nutida läkemedel kan också förta verkan av blodrot.[9]

Vid upprepat intag av blodrotpreparat i stora mängder kan tanninet ge magbesvär, i svåra fall t o m magsår.

Verksamma ämnen

Referenser och noter

  1. ^ Bloodroot
  2. ^ Liberherbarum II
  3. ^ Teppe är att täppa, stoppa (blödning och diarré)
  4. ^ Potentilla erecta (L.) Raeusch. 2015-06-18
  5. ^ Blutwurz
  6. ^ Den virtuella floran - Blodrot
  7. ^ Carl Lindh: Huus-apoteek och läkiebook", 1675
  8. ^ Skita: Rännsketstilla i Johan Ernst Rietz, Svenskt dialektlexikon (1862–1867)
  9. ^ Det Bästa: Örtmedicin och växtmagi. ISBN 91-7030-073-9

Källor

(utöver referenserna ovan)

  1. Alternativmedicin
  2. Sammanställning av spridda uppgifter från andra språkversioner av Wikipedia

Externa länkar

license
cc-by-sa-3.0
copyright
Wikipedia författare och redaktörer
original
visit source
partner site
wikipedia SV

Blodrot: Brief Summary ( Swedish )

provided by wikipedia SV

Blodrot (Potentilla erecta) tillhör fingerörterna och är en art i familjen rosväxter.

license
cc-by-sa-3.0
copyright
Wikipedia författare och redaktörer
original
visit source
partner site
wikipedia SV

Перстач прямостоячий ( Ukrainian )

provided by wikipedia UK

Практичне використання

Лікарська, харчова, танідоносна, фарбувальна й косметична рослина.

 src=
Перстач прямостоячий
 src=
Кореневища Potentilla erecta

У науковій медицині застосовують кореневища перстачу прямостоячого — Rhizoma Tormentillae, які містять дубильні речовини (до 31 %), кристалічний ефір торментол, глікозиди, хінну та елагову кислоти, флобафени, смолу, крохмаль. Кореневища використовують як в'яжучий, кровоспинний і бактерицидний засіб, при запальних процесах шлунково-кишкового тракту, при шигельозі, легеневих, кишкових і маткових кровотечах, зовнішньо — при опіках, екземах та інших нашкірних хворобах; при запальних процесах слизових оболонок рота.

У народній медицині кореневища застосовують при хворобах шлунка, нирок, печінки, як кровоспинний засіб при внутрішніх кровотечах, хворобах серця і легень, а також від цинги.

У гомеопатії використовують спиртовий екстракт кореневища.

У ветеринарії застосовують водні настої як кровоспинний засіб. Висушені кореневища перстачу прямостоячого багаті на крохмаль, перемеленими їх застосовують як специфічну домішку до борошна. Сирі кореневища використовують як приправу або сировину для різноманітних страв.

У лікеро-горілчаному виробництві корені використовують для приготування горілок і лікерів, які мають лікувальне значення. Широко застосовують їх також і в рибоконсервній промисловості. Кореневища дають чорну фарбу, тому їх використовують для дублення шкур.

У косметиці застосовують мазь з кореневищ як зм'якшувальний засіб для сухої шкіри, для загоєння ран на руках, ногах і губах, порошок з кореневища — для чищення зубів.

Перстач білий використовують у народній медицині при опущеннях матки, порошком присипають нариви. Перстач сріблястий має в'яжучі і кровоспинні властивості, у народній медицині застосовують при захворюваннях горла та при бронхіальній астмі.

У харчуванні

Бульбоподібні кореневища багаті на крохмаль і білок. Висушені й перемелені, вони здатні замінити зернове борошно, а крохмаль із кореневища — чудова сировина для найрізноманітніших страв і приправ.

На півночі України та в Білорусі борошно з кореневища додають до житнього борошна під час випічки хліба чи коржів, змішуючи рівні частки.

Викопують їх пізно восени або напровесні, одразу після розтавання ґрунту. Їх ретельно миють, очищаючи від дрібних корінців та коричневої шкірки, розрізають упродовж. Спочатку шматки підсушують на повітрі, а потім у печах. Для одержання круп молоти кореневища треба кілька разів, пропускаючи через м'ясорубку.[1]

Збирання, переробка та зберігання

Збирають кореневища восени або рано навесні, викопуючи лопатами або виорюючи плугами. Вибирають, струшують землю, обрізують гнилі та пошкоджені частини і миють у холодній воді.

Після пров'ялювання на повітрі сушать на горищах, під наметами або в сушарках при температурі 50—60 °C, розстилаючи їх тонким шаром на папері, тканинах.

Сухі кореневища пакують у мішки або тюки вагою по 50 або 75 кг і зберігають у сухих прохолодних приміщеннях. Строк зберігання — до шести років.

Див. також

Література

Примітки

  1. М. Л. Рева, Н. Н. Рева Дикі їстівні рослини України / Київ, Наукова думка, 1976 — 168 с. — С.82

Джерела


Commons
Вікісховище має мультимедійні дані за темою: Перстач прямостоячий
license
cc-by-sa-3.0
copyright
Автори та редактори Вікіпедії
original
visit source
partner site
wikipedia UK

Potentilla erecta ( Vietnamese )

provided by wikipedia VI

Potentilla erecta là loài thực vật có hoa trong họ Hoa hồng. Loài này được (L.) Raeusch. miêu tả khoa học đầu tiên.[1]

Hình ảnh

Chú thích

  1. ^ The Plant List (2010). Potentilla erecta. Truy cập ngày 11 tháng 6 năm 2013.

Liên kết ngoài


Bài viết liên quan đến tông Ủy lăng này vẫn còn sơ khai. Bạn có thể giúp Wikipedia bằng cách mở rộng nội dung để bài được hoàn chỉnh hơn.
license
cc-by-sa-3.0
copyright
Wikipedia tác giả và biên tập viên
original
visit source
partner site
wikipedia VI

Potentilla erecta: Brief Summary ( Vietnamese )

provided by wikipedia VI

Potentilla erecta là loài thực vật có hoa trong họ Hoa hồng. Loài này được (L.) Raeusch. miêu tả khoa học đầu tiên.

license
cc-by-sa-3.0
copyright
Wikipedia tác giả và biên tập viên
original
visit source
partner site
wikipedia VI

Лапчатка прямостоячая ( Russian )

provided by wikipedia русскую Википедию
Не следует путать с лапчаткой прямой (Potentilla recta).
 src=
Лапчатка прямостоячая. Почтовая марка Фарерских островов 1988 года выпуска

В 1988 году почтовое ведомство Фарерских островов выпустило набор четырёх марок с изображением цветковых растений. Среди них была марка с изображением лапчатки прямостоячей.

Примечания

  1. Об условности указания класса двудольных в качестве вышестоящего таксона для описываемой в данной статье группы растений см. раздел «Системы APG» статьи «Двудольные».
  2. 1 2 Блинова К. Ф. и др. Ботанико-фармакогностический словарь : Справ. пособие / Под (недоступная ссылка) ред. К. Ф. Блиновой, Г. П. Яковлева. — М.: Высш. шк., 1990. — С. 204. — ISBN 5-06-000085-0.
  3. По данным сайта GRIN (см. раздел Ссылки).
  4. Барабанов Е. И. Ботаника: учеб. для студ. высш. учеб. заведений. — М.: Издат. центр «Академия», 2006. — С. 289. — 448 с. — ISBN 5-7695-2656-4.
  5. 1 2 Атлас лекарственных растений СССР / Под ред. Цицина Н. В.. — М.: Медгиз, 1962. — С. 286. — 704 с. (недоступная ссылка)
  6. Губанов И. А. и др. Дикорастущие полезные растения СССР / отв. ред. Т. А. Работнов. — М.: Мысль, 1976. — С. 173—174. — 360 с. — (Справочники-определители географа и путешественника).
license
cc-by-sa-3.0
copyright
Авторы и редакторы Википедии

Лапчатка прямостоячая: Brief Summary ( Russian )

provided by wikipedia русскую Википедию
Не следует путать с лапчаткой прямой (Potentilla recta).  src= Лапчатка прямостоячая. Почтовая марка Фарерских островов 1988 года выпуска

В 1988 году почтовое ведомство Фарерских островов выпустило набор четырёх марок с изображением цветковых растений. Среди них была марка с изображением лапчатки прямостоячей.

license
cc-by-sa-3.0
copyright
Авторы и редакторы Википедии