Tengmalm hontza (Aegolius funereus) strigidae familiako hegazti harraparia da[1]. Izena Peter Gustaf Tengmalm, suediar naturalistaren omenezkoa du.
Ipar Amerika eta Eurasian nahiko banapen orokorra eta zabala duen arren, Euskal Herrian oso banaketa txikia duen hontza dugu hau. Izan ere, Nafarroako altitude handiko gune zehatz batzuetan soilik aurki dezakegu. Gainera, bizitza guztiz gautarra duenez gero, ikusteko nahiko zaila izaten da. Neguan berriz, berezki emeak eta gazteak sakabanatzerakoan, Euskal Herriko beste hainbat gunetan azaldu daiteke beraien ohiko gunetatik at.
Tengmalm hontzak zazpi azpiespezie ditu:
Mozolo arruntaren neurriko hegazti txiki eta buru handia da. 22-27 cmko luzera eta 50-62 cmko hego luzera ditu[2]. Arrek 90-120 gramo bitarteko pisua dute eta emeak, berriz, handiagoak dira, 120-210 gramo bitarteko pisua edukiz. Begi handi eta horiak ditu, harridura espresioa ematen diotenak, eta bekain jasoak, zuri eta zabalak. Aurpegiko diskoak sakonak dira, eta gainaldean ertz beltza dute. Ale helduek lumadi marroia dute, orban zuri eta txikiz zipriztindua. Ale gazteak, berriz, ilunagoak dira, marroi-kaoba kolorekoak, eta bekain zuriak askoz ere nabariagoak dira hauetan.
Geldirik dagoenean gorputza nahiko postura tentean izaten du. Oso hegaldi ondulatua dauka[2].
Ipar Hemisferioko baso borealetako biztanlea da. Erdialdeko eta hegoaldeko Europako mendiguneetan populazio isolatu batzuk daude. Europan, Eskandinabian eta erdialdeko Europako, Pirinioetako eta hegoaldeko Greziako mendietan umatzen da. Espainian, bere presentzia Pirinioetara mugatzen da, non 1700 eta 2300 metro bitarteko altitudeko konifero-basoetan aurkitzen den.
Euskal Herrian oso banapen zehatza du: Larran (Belagua) soilik agertzen da, 1700 metrotik gorako altitudean, pinu beltzen basoetan[3].
Ipar hemisferioko izei gorri, laritz, izei edota pinuen baso borealetan bizi da[2]. Pirinioetan, bereziki, pinu beltz (Pinus uncinata) baso subalpetarretan, 1700-2300 metro bitarteko altitudean. Arango bailaran baso hostogalkor eta mistoetan aurkitu da, 800 metrotik gora[4].
Batez ere ugaztun txikiak (saguak, Microtus generoko lursaguak, satitsuak) jaten ditu. Batzuetan hegazti txikiak, ornogabe handiak edota narrastiak ere harrapa ditzake[2].
Urtarrilean hasten da arra eztei-kanta egiten, eta habia egiteko toki egokia bilatzen. Zuhaitzen zuloetan edo okil beltzen habia zaharretan kumatzen ohi dira. Apiril edo maiatz aldean 3-7 arrautz erruten ditu emeak, eta 25-32 egunez inkubatzen ditu, emeak soilik. Txitoak, batez ere, emeak zaintzen ditu eta arra janaria ekartzeaz arduratzen da. 28-36 egunekin umeak habiatik irteten hasten dira, baina bost-sei aste igaro arte ez dira erabat beren eskukoak izanen[2].
Bizitza gautarra du, baina umatze sasoian egunsentian ere ibiltzen dira ehizean, txitaldia bazkatu ahal izateko. Sedentarioa bada ere, ume eta emeek jokabide nomada izan dezakete janaria urritzen delarik[2].
Tengmalm hontza (Aegolius funereus) strigidae familiako hegazti harraparia da. Izena Peter Gustaf Tengmalm, suediar naturalistaren omenezkoa du.
Ipar Amerika eta Eurasian nahiko banapen orokorra eta zabala duen arren, Euskal Herrian oso banaketa txikia duen hontza dugu hau. Izan ere, Nafarroako altitude handiko gune zehatz batzuetan soilik aurki dezakegu. Gainera, bizitza guztiz gautarra duenez gero, ikusteko nahiko zaila izaten da. Neguan berriz, berezki emeak eta gazteak sakabanatzerakoan, Euskal Herriko beste hainbat gunetan azaldu daiteke beraien ohiko gunetatik at.
