O reo,[1][2] Salmo trutta truta, é un peixe anádromo da familia dos salmónidos; trátase dunha das formas de Salmo trutta, ou subespecie, segundo os autores.[3]
Considérase que é a forma raíz da especie Salmo trutta.
Ademais de como reo, esta forma ou subespecie coñécese co nome de troita maresa.[4]
Algúns chamárona tamén troita asalmoada, debido á súa forma de vida semellante á do salmón, porén hoxe en día este termo refírese a unha forma cultivada da troita arco da vella (Oncorhynchus mykiss).[4]
A súa característica máis chamativa é o seu corpo alargado, con forma de torpedo. Os flancos son de cor gris prateada ou gris verdosa; o ventre é branco.
Ao igual que todos os salmónidos ten unha aleta adiposa no lombo.
Aliméntase principalmente de pequenos peixes e invertebrados.
A subespecie foi descrita por primeira vez en 1758 por Linneo na 10ª edición do seu Systema Naturae.
Ao longo do tempo foi coñecida por numerosísimos sinónimos:[3]
E aínda hoxe está en discusión a taxonomía da especie Salmo trutta.
Bioloxicamente a troita común ou de río e o reo forman parte dunha mesma especie, Salmo trutta: son formas ecolóxicas ou morfotipos da mesma especie, pero o reo presenta comportamentos que se asemellan máis aos do salmón (Salmo salar). O reo desova nos ríos para despois volver ao mar a buscar o alimento, como fai o salmón. Porén, o reo á capaz de alimentarse tamén en auga doce (algo que non fai o salmón). Ademais, a súa migración ao mar é menos intensa que a do salmón, xa que o reo non adoita afastarse moito dos ríos, sendo habitual nas zonas máis costeiras. Por outro lado, a súa aparencia física é moi similar á da troita, polo que en ocasións resulta moi complicado diferenciar entre ambos os peixes, sobre todo se os exemplares foron capturados no mesmo río (de feito, en estudos realizados en Galicia comprobouse a existencia de maiores diferenzas xenéticas entre reos de distintos ríos que entre troitas e reos dun mesmo río).[5]
Se o reo acaba de chegar ao río presenta unha coloración prateada que o diferenza, pero se leva xa en auga doce certo tempo, esta coloración prateada vai desaparecendo, facéndose cada vez máis semellante á da troita, e facendo a súa distinción moi complicada (de feito existen exemplares nos que resulta practicamente imposible saber se se trata dun reo ou dunha troita).[5]
O reo caracterízase polo seu corpo alongado, en forma de torpedo, e coa aleta dorsal erecta. A cabeza é máis pequena, comparativamente) que á da troita.
A súa coloración máis común é, no dorso e nos flancos, gris prateada ou gris verdosa, con abundantes pequenas manchas negras, non bordeadas de aréolas abrancazadas (nin con manchas vermellas, sobre todo cando entra nos ríos) como a troita de río; o ventre é abrancazado. Sobre o dorso presenta unha banda estreita (como unha raia) de cor escura.
A aleta caudal é pouco escotada.
Normalmente os reos son máis grandes que as troitas. O seu tamaño medio é de 60 cm de lonxitude, pero en condicións de vida favorábeis pode chegar até os 130 cm, e pesar até os 20 kg. Aos 6 ou 7 anos pode alcanzar pesos de entre 3 a 4 kg; estes exemplares son os que se pescan normalmente e, sen dúbida, son os de máis calidade.
Ao igual que todos os salmónidos, o reo ten unha aleta adiposa situada entre a aleta dorsal e a caudal.
Os reos teñen os dentes como os da troita, é dicir, no maxilar, nos premaxilares, na lingua e no vómer, pero os do vómer son distintos que os da troita. Neste óso leva tres dentes transversais e un lonxitudinal, mentres que a troita común leva unha fileira de tres dentes transversais e dúas fileiras de dentes lonxitudinais.[4]
Algúns trazos que poden servir para diferenciar o reo da troita son os seguintes:[5]
O reo distribúese nas costas do Atlántico nororiental, nos mares do Norte, Branco e Báltico, chegando polo norte desde a baía de Chosha (no mar de Barents en Rusia) até as rías galegas (España), polo sur, encontrándose tamén en Islandia, Escandinavia e nas desembocaduras dos ríos máis setentrionais da Gran Bretaña. Así mesmo habita no Mediterráneo até os mares Negro e Caspio, remontando os ríos Danubio e Volga.[6]
É unha especie moi adaptábel e ecoloxicamente plástica, que se pode encontrar tanto en aguas superficiais como en profundas, e de baixa salinidade. Habita no mar, preto da costa, e sobe polos ríos para desovar, cousa que fai no verán, sobre todo en agosto. Polos ríos sobe até onde pode subir, é dicir, até os encoros. A diferenza do salmón, que xeralmente non come nos ríos, onde unicamente vai desovar, o reo aliméntase tanto no mar como nos ríos. Outra diferenza entre estas especies é que o salmón normalmente non volve ao mar despois da desova (ás veces si volve, pero desde logo non vive como o reo na costa preto do río, senón que volve cruzar o Atlántico), mentres que o reo si volve unha e outra vez aos ríos.[4]
A partir de outubro, e até xaneiro, as femias poñen entre 1.000 e 2.000 ovos, dependendo do peso. A desova faise en pequenos ocos na grava do fondo. Os ovos son de cor amarela-alaranxada. Ao chegar a primavera, despois de 70 a 120 días da desova, os ovos eclosionan. As crías pasan entre un e cinco anos no río.[4][5]
Os reos xuvenís, chamados zancados, permanecen sempre ocultos en lugares profundos, pozas, entre pedras, raíces, ou árbores caídas.
Despois da súa primeira estancia no río baixan para o mar, e regresan despois de dous ou tres anos ao río para desovar.
Antes de ir para o mar prodúcese o chamado esguinado, que é un cambio fisiolóxico que se produce para soportar o cambio osmótico que representa o cambio do medio fluvial ao medio mariño. Este esguinado tamén se chama esmoltificación.[4][5]
Aliméntase principalmente de pequenos peixes (incluídos outros reos e troitas), anfibios e as súas larvas (como os cágados), insectos e as súas larvas (efemerópteros, dípteros e tricópteros) crustáceos e outros invertebrados. No mar come crustáceos, luras e outros cefalópodos e toda clase de invertebrados.[5]
Pode chegar a vivir até os vinte anos, pero o normal é que viva entre 8 e 10 anos.[4]
Segundo a UICN o estado de conservación desta subespecie en estado silvestre é de LC (preocupación menor). Porén, moitas das súas pobacións declinaron considerabelmente debido á contaminación.[6]
Galicia é a comunidade española na que existe unha maior presenza deste peixe, é a "terra dos reos" por excelencia.[5] Pódese pescar nos ríos Miño, Tambre, Sor, Eume, Mandeo e outros, sempre preto das desembocaduras.[4]
Os individuos xuvenís, que aínda non baixaron ao mar (chamados zancados polos pescadores), a pesar de que en determinados momentos poden ser moi numerosos, carecen de valor para o pescador deportivo, xa que non presentan resistencia ningunha cando son capturados (e, ademais, a súa carne carece practicamente de valor gastronómico). É no regreso destes exemplares ao río (entre un e dous anos despois de viviren no mar), cando se converten nun auténtico reto para o pescador.[5]
O reo péscase sobre todo con dúas modalidades: con mosca e con risco. O risco é un cebo ou carnada artificial especialmente pensado para a pesca do reo. Foi desenvolvido polos pescadores galegos, país que, cono quedou dito, é a terra dos reos por excelencia. Inventouse hai xa anos, aínda que nos nosos días poden encontrarse riscos en case calquera tenda especializada en pesca en toda España, xa que resultou igualmente eficaz para a pesca do black-bass (Micropterus salmoides).[7]
O risco consiste esencialmente nun corpo de plástico atravesado por unhas fibras ríxidas e armado cun anzol triplo. A súa eficacia está máis que demostrada, aínda que moitos opinan que se debe máis á forma de utilizalo que ao propio engado. Así, a pesca con risco é toda unha arte na que o pescador deberá saber lanzar correctamente e, o que é máis importante, recoller o cebo de tal maneira que faga traballar as súas fibras a través das correntes.
Pouco é o que nos di Álvaro Cunqueiro do reo. Despois de falarmos do salmón, conta que:
Tamén sube os nosos ríos outro salmónido, o reo, a "trout of sea" dos ingleses, o "salmo trutta", emigrante coma o salmón, e que é pescado nos esteiros e nos ríos, e tamén nas rías. O macho é moi fermoso. Hai moitos que o prefiren ao salmón, porque ten as carnes máis liviáns. E todo o que lle vaia ben ao salmón, na cociña, vaille ao reo. Quizaves os millores sexan os que, polo tempo da sega, suben o Mandeo, deica a presa de Chelo, en Betanzos, e queren brincar alí a escada salmoneira. E son escelentísimos os que veñen remontar o río Ouro en Fazouro, nos primeiros días de agosto, cando é na vila de Foz a festa de San Lourenzo.A. Cunqueiro. A cociña galega, p. 93.
Entre os moitos que prefiren o reo ao salmón está o discípulo de Cunqueiro, Jorge-Víctor Sueiro, de quen seu mestre deixou dito «que botara sobre os seus ombros a tarefa, nada fácil, de explicarnos como se come en Galicia». Sobre o noso peixe Sueiro declara:
Do reo, xa lles dixen, son máis partidario que do salmón. A literatura que se pode facer en torno a este peixe, fermoso e forte como o seu compañeiro, é practicamente a mesma que a do salmón, posto que o seu ciclo vital corre parello.(Traducido de J.-V. Sueiro, Comer en Galicia, p. 123.
Pero non di nada novo, xa que, despois, di que «copiarei a Cunqueiro que, como en calquera outra ocasión, ten as mellores palabras para alabalo», limitándose a trascribir o comentario antecidado.
O reo, Salmo trutta truta, é un peixe anádromo da familia dos salmónidos; trátase dunha das formas de Salmo trutta, ou subespecie, segundo os autores.
Considérase que é a forma raíz da especie Salmo trutta.
Ademais de como reo, esta forma ou subespecie coñécese co nome de troita maresa.
Algúns chamárona tamén troita asalmoada, debido á súa forma de vida semellante á do salmón, porén hoxe en día este termo refírese a unha forma cultivada da troita arco da vella (Oncorhynchus mykiss).
A súa característica máis chamativa é o seu corpo alargado, con forma de torpedo. Os flancos son de cor gris prateada ou gris verdosa; o ventre é branco.
Ao igual que todos os salmónidos ten unha aleta adiposa no lombo.
Aliméntase principalmente de pequenos peixes e invertebrados.
Salmo trutta é unha especie de peixe osteíctio, a máis estendida das da familia dos salmónidos.
A especie foi definida en 1758 por Linneo na 10ª edición do seu Systema Naturae. Ao longo do tempo foi coñecida polos sinónimos seguintes:[1]
Aínda que suxeita nos últimos anos a continuas variacións e estudos de parentesco entre formas e subespecies, podemos considerar as seguintes subespecies da troita común:[Cómpre referencia]
Porén, no World Register of Marine Species admítense tres subespecies:[1]
A súa cor nos ríos é marrón máis escura no lombo, cara aos flancos un marrón dourado e remata na súa rexión abdominal. cunha cor branca amarelada. Ten pintas repartidas no seu corpo, na parte superior son verdes ou marróns e nos costados mestúranse con pintas vermellas envoltas en círculos pálidos. É moi corpulenta e chegáronse a ver exemplares de até 14 kg.
Provén de Europa e é a máis salvaxe de todas e demóstrao defendendo o seu territorio con agresividade. Atópase en gran cantidade de ambientes. Aliméntase de insectos acuáticos e terrestres (estados larvais e adultos), crustáceos e os exemplares adultos son grandes consumidores de peixe.
É a especie de troita favorita dos pescadores deportivos, debido a que vive en ambientes pouco accesibles, onde ás veces é difícil chegar cun reclamo, sumándose a isto, as súas características de modalidade esquiva, impredicible, agresiva e enormemente astuta, que a fan difícil de enganar, configurando a súa captura como un feito realmente especial.
Salmo trutta é unha especie de peixe osteíctio, a máis estendida das da familia dos salmónidos.
A troita,[1] Salmo trutta fario, é un peixe osteíctio de auga doce, unha forma de Salmo trutta, ou subespecie, segundo os autores.[2]
A subespecie foi descrita por primeira vez en 1758 por Linneo na 10ª edición do seu Systema Naturae.
Ao longo do tempo tamén foi coñecida polos sinónimos:[2]
As troitas do norte de Italia foron clasificadas como Salmo cenerinus.[3] Pero recentes investigacións bioxeográficas e moleculares do ADN mitocondrial demostraron que este taxon non era válido xa que entraría na variabilidade da aínda non descrita troita mediterránea Salmo mediterraneus. Cómpre ter en conta que esta suposta especie é xeneticamente idéntica a Salmo cettii (troita sarda) do centro-sur da península italiana, polo que se pode supoñer que a súa coloración sexa un carácter fenotípico e non xeneticamente determinado.[4][5]
A troita é unha especie morfoloxicamente moi semellante ao salmón, de corpo alongado, comprimido nos flancos, coa cabeza robusta, aguzada cara á boca, dotada de fortes dentes; diferénciase do seu parente, á parte do tamaño, pola constitución do corpo, que é máis forte, curto e alto.[6]
Os maxilares superan o nivel da marxe posterior do ollo. As aletas pectorais e caudal son moi robustas, e as aletas pelvianas e anal pequenas, esta última oposta á adiposa, que está moi atrasada.[6]
A lonxitude varía xeralmente nos cursos de auga nos que habita. Nos regatos e pequenos ríos de montaña non supera case os 30 cm e os 300 g de peso; nos ríos máis grandes dos vales, e nos lagos, onde a riqueza da ictiofauna é maior, algúns exemplares poden alcanzar pesos considerábeis, de entre os 5 e os 7 kg. Porén, en Galicia non adoitan acadar máis de 40 cm de lonxitude e 1 kg de peso.[7]
A coloración é extremadamente variábel, para mimetizárense co contorno. Normalmente o dorso e os flancos son apardazados con manchas negras ou vermellas, aureoladas ou non de claro.[6]
As troitas que viven nos lagos presentan un aspecto semellante ao do reo (Salmo trutta trutta).
Encóntrase en case toda Europa, desde Noruega, Suecia, Finlandia e o norte de Rusia até España, o norte de Portugal, Francia, Suíza, Eslovenia Croacia, Serbia e Romanía, e foi introducida no norte de Italia.[8] Hoxe en día, e debido ás repoboacións, pode acharse case en calquera lugar.
Vive en cursos de auga rápidos e fríos, claros, ben oxixenados; nos meses invernais xeralmente baixo cataratas, fervenzas e cachóns, co fociño cara á corrente á espreita das súas presas, mentres que en verán permanece no fondo agardando polos insectos que pousan na superficia da auga, dos que se alimenta.
Pero non só come insectos, senón tamén outros invertebrados, como pequenos crustáceos, e tamén pequenos peixes.[7]
Reprodúcese nos meses invernais, entre novembro e febreiro, poñendo de 80 a 1.600 ovos.[7]
A troita é a especie de peixe máis abundante nos ríos de Galicia, aínda que parece ser menos común na provincia de Ourense debido ás numerosa alteracións dos leitos.[7]
Dado que este peixe é un depredador, captúrase con larvas de insectos, con miñocas de terra e mariños (como o poliqueto Arenicola marina) e con peixes vivos ou mortos, de auga doce e auga salgada (que non deben exceder os 5 cm de longo para que se poidan enganchar no anzol máis facilmente.
Tamén se pesca coas técnicas da pesca con mosca e da pesca con culleriña.
A súa carne é moi apreciada.
Ademais, é unha peza moi apreciada tamén pola súa suspicacia, xa que require a máxima atención para a súa pesca.
Segundo a UICN o estado de conservación desta subespecie en estado silvestre é de LC (preocupación menor). Porén, moitas das súas pobacións lacustres declinaron considerabelmente debido á contaminación.[8]
Dicía o mestre Álvaro Cunqueiro que
Galicia é o país dos dez mil ríos: algúns son grandes, outros medianos, outros pequenos, outros regatos que baixan dos montes ás valiñas e vales, e que nunha parte do curso seu atorrentan e brincan, escumexan, e noutras rermansan e apozan.Cunqueiro, Á. A cociña galega, p. 89.
Proseguindo:
Coma o océano é fértil en peixe, so ríos glegos sóno en troitas. A máis corrente é a "salmo fario", que vive sempre nos ríos e nunca naixa ao mar, (...) As millores troitas son as de abril deica se veda a pesca. As máis grandes non son as máis sabrosas. Unha troita de dez centímetros de longo está moi ben. O millor é fritilas, e no país deuse cunha grande invención, que é botar no maceite en que se friten uns cachiños de unto. A troita fritida mesmo pide unha ensalada de leituga. Si non hai unto á man, pódense botar no aceite, na tixela, unhas lonchiñas de xamón, co blamco, e si está algo rancio, millor. Aínda que nalgúns lugares empanan a troita, a verdade é que non lle dá gosto ao pan, e coido que seña a peor das empanadas.Cunqueiro, Á. A cociña galega, p. 94.
Pola súa parte, o seu discípulo Jorge Víctor Sueiro cóntanos que
En Galicia, con centenares de ríos trucheiros, a afeizón a esa pesca é enorme e todos os anos, ao seu tempo, miles de afeizoados pescadores saen con canas e trebellos á busca dos delicados e requintados peixes. Cada tempada, polo que me din, a pesca da troita ponse máis difícil. Mais aínda, porén, pode un "encargar" aos expertos, aos vellos e sabios pescadores, unha "troitada", de non importar demasiado o que nos custe. (...).(traducido de Sueiro. J-V. Comer en Galicia, p. 113.)
Em canto á forma de preparalas, relata que unha noite en Mondoñedo, no curso dunha pantagruélica cea cun grupo de amigos,
Fan a súa aparición as troitas es seis sabores: fritidas en unto de porco, encamisadas en xamón, escabachadas, con maionesa, empanadas e... non lles digo maís que para "El Capellán", de Viloalle, as troitas sí están boas con arroz...(traducido de Sueiro. J-V. Comer en Galicia, p. 18.)
Máis adiante inclúe dúas das recitas de troitas que lle facilitou "El Capellán":
Troitas adobadas. Ao limpar as troitas hai que deixarlles a vea que segue a espiña. Prepárase un mallado a base de allo, pemento moído doce e un airiño de picante, perexil, aceite e vinagre.Ben untadas con este adobo permanecen as troitas durante unha hora. NMa tixola mesturase aceite e unto de porco ao cincuenta por cen. Cando a temperatura está tan alta que "esté doente", frítense,
Troitas con arroz. Prepárase un arroz con tomate, pemento verde e azafrán e, cando está cercano ao punto, incorpóranse as troitas adobadas [ao xeito da receita anterior]. Para "El Capellán" este "elle un plato que sabe coma mel". (...) (pero el non se fiaría...).(traducido de Sueiro. J-V. Comer en Galicia, p. 230.)
A troita, Salmo trutta fario, é un peixe osteíctio de auga doce, unha forma de Salmo trutta, ou subespecie, segundo os autores.
