Arum Family

Obrazkowate (Araceae Juss.) – rodzina roślin zielnych, rzadziej krzewów, należąca do rzędu obrazkowców (według systemu Reveala 2008) lub żabieńcowców (według systemu APG III i APG IV). Rośliny tu należące charakteryzują się kwiatostanem w formie kolby, której zazwyczaj towarzyszy podsadka w postaci spathy. Występują głównie w lasach tropikalnych, ale także w klimacie umiarkowanym. Rodzina obejmuje ok. 4025^[1] gatunków skupionych w 115 rodzajach (wartości te jednak różnią się w zależności od ujęcia systematycznego). Nazwą potoczną rośliny z tej rodziny jest w wielu językach słowo "aroid" lub "arum". Duże znaczenie ekonomiczne jako roślina dostarczających bulw taro bogatych w skrobię ma kolokazja jadalna. Jadalne bulwy ma także m.in. żółtosocza strzałkowata, dziwidło Riviera, Cyrtosperma merkusii, u niektórych gatunków jadalne są także liście. Liczne gatunki uprawiane są jako rośliny ozdobne, w krajach klimatu umiarkowanego często uprawiane jako doniczkowe (np. z rodzajów monstera, epipremnum, skrzydłokwiat), liczne są także popularnymi roślinami uprawnymi w stawach (np. orontium, czermień, cantedeskia) lub akwariach (np. zwartka, pistia). Anturium i cantedeskia są popularnymi roślinami wykorzystywanymi na kwiat cięty w kwiaciarstwie^[2].

Morfologia

Pokrój

Rośliny o bardzo zróżnicowanej budowie, będącej adaptacją do siedlisk naziemnych, epifitycznych i wodnych. Osiągające różne rozmiary – od bardzo drobnych do okazałych, o pędach rosnących samodzielnie lub wspinających się po podporach lub unoszących się na powierzchni wody. W tym ostatnim przypadku (podrodzina Lemnoideae) pęd zredukowany jest do plechopodobnego członu, a jedynymi wyróżnialnymi organami są zredukowane kwiaty oraz korzeń. Wolfia z tej podrodziny to najmniejsza roślina kwiatowa^[2]. Z kolei dziwidło olbrzymie ma organy podziemne o masie do 70 kg, kolbę kwiatostanową o długości ponad 1 m i podzieloną blaszkę liściową osiągającą 4 m średnicy^[3]. Przeważają byliny o bulwiastych kłączach^[3].

Liście

Zwykle zróżnicowane na ogonek liściowy i blaszkę (brak ogonka u Gymnostachys)^[2], często dużych rozmiarów. Ogonek pochwiastą nasadą zwykle obejmuje łodygę^[3]. Użyłkowanie zróżnicowane, zwykle pierzaste, ale czasem także dłoniaste lub równoległe^[2].

Kwiaty

Zwykle drobne i niepozorne, skupione w kolbę na mięsistej osi kwiatostanu i otoczone pochwą. U części przedstawicieli kwiatostan jest pułapkowy – wabi owady zapylające, ale utrudnia im wydostanie się, dzięki czemu zapylają one większą liczbę kwiatów^[3]. U pierwotnych obrazkowatych, przedstawicieli starszych linii rozwojowych kwiaty są obupłciowe, mają okwiat w dwóch okółkach liczących po dwa lub trzy listki, czasem barwne. W kwiatach takich pręciki wyrastają w dwóch okółkach wokół górnej, trójkomorowej zalążni. Większość przedstawicieli rodziny ma jednak kwiaty zredukowane, bez okwiatu i jednopłciowe^[3]. Kwiaty żeńskie skupiają się zwykle w dolnej części kolby, a męskie w środkowej i górnej, przy czym czasem oddzielone są strefą kwiatów sterylnych^[2].

Owoce

Mięsiste jagody^[2].

Systematyka

Pozycja rodziny w systemie Cronquista (1982)

Gromada okrytonasienne (Magnoliophyta Cronquist), klasa jednoliścienne (Liliopsida Brongn.), podklasa arekowe (Arecidae Takht.), rząd obrazkowce (Arales Dumort.), rodzina obrazkowate (Araceae Juss.)^[4]

Pozycja rodziny w systemie Reveala (2007)

Gromada okrytonasienne (Magnoliophyta Cronquist), podgromada Magnoliophytina Frohne & U. Jensen ex Reveal, klasa jednoliścienne (Magnoliopsida Brongn.), podklasa Alismatidae Takht., nadrząd Aranae Thorne ex Reveal, rząd obrazkowce (Arales Juss.), rodzina obrazkowate (Araceae Juss.)^[5].

Pozycja rodziny w systemie APG IV (2016)

Klasa okrytonasienne (ang. angiosperms), klad jednoliścienne (ang. monocots), rząd żabieńcowce (Alismatales), rodzina obrazkowate (Araceae)^[6].

Miejsce obrazkowatych w drzewie filogenetycznym żabieńcowców

żabieńcowce

obrazkowate Araceae

kosatkowate Tofieldiaceae

żabiściekowate Hydrocharitaceae

łączniowate Butomaceae

żabieńcowate Alismataceae

bagnicowate Scheuchzeriaceae

onowodkowate Aponogetonaceae

świbkowate Juncaginaceae

Maundiaceae

posidoniowate Posidoniaceae

rupiowate Ruppiaceae

bałwanicowate Cymodoceaceae

zosterowate Zosteraceae

rdestnicowate Potamogetonaceae

Kladogram podrodzin wchodzących w skład obrazkowatych^[1]

obrazkowate

Gymnostachydoideae

Orontioideae

Lemnoideae

Monsteroideae

Pothoideae

Lasioideae

Zamioculcadoideae

Aroideae

Wykaz rodzajów w poszczególnych podrodzinach^[1][7]

Podrodzina Gymnostachydoideae Bogner & Nicolson

• Gymnostachys R.Br.

Podrodzina Orontioideae Mayo, Bogner & Boyce

• Lysichiton Schott – tulejnik
• Orontium L. – orontium
• Symplocarpus Salisb. ex W. P. C. – skupnia

Podrodzina rzęsowe Lemnoideae Engler^[8]

• Wolffia Horkel ex Schleid – wolfia
• Wolffiella Hegelm.
• Lemna L. – rzęsa
• Spirodela Schleid. – spirodela
• Landoltia Les & D.J.Crawford

Podrodzina Pothoideae Engler

• Anthurium Schott – anturium
• Pedicellarum M. Hotta
• Pothoidium Schott
• Pothos L. – stopłat

Podrodzina Monsteroideae Schott

• Alloschemone Schott
• Amydrium Schott
• Anadendrum Schott
• Epipremnum Schott
• Heteropsis Kunth
• Holochlamys Engl.
• Monstera Adans. – monstera
• Rhaphidophora Hassk. – rafidofora
• Rhodospatha Poepp.
• Scindapsus Schott – scindapsus
• Spathiphyllum Schott – skrzydłokwiat
• Stenospermation Schott

Podrodzina Lasioideae Engler

• Anaphyllopsis A. Hay
• Anaphyllum Schott
• Cyrtosperma Griff.
• Dracontioides Engl.
• Dracontium L. – żmijownik
• Lasia Lour.
• Lasimorpha Schott
• Podolasia N. E. Br.
• Pycnospatha Thorel ex Gagnep.
• Urospatha Schott

Podrodzina Zamioculcadoideae Bogner & Hesse

• Gonatopus Engl.
• Stylochaeton Lepr.
• Zamioculcas Schott – zamiokulkas

Podrodzina Aroideae Arn.

• Adelonema Schott
• Aglaodorum Schott
• Aglaonema Schott – aglaonema
• Alocasia (Schott) G. Don – alokazja
• Amorphophallus Blume ex Decne. – dziwidło
• Ambrosina Bassi
• Anchomanes Schott
• Anubias Schott – anubias
• Apoballis Schott
• Aridarum Ridl.
• Ariopsis Nimmo
• Arisaema Mart. – arizema
• Arisarum Mill. – kleśniec
• Arophyton Jum.
• Arum L. – obrazki
• Asterostigma Fisch. & C. A. Mey.
• Bakoa P.C. Boyce & S.Y. Wong
• Biarum Schott – wężydło
• Bognera Mayo & Nicolson
• Bucephalandra Schott
• Caladium Vent. – kaladium
• Calla – czermień
• Callopsis Engl.
• Carlephyton Jum.
• Cercestis Schott
• Chlorospatha Engl.
• Colletogyne Buchet
• Colocasia Schott – kolokazja
• Croatiella E. C. Gonç.
• Cryptocoryne Fisch. ex Wydler – zwartka
• Culcasia P. Beauv.
• Dieffenbachia Schott – difenbachia
• Dracunculus Mill.
• Eminium (Blume) Schott
• Englerarum Nauheimer & P.C.Boyce ^[9]
• Filarum Nicolson
• Furtadoa M. Hotta
• Gearum N. E. Br.
• Gorgonidium Schott
• Gymnomesium Schott
• Hapaline Schott
• Helicodiceros Schott
• Hestia S.Y.Wong & P.C.Boyce

• Homalomena Schott – czermiówka
• Hottarum Bogner & Nicolson
• Incarum E. C. Gonç.
• Jasarum G. S. Bunting
• Lagenandra Dalzell
• Lazarum A. Hay
• Leucocasia Schott
• Lorenzia E. C. Gonç
• Mangonia Schott
• Montrichardia Crueg.
• Nephthytis Schott
• Ooia S.Y.Wong & P.C.Boyce
• Peltandra Raf. – tarczeń
• Philodendron Schott – filodendron
• Philonotion Schott
• Phyllotaenium André
• Phymatarum M. Hotta
• Pichinia S.Y.Wong & P.C.Boyce
• Pinellia Ten. – pinelia
• Piptospatha N. E. Br.
• Pistia L. – pistia
• Protarum Engl.
• Pseudodracontium N. E. Br.
• Pseudohydrosme Engl.
• Remusatia Schott – żyworód
• Sauromatum Schott – pałczycha
• Scaphispatha Brongn. ex Schott
• Schottariella P.C. Boyce & S.Y. Wong
• Schismatoglottis Zoll. & Moritzi
• Spathantheum Schott
• Spathicarpa Hook.
• Steudnera K. Koch
• Synandrospadix Engl.
• Syngonium Schott – zroślicha
• Taccarum Brongn. ex Schott
• Theriophonum Blume
• Typhonium Schott – truciec
• Typhonodorum Schott
• Ulearum Engl.
• Xanthosoma Schott – żółtosocza
• Zantedeschia Spreng. – cantedeskia
• Zomicarpa Schott
• Zomicarpella N. E. Br.

Rodzaje wymarłe

• Albertarum^[10]
• Cobbania (Lesquereux) Stockey, Rothwell et Johnson^[11]
• Mayoa Friis, Pedersen et Crane^[12]
• Petrocardium Herrera, Jaramillo, Dilcher, Wing et Gomez-N^[13]

Dawniej do rodziny obrazkowatych zaliczano również rodzaj tatarak (Acorus), w nowszych podziałach systematycznych jest on jednak wyłączony w osobną rodzinę tatarakowatych (Acoraceae).

Przypisy

Linki zewnętrzne

• Araceum – Ilustrowana Baza Danych o roślinach obrazkowatych, m.in. identyfikacja, rozmnażanie, systematyka (ang. • pol.)
• The International Aroid Society (ang.)
• Lista rodzajów (ang.)