Baobab

Multimedia w Wikimedia Commons Hasło w Wikisłowniku

Baobab, palczara (Adansonia L.) – rodzaj, do którego należy dziewięć gatunków potężnych, długowiecznych drzew liściastych. Gatunkiem typowym jest baobab afrykański (A. digitata) L.^[2]

Charakterystyka

Typową dla przedstawicieli rodzaju cechą jest zgrubiały pień. Przy wysokości drzewa osiągającej 5–25 m wysokości (wyjątkowo do 30 m), pień osiąga od 7 do 11 m średnicy. Drzewa mogą osiągać sędziwy wiek, jednak drewno baobabu nie wykazuje cyklicznych słojów rocznych – wiek poszczególnych drzew jest trudny do określenia. Wszystkie gatunki występują na obszarach suchych i zrzucają liście w czasie pory suchej. Największe zróżnicowanie przedstawicieli rodzaju występuje na wyspie Madagaskar, gdzie spotyka się sześć gatunków baobabów. Poza tym rośliny te rosną w północno-wschodniej, centralnej i południowej Afryce oraz w północno-zachodniej Australii.

Baobaby magazynują wodę wewnątrz pękatego pnia (nawet 120 000 l) żeby przetrwać ostre susze właściwe regionom występowania baobabów^[3].

Systematyka

Pozycja systematyczna według APweb (aktualizowany system APG III z 2009)

Rodzaj z podrodziny wełniakowych Bombacoideae w obrębie ślazowatych Malvaceae, wchodzących w skład ślazowców z kladu różowych^[1][4].

Pozycja w systemie Reveala (1993–1999)

Gromada okrytonasienne: Magnoliophyta Cronquist, podgromada Magnoliophytina Frohne & U. Jensen ex Reveal, klasa Rosopsida Batsch, podklasa ukęślowe (Dilleniidae Takht. ex Reveal & Tahkt.), nadrząd Malvanae Takht., rząd ślazowce (Malvales Dumort.), podrząd Malvineae Rchb., rodzina wełniakowate (Bombacaceae Kunth), plemię Adansonieae Horan., podplemię Adansoniinae Benth., rodzaj baobab (Adansonia L.)^[5].

Gatunki^[4]

• Adansonia digitata L. – baobab afrykański, b. właściwy (Afryka)
• Adansonia grandidieri Baill. – baobab Grandidiera (Madagaskar)
• Adansonia gregorii F.Muell. (syn. A. gibbosa (A.Cunn.) Guymer exD.A.Baum) – baobab australijski lub boab (Australia)
• Adansonia madagascariensis Baill. – baobab madagaskarski (Madagaskar)
• Adansonia perrieri Capuron – baobab Perriera (Madagaskar)
• Adansonia rubrostipa Jumelle &Perrier (syn. A. fony Baill.) – baobab fony, fony (Madagaskar)
• Adansonia suarezensis H.Perrier – baobab Suareza (Madagaskar)
• Adansonia za Baill. – baobab za (Madagaskar)
• Adansonia kilima (Afryka)^[6]

Zastosowanie

• Liście baobabu są jadalne, tak jak i nasiona, które można jeść na surowo lub po upieczeniu. Obierkami owoców można karmić zwierzęta. Pod względem zawartości wapnia baobab dwukrotnie przewyższa mleko. W 100 gramach pulpy z baobabu znajduje się aż 300 mg witaminy C, prawie sześciokrotnie więcej niż w pomarańczach. Biały miąższ owoców ma konsystencję sera, jest lekko sypki, dlatego nadaje się do produkcji batoników.
• Olej z nasion baobabu jest półpłynny, złotożółty i delikatnie pachnie. Prawie nie wysycha, co znacznie wydłuża czas przechowywania.
• Komisja Europejska zaaprobowała owoce baobabu jako składnik batoników zbożowych i napojów. Formalne zezwolenie było konieczne, ponieważ zgodnie z prawem europejskim, produkt spożywczy nie spożywany w Unii Europejskiej przed 1997 r. wymaga formalnego dopuszczenia do użytku^[7].

Przypisy

Zobacz w Wikicytatach kolekcję cytatów o baobabie