Groszek pachnący (Lathyrus odoratus L.) – gatunek rośliny rocznej wywodzący się z rejonu śródziemnomorskiego (Sycylia), rozprzestrzeniający się także w innych rejonach i w wielu krajach uprawiany[3]. W Polsce wyłącznie w uprawie jako roślina ozdobna, tylko przejściowo dziczejąca (efemerofit).
Morfologia
- Łodyga
- Kanciasta, wiotka, osiągająca od 1 do 2 m wysokości, w górnej części oskrzydlona.
- Liście
- Złożone z jednej pary eliptycznych listków. Niektóre liście przekształcone w wąsy czepne za pomocą których roślina chwyta się podpór.
- Kwiaty
- Zebrane w 1–3 kwiatowe grona. Kwiaty motylkowe o średnicy od 3 do 4 cm, silnie pachnące; o barwach białej, żółtej, różowej, pomarańczowej, niebieskiej. Osadzone w liczbie od 4 do 7 na sztywnych szypułkach. Kwitnie od czerwca do końca sierpnia.
- Owoc
- Nieoskrzydlony strąk na szypułce o długości ponad 7 cm.
Zastosowanie i uprawa
-
Zastosowanie. Ze względu na swoje ładne i wonne kwiaty jest często uprawiany jako roślina ozdobna. Uprawiany jest na rabatach i na kwiat cięty, na altanach, balkonach, pergolach. Idealnie nadaje się na osłonę dobrze oświetlonych ścian i ogrodzeń. Wyhodowano kultywary o szerokiej gamie barw kwiatów, jednak są one mniej pachnące od typowej formy[4] . Istnieją odmiany karłowe i wysokie, pnące.
-
Uprawa. Nasiona wysiewa się pod koniec marca lub na początku kwietnia wprost do gruntu, po 4–6 nasion w jednej kupce, w rozstawie 20 × 50 cm[5]. Odmiany wysokie pnące, wymagają podpór.
Odmiany
- 'Cuthberston' – kwiaty średniej wielkości z pomarszczonymi płatkami, wyrastające grupami po 4–5 na szypułce.
- 'Praecox' – wcześnie kwitnący, kwiaty duże (średnica 4–5 cm) o pofalowanych płatkach.
- 'Spencer' – kwiaty średnicy 4–5 cm ze sfalowanymi płatkami. Szczególnie polecany do uprawy w gruncie.
- 'Zvolanek' – sfalowane kwiaty w grupach po 4–6 na długiej szypułce (40 cm)[5].
Ciekawostki
Nasiona groszku pachnącego zawierają β-aminopropionitryl powodujący chorobę zwaną latyryzmem. Związek ten nieodwracalnie hamuje enzym oksydazę lizylową, odpowiedzialną za przekształcenie aminokwasu lizyny w allizynę. Proces ten jest ważny przy syntezie kolagenu – jego zablokowanie uniemożliwia wytworzenie wiązań poprzecznych między cząsteczkami tropokolagenu. Powoduje to nieprawidłowości w strukturze kości, stawów, naczyń krwionośnych. Częsta u bydła, zdarza się również u ludzi (cyrkowi "ludzie z gumy").
Przypisy
Bibliografia
- J.M. Berg, J.L. Tymoczko, L. Stryer., Biochemia, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2005
- B.D. Hames, N.M. Hooper, Biochemia, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 1999, 2002
- Lucjan Rutkowski: Klucz do oznaczania roślin naczyniowych Polski niżowej. Warszawa: Wyd. Naukowe PWN, 2006. ISBN 83-01-14342-8.
