Rdest ostrogorzki (Persicaria hydropiper (L.) Delarbre) – gatunek rośliny należący do rodziny rdestowatych. Zwyczajowe nazwy: rdest wodny, pieprz wodny. Rośnie dziko w Europie, Azji, Afryce Północnej i Australii, rozprzestrzenił się również w innych rejonach świata[3]. W Polsce pospolity.
Morfologia
- Łodyga
- Wzniesiona lub podnosząca się, często korzeniąca się w węzłach, zwykle purpurowa, słabo rozgałęziona. Wysokość rośliny 30–50 cm.
- Liście
- Pochwiaste, lancetowate, długo zaostrzone, krótkoogonkowe, długości do 6 cm, często faliste. Liście nagie, a tylko pochwy liściowe orzęsione na brzegach.
- Kwiaty
- O okwiecie zielonawym, górą białawym lub czerwonawym. Kwiaty zebrane w cienkie, luźne, często zwisłe kłosy pozorne o długości do 6 cm. Okwiat 4–5-listkowy, ogruczolony, o długości 3–4 mm, 6 pręcików.
Biologia i ekologia
Roślina jednoroczna. Kwitnie od lipca do października. Zasiedla zbiorowiska ruderalne, zarośla, łęgi, rowy, brzegi wód i polach uprawne jako chwast segetalny[4]. Roślina wskaźnikowa gleb bogatych w azot. W klasyfikacji zbiorowisk roślinnych gatunek charakterystyczny dla Ass. Polygono-Bidentetum (regionalnie) i Ass. Catabroso-Polygonetum[5].
- Roślina trująca
- Związki toksyczne są składnikami olejku eterycznego. W zielu stwierdzono flawonoidy (hiperozyd, kwercetynę, rutynę, persykarynę, izoramnetynę i ramnazynę), garbniki, seskwiterpeny, saponiny, kwas elagowy. Roślina ma ostry, gorzki, piekący smak podobny do smaku pieprzu powodowany przez poligodial[6]. Mleko krów karmionych tym rdestem także jest trujące, ma niebieskawy kolor i nieprzyjemny smak[7]. Spożycie rdestu ostrogorzkiego przez świnie powoduje u zwierząt zapalenie przewodu pokarmowego i krwiomocz, po spożyciu przez konie zwierzęta są silnie osłabione, obserwowano także bóle żołądka, biegunki[6].
Zmienność
Tworzy mieszańce z rdestem łagodnym, r. mniejszym i r. plamistym (P. ×intercedens G.Beck)[8].
Zastosowanie
-
Roślina lecznicza
-
Surowiec zielarski: ziele rdestu ostrogorzkiego (Herba Polygoni hydropiperis). Zawiera m.in. olejki eteryczne, rutynę, garbniki, kwasy organiczne[9].
- Działanie: przeciwkrwotoczne, moczopędne i przeciwzapalne. Wyciąg z ziela hamuje niezbyt obfite krwawienia wewnętrzne. Rutyna tamuje drobne krwawienia poprzez uszczelnianie włośniczek. Stosowany pomocniczo przy zbyt długotrwałym i obfitym miesiączkowaniu, leczeniu skazy krwotocznej i żylaków nóg[9]. Ze względu na trujące właściwości leczenie tylko za wiedzą i pod kontrolą lekarza.
- Liście tego gatunku używane są jako tradycyjna przyprawa w kuchni japońskiej – benitade[10][11].
- Dawniej otrzymywano z niego cztery barwniki: żółty, khaki, zielony i szary[9].
- Zbiór i suszenie
Zbiór w okresie kwitnienia (lipiec, sierpień), ścina się górną połowę rośliny, łącznie z kwiatostanami. Suszenie w temperaturze 30 °C, w cieniu.
Przypisy
-
↑ Stevens P.F.: Caryophyllales (ang.). Angiosperm Phylogeny Website, 2001–. [dostęp 2009-10-07].
-
↑ The Plant List. [dostęp 2018-09-22].
-
↑ Germplasm Resources Information Network (GRIN). [dostęp 2010-02-05].
-
↑ Włodzimierz Tymrakiewicz: Atlas chwastów. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Rolnicze i Leśne, 1976, s. 54.
-
↑ Władysław Matuszkiewicz: Przewodnik do oznaczania zbiorowisk roślinnych Polski. Warszawa: Wyd. Naukowe PWN, 2006. ISBN 83-01-14439-4.
-
↑ a b Jakub Mowszowicz: Przewodnik do oznaczania krajowych roślin trujących i szkodliwych. Warszawa: Państ. Wydaw. Rolnicze i Leśne, 1982, s. 176. ISBN 83-09-00660-8.
-
↑ Maria Henneberg, Elżbieta Skrzydlewska (red.): Zatrucia roślinami wyższymi i grzybami. Warszawa: Państwowy Zakład Wydawnictw Lekarskich, 1984, s. 22. ISBN 83-200-0419-5.
-
↑ Lucjan Rutkowski: Klucz do oznaczania roślin naczyniowych Polski niżowej. Warszawa: Wyd. Naukowe PWN, 2006. ISBN 83-01-14342-8.
-
↑ a b c Anna Mazerant: Mała księga ziół. Warszawa: Inst. Wyd. Zw. Zawodowych, 1990. ISBN 83-202-0810-6.
-
↑ Gernot Katzer: Water Pepper (Polygonum hydropiper L.) (ang.). W: Spice Pages [on-line]. 2000. [dostęp 2011-08-21].
-
↑ R. Hosking 2001 A Dictionary of Japanese Food: An Annotated Dictionary of Essential Items of Japanese Cooking, Tuttle Publishing
Bibliografia
- Jakub Mowszowicz: Flora jesienna. Przewodnik do oznaczania dziko rosnących jesiennych pospolitych roślin zielnych. Warszawa: WSiP, 1986. ISBN 83-02-00607-6.
