dcsimg

Cząber ( Polish )

provided by wikipedia POL
Wikisłownik Hasło w Wikisłowniku

Cząber (Satureja L.) – rodzaj roślin z rodziny jasnotowatych (Lamiaceae). Obejmuje ok. 38[3]–50[4] gatunków. Występują one w basenie Morza Śródziemnego (w tym 12 gatunków w Europie[5]) oraz w południowo-zachodniej Azji, sięgając na wschodzie po Iran[3]. Rośliny te zasiedlają miejsca suche i słoneczne, w tym także klify nadmorskie[5]. Aromatyczne liście używane są jako przyprawy, w szczególności wykorzystuje się w tym zakresie cząber ogrodowy, w mniejszym stopniu cząber górski o słabszym aromacie[3].

Morfologia

 src=
Satureja spicigera
Pokrój
Rośliny zielne, zarówno jednoroczne jak i byliny, a także krzewinki. Osiągają do 50 cm wysokości[5].
Liście
Naprzemianległe, całobrzegie, równowąskie do jajowatych[5].
Kwiaty
Zebrane w okółkach wspartych liśćmi w szczytowej części pędu lub w luźnych wierzchotkach. Kielich zrosłodziałkowy, z 5 ząbkami na szczycie i 10 (rzadziej 11 do 13) żyłkami przewodzącymi na rurce. Korona pięciopłatkowa, biała lub fioletoworóżowa. Płatki tworzą rurkę zakończoną dwoma wargami, górną niepodzieloną lub z wcięciem na szczycie i dolną z trzema łatkami. Cztery pręciki, schowane w rurce korony. Zalążnia złożona z dwóch owocolistków, dwukomorowa, w każdej komorze z dwoma zalążkami. Szyjka słupka pojedyncza, z dwudzielnym znamieniem o równych ramionach[5].
Owoce
Czterodzielne rozłupnie, rozpadające się na cztery pojedyncze rozłupki[5].

Systematyka

Synonimy[6]

Argantoniella G. López & R. Morales, Ceratominthe Briq., Euhesperida Brullo & Furnari, Oreospacus Phil.

Pozycja systematyczna według APweb (aktualizowany system system APG III z 2009)

Należy do rodziny jasnotowatych (Lamiaceae Lindl.), która jest jednym z kladów w obrębie rzędu jasnotowców (Lamiales) Bromhead z grupy astrowych spośród roślin okrytonasiennych[1].

Pozycja w systemie Reveala (1993-1999)

Gromada okrytonasienne (Magnoliophyta Cronquist), podgromada Magnoliophytina Frohne & U. Jensen ex Reveal, klasa Rosopsida Batsch, podklasa jasnotowe (Lamiidae Takht. ex Reveal), nadrząd Lamianae Takhtajan, rząd jasnotowce (Lamiales Bromhead), podrząd Lamiineae Bessey in C.K. Adams, rodzina jasnotowate (Lamiaceae Lindl.), podrodzina Saturejoideae Kostel., plemię Saturejeae Benth., rodzaj cząber (Satureja L.)[7]:

Wykaz gatunków[4][8]

Zastosowanie

Należy tu kilka ważnych gatunków przyprawowych, z których najczęściej uprawiane i stosowane są cząber ogrodowy i górski. Uzyskuje się z nich przyprawę o nazwie czubrica.

Przypisy

  1. a b P.F. Stevens: Angiosperm Phylogeny Website (ang.). 2001–. [dostęp 2010-03-31].
  2. Index Nominum Genericorum. [dostęp 2010-01-10].
  3. a b c David J. Mabberley: Mabberley's Plant-Book. Cambridge University Press, 2017, s. 829. ISBN 978-1-107-11502-6.
  4. a b Satureja. W: The Plant List. Version 1.1 [on-line]. [dostęp 2019-04-02].
  5. a b c d e f Roger Philips, Martyn Rix: The Botanical Garden. Vol. 2. Perennials and annuals. London: Macmillan, 2002, s. 291. ISBN 0-333-74890-5.
  6. Germplasm Resources Information Network (GRIN). [dostęp 2010-12-27].
  7. James L. Reveal System of Classification. PBIO 250 Lecture Notes: Plant Taxonomy. Department of Plant Biology, University of Maryland, 1999.Systematyka rodzaju Satureja według Reveala
  8. Wiesław Gawryś: Słownik roślin zielnych. Kraków: Officina botanica, 2008, s. 158. ISBN 978-83-925110-5-2.
license
cc-by-sa-3.0
copyright
Autorzy i redaktorzy Wikipedii
original
visit source
partner site
wikipedia POL

Cząber: Brief Summary ( Polish )

provided by wikipedia POL
 src= Cząber ogrodowy

Cząber (Satureja L.) – rodzaj roślin z rodziny jasnotowatych (Lamiaceae). Obejmuje ok. 38–50 gatunków. Występują one w basenie Morza Śródziemnego (w tym 12 gatunków w Europie) oraz w południowo-zachodniej Azji, sięgając na wschodzie po Iran. Rośliny te zasiedlają miejsca suche i słoneczne, w tym także klify nadmorskie. Aromatyczne liście używane są jako przyprawy, w szczególności wykorzystuje się w tym zakresie cząber ogrodowy, w mniejszym stopniu cząber górski o słabszym aromacie.

license
cc-by-sa-3.0
copyright
Autorzy i redaktorzy Wikipedii
original
visit source
partner site
wikipedia POL