La zaragatona, (Plantago psyllium), ye una especie yerbácea natural de la zona occidental del Mediterraneu, sobremanera España y Marruecos, tamién la topa nel sur d'Asia.
El nome xenéricu d'esta planta deriva de "planta" qu'en llatín significa "pie" y del verbu "ago", que significa paecíu, esto ye, paecíu a un pie pola paecencia de les fueyes cola planta del pie .
Ye una planta herbal caducifolia col tarmu erecto y ramificáu. Les fueyes son allargaes, estreches, opuestes o verticilaes de trés en trés. Les flores, de color blancu o blancuciu, producir en trupes espigues. Mota con 4 sépalos y corola tubular con 4 pétalos. Les granes son pixidios con dos granos ovoides color marrón.
Alcuéntrase en tierres de cultivu, al pie de les carreteres, en llugares apatayaos, en campos ricos n'abonos orgánicos o granxes.
Utilícense medicinalmente les granes d'esta planta. Llimpia'l Sistema Gastrointestinal, amenorga colesterol, esanicia grasa, baxar de pesu, ayuda absorción de nutrientes, gastritis y úlceras.
Les granes contienen mucílagos (12% -15%), formaos fundamentalmente por xylosa, acedu galacturónico, arabinosa y ramnosa, que dan la propiedá laxante, pero a diferencies d'otres especies de Plantago, estes nun contienen almidón; tamién tien traces d'alcaloides como son la plantagonina, la indicaína, la llomba, la noscapina y la indicamina; atopamos fitosteroles como'l beta-sitosterol, campestrol, estigmasterol; tamién oligoelementos, sales de potasiu, aceite insaturada (5 a 10%), proteínes (15-18%) y un glicósido iridoide l'aucubina al que se-y atribúin unes propiedaes protectores pal fégadu.[1]
Plantago psyllium describióse por Carlos Linneo y espublizóse en Species Plantarum, Editio Secunda 167. 1762.[3]
Plantago: nome xenéricu que deriva de plantago = bien principalmente, nome de delles especies del xéneru Plantago L. (Plantaginaceae) –rellacionáu cola pallabra llatina planta, -ae f. = "planta del pie"; pola forma de les fueyes, según dicen–. Asina, Ambrosini (1666) cúntanos: “Ye llamada Plantago polos autores llatinos, vocablu que tomen de la planta del pie ( por causa del anchor de les sos fueyes, les que recuerden la planta del pie; y coles mesmes porque les fueyes tienen llinies como feches con aráu, asemeyaos a les que vemos na planta del pie)”[4]
psyllium: epítetu llatín ;Citoloxía:
Númberos cromosomáticos de Plantago afra (Fam. Plantaginaceae) y táxones infraespecíficos: n=6 2n=12[5]
Esta páxina forma parte del wikiproyeutu Botánica, un esfuerciu collaborativu col fin d'ameyorar y organizar tolos conteníos rellacionaos con esti tema. Visita la páxina d'alderique del proyeutu pa collaborar y facer entrugues o suxerencies. La zaragatona, (Plantago psyllium), ye una especie yerbácea natural de la zona occidental del Mediterraneu, sobremanera España y Marruecos, tamién la topa nel sur d'Asia.
