Saxifrage Family

Skalnicowate (Saxifragaceae) – rodzina roślin należąca do rzędu skalnicowców. Do rodziny tej należy 31-33 rodzajów i około 540 gatunków. Do rodzimej flory Polski należą rośliny z rodzajów skalnica (Saxifraga) i śledziennica (Chrysosplenium), uprawiane są gatunki reprezentujące rodzaje: bergenia (Bergenia), tawułka (Astilbe), żurawka (Heuchera).

Morfologia

Pokrój: Byliny lub rzadko rośliny jednoroczne, osiągające czasem ponad 1 m wysokości, mające grube kłącza i okazałe liście (np. rodgersja i Astilboides)^[2].

Liście

Skrętoległe lub naprzeciwległe, często w przyziemnych różyczkach. Różnokształtne – pojedyncze lub dłoniasto, rzadko pierzasto, podzielone lub klapowane, czasem nawet podwójnie lub potrójnie pierzaste (tawułka)^[2].

Kwiaty

Zawsze owadopylne, promieniste, obupłciowe (rzadko jednopłciowe, np. u tawułek), wyrastają pojedynczo na szczytach pędów lub w kątach liści lub zebrane są w kwiatostany groniaste, wiechowate i baldachogrona. Zwykle z 5 płatkami korony (czasem ich brak – np. śledziennica). Pręcików jest 10 w dwóch okółkach (jeden okółek czasem zredukowany). Słupek zwykle z dwóch owocolistków, w różnym stopniu zrośnięty z wgłębionym dnem kwiatowym (dlatego zalążnia bywa górna, półdolna lub dolna)^[2].

Owoce

Torebki, rzadko mieszki, zawierające liczne drobne nasiona^[2].

Systematyka

Klasyfikacja rodziny jest dość stabilna w różnych ujęciach ostatnich lat. Dawniej (np. system Cronquista z 1981 i systemy wcześniejsze) panował trend, zgodnie z którym zaliczano tu także rodzaje o charakterze pośrednim między skalnicowatymi i innymi rodzinami. Współcześnie rodzaje te zostały przeklasyfikowane. Rodzaj dziewięciornik (Parnassia) umieszczany jest w rzędzie dławiszowców (Celestrales) (według systemu Reveala w odrębnej rodzinie dziewięciornikowatych (Parnassiaceae), według APweb w ramach rodziny dławiszowatych (Celestraceae). Rodzaj hortensja (Hydrangea) klasyfikowany jest współcześnie w obrębie dereniowców (Cornales) w randze rodziny hortensjowate (Hydrangeaceae)^[1].

Pozycja i podział rodziny według Angiosperm Phylogeny Website (aktualizowany system APG IV z 2016)

Skalnicowate tworzą grupę siostrzaną dla rodziny agrestowate (Grossulariaceae), wraz z którą wchodzą w skład rzędu skalnicowców^[1].

Powiązania filogenetyczne rodziny w obrębie rzędu skalnicowców:

skalnicowce

Peridiscaceae

piwoniowate Paeoniaceae

altyngiowate Altingiaceae

oczarowate Hamamelidaceae

grujecznikowate Cercidiphyllaceae

Daphniphyllaceae

gruboszowate Crassulaceae

Aphanopetalaceae

Tetracarpaeaceae

Penthoraceae

wodnikowate Haloragaceae

iteowate Iteaceae

agrestowate Grossulariaceae

skalnicowate Saxifragaceae

Wykaz rodzajów^[3]

• Astilbe Buch.-Ham. ex G.Don – tawułka
• Astilboides (Hemsl.) Engl.
• Bensoniella C.V.Morton
• Bergenia Moench – bergenia
• Bolandra A.Gray
• Boykinia Nutt.
• Chrysosplenium L. – śledziennica
• Conimitella Rydb.
• Darmera Voss – tarczownica
• Elmera Rydb.
• Heuchera L. – żurawka
• ×Heucherella Wehrh. – żuraweczka
• Leptarrhena R. Brown
• Lithophragma (Nutt.) Torrey & A. Gray – litofragma
• Mitella L. – utajma
• Mukdenia Koidz.
• Oresitrophe Bunge
• Peltoboykinia (Engl.) Hara
• Rodgersia A.Gray – rodgersja
• Saxifraga L. – skalnica
• Saxifragella Engl.
• Saxifragodes D.M.Moore
• Saxifragopsis Small
• Suksdorfia A.Gray
• Sullivantia Torrey & A. Gray
• Tanakaea Franch. & Sav.
• Tellima R. Brown
• Tetilla DC.
• Tiarella L. – tiarella
• Tolmiea Torrey & A. Gray

Przypisy

Linki zewnętrzne

• Saxifragaceae Juss. [w:] Watson L. & M.J. Dallwitz. 1992. The families of flowering plants: descriptions, illustrations, identification, and information retrieval na http://delta-intkey.com (ang.)