La nigra vintra rafano (Raphanus sativus var. niger) estas vario de la kultiva rafano. [1] Ĝi apartenas al la plantfamilio de la Brasikacoj (Brassicaceae). Ĝi apartenas al la vintra rafano kiel ankaŭ la kultivaro 'Münchner Bier', kiu havas ruĝan haŭton. [2][3]
Jam la antikvaj egiptoj 2500 a. k. konias rafanon.[4] En Nordameriko kaj Eŭropo ĝi populariĝis ĝis meze de la 20a jarcento. Ĝi malaperis poste pli kaj pli. nur dum la lastaj jaroj triu tendenco renversiĝas. La „malnova legomo“ estas denove pli ŝatata. La vintra rafano estas kultivata ofte ĉe biologie laborantaj entreprenoj, kiuj ofertas ĝin ekde aŭtuno al la konsumantoj. Dum printempe ĝi malaperas el la oferto, kiam la freŝaj blankaj rafanoj de la nova rikolto estas surmerkatigataj.[3] La nigra vintra rafano estas kultivata krom en Eŭropo ankaŭ en Mongolio kaj Manĝurio..[5]
Niogra rafano estas unujara, herba planto. La rigidhare kovranta folioj estas pinataj. la planto floras ruĝece - violkolore.
La radiko estas kovrata de malhelbruna ĝis nigra „skabo“. Ekzistas rondaj kaj oblongaj formoj. la rondaj formoj estas plate rondaj kaj havas dikecon de 10 cm kaj longecon de sep ĝis ok cm. La oblonga nigra rafano estas ses ĝis sep cm dika kaj 18 ĝis 25 cm longa. La karno estas tre firma kaj blanka.[6] la tubero pezas 300 ĝis 500 g [7]. Ĝi estas tiel nomata „ligna tubero“, ĉar ĝi konsistas male al la „basttubero“ ĉefe el ksilemo. Malvarmaj temperaturoj (kvin ĝis ok °C ) akcelas la florformadon de la floroj (=vernalizado).[8] La vernalizado kaj ne longajn tagojn, (fotoperiodismo), influas ĝin.[9] [10] La ĝermado okazas dum temperaturo inter 18 kaj 15 °C (= varmĝermanto).[11]
Por la rikolto antaŭ la unua frosto la plantoj etas dissemataj dum julio.[12] La distanco inter la vicoj estu ĉirkaŭ 30 cm, en la vico 15-20 cm. Antaŭ ĉio la planto pezonas en sia lasta triono de la kresko multe da akvo. la kultivtempo estas 3,5 ĝis kvar monatojn. Fine de oktobro ĝis la unua frosto oni rikoltas kaj stokas la tuberojn. Nigra rafano bone stokeblas en humida sablo. Ĝi apartenas al la tipaj stokadlegomoj kiel karotoj, tubercelario, kapbrasiko kaj napoj.
rafanmuŝoj, brasikpapilio, falsa melduo, afidoj, psiliodoj, verticilio, sklerotinio, blanka rustro.
Por medicinaj aplikoj oni ekstraktas la sapon el la tuberojn per sukero. Tiu siropo havas antioksidanta efikon.[13][3]
Antaŭ la manĝo la tuberoj devas esti senŝeligataj. Oni povas kuiri la tuberojn. Pli ofte ili estas manĝataj krudaj, aŭ maldike tranĉitaj aŭ raspitaj. La aldono de salo reduktas la tipan akrecon de rafanoj.
La nigra vintra rafano (Raphanus sativus var. niger) estas vario de la kultiva rafano. Ĝi apartenas al la plantfamilio de la Brasikacoj (Brassicaceae). Ĝi apartenas al la vintra rafano kiel ankaŭ la kultivaro 'Münchner Bier', kiu havas ruĝan haŭton.
La rafaneto (latine radix ‚radiko‘; science Raphanus sativus var. sativus), ankaŭ nomata , somera rafano [1] estas utilplanto el la familio de la Brasikacoj (Brassicaceae).
Ĝia ĝis kvar cm dika rezervtubero estas ekster plej ofte ruĝa kaj gustas akre. La tipan guston de la rafaneto kaŭzis sinapoleo, kiu ekestis pro la vundiĝo (prilaborado, murdo) el la sinapoleglikozido en la planto.
La deveno de la planto ne estas konata. En Eŭropo komenciĝias la kultivado de rafanetoj en la 16a jarcento. Ĝi disvastiĝis malrapide en la franca kuirejo kaj pluen en tutan Eŭropon..[2]
Multaj diversaj kulturvario ekzistas. Rafanetoj ŝatas neduran kaj humidan grundon kun sufiĉe da nutraj mineraloj. Tronutrado kaŭzas malbonan kvaliton kaj subnutrado malhelpas la kreskon de la tubero. Sekeco efikas ankaŭ negative sur gusto kaj konsisteco.
Ekde marto eblas disemo en plastfolitunelo. La ĝermtempo estas ĉikaŭ unu semajno. Post kvar ĝis ses semajno la rafanetoj povas esti rikoltataj. En varmaj printempoj eblas semi rekte en liberaera kampo aŭ ĝardeno. [1]
La distanco inter la vicoj estu sep ĝis dek centimetrojn. En la vico estu distanco de kvin ĝis sep centmetrojn, por ke la tuberojn povas evoluiĝi bone. La disemado estu malprofunde (maksimuma profundeco unu centimetro). Pli profunda semado kaŭzas oblongan formon de la rubero. En la komerca hortikulturo oni rikoltas 170 ĝis 180 tuberojn je m² kultivareo.[1] Oni ankaŭ povas dissemi rafanetojn inter sufiĉe foraj vicoj de aliaj legomoj.
Tro malfrua rikolto kaŭzas lignecajn tuberojn kaj malagrablan guston.
Radieschen Rafanatoj toleras diversajn najbarantajn plantojn.
Oni distingas inter klasikaj fruaj kultivaroj, kiu taŭgas por kultivado en printempo kaj aŭtuno kaj someraj kultivaroj, kiuj ankaŭ formas tuberojn sub lontagaj cirkonstancoj.
Ne ĉiu rafanero estas ruĝa kaj globa:
La kultivar „Riese von Aspern“ (= giganto de Aspern) estas regiona kultivaro el la regiono de Vieno. [3]
La tuberoj de la rafanetoj oni tranĉas en diskojn aŭ striojn au raspas ilin.La rafanetoj povas esti aldonitaj al miksita salato. Ŝatata estas ankaŭ rafanetoj kiel pansurmetaĵo kun salo. Eblas ankaŭ manĝi la foliojn krude kiel salato aŭ kuirite kiel spinaco.
La rafenetoj oni manĝu laŭeble freŝe. En fridujo rafanetoj estas konserveblaj kelkajn tagojn.
La rafaneto (latine radix ‚radiko‘; science Raphanus sativus var. sativus), ankaŭ nomata , somera rafano estas utilplanto el la familio de la Brasikacoj (Brassicaceae).
Ĝia ĝis kvar cm dika rezervtubero estas ekster plej ofte ruĝa kaj gustas akre. La tipan guston de la rafaneto kaŭzis sinapoleo, kiu ekestis pro la vundiĝo (prilaborado, murdo) el la sinapoleglikozido en la planto.
La deveno de la planto ne estas konata. En Eŭropo komenciĝias la kultivado de rafanetoj en la 16a jarcento. Ĝi disvastiĝis malrapide en la franca kuirejo kaj pluen en tutan Eŭropon..
