Hippophae rhamnoides o espín mariellu ye una planta de la familia Elaeagnaceae.
Ye nativa d'Europa, Asia Menor y el Cáucasu onde crez en terrenes arenosos, dunes y veres del mar onde de cutiu constitúi espesures.
Ye un parrotal espinosu qu'algama 1-3 metros d'altor. Tueru y cañes de color pardu claru y escamoses. Les fueyes caduques son estreches, llanceolaes y plateaes pol viesu. Les flores son pequeñes, unisexuales, de color verde y formando llargos recímanos. El frutu ye un aqueniu de color anaranxáu arrodiáu d'un mota carnosu que-y da aspeutu d'una drupa.
Hippophae rhamnoides describióse por (L.) A.Nelson y espublizóse en Species Plantarum 2: 1023–1024. 1753.[2]
Esta páxina forma parte del wikiproyeutu Botánica, un esfuerciu collaborativu col fin d'ameyorar y organizar tolos conteníos rellacionaos con esti tema. Visita la páxina d'alderique del proyeutu pa collaborar y facer entrugues o suxerencies. Hippophae rhamnoides o espín mariellu ye una planta de la familia Elaeagnaceae.
Murdarçayabənzər çaytikanı (lat. Hippophae rhamnoides), iydəkimilər fəsiləsinin çaytikanı) cinsinə mənsubdur. Məlum olan 3 növündən biri Azərbaycanda bitir. Çaytikanı Orta Asiyada, Sibirdə, Qafqazda və Rusiyanın avropa hissəsində çay vadilərində, çəmənliklərdə, meşə yaxınlıqlarında, hündür dağlarda təsadüf edilir. Azərbaycanın Samur çayı vadisində, Quba-Xaçmaz, Şəki-Zaqatala, Naxçıvan, Lənkəran zonalarında dəniz səthindən 2000 m hündürlüyə qədər yerlərdə kolluqlar və ağac şəklində bitir.
Çaytikanı meyvəsi giləmeyvəyə oxşayır. Sentyabr – oktyabr aylarında yetişir. Meyvə saplağı möhkəm olduğu üçün yetişmiş meyvələri bütün qış fəslində [mart – aprel ayına kimi] ağacda qala bilir. Meyvələri qızılı – sarı və ya çəhrayı – qırmızı rəngdə olur, dadı turşməzədir. Meyvəsi bir toxumludur.
Çaytikanı aprel-may aylarında çiçəkləyir. Çiçəkləri xırda, ətirli və sarı olur. Meyvələri avqust-sentyabr aylarında yetişir, fevral-mart aylarına kimi kolun üstündə qalır. Meyvəsi şirəli sarımtıl-narıncı və qırmızı rəngdədir. Meyvələri, əsasən girdə, oval və uzunsov formada olub, 0,5-1 sm uzunluğunda və 0,3-0,5 sm enindədir. Dadı şirin, turş, acıtəhər-turş, turşməzə və ananas ətirli olur. Toxumu tünd qəhvəyi və parlaqdır.
Çaytikanı meyvəsi olduqca qidalıdır. Meyvəsinin tərkibində 3,5% şəkər, 3,2% üzvi turşu, 6%-ə qədər zülali maddə, 9% yağ vardır. Toxumunda isə yağın miqdarı 12,5%-ə çatır. Çaytikanı itburnu kimi vitamin mənbəyidir. Çaytikanının tərkibində 16,9-272,5 mq% C, 75-100 mq% P, 0,016-0,055 mq% B1, 0,037-0,066 mq% B2, 0,79 mq% B6, 8 mq% E, 1,1-10,9 mq% karotin (provitamin A), 0,79 mq% fol turşusu (vitamin Bc) və 1,2 mq% K vitamin vardır. Toxumunda 0,28 mq% B1, 0,38 mq% B2, 14,3 mq% E vitamin vardır. Toxumundan alınan yağın tərkibində 250 mq% karotinoidlər, 165 mq% E vitamini və polidoymamış yağ turşuları (F vitamini aktivliyində) vardır.
Çaytikanının meyvəsindən müalicə əhəmiyyəti olan müxtəlif şirə, dadlı və ətirli kompot, kisel, mürəbbə, cem, jele, püre, povidlo, marmelad, vitaminli çay, spirtli içki, nastoyka və likör hazırlanır. Dondurulmuş halda yaxşı saxlanıla bilər. Çaytikanından müalicəvi məqsədlə qədimdən istifadə edirlər. Müasir dövrdə onun meyvəsindən bir çox xəstəliklərə qarşı, o cümlədən avitaminoz, göz, diabet, qaraciyər, hipertoniya və qanazlığında geniş istifadə olunur. Meyvəsinin yağı yaraların sağalmasını sürətləndirir, dərini şüa zədələdikdə sağaldıcı təsir göstərir. Çaytikanı çox qiymətli bitki olduğu üçün onun tədarükünə və istifadəsinə ciddi fikir verilməlidir.[1]
Çaytikanı Azərbaycanın dağ – meşə rayonlarında [Quba, Qusar, Qonaqkənd, Şuşa, Zaqatala və s.] geniş yayılmışdır. Lakin çox təssüf ki, bu qiymətli bitkinin meyvələrindən lazımcasına istifadə edilmir və tədarük olunmur. Çaytikanı meyvələrinin toxumları da qiymətlidir. Onların tərkibində 10 %-ə qədər piyli yağ vardır. Bu yağın son dərəcə mühüm tibbi əhəmiyyəti vardır. Ona görə son illərdə çaytikanı meyvələrindən və toxumlarındanxüsusi press altında saxlamaqla əla keyfiyyətli piyli yağ istehsal olunur və bu yağ "oblepixovoye maslo" adı ilə təbabətdə geniş istifadə edilir. Bu yağ çəhrayı rəngdə qatı maye halda olub, xüsusi aramatik iyə və dada malikdir. Çaytikanı bitkisinin meyvələrində 3 %-ə qədər şəkər, 2,5 – 3,2 % üzvi turşular [alma, lumu], B1 vitamini və 500 mq % C vitamini vardır. Yağının tərkibində isə 100 mq %-ə qədər karotin və 250 mq %-ə qədər provitamin "A" adlanan karotinoidlər müəyyən edilmişdir. Buna görə də çaytikanı meyvəsinin yağı ən zəngin "A" vitamini mənbəi hesab olunur.
Çaytikanı yağında eyni zamanda 110 – 165 mq % "E" və maddələr mübadiləsini tənzim edən "E" vitamini də müəyyən edilmişdir. Hazırda çaytikanı yağından bir sıra dəri xəstəliklərinin müalicəsində, xüsusən şüadan zədələnmiş dəri və selik qişası xəstəliklərində, mamalıqda və eləcə də mədə və yemək borusunun xorasında yarasağaldıcı dərman kimi geniş istifadə olunur. Çaytikanı yağını ağzı möhkəm bağlanan şüşələrdə, qaranlıq və sərin yerdə saxlamaq lazımdır.
.JPG)
Murdarçayabənzər çaytikanı (lat. Hippophae rhamnoides), iydəkimilər fəsiləsinin çaytikanı) cinsinə mənsubdur. Məlum olan 3 növündən biri Azərbaycanda bitir. Çaytikanı Orta Asiyada, Sibirdə, Qafqazda və Rusiyanın avropa hissəsində çay vadilərində, çəmənliklərdə, meşə yaxınlıqlarında, hündür dağlarda təsadüf edilir. Azərbaycanın Samur çayı vadisində, Quba-Xaçmaz, Şəki-Zaqatala, Naxçıvan, Lənkəran zonalarında dəniz səthindən 2000 m hündürlüyə qədər yerlərdə kolluqlar və ağac şəklində bitir.
Çaytikanı meyvəsi giləmeyvəyə oxşayır. Sentyabr – oktyabr aylarında yetişir. Meyvə saplağı möhkəm olduğu üçün yetişmiş meyvələri bütün qış fəslində [mart – aprel ayına kimi] ağacda qala bilir. Meyvələri qızılı – sarı və ya çəhrayı – qırmızı rəngdə olur, dadı turşməzədir. Meyvəsi bir toxumludur.
Çaytikanı aprel-may aylarında çiçəkləyir. Çiçəkləri xırda, ətirli və sarı olur. Meyvələri avqust-sentyabr aylarında yetişir, fevral-mart aylarına kimi kolun üstündə qalır. Meyvəsi şirəli sarımtıl-narıncı və qırmızı rəngdədir. Meyvələri, əsasən girdə, oval və uzunsov formada olub, 0,5-1 sm uzunluğunda və 0,3-0,5 sm enindədir. Dadı şirin, turş, acıtəhər-turş, turşməzə və ananas ətirli olur. Toxumu tünd qəhvəyi və parlaqdır.
Çaytikanı meyvəsi olduqca qidalıdır. Meyvəsinin tərkibində 3,5% şəkər, 3,2% üzvi turşu, 6%-ə qədər zülali maddə, 9% yağ vardır. Toxumunda isə yağın miqdarı 12,5%-ə çatır. Çaytikanı itburnu kimi vitamin mənbəyidir. Çaytikanının tərkibində 16,9-272,5 mq% C, 75-100 mq% P, 0,016-0,055 mq% B1, 0,037-0,066 mq% B2, 0,79 mq% B6, 8 mq% E, 1,1-10,9 mq% karotin (provitamin A), 0,79 mq% fol turşusu (vitamin Bc) və 1,2 mq% K vitamin vardır. Toxumunda 0,28 mq% B1, 0,38 mq% B2, 14,3 mq% E vitamin vardır. Toxumundan alınan yağın tərkibində 250 mq% karotinoidlər, 165 mq% E vitamini və polidoymamış yağ turşuları (F vitamini aktivliyində) vardır.
Çaytikanının meyvəsindən müalicə əhəmiyyəti olan müxtəlif şirə, dadlı və ətirli kompot, kisel, mürəbbə, cem, jele, püre, povidlo, marmelad, vitaminli çay, spirtli içki, nastoyka və likör hazırlanır. Dondurulmuş halda yaxşı saxlanıla bilər. Çaytikanından müalicəvi məqsədlə qədimdən istifadə edirlər. Müasir dövrdə onun meyvəsindən bir çox xəstəliklərə qarşı, o cümlədən avitaminoz, göz, diabet, qaraciyər, hipertoniya və qanazlığında geniş istifadə olunur. Meyvəsinin yağı yaraların sağalmasını sürətləndirir, dərini şüa zədələdikdə sağaldıcı təsir göstərir. Çaytikanı çox qiymətli bitki olduğu üçün onun tədarükünə və istifadəsinə ciddi fikir verilməlidir.
Havtorn (Hippophaë rhamnoides) er en op til 6 meter høj busk, der vokser i kystnære områder. Busken bærer om efteråret og ud på vinteren gule eller orangerøde frugter. Smagen er særpræget og syrlig, men ikke besk. Havtorn kaldes også sandtorn, klittorn, klittjørn eller havtidsel.
Havtorn er en løvfældende busk med en åben og opret, stiv vækstform. Alle skud bærer talrige grentorne. Barken er først brun og håret. Senere bliver den grå med bronzefarvede hår, og til sidst kan gamle grene skalle af i smalle strimler. Knopperne er spredte, bronzebrune og ganske små. Hanlige buske bærer desuden knopper med hanlige blomsteranlæg, og de er tætsiddende, tykke og bronzegyldne.
Bladene er linje- eller lancetformede med hel rand. Oversiden er grågrøn og spredt behåret, mens undersiden er sølvhvid og meget tæt håret. Busken blomstrer i maj-juni. Hunlige buske bærer om efteråret og ud på vinteren gule eller orangerøde frugter. Smagen er særpræget og syrlig, men ikke besk. Frøene spirer villigt.
Rodnettet består af tykke, svagt forgrenede rødder, der ligger lige under jordoverfladen, eller som går dybt ned. Sandtorn sætter masser af rodskud. Busken omsætter luftens kvælstof (N) til brugbare forbindelser ved hjælp af nogle strålesvampe i knolde på rødderne.
Højde x bredde og årlig tilvækst: 5 x 3 m (25 x 20 cm/år), men planter fra danske frøkilder er knapt så høje og meget mere brede.
Busken vokser på helt skyggefri jord med et højt kalkindhold. Under disse forhold kan den både være pionérplante og danne krat eller skovbryn. I Danmark findes havtorn vildtvoksende på skrænter og i klitter med fuld sol.
Havtorn findes i flere typer, f.eks. en lav NV-dansk og en højere SØ-dansk busk, begge med mange og lange torne. Den er meget lyskrævende og særlig velegnet til vindudsatte kystzoner. Tåler saltholdig luft. Havtorn kan gro næsten overalt, også i sand og grus. Nogle typer sætter mange rodskud.
Bærrene ædes af mange fuglearter, herunder fasan. Busken kan bruges i læhegn, vildtremiser eller som skræntsikring på løs og sandet jord. Havtorn er også en yndet ingrediens i kryddersnaps.
Den tåler beskæring godt.
Havtorn kan formeres via frø, rodskud, hårde eller bløde stiklinger[1]
Havtorn (Hippophaë rhamnoides) er en op til 6 meter høj busk, der vokser i kystnære områder. Busken bærer om efteråret og ud på vinteren gule eller orangerøde frugter. Smagen er særpræget og syrlig, men ikke besk. Havtorn kaldes også sandtorn, klittorn, klittjørn eller havtidsel.
Sanddorn (Hippophae rhamnoides), auch Fasan(en)beer(e), Haffdorn, Seedorn[1] und häufig „Zitrone des Nordens“ genannt, ist eine Pflanze, welche die Wuchsform eines Strauchs ausbildet. Die Früchte des Sanddorns als Nutzpflanze sind für ihren hohen Vitamin-C-Gehalt bekannt und werden insbesondere zu Nahrungsmitteln und Getränken sowie zu Hautpflegeprodukten verarbeitet.
Die Art Hippophae rhamnoides ist in die Gattung der Sanddorne (Hippophaë) innerhalb der Familie der Ölweidengewächse (Elaeagnaceae) eingeordnet. Gemäß der Biosystematik enthält der botanische Gattungsname Hippophae die beiden griechischen Wörter hippos (Pferd) und phaes (leuchtend). Und das Art-Epitheton rhamnoides geht auf das Wort rhamnus zurück, was Dorn bedeutet und auf die Bewehrung des Sanddorns Bezug nimmt.
Der Sanddorn wächst als sommergrüner Strauch und erreicht Wuchshöhen von 1 bis 6 Metern. Die Zweige des Sanddorns bilden verdornte Kurztriebe aus und erscheinen, ähnlich wie die Knospen, durch zahlreiche kleine anliegende Schuppen (Schülfern) bronzefarben bis silbergrau.
Er verfügt über ein tief- und weitreichendes Wurzelsystem, das sich 1,5 bis 3 Meter in die Tiefe und in waagrechter, bzw. schräger Richtung bis zu 12 Meter nach allen Seiten erstreckt. Die am Wurzelhals entspringenden Bereicherungs- oder Langwurzeln kriechen dicht unter der Erdoberfläche. Sie bilden reichlich Wurzelbrut und sorgen auch auf flachgründigen Böden, wie sie beispielsweise an Küstengebieten mit weitausgedehnten Steilufern vorkommen, für eine feste Verankerung.[2]
Die wechselständig angeordneten Laubblätter sind weidenähnlich und kurz gestielt. Sie besitzen je nach Unterart eine Länge zwischen 40 und 80 Millimetern und eine Breite von etwa 3 bis 8 Millimetern. Die einfache Blattspreite ist linealisch-lanzettlich mit keilförmigen Spreitengrund und spitzer bis stumpfer Blattspitze. Der glatte Blattrand rollt sich leicht nach oben. Die Blattoberseite ist anfangs mit sternförmigen Haaren besetzt, verkahlt in der Folge und zeigt dann eine graugrüne Färbung. Die Blattunterseite ist dicht mit Schildhaaren bedeckt und weist deswegen eine weiß-filzige Behaarung auf.
Der Sanddorn ist zweihäusig (diözisch) und blüht vor dem Laubaustrieb. Die kleinen gelblichen, eingeschlechtigen Blüten werden in Mitteleuropa ab März sichtbar und die Blütezeit erstreckt sich von März bis Mai. Sie bilden sich an der Basis vorjähriger Triebe. Die männlichen Blüten stehen an sehr kurzen Stielen in einem kugeligen Blütenstand. Kronblätter werden nicht ausgebildet. Die vier Staubblätter werden von einer tief zweiblättrigen Kelchröhre bogenförmig bedeckt, deren Zipfel länger als die Kelchröhre sind. Der Pollen wird in den Kelchblättern gespeichert und erst wenn er getrocknet ist über den Wind ausgebreitet. Die 5 Millimeter großen, weiblichen gelbgrünen, röhrigen Blüten sind etwas länger gestielt. Sie stehen in einem kurzen ährenförmigen Blütenstand. Sie besitzen eine längere Kelchröhre als die männlichen Blüten, die mit zwei kurzen Kelchzipfeln ausgestattet ist. Der oberständige Fruchtknoten besteht aus einem Fruchtblatt, welches eine Samenanlage enthält. Er geht in einen langen Griffel über.
Von Anfang August bis Anfang Dezember bringt die Pflanze die kennzeichnenden 6 bis 8 Millimeter langen, ovalen, orangeroten bis gelben Früchte hervor, die botanisch als Schein-Steinfrüchte bezeichnet werden. Sie entwickeln sich zahlreich[3] an den Zweigen der weiblichen Sträucher und bilden sich unter Beteiligung der bei Reife fleischig werdenden Kelchröhre, die den einzigen Samen pro Frucht umgibt. Das Fruchtfleisch weist eine dünn-breiige Konsistenz auf und enthält ätherische Öle. Die Fruchthaut erscheint durch platte, schildförmige Schuppenhaare getüpfelt. Die steinartigen, außen braun gefärbten Samen sind länglich-rund geformt und besitzen einen weißen Kern. Sie sind 2,8 bis 5,3 Millimeter lang und ihre Breite variiert von 1,4 bis 2,7 Millimeter. Sie benötigen Licht und Kälte zur Keimung.[4]
Die Chromosomenzahl beträgt 2n = 24.[5]
Die Blüten des Sanddorns werden gewöhnlich vom Wind bestäubt. Ob zusätzlich Insekten als Bestäuber eine Rolle spielen, ist in der Diskussion noch nicht geklärt. Die Ausbreitung der Samen erfolgt zum einen über Verdauungsausbreitung, zum Beispiel durch Vögel, die die Früchte verspeisen, zum anderen wird der Samen auch durch Wasser übertragen. Wurzelsprosse stellen die vegetative Vermehrung, eine Form der Selbstausbreitung im weiten Sinne, sicher. Die Samen benötigen für eine erfolgreiche Keimung Kälte und Licht.[4]
Das tiefreichende Wurzelsystem und die Schildhaare an der Blattunterseite werden als Anpassungsleistungen der Pflanze an Trockenheit gedeutet.
Der Gemeine Sanddorn lebt in Symbiose mit Luftstickstoff bindenden Frankia-Bakterien, was als Aktinorrhiza bezeichnet wird.[6] Als Wintersteher stellen die Früchte für Vögel, wie z. B. den Fasan, in der kalten Jahreszeit eine bedeutende Ressource dar.[7] Der nach der Roten Liste (CH) als gefährdet eingestufte Sanddorn-Feuerschwamm (Fomitiporia hippophaëcola), ein Pilz, der den saprotrophen Arten zugeordnet wird, wächst ausschließlich auf totem Holz des Sanddorns.[8] Für die Raupen des Sanddornschwärmers (Hyles hippophaes) gilt der Sanddorn als wichtigste Futterpflanze.[9]
Die ursprüngliche Heimat des Sanddorns befindet sich in Nepal. Eiszeitliche Verschiebungen führten dann zur weiteren Verbreitung. Der Gemeine Sanddorn wird dem eurasischen Florenelement zugeordnet. Sein Verbreitungsschwerpunkt liegt in Ost- und Westasien und umfasst sowohl Sibirien als auch die Volksrepublik China. Das europäische Verbreitungsgebiet erstreckt sich über Mitteleuropa von den Pyrenäen über die Alpen und das Alpenvorland bis zum Kaukasus. Es umfasst das nordwestliche Europa und findet dort seine nördliche Grenze in Norwegen.
Pollenfunde aus dem Hoch- und Spätglazial der Weichsel-Kaltzeit weisen den Sanddorn als eine in Europa heimische Art aus,[10] wobei sich anthropogene Einflüsse auf die heutigen Standorte im Areal ausgewirkt haben und er dadurch (auch) als Neophyt in allen deutschen Bundesländern verbreitet ist. Autochthone Vorkommen sind zerstreut in Süd- und Mittelbayern, Südost- und West-Baden-Württemberg sowie Nordwest-Niedersachsen zu finden. Aus Mecklenburg-Vorpommern und an der Ostseeküste Schleswig-Holsteins sind alte, zerstreute Bestände in Küstenregionen belegt, in Ost-Schleswig-Holstein auch am Unterlauf der Trave.[11]
Der Sanddorn bevorzugt kalkhaltige Sand- und Kiesböden in sonnigen Lagen in Höhenlagen von der Ebene bis zu 1800 Metern in den Alpen und 5000 Metern in Asien.
Er besiedelt gern lichte Kiefernwälder und Verlichtungen in Kiefer-Trockenwäldern. Trockene Flussauen und Schotterfluren zählen ebenso wie felsige Hänge und kiesige Ufer von Gebirgsbächen zu seinen üblichen Standorten. Als Pionierpflanze ist er an Meeresküsten, insbesondere auf festgelegten Dünen, aber auch in Steppen eine häufig anzutreffende Art.
Als sekundäre Standorte besiedelt er Kiesgruben und Straßenböschungen. Als Hecken- und Zierpflanze in naturnahen Gärten und Parks wird er über die Naturvorkommen hinaus angebaut.
Der Gemeine Sanddorn ist eine Kennart der Sanddorn-Berberitzengebüsche und Begleitart von Alpenrosen-Latschengebüschen.
Die Art Hippophae rhamnoides L. wurde 1753 durch Carl von Linné in Species Plantarum, Seite 1023–1024 erstveröffentlicht.[12] Der botanische Gattungsname Hippophae enthält die beiden griechischen Wörter hippos für Pferd und phaes für leuchtend. Das Artepitheton rhamnoides geht auf das Wort rhamnus zurück, was Dorn bedeutet und auf die Bewehrung des Sanddorns Bezug nimmt. Als Synonyme von Hippophae rhamnoides L. gelten Elaeagnus rhamnoides (L.) A. Nelson und Rhamnoides hippophae Moench.[13]
Je nach Autor gibt es von Hippophae rhamnoides L. einige Unterarten (Auswahl):
Als Synonyme für Hippophae rhamnoides subsp. rhamnoides gelten Hippophae rhamnoides subsp. maritima Soest und Hippophae litoralis Salisb.[14]
Bis in das 16. Jahrhundert wurde der Sanddorn zur Familie der Kreuzdorngewächse (Rhamnaceae) gezählt und von Clusius als Rhamnus II bezeichnet. Der Sanddorn wurde Oleaster germanica oder „wilder deutscher Olivenbaum“ genannt (Cruydt-Boeck Dodonaei 1544, Reprint 1644). Der niederdeutsche Name für den an der Nordseeküste verbreiteten Sanddorn ist "Duyn-bessie" oder "Duyn-dorn", der heutige niederländische Name ist Duindoorn (Dünenbeere, Dünendorn). Im 17. Jahrhundert wurden gemäß Dioscorides[15] die Pflanzen Kreuzdorn (Rhamnus cathartica), Faulbaum (Frangula alnus) und Sanddorn zur Kreuselbeer zusammengefasst ("Es ist noch ein Geschlecht/ ein wenig weisser/ dergleichen ist auch ...") und für Sanddorn der Name Hippophaes Dioscoridis vorgeschlagen.[16]
Die Bezeichnung Sanddorn für die Art bzw. die Früchte leitet sich vom Standort ab. Ebenso beziehen sich Namen wie Haffduurn in der Bedeutung Haff für Ostseebucht (Mecklenburg), Griesbeer nach der Herleitung des mittelhochdeutschen Griez für Sand (Tirol: Lienz), und Audorn (Tirol) auf typische Wuchsorte.[1]
Als weitere deutschsprachige Trivialnamen, zum Teil nur regional, werden oder wurden u. a. verwandt: Doorn (Insel Juist), Durnbusch (Hiddensee), Fürdorn (Baden), Besingstrauch (Brandenburg), Fasanbeer (Salzburg), Amritscherl, abgeleitet vom Artepitheton rhamnoides (Niederösterreich: Kritzendorf), Tubakröhrlistude (Graubünden), Weisseldern (Mals).[1] Die schweizerische Vereinigung für Vegetarismus führt auf ihrer Homepage noch die Bezeichnungen Korallen- und Meerbeere an.[17]
Sanddorn weist mehr als 100 verschiedene bioaktive Substanzen auf. Dazu zählen verschiedene Vitamine: A, C, D, E, F, K, B-Komplex-Vitamine (B1, B2, B6), außerdem Provitamin A (alpha und beta-Carotin, andere Carotinoide, Antioxidantien (Tocopherol, Tocotrienole), Flavonoide), verschiedene Fruchtsäuren (Äpfelsäure, Zitronensäure), phenolische Komponenten, Mineralen (darunter Zink, Eisen, Calcium, Selen, Kupfer), Tannine, Phospholipide, Anthocyane, pflanzliche Steroide, Zucker, Pektine, etwa 18 Aminosäuren, u. a.[18]
Bemerkenswert ist der ungewöhnlich hohe Vitamin-C-Gehalt. Abhängig von der jeweiligen Sorte variiert dieser zwischen 200 und 900 mg pro 100 g Fruchtfleisch. Dies ist deutlich mehr als der durchschnittliche Vitamin-C-Gehalt von 50 mg pro 100 g bei Zitrusfrüchten (Zitronen oder Orangen). Letztere werden aber in wesentlich höheren Mengen verzehrt, was solche Angaben relativiert.
Sanddorn enthält in geringen Mengen auch Vitamin B12, welches sonst fast ausschließlich in tierischer Nahrung vorkommt. Dieses entsteht durch eine Symbiose mit Bakterien auf der Außenschale der Früchte.[19][20] Die Präsenz dieses Vitamins in entsprechenden Produkten ist an das Vorhandensein von Sanddornfruchtfleisch gekoppelt. Unabhängige Erkenntnisse dazu existieren bislang jedoch nicht, weiterhin sind die Umstände, die zu dem Cobalamingehalt des Sanddorn führen sollen, nicht ganz geklärt.
Sanddornfruchtfleisch enthält zwischen drei und fünf Prozent Öl. Sanddornöle (Kern- und Fruchtöl, oder gemischt) enthalten gesättigte und ungesättigte Fettsäuren. Zu den enthaltenen gesättigten Fettsäuren zählen Palmitinsäure sowie Stearinsäure und zu den ungesättigten Fettsäuren Arachinsäure, Ölsäure, Palmitoleinsäure, Linolsäure, Α-Linolensäure und Γ-Linolensäure.[18]
Sanddorn wird heute in einer breiten Produktpalette angeboten. Aufgrund schwieriger Erntebedingungen und einer langen Anlaufphase von etwa sechs bis acht Jahren bis zur ersten Ernte ist Sanddorn ein relativ teurer Rohstoff.
Volksheilkundlich werden die frischen reifen Sanddornfrüchte und das Sanddornkernöl genutzt.
Sanddornprodukten werden verschiedenste medizinische Wirkungen zugeschrieben. Einige berichtete Effekte wären zumindest theoretisch durch die bekannten Inhaltsstoffe erklärbar. Meist fehlen jedoch kontrollierte wissenschaftliche Untersuchungen mit größeren Fallzahlen.
Sanddornfrüchte wendet man in Form von Säften und Extrakten an. Aufgrund ihres hohen Gehalts an Vitamin C verwendet man sie bei Anfälligkeit auf Erkältungskrankheiten, bei fieberhaften Infektionen sowie in der Rekonvaleszenz.
Sanddornöl fördert die Wundheilung, diese Eigenschaft wird in Osteuropa schon lange zur Heilung von Strahlenschäden z. B. durch Röntgenstrahlen oder bei Sonnenbrand genutzt. Der versuchsweise Einsatz bei Neurodermitis war dagegen nicht überzeugend. In Mitteleuropa ist Sanddornkernöl in neuerer Zeit in zahlreichen Kosmetikprodukten enthalten.
Für den Frischverzehr hat Sanddorn eher eine geringe Bedeutung. Ansonsten existieren ähnliche Verwendungsmöglichkeiten wie bei anderen Beerenfrüchten, wobei die Verwendung als Fruchtmus, Fruchtsaft und, in getrockneter Form, als Gewürz herausragt.
Als Getränk wird Sanddorn als orangefarbener dicker Fruchtsaft, Nektar und als Bestandteil von Mixgetränken und Cocktails angeboten. Die Beeren werden auch zu alkoholischen Getränken wie Obstwein und Likör (Fasanenbrause) verarbeitet. Sanddornfrüchte werden traditionell auch als aromatische Zutat in Kräuter- und Früchtetees verwendet.[21] In den letzten Jahren sind Kräuter- und Früchteteemischungen mit Sanddornbeeren beliebter geworden. Der säuerliche Geschmack verleiht zum Beispiel Rooibos eine besondere Note. Auch Konfitüre oder Fruchtaufstrich kann aus Sanddorn hergestellt werden.
Die Kerne werden gleichermaßen zur Gewinnung von hochwertigem Pflanzenöl für Hautpflegeprodukte und Nahrungsergänzungsmittel verwendet, wie auch das aus Herstellersicht wertvollere Fruchtfleischöl.[22]
Nebenwirkungen bei der Einnahme von Sanddornöl oder Saft, auch über lange Zeiträume, sind nach Studien der Universitäten Dresden und Sofia nicht bekannt.
Im Garten- und Landschaftsbau wird der Sanddorn gerne als Heckenpflanze und Vogelnährgehölz verwendet. Als Wintersteher bietet er zudem in der dunklen Jahreszeit einen hohen Zierwert.[23] Für eine Ansiedlung in kleineren Zier- oder Nutzgärten ist der Sanddorn weniger geeignet. Durch seine ausgeprägte Wurzelbrut und das weitreichende Wurzelsystem tendiert er dazu, Nachbarpflanzen zu verdrängen und die Pflanzfläche weitflächig zu durchwurzeln. Eine Eindämmung ist dann nur noch begrenzt möglich. Maßnahmen wie Rhizomsperren werden daher bei einer Anpflanzung in weniger großzügigen Arealen als sinnvoll angesehen.
Der Sanddorn zeichnet sich durch Windbeständigkeit, Salztoleranz und ein weitreichendes Wurzelsystem aus. Er wird daher gerne zur Bodenbefestigung sandiger Standorte wie Dünen, Fluss- und Küstengebiete eingesetzt. Er kann als Pionierpflanze auf Rohboden gedeihen, baut mit Hilfe der mit ihm in Symbiose lebenden Frankia alni langsam den Humusgehalt auf und bereitet so den Boden für anspruchsvollere Folgepflanzen vor. Eine Sanddornhecke entwickelt dichtes Astwerk und dient zahlreichen Vögeln als Nistgehölz und Unterschlupf.[24]
Das Holz des Sanddorns zeichnet sich durch einen schmalen gelben Splint und lebhaft braunen Kern aus. Es ist dauerhaft, feinfasrig, mittelschwer und gut polierbar und findet als Drechsler- und Brennholz Verwendung. Da es Quercetin enthält, kann es auch zum Gelb- und Braunfärben genutzt werden.[3]
Die Sanddornbalance (en: sallow thorn balance) ist ein Akrobatikstück, bei dem ein Dutzend und mehr, konischer, leicht gebogener Palmenäste sich in einer Zickzack-Reihe größer werdend aufeinanderfolgend unterstützen.[25][26]
Sanddorn wurde in Deutschland erstmals Ende der 1960er Jahre in der DDR angebaut. Da der hohe Vitaminanteil als wertvoller Beitrag zur Volksgesundheit eingeschätzt wurde, wurden entsprechenden Instituten Forschungsgelder bereitgestellt. In der Folge wurden innovative Erntemethoden und mittels Züchtung und Mutation neue Sorten entwickelt. Klinische Studien verifizierten eine positive Wirkung der im Sanddorn enthaltenen Inhaltsstoffe. Ende der 1980er Jahre ging man Kooperationen mit osteuropäischen Universitäten und Erzeugern ein.[27] 1980 wurde die erste Kultursanddorn-Plantage von 3 ha Größe in Ludwigslust angelegt. Bis 1989 hatte sich die Anbaufläche in den Nordbezirken der DDR und im Bezirk Potsdam auf über 150 ha ausgedehnt. In den 1990er Jahren verfielen viele Flächen, seit dem Jahr 2000 expandiert der Sanddornanbau jedoch wieder. 2014 lag die Anbaufläche bei 671 ha. Die Hauptanbaugebiete liegen mit über 300 ha in Brandenburg, mit etwa 200 ha in Mecklenburg-Vorpommern und 100 ha in Sachsen-Anhalt.[28] Auf den rund 120 ha bei Ludwigslust beträgt die Ernte zwischen 45 (2016) und 70 (2017) Tonnen Sanddorn.[29]
In Frankreich ist der Anbau von Sanddorn in den südlichen und hohen Alpen am deutlichsten ausgeprägt. Zahlreiche örtliche Erzeuger bieten dort regionaltypische Produkte und Spezialitäten auf der Basis von Sanddorn an. In Champsaur (Département Hautes-Alpes) zählen Sanddornprodukte in gleicher Weise wie der berühmte „Tourton du Champsaur“ zu den charakteristischen Spezialitäten der Region.[30]
Die Volksrepublik China gilt heute mit über einer Million Hektar Anbaufläche als größter Produzent von Sanddorn. Die Anbaufläche Deutschlands ist international gesehen unbedeutend.[31]
Der wichtigste Schädling im Sanddornanbau ist die Sanddornfruchtfliege.[32] Ein zunehmendes Problem bei Sanddorn-Kulturen ist ein bisher unbekannter Schaderreger, der vor allem Kulturen in Mecklenburg-Vorpommern befällt und auch zum Absterben bringt.[33]
Erwähnung findet der Sanddorn in Nina Hagens Hit Du hast den Farbfilm vergessen, der 1974 veröffentlicht wurde („Hoch stand der Sanddorn am Strand von Hiddensee ...“).
Sanddorn (Hippophae rhamnoides), auch Fasan(en)beer(e), Haffdorn, Seedorn und häufig „Zitrone des Nordens“ genannt, ist eine Pflanze, welche die Wuchsform eines Strauchs ausbildet. Die Früchte des Sanddorns als Nutzpflanze sind für ihren hohen Vitamin-C-Gehalt bekannt und werden insbesondere zu Nahrungsmitteln und Getränken sowie zu Hautpflegeprodukten verarbeitet.
Die Art Hippophae rhamnoides ist in die Gattung der Sanddorne (Hippophaë) innerhalb der Familie der Ölweidengewächse (Elaeagnaceae) eingeordnet. Gemäß der Biosystematik enthält der botanische Gattungsname Hippophae die beiden griechischen Wörter hippos (Pferd) und phaes (leuchtend). Und das Art-Epitheton rhamnoides geht auf das Wort rhamnus zurück, was Dorn bedeutet und auf die Bewehrung des Sanddorns Bezug nimmt.
She crouw ny billey beg yn-lhoamey 'sy ghenus Hippophae ee bugogue varrey (Hippophae rhamnoides). She tashteyder neetragien neuphoanragh t'ayn. T'ee ry-akin er feie ny h-Oarpey as ny h-Aishey. Son y chooid smoo, t'ee cummal rish y clyst marrey myr garee er cronkanyn geinee as eayninyn.
T'eh gaase wheesh as 6m er yrjid. Ta duillagyn sleeanagh glassey-argidagh eck, mysh 3-8cm er lhiurid as ny sloo na 7mm er lheead. T'eh dioecious, dy ghra myr shen, cha nel blaaghyn firrynagh as bwoirrinagh er y lus cheddin. Ta blaaghyn dhoneagh eck. T'ad goll er pollnaghey liorish y gheay. She berrish jiarg-bwee eh y mess eck.
T'ad jannoo ooill ass ny berrishyn eck. 'Syn Roosh as yn Çheen, t'ad jannoo ymmyd jeh noi çhing aile goulraght.[1]
She crouw ny billey beg yn-lhoamey 'sy ghenus Hippophae ee bugogue varrey (Hippophae rhamnoides). She tashteyder neetragien neuphoanragh t'ayn. T'ee ry-akin er feie ny h-Oarpey as ny h-Aishey. Son y chooid smoo, t'ee cummal rish y clyst marrey myr garee er cronkanyn geinee as eayninyn.
Sëdwina (Hippophaë rhamnoides L.) – to je roscëna z rodzëznë òliwnikòwatëch (Elaeagnaceae). Òna rosce m.jin. nad Bôłtem na Kaszëbch. Sëdwina je tu òbjimniãti dzélową òchrónią. Czasã dãbecczi Kaszëbi ze sëdwinë robią òct.
.JPG)
Sëdwina (Hippophaë rhamnoides L.) – to je roscëna z rodzëznë òliwnikòwatëch (Elaeagnaceae). Òna rosce m.jin. nad Bôłtem na Kaszëbch. Sëdwina je tu òbjimniãti dzélową òchrónią. Czasã dãbecczi Kaszëbi ze sëdwinë robią òct.
Ангат, ё ангад, хори ангад, хори сафед, сарканак, хингбед, хуншуд, чинхор, ҷангалхор (лот. Hippóphae rhamnoídes) — як навъ бутта ё дарахти хурдест аз оилаи санҷидиҳо.
То 3—11 м қад мекашад. Пӯстлохи тана ва шохҳои ғафсаш бӯри зардтоб ё сиёҳ, навдаҳои бисёрсолааш хокистарранги серхор; хораш сахту тез (дарозиаш 2—7 см). Навдаи наврустааш аз пашмаку пулакчаҳо нуқрагун метобад. Баргаш борики нештаршакл (дарозиаш 2—8 см, бараш 0,2—0,7 см), думчадор (0,1—0,2 см), бедандона. Гулаш ҷудоҷинса; гули модинааш думчакӯтоҳ, сабзтоб ва нисбатан калонтар буда, 2—5 (баъзан 9)-тоӣ дар бағали шохчаҳои навруста ҷой мегирад; гули наринааш зард буда, 6—20-тоӣ дар хӯша ғун шудааст.
Ангат дар шароити табиӣ моҳҳои апрел — май гул мекунад. Даври гулшукуфташ 7—10 шаборӯз; гулаш сершаҳд. Мевааш донакдори гирда ё байзашакл, рангаш норинҷӣ ё сурхтоб, сершираи нордон, таъми ананас дорад; донакаш (вазни 1000-тоаш 12—13,2 г) ҷигарранги ҷилодор. Мевааш аз аввали моҳи август то охири октябр мепазад.
Дар таркиби мевааш 11—60 мг% каротин (провитамини А), витаминҳои Е (8 мг%), С (316—500; дар ширааш то 900 мг%), В (0,97 мг%), В1, (0,016—0,035 мг%; дар ширааш 0,1—0,18 мг%), B2, (то 0,56 мг%), В6, (0,003—0,079 мг%) ҳаст. Ангат ҳамчунин 3,56—8 % қанд, то 2,6 % кислотаҳои органикӣ, 2,64 % моддаҳои даббоғӣ, то 9 % равғани сурхтоб ё норанҷӣ, кверсетин ва изорамнетин, донакаш 240 мг% каротиноидҳои ҳархела, ликонин, тараксантин, фитофинин дорад. Дар мағзи донакаш 12—13 % равған, инчунин витаминҳои В1 (то 0,28 мг%), В2 (то 0,38 мг%), Е ва Г (110—165 мг%), каротин (40—100 мг%) ҳаст. Барги Ангат 8—9 % (шохчаи наврустааш то 10 %) моддаҳои даббоғӣ, кверсетин, изорамнетин, миритсетин дорад.
Ангат хоси ҷангалзори соҳили дарёҳост. Бештар водии дарёчаҳои кӯҳиро фаро мегирад. Дар соҳили бисёр дарёҳои ҷумҳурӣ пештар ангатзорҳои анбӯҳу касногузар мавҷуд буданд. Онҳоро дар баъзе мавзеъҳо бурида ҳезум кардаанд. Ангат асосан дар қаторкӯҳҳои Зарафшон, Ҳисору Дарвоз, мавзеъҳои ҷануб ва шарқии Тоҷикистон, Помири Ғарбӣ ва Шарқӣ (дар баландии 400—3800 м аз с. б.) месабзад; дар ҷойи кушоду офтобрӯя беҳтар нашъунамо мекунад. Ба гармо ва сармо тобовар аст.
Аз тухм ва бо роҳи нашвӣ (бехҷаст, фарғуч) зиёд мешавад. Тухми ангатро тоза карда, тирамоҳ дар чуқурии 9—10 см мекоранд. Баъди як сол ниҳолашро ба ҷойи доимӣ кӯчат мекунанд. Бехҷасташ зуд қад мекашад. Аз 3 — 6-солагӣ ба ҳосил медарояд. Аз ҳар бехи он 7—9 (баъзан то 16) кг мева меғундоранд.
Меваашро тару тоза истеъмол мекунанд, ба таом меандозанд. Онро аксар вақт аввалҳои зимистон меғундоранд, чунки аз таъсири сармо нордон, ширин ва хушбӯй мешавад. Аз меваи ангат мураббо, ҷем, моқут, полуда, ангатоб, шарбат ва ғайра тайёр мекунанд; дар қаннодӣ низ истифода мешавад.
Табибони халқӣ ҷӯшоб ва оби меваи ангатро барои тақвияти кори узвҳои ҳозима, табобати илтиҳобу захми меъда, зангила, саратони сурхрӯда тавсия медиҳанд. Истеъмоли ҷӯшоби меваю барги ангат рехтани мӯи сарро бозмедорад. Ҷӯшоби донакаш мусҳил аст. Бо равғани ангат касалиҳои гуногуни пӯст, амрози занона, захми меъдаю рӯдаи дувоздаҳангуштаро табобат мекунанд.
Ангат, ё ангад, хори ангад, хори сафед, сарканак, хингбед, хуншуд, чинхор, ҷангалхор (лот. Hippóphae rhamnoídes) — як навъ бутта ё дарахти хурдест аз оилаи санҷидиҳо.
Къазмакъей (лат-бз.: Hippophaë rhamnoides, ур-бз.: Облепиха) — пабжъэ иэ жыг къэкӀыгъэ. Еуразиэм икурыт лъэныкъуэхэм къыщокӀ.
Жэпкъ бжыгъу зэфӀэт, тхьампэпыху пабжъэ; зэзэмызэкӀэ, макӀыу жыгу мэкӀыр. Илъэгагъыр иныкъуэм м. 1 - 3 иэ м. 3 - 6, макӀыу м. 15 щынэс мэхъу, ипкӀашъхьар псыфу щыт, банэ кӀыхьу пыту. Къудамэхэм, гъэчхэм жыгым ипкӀахьар хъуреуэ иэ памцӀу иэ бгъуэуэ щыт.
Илъабжъэр шӀыфэм игъунэгъу щыт, см. 40 мы нэхъ кууэ, бгъуэуэ зэкӀэкӀыу.
Тхьампэхэр зэрызу, иэ зэпэщылъу къытокӀэхэ. ИшъхьамкӀэ псыфэ-удзыфу икӀагъымкӀэ гъуэплъ-псыфу иэ гъуэжь-псыфу; хужьу.
МэракӀуэхэр хъуреуэ щытхэ гъуэжьху иэ хуэплъыжьыфу, псы куэду якӀэту, гуашӀыу, мэ къадихьаху. КумкӀэр хуэхъуреуэ, кӀыхьу щыт, нэхъыбэм фӀыцӀу, лыду.
Мы Ӏарысэ къэкӀыгъу здэкӀыр Еуропэ (Къаукъазыр хэту), КъуэхьапӀэ, Курыт Азиэм, Монголым, Китайм, Пакистаным, Индиэм. Урысейм идежь къыздэкӀыр еуропей лъэныкъуэм ( Ишъхъэрэ Къаукъазыр хэту ), КъуэхьапӀэ, КъуэкӀыпӀэ Сыбырым, Алтайм. Куэду жыг-хадэхэм къагъэкӀыр, Урысейм цӀэрыӀу къалъыта.
.JPG)
Сары чычырканак (Облепиха крушовидная), (лат. Hippophae rhamnoides, L. 1753) - жийделер тукумундагы уруу, бадал же анча чоң эмес дарак.
Бийиктиги 6-15 лгге чейин жетет. Бутагы тикендүү. Жалбырагы боз, түктүү. Гүлү майда, сары.
Мөмөсү ширелүү, майда данектүү, кызгылт-сары. Желет. Шире, кыям (варенье) жасалат. Май алынып, ал медицинада дары катары колдонулат. Көл, агын суулардын жээктеринде, кумдуу, таштуу жерлерде өсөт. Нымдуу жерде жыш өсүп, тикени азыраак болот. Жемишин сууга 5-6 саат кайнатса майы бетине калкып чыгат.
Аны калпып, фарфор идишке куюп, муздаткычка койсо суусу муздап, бетинде таза майы калат. Аны экинчи идишке сарыктырып куюп алуу керек.
Ал ашказан жарасына бир аш кашык майга 1 стакан кайнак сүт кошулуп, тамактанаардан бир саат мурун күн сайын бир жолу ичилет. Ошондой эле геморройго, жатындын мойнундагы жарага тампон кылып коюлат. Ар түрдүү күйүккө чычырканак майынын 1 чай кашыгына 2 жумуртканын агын кошуп жапса, так калбай, тез айыгат. Майды ысытып эриндин жарылганына, мурундун ичиндеги Kapara сүйкөсө жакшы натыйжа берет.
Кулак шуулдап, сайгылашып ооруганда майын жылытып 1-2 тамчы тамызса ооруну басаңдатат. Учурда медицинада радиоактивдүү элементтердин таасиринен пайда болгон тери жараларына колдонууда.
Сары чычырканак (Облепиха крушовидная), (лат. Hippophae rhamnoides, L. 1753) - жийделер тукумундагы уруу, бадал же анча чоң эмес дарак.
Бийиктиги 6-15 лгге чейин жетет. Бутагы тикендүү. Жалбырагы боз, түктүү. Гүлү майда, сары.
Мөмөсү ширелүү, майда данектүү, кызгылт-сары. Желет. Шире, кыям (варенье) жасалат. Май алынып, ал медицинада дары катары колдонулат. Көл, агын суулардын жээктеринде, кумдуу, таштуу жерлерде өсөт. Нымдуу жерде жыш өсүп, тикени азыраак болот. Жемишин сууга 5-6 саат кайнатса майы бетине калкып чыгат.
Аны калпып, фарфор идишке куюп, муздаткычка койсо суусу муздап, бетинде таза майы калат. Аны экинчи идишке сарыктырып куюп алуу керек.
Ал ашказан жарасына бир аш кашык майга 1 стакан кайнак сүт кошулуп, тамактанаардан бир саат мурун күн сайын бир жолу ичилет. Ошондой эле геморройго, жатындын мойнундагы жарага тампон кылып коюлат. Ар түрдүү күйүккө чычырканак майынын 1 чай кашыгына 2 жумуртканын агын кошуп жапса, так калбай, тез айыгат. Майды ысытып эриндин жарылганына, мурундун ичиндеги Kapara сүйкөсө жакшы натыйжа берет.
Кулак шуулдап, сайгылашып ооруганда майын жылытып 1-2 тамчы тамызса ооруну басаңдатат. Учурда медицинада радиоактивдүү элементтердин таасиринен пайда болгон тери жараларына колдонууда.
Һырғанаҡ (рус. Облепи́ха круши́новая, лат. Hippóphaë rhamnoídes) —ноҡот һымаҡтар (Elaeagnaceae) ғаиләһенән ике өйлө ҡыуаҡ. Бейеклеге 4-6 м-ға етә. Май айында һарғылт сәскә ата, сентябрьҙә емеше өлгөрә.
Һырғанаҡ Евразияның уртаса климатында үҫә. Тәбиғәт шарттарында Урта Азияла, Кавказда, Себерҙә, Молдавияла осрай. Башҡортостанда емеше өсөн үҫтерелә.
Һырғанаҡ (рус. Облепи́ха круши́новая, лат. Hippóphaë rhamnoídes) —ноҡот һымаҡтар (Elaeagnaceae) ғаиләһенән ике өйлө ҡыуаҡ. Бейеклеге 4-6 м-ға етә. Май айында һарғылт сәскә ата, сентябрьҙә емеше өлгөрә.
Hippophae rhamnoides, also known as sea-buckthorn,[2]: 277 is a species of flowering plant in the family Elaeagnaceae, native to the cold-temperate regions of Europe and Asia.[3] It is a spiny deciduous shrub. The plant is used in the food and cosmetics industries, in traditional medicine, as animal fodder, in horticulture, and for ecological purposes.
Hippophae rhamnoides is a hardy, deciduous shrub that can grow between 2 and 4 m high (between 7 and 13 ft).[3] It has a rough, brown or black bark and a thick, grayish-green crown.[3] The leaves are alternate, narrow and lanceolate, with silvery-green upper faces.[4] It is dioecious, meaning that the male and female flowers grow on different shrubs.[3] The sex of seedlings can only be determined at the first flowering, which mostly occurs after three years.[5] The male inflorescence is built up of four to six apetalous flowers, while the female inflorescence normally consists of only one apetalous flower and contains one ovary and one ovule.[3] Fertilization occurs solely via wind pollination, so male plants need to be close to female plants to allow for fertilization and fruit production.[3]
The oval or lightly roundish fruits grow in compact grapes varying from pale yellow to dark orange.[3] Individual fruits weigh between 270 and 480 mg[6] and contain high amounts of vitamin C, vitamin E, carotenoids, flavonoids and health-beneficial fatty acids,[7] as well as higher amounts of vitamin B12 than other fruits.[8][9]
The plants have a very developed and extensive root system, and the roots live in symbiosis with nitrogen-fixing Frankia bacteria. The roots also transform insoluble organic and mineral matters from the soil into more soluble states.[10] Vegetative reproduction of the plants occurs rapidly via root suckers.[3]
Hippophae rhamnoides is situated in the family Elaeagnaceae, in the order Rosales.[11]
Hippophae rhamnoides is divided into eight subspecies: ssp. carpatica, caucasia, fluviatilis, mongolica, rhamnoides, sinensis, turkestanica and yunnanensis.[6][11] These subspecies vary in size, shape, number of main lateral veins in the leaves and quantity and color of stellate hairs.[6] They also have different areas of distribution and specific uses.[12]
The genus name Hippophae originates from the Greek words hippo = "horse" and phaos = "to shine" and is due to the ancient Greek use of sea buckthorn leaves as horse fodder to make their coats shine more.[10] The species name rhamnoides means "resembling the Rhamnus", referring to the buckthorn plant.[13]
Hippophae rhamnoides is native to the cold-temperate regions of Europe and Asia, between 27 and 69EN latitude and 7EW and 122EE longitude.[11] These regions include the Baltic Coasts of Finland, Poland and Germany,[11][14][15] the Gulf of Bothnia in Sweden, as well as coastal areas of the United Kingdom and the Netherlands.[16] In Asia, H. rhamnoides can be found in the northern regions of China, throughout most of the Himalayan region, including India, Nepal and Bhutan, Pakistan and Afghanistan.[10] It is found in a variety of locations: on hills and hillsides, valleys, riverbeds, along coastal regions, on islands, in small isolated or continuous pure stands, but also in mixed stands with other shrub and tree species.[6] H. rhamnoides has also recently been planted in countries such as Canada, the United States, Bolivia, Chile, Japan and South Korea.[17]
The current total acreage of H. rhamnoides is about 3.0 million ha worldwide. This number includes both wild and cultivated plants.[18] Of these, approximately 2.5 million ha are situated in China (1.0 million ha of wild plants and 1.5 million ha in plantations), 20 000 ha in Mongolia, 12 000 ha in India and 3 000 ha in Pakistan.[18] This makes China the largest agricultural producer of H. rhamnoides. Approximately 10 000 acres of the plant are planted in China each year for berry production as well as eco-environmental improvement.[18] As of 2003, approximately 100 km of field shelterbelts were planted in Canada each year,[19] and over 250 000 mature fruit-producing plants were grown on the Canadian prairies with an estimated annual fruit supply of 750 000 kg. Other countries that grow H. rhamnoides as an agricultural plant include for example Germany[20] and France.[21]
Sea buckthorn fruit contains sugars, sugar alcohols, fruit acids, vitamins (C, E, and K), polyphenols, carotenoids, fiber, amino acids, minerals, and plant sterols.[3][7] Species belonging to genus Hippophae accumulate oil both in soft parts and in seed of the fruit.[3] Oil content in soft parts is 1.5–3.0%, while in seed this is 11% of the fresh weight. For the compositions of sea buckthorn oils, see article: sea buckthorn oil.
Major sugars in sea buckthorn fruits are fructose and glucose, with total sugar content of 2.7–5.3 g/100 ml of juice.[22] Typical sourness of the fruits is due to high content of malic acid (0.8-3.2 g/100 ml of juice) while astringency is related to quinic acid (1.2-2.1 g/100 ml of juice).[22] Major sugar alcohol in fruit is L-quebrachitol (0.15–0.24 g/100 ml of juice).[22]
The fruit of the plant has a high vitamin C content – approximately 400 mg per 100 grams,[23] placing sea buckthorn fruit among the richest plant sources of vitamin C.[3] Additionally, fruits have high concentrations of carotenoids,[24] vitamin E[25] and vitamin K.[26] The main carotenoids are beta-carotene, zeaxanthin and lycopene[24] while alpha-tocopherol is the major vitamin E compound.[25]
The most prevalent dietary minerals in sea buckthorn fruits are potassium (300–380 mg/100 g), manganese (0.28–0.32 mg/100 g), and copper (0.1 mg/100 g).[27]
The fruit is also rich in phytosterols (340–520 mg/kg), β-sitosterol being the major sterol compound as it constitutes 57–83% of total sterols.[28]
Flavonols were found to be the predominating class of phenolic compounds, while phenolic acids and flavan-3-ols (catechins) represent minor components.[29]
Hippophae rhamnoides is a very versatile plant and the fruits as well as the leaves can be used. The fruits are processed and then used in the food industry, in traditional medicine, as part of drugs or in the cosmetic industry. The leaves can be used as feed, particularly for ruminants. Because of its tolerance against strongly eroded, nutrient-poor and sometimes salty soils, the plant is also used for land reclamation or as shelterbelt.
In general, all parts of the H. rhamnoides contain diverse phytochemicals and nutrients.[6][30] Particularly the fruit contains high vitamin C amounts, exceeding the levels seen in lemons and oranges.[31] H. rhamnoides fruits are processed in the food industry to different products. Usually, the berries are first washed and then pressed, resulting in pomace and juice. The fruit pomace can be used to obtain oil, natural food color (yellow/orange) or jam, while the juice is further processed and packaged as a consumer product.[32] H. rhamnoides oil may be used to produce cosmetics, such as hand cream, shampoo or massage oils. The leaves of the shrub can be air dried, eventually ground, and used for tea.[30]
Hippophae rhamnoides is widely used in traditional medicine, particularly in Russia and Northeast Asia. The leaves are used as supposed herbal medicine for various disorders.[7][33] H. rhamnoides fruits have also been used in the traditional Austrian medicine internally as tea, juice, or syrup for treatment of infections.[34]
Hippophae rhamnoides is used for feeding livestock.[30] The pomace from H. rhamnoides fruit processing can be used as animal feed,[30] such as for poultry feeding.[35]
The H. rhamnoides plant is particularly drought- and salt-tolerant and can thus be successfully used for land reclamation, against further soil erosion, as shelterbelt or in agroforestry.[30] These characteristics are mainly due to the deep root system that the plant develops. For example, in eastern China, new agroforestry systems have been developed to reclaim land with high salinity contents and H. rhamnoides is included in the system as shelterbelt,[36] providing a habitat to different birds and small mammals.[6]
In nature H. rhamnoides is found growing profusely on a wide range of soil types, but does better in soils with a light physical structure, rich in nutrient compounds and with a pH near neutral (pH 6.5–7.5). Best growth occurs in deep, well drained, sandy loam with ample organic matter. Very light, sandy soils have low water carrying capacity and are also low in nutrient mineral elements; so without the previous addition of organic matter, are not appropriate. Similarly inappropriate are clayey soils, with high density and water retention characteristics.[37] H. rhamnoides is considered drought resistant but it is a moisture sensitive plant especially in the spring when plants are flowering and young fruits are beginning to develop.[38] Planting in arid or semiarid areas is possible, if water is supplied for establishment. It can bear fruits at altitudes up to 2000 m above sea level.[39] The plant can withstand temperatures from −43 °C to + 40 °C.[10] Vegetation begins at average daily air temperatures of 5 to 7 °C. It flowers at temperatures 10 to 15 °C and requires total effective temperatures, spring to harvest time, of 14.5 °C to 17.5 °C, depending on latitude, elevation and species. Frost hardiness is the highest in deep dormancy in November and December. During this period, negative temperatures of −50 °C may be tolerated. Whereas in the post-dormant period in January to March, the critical temperature drops in air temperature for the male to −30 °C to −35 °C and for the female, −40 °C to −45 °C. H. rhamnoides can only be grown in well-lit, unshaded areas. Starting from its very earliest stage of development, it can not tolerate shade. As for fertilization, phosphorus is indispensable for the normal life process of the nodules on the roots. The plant requires little nitrogen, due to its ability to fix nitrogen.[40]
Hippophae rhamnoides needs a period of 4 to 5 years from the appearance of the first shoots from the seeds to the beginning of fruit and peaks at the 7–8th year of plant life, remaining productive for 30 years with intermittent pruning. Spring is the best time for planting H. rhamnoides. An orchard planting can yield 10 tonnes of berries per hectare. A number of seeds per planting site is recommended at spacing of 1 m within the row and 4 m between the rows, south-east sloping terrain is recommended to facilitate the maximum sunlight exposure and rows should be oriented in a north– south direction to provide maximum light.[30]
The purpose of pruning H. rhamnoides is to train branches, promote growth and facilitate harvesting. Moderate pruning will increase the yield and fruiting life of the plants. The crown should be pruned to remove overlapping branches, and long branches should be cut to encourage development of lateral shoots. Mature fruiting plants should be pruned to allow more light penetration. Pruning is also recommended to eliminate thorns on the mature wood to facilitate harvesting. Pruning should be started the year trees have been planted, late winter pruning is best time.
Seed propagation is not commonly used in orchards because the species is dioecious, therefore the sex cannot be determined in the seed, or prior to 3 to 4 years of growth. And male plants must be replaced. If seedlings of unknown sex are planted, it may result in an uneven distribution of male and female plants. To avoid this problem, excessive male plants are replaced with female plants, or vegetative propagation from mature plants of known sex is done. With vegetative propagation, the cuttings will bear fruit 1 to 2 years earlier than seed propagated trees and the genetics and sex are known from the mother plant. Sea buckthorn can be propagated using either hardwood or softwood cuttings, root cuttings, layering and suckers. Cross-pollination is by wind action only. The ratio and distance of male to female plants is important, as the number of female trees in each planting directly affects the total yield. Recommendations for male and female ratio vary from 6 to 12%, while the distance within which the female plant can be pollinated is about 100m. It has been shown that as the distance from the female plant to the male plant (polliniser) increases (64m), the yield of the female plant decreases.[3]
The large morphological diversity is a good indication for opportunities in selection of desired characteristics for a given region.[41] Mass selection is still practiced in many areas, although it is gradually replaced by hybridization and polyploidy breeding.[42][43] The most important characteristics that need improvement are: yield, fruit size, winter hardness, thornlessness, fruit and pollen quality and early maturity, long pedicel (to facilitate mechanical harvest) and nitrogen fixing ability.
The fruits ripen in the fall and frequently cling on the shrub until the following March/April. Estimate of orchard planting with 2,500 trees per hectare. a 1:6–8 male and female ratio, and 4 metres (13 ft) between rows with 1 metre (3 ft 3 in) between plants should yield approximately 10 tonnes. Good plants will produce up to 7 kilograms (15 lb) annually.[19] In Asia the fruits are harvested by hand; this process requires about 1500 person-hours/ha.[44] Fruit harvest is the most time consuming operation in growing H. rhamnoides. The relatively small fruit size, short pedicel, force required to pull off each fruit, the density of fruit on the branch, and the thorniness of the plant, are the disadvantages during harvesting.
Difficulties in harvesting are the major barriers of orchard production and development of the plant's potential as a cash crop. Harvesting the fruit is problematic because the fruit does not easily release from the stem. Different mechanical harvest methods were developed in the late 20th century, such as shaking, vacuum and quick freezing, but with the disadvantages of fruit and bark damage and low efficiency, as of 1990.[45] Except when frozen on the shrub, fresh fruit mechanical harvesting is still in the development stage during the early 21st century. This is mainly due to the difficulty in separating the stem (pedicel) from the berry (pericarp). Mechanical harvesting – with the sequence of cutting a branch from the tree, freezing it, then shaking the branch to release the berries – eliminates the necessity for maintenance pruning, leaving a hedge that has been uniformly cut back, with high-quality berries.[46][47] A trunk clamp-on vibrator harvester may be used when the fruit is frozen on the shrub, but with this method leaf and wood contamination is high and an additional step of berry cleaning is necessary.
In the United Kingdom, the cultivars 'Leikora' and 'Pollmix' have won the Royal Horticultural Society’s Award of Garden Merit.[48][49] 'Leikora' is a dense-fruit cultivar, while 'Pollmix' is used as a pollinator for female clones.[50] Cultivar Sprite has dense, compact vines growing to 2 feet (0.61 m) tall and wide, characteristics possibly making it useful as a low hedge near the sea.[50]
Hippophae rhamnoides plants that are 1–2 years old develop root nodules containing actinobacteria of the genus Frankia, which are capable of fixing nitrogen.[51][52] As a result of this relationship, the soils in stands of H. rhamnoides are enriched in nitrogen. The nitrogen-fixing activity of the symbiotic bacteria is not constant, but depends on external factors such as the climate or whether additional nitrogen fertilization occurred.[51][53]
Both in Asia and in Europe, sea buckthorn losses occur notably due to environmental stress, wilt disease and insect pests. It is estimated that more than 60,000 ha of natural and planted sea buckthorn stands have died in China since the year 2000 due to these three factors, and approximately 5,000 ha perish each year.[18]
Wilt disease is a combination of fungal diseases that is sometimes also called "dried-shrink disease",[18][54] "shrivelled disease",[55] "dry rot"[56] or "dry atrophy".[57] In China, it causes fruit yield losses of 30–40%[58] and annual losses of mature plantations of 4 000 ha.[17] Several pathogens have been described as causing the sickness in sea buckthorn:
Methods to control the disease include removing and burning infected branches, not replanting H. rhamnoides at the same site for 3–5 years, and avoiding to make cuttings from infected plants.[6] Antagonistic fungi like Trichoderma sp. or Penicillium sp. can be used to combat wilt disease in plants infected by Plowrightia hippophaes.[64] Additionally, four strains of Cladothrix actinomyces were found to be usable as antagonistic fungi in H. rhamnoides plants infected by Fusarium sporotrichioides.[66] Cultivars of H. rhamnoides that were relatively resistant to wilt disease have also been identified.[17]
Hippophae rhamnoides is affected by several insect pests, of which green aphids (Capitophorus hippophaes) are one of the most damaging.[67] They are usually found in the new growth on shoot tips where they stunt growth and cause yellowing of the leaves. This is then followed by shrinking of the leaves along their central vein, after which they drop prematurely. Another serious pest is the seabuckthorn fruit fly (Rhagoletis batava), whose larvae feed on the fruit flesh, rendering the fruits unsuitable for use.[6][20] H. rhamnoides is also affected by the gall tick (Vasates spp.), which causes gall formation on the leaves and thereby leads to deformation of the leaf surface.[6] Both the leaf roller (Archips rosana) and the gypsy moth (Lymantria dispar) chew on H. rhamnoides leaves. The leaf roller occurs from May to July, while the gypsy moth occurs later in the summer.[6] Further insect pests include the commashaped scale (Chionaspis salicis), which sucks sap from the bark and can cause important damage by leading to the death of the plant, and the larvae of the sea buckthorn moth (Gelechia hippophaella), which penetrate into fresh buds and feed on them.[6] Thrips, and occasionally earwigs have also been observed as affecting H. rhamnoides.[6]
Insecticides such as gammaxene and dylox are used to control insect pests in the soil,[68][69] and insecticide soap can be employed against green aphid infestations[70]
Hippophae rhamnoides is also involved in interactions with various animals (birds, rodents, deer, livestock) that can lead to damage in plantations.[6]
Weed control is important, especially during the early growth stages of H. rhamnoides, since it grows slower than weeds due to its less vigorous root system. Weeds should be removed before planting by preparing the land adequately, and they should subsequently be controlled during the first four to five years, until the shrubs are high enough to shade out the weeds. Weed control is done both mechanically and manually. Weeding should however not be too deep so as not to damage the root system of H. rhamnoides.[6]
As of 2003, no herbicides were registered for use in orchards of H. rhamnoides.[6]
.JPG)
.jpg)
{{cite book}}: CS1 maint: DOI inactive as of December 2022 (link) {{cite journal}}: Cite journal requires |journal= (help) {{cite journal}}: Cite journal requires |journal= (help) Hippophae rhamnoides, also known as sea-buckthorn,: 277 is a species of flowering plant in the family Elaeagnaceae, native to the cold-temperate regions of Europe and Asia. It is a spiny deciduous shrub. The plant is used in the food and cosmetics industries, in traditional medicine, as animal fodder, in horticulture, and for ecological purposes.
Ramnoida hipofeo aŭ mardorno (Hippophae rhamnoides) estas dioika arbusto; ekzistas viraj kaj inaj plantoj. La radikoj estas longaj kaj profundaj kaj atingas longecon vertikale de 3 metroj kaj horizontale de 12 metroj. La planto troviĝas nature antaŭ ĉio en nefermitaj kalkoriĉaj dunoj. Ĝi estas kserofito kaj ankaŭ bone rezistas kontraŭ salo kaj polvosablo. En Centra Azio ĝi (Hippophae rhamnoides subsp. carpatica) kreskas en dezertecaj ĉirkaŭaĵoj, en Alpoj (Hippophae rhamnoides subsp. fluviatilis) en nefermitaj kampoj kaj ĉe riverbordoj. La origina hejmlando de hipofeo estas Nepalo.
La beroj estas acidaj kaj riĉaj je vitamino C, vitamino E (karotenoidoj), flavonoidoj, plantosteroloj, lignanoj kaj mineraloj. Ili estas ankaŭ oleriĉaj kaj en la semoj kaj en la sarkokarpo. La pulpo enhavas inter 0,5 kaj 5 % da oleo, la semoj proksimume 10 %, depende de la origino kaj vario. Rikoltado de la beroj okazas inter aŭgusto kaj decembro. El la beroj oni produktas sukon kaj ankaŭ brandon kaj likvoron. La beroj estas ankaŭ uzataj por kosmetiko.
Dum vintro la beroj povas ekfermentadi, pro tio birdoj kiel sturno, turdo kaj litorno povas ebriiĝi.
Beroj
Ordinara hipofeo dum la vintro
Raŭpoj sur la planto
Ramnoida hipofeo aŭ mardorno (Hippophae rhamnoides) estas dioika arbusto; ekzistas viraj kaj inaj plantoj. La radikoj estas longaj kaj profundaj kaj atingas longecon vertikale de 3 metroj kaj horizontale de 12 metroj. La planto troviĝas nature antaŭ ĉio en nefermitaj kalkoriĉaj dunoj. Ĝi estas kserofito kaj ankaŭ bone rezistas kontraŭ salo kaj polvosablo. En Centra Azio ĝi (Hippophae rhamnoides subsp. carpatica) kreskas en dezertecaj ĉirkaŭaĵoj, en Alpoj (Hippophae rhamnoides subsp. fluviatilis) en nefermitaj kampoj kaj ĉe riverbordoj. La origina hejmlando de hipofeo estas Nepalo.
Hippophae rhamnoides, también conocido como cambrón o espino amarillo es una planta de la familia Elaeagnaceae.
Es nativa de Europa, Asia Menor y el Cáucaso donde crece en terrenos arenosos, dunas y orillas del mar donde a menudo constituye espesuras.
Es un arbusto espinoso que alcanza 1-3 metros de altura. Tronco y ramas de color pardo claro y escamosas. Las hojas caducas son estrechas, lanceoladas y plateadas por el envés. Las flores son pequeñas, unisexuales, de color verde y formando largos racimos. El fruto comestible, es un aquenio de color anaranjado rodeado de un cáliz carnoso que le da aspecto de una drupa.
Con el fruto se preparan deliciosas jaleas y mermeladas.
Los frutos y hojas se utilizan en la medicina tradicional, como parte de medicamentos o en la industria cosmética.
Las hojas se pueden utilizar como pienso, especialmente para la alimentación de rumiantes.
Debido a su tolerancia contra suelos fuertemente erosionados, pobres en nutrientes y en ocasiones salados, se utiliza para la recuperación de tierras o como protección.
Hippophae rhamnoides fue descrita por (L.) A.Nelson y publicado en Species Plantarum 2: 1023–1024. 1753.[2]
Datos: Q165378
Multimedia:
Especies: Hippophae rhamnoides
Hippophae rhamnoides, también conocido como cambrón o espino amarillo es una planta de la familia Elaeagnaceae.
See artikkel räägib taimeliigist; perekonna kohta vaata artiklit Astelpaju (perekond) Harilik astelpaju (Hippophaë rhamnoides) on hõbepuuliste sugukonna astelpaju perekonda kuuluv põõsaliik.
Põõsas või puu, 3–9 m kõrgune. Oksad asteldega. Lehed lineaalsed, 0,5 cm laiad ja 3–8 cm pikad, hõbedaselt hallikasrohelised.
Kahekojaline taim, emas- ja isasõied eraldi taimedel. Emas- ja isastaimi on võimalik eristada üksnes õiepungade järgi. Emasõiel pole kroonlehti, näha on vaid kollased emakasuudmed. Isasõite kroonlehed on pruunikad, soomusja kattega.
Viljaks on väikeste õlirikaste seemnetega lihakas luuvili. Värvus varieerub kultuursortidel kahvatukollasest oranži ja punaseni. Viljad kinnituvad tihedalt ja tugevalt võrsele, mis teeb saagi koristamise keeruliseks.
Looduses kasvab Euroopast Siberini, Hiina ja Põhja-Indiani.
Harilik astelpaju on ainuke astelpaju perekonda kuuluv liik, millest aretatud sorte seni viljade saamiseks kasvatatakse[1]. Vahepeal läänemaailma jaoks unustusehõlma vajunud taim taasavastati 1930. aastate Venemaal Barnaulis asuvas Siberi aiandusinstituudis. Eestis on hakatud astelpaju tööstuslikult kasvatama ning marjadest saadusi tootma viimasel kümnendil.
Ta on mitmekesine põllumajanduskultuur, mille viljelemine on väga keskkonnasäästlik ning suurem osa taimest on erinevatel viisidel kasutatav. Koduaedades kasvatatakse ilupuu ja majapõõsana. Kuna on mullastiku suhtes vähenõudlik, on katsetatud mahajäetud põlevkivikarjääride haljastamist astelpajuga[2]. Astelpaju marjadest ning seemnetest toodetud õli on tervislik.
Legendid räägivad, et vanad kreeklased lisanud astelpaju lehti ja noori oksi võistlushobuste sööda hulka, mis hobustele nii hästi mõjunud, et karva kohe läikima löönud. On proovitud tänapäeva hobustegi peal – töötab tõesti. Astelpaju lehed olnud lemmiktoiduks ka lendavale ratsule Pegasusele, siit ka astelpaju nimi Hippophae (kr. k. hippos – hobune; phaos – särav, läikiv).[viide?]
Marju, lehti, koort ja seemnetest saadud õli on kasutatud juba ammustest aegadest – ravivahendina on astelpaju leidnud mainimist Tiibeti kroonikates juba 800 aastat e. Kr. [viide?]
Harilik astelpaju (Hippophaë rhamnoides) on hõbepuuliste sugukonna astelpaju perekonda kuuluv põõsaliik.
Hippophae rhamnoides
L'Argousier (Hippophae rhamnoides L.) est une espèce d'arbrisseau dioïque, épineux, originaire des zones tempérées d'Europe et d'Asie (présent dans une vingtaine de pays). Il est bien représenté également dans les régions subtropicales d'Asie, en altitude.
Hippophae rhamnoides appartient à la famille des Éléagnacées, (il est parfois orthographié Hippophaë rhamnoïdes).
Synonymes : Elaeagnus rhamnoides (L.) A. Nelson, Hippophae angustifolia Lodd., H. littoralis Salisb., H. rhamnoideum Saint-Lager, H. sibirica Lodd., H. stourdziana Szabó, Osyris rhamnoides Scop., Rhamnoides hippophae Moench.
Linné a repris un nom de Pline[1] et Dioscoride, hippophaes, qui désigne une euphorbe épineuse, Euphorbia acanthothamnos. C'était pour lui une vague allusion à la présence d'épines. En grec, parmi les plantes "qui ont des feuilles en plus de leurs épines", Théophraste (HP. VI) cite ἰππόφεως - hippopheôs et φέως - pheôs, qui est la pimprenelle épineuse, Sarcopoterium spinosum[2]. Autrement dit, ἰππόφεως - hippopheôs est la "grande pimprenelle épineuse", où ἵππος - cheval est un simple augmentatif.[3] L'épithète rhamnoides signifie « faux nerprun » (Rhamnus).
Les noms vernaculaires de l'espèce font en majorité référence à sa morphologie ou au milieu d'accueil : argasse, grisset, épine luisante, épine marante, saule épineux, faux nerprun, bourdaine marine, olivier ou ananas de Sibérie. Dans d'autres langues : sea-buckthorn en anglais, Sanddorn en allemand, espino amarillo en espagnol et 沙棘属 en mandarin signifie littéralement genre, épine et sable. La proximité phonétique entre argousier et arbousier (Arbutus unedo) rend la confusion entre les deux plantes particulièrement fréquente.
Ligneux très épineux, au port buissonnant, de 1 à 5 mètres (noté jusqu'à 18 m dans certaines flores, aux abords de pannes dunaires par exemple, il atteint facilement une dizaine de mètres alors qu'exposé au vent, la plante conserve des proportions moindres), nanophanérophyte (cf. classification de Raunkier) et caducifoliée. Sa longévité s'étend jusqu'à 80 ans. La plante dioïque est pollinisée par les insectes et dispersée par les oiseaux. C'est une pionnière, héliophile.
Les feuilles, caduques, alternes, simples, sont très étroites et présentent une seule nervure. Le pétiole est très court. Le limbe est vert à la face supérieure et gris argenté à la face inférieure. Les fleurs, apétales, très petites, sont verdâtres et apparaissent dès le mois d'avril, avant les feuilles. Les fruits, de forme ovoïde, sont complexes (fausses drupes), formés d'un akène entouré d'une partie charnue issue de la transformation du réceptacle floral. Globuleux, ils sont jaunes ou orange à maturité (vers le mois de septembre) et mesurent de 6 à 8 mm de diamètre.
Les arbustes portent généralement des fruits après trois ans et donnent des rendements maximaux après sept à huit ans. Les pieds mâles fleurissent un peu plus tôt que les femelles et pour une période de 6 à 12 jours ; 12 à 15 semaines sont nécessaires jusqu'à la pleine maturité des fruits.
Hippophae rhamnoides présente trois sous-espèces en Europe[4] :
Les caractères morphologiques varient considérablement en fonction du large éventail de conditions climatiques qui couvre l'aire de distribution du taxon (voir liste des taxons). L'argousier demande un sol légèrement humide en permanence (il appartient à la xérosphère dunaire), elle développe un système racinaire étendu pour capter l'humidité des sols et les eaux souterraines et supporte des températures négatives.
Au Tardiglaciaire, le taxon pouvait être présent sur l'ensemble du territoire européen selon les types de sols et les dynamiques végétales déjà en place. C'est une espèce pionnière qui a la particularité de contribuer à l'enrichissement du sol en azote et donc de favoriser l'installation d'espèces plus exigeantes (voir usages). Lors de la reconquête de la végétation après le Dernier Maximum Glaciaire (DMG)[5], Hippophae rhamnoides a fait partie des premiers ligneux à recoloniser les espaces précédemment occupés par une végétation maigre de type steppe-toundra, son aire de répartition alors n'était pas disjointe comme elle l'est actuellement. Cette aire actuelle, limitant les échanges génétiques, concourt à la mise en place d'une sélection et d'une dérive génétique qui ont conduit à la distinction en deux sous-espèces différentes (voir détermination des deux sous-espèces : ssp. rhamnoides et ssp. fluviatilis).
L'espèce est spontanée dans les régions tempérées de l'Eurasie :
En Russie, on évalue à quelque 200 000 ha de forêts naturelles d'Hippophae, plus 6 000 ha en plantations. La Chine possède la plus grande surface avec quelque 920 000 ha et la plus grande variété dans le genre[6].
En France, l'aire de répartition actuelle de l'argousier est scindée en deux habitats particulièrement distincts tant géographiquement qu'écologiquement : les dunes littorales et les massifs montagneux. Elle est naturelle, plantée ou subspontanée :
L'argousier est exotique au Canada et aux États-Unis mais préconisé pour lutter contre l'érosion des sols, et cultivé au Québec[7]. Ce sont les immigrants russes qui ont importé l'argousier en Amérique au début du XXe siècle.
On le trouve aussi en Afrique du Nord : Maroc, Algérie
Les fruits sont comestibles, ils sont riches en vitamine C, flavonoïdes et anthocyanes. Crus, ils sont acides ; ils peuvent être préparés en marmelade ou en gelée.
Les usages alimentaires, médicinaux[8], horticoles et écologiques sont reconnus depuis au moins 1 200 ans. Le genre est donc cultivé en Russie, Chine, France, etc.
Il existe deux sources d'huile dans les baies d'argousier : l'huile de pépins d'argousier et l'huile de la pulpe du fruit. Il existe également l'huile de marc (tirée de l'ensemble du fruit et des pépins d'argousier). Il existe plusieurs méthodes d'extraction de l'huile d'argousier. Elle peut être extraite soit par macération, par pression à froid, par centrifugation ou bien par pression au gaz.
Les huiles d’argousier (rares) contiennent beaucoup de vitamine E (330,4 mg/100 g), de vitamine A (378 mg/100 g) et des Oméga 3.6.7 et 9[12].
L'huile d'argousier est utilisée pour cicatriser et réhydrater la peau et les muqueuses[13]. On peut trouver également un beurre d'argousier réalisé à partir de l'huile.
La plante a été largement utilisée en médecine traditionnelle dans la Grèce antique, l'Empire romain, la Mongolie et la Russie. La médecine tibétaine traditionnelle comporte quelque 84 ordonnances pour la préparation de médicaments à base d'argousier (en tibétain : སྟར་བུ, sTar-bu ; cf. le rGyud-bZhi, ou Quatre Tantras médicaux).
L'huile d'argousier est utilisée par l'industrie cosmétique. Ainsi, plusieurs laboratoires fabriquent et commercialisent des produits à partir de telle ou telle partie de l’argousier. Par exemple, les Laboratoires Weleda ont mis au point une huile de baies d’argousier, à partir de deux sources : l’huile issue de la pulpe de la baie et l’huile issue des graines. Ce produit aurait une action nourrissante et protectrice de la peau. Les entreprises Logana (crème de jour raffermissante) ou Eco Receptura (Crème visage nourrissante anti-âge) commercialisent des produits similaires. L’expert en cosmétique suisse Daniel Müller explique cet engouement : «L'huile de baies d'argousier est riche en vitamine C et contient des minéraux, du calcium et de grandes quantités de bêta-carotène. Le pigment orange des baies a des vertus antioxydantes qui aident la peau à se protéger des effets nocifs de l'environnement. L'argousier a une action équilibrante, apaisante et régénérante[14].»
Le taxon peut être la proie de ravageurs et de maladies. Holotrichia oblita, Gryllotalpa unispina et Agrotis segetum sont les principaux ravageurs souterrains des pépinières, ils s’attaquent aux jeunes racines mais peuvent être contrôlés au moyen d'appâts toxiques et de lampe servant de leurre. Holcocerus arenicolus est plus ennuyeux. Parmi les ravageurs défoliateurs, on trouve Malacosoma neustria testacea et Maladera orientalis, des parasites se nourrissant des fruits comme Rhagoletis batava et Curculio ssp. Des inondations combinées à des applications de pesticides peuvent être utilisées pour contrôler la mouche de l'Argousier (Gelechia hippophaella). Enfin, Fusarium et Pythium peuvent être des maladies importantes au stade de la plantule. Un champignon lui est presque exclusif, quand son bois se meurt il peut se faire coloniser par Phellinus hippophaecola.
L'argousier pousse sur des sols relativement pauvres qu'il a la particularité d'amender. En effet, c'est une espèce pionnière qui colonise les sols instables des alluvions et des littoraux sableux (massifs dunaires) ou les colluvions et autres dépôts de pentes en montagne. Elle préfère les stations ensoleillées et atteint jusqu'à 5 200 m sur les plateaux eurasiatiques. Multiplication par semis.
Pour les cultiver, après macération, il faut laver et sécher les graines. Il y a nécessité de trois mois de stratification à 5 °C pour obtenir une bonne levée. Les graines n'ont qu'une durée germinative de cinq mois. On détermine le sexage du plant dès l'état de jeune plantule : le pied mâle a des bourgeons latéraux plus développés que ceux des pieds femelles.
Les boutures herbacées ou semi aoûtées (idéalement juin, début juillet) se font dans de l'eau, les racines se forment en une semaine, puis intervient le repiquage ou le bouturage habituel sous cloche dans un substrat sableux.
Au regard de ses nombreuses qualités, la domestication de l'argousier a pris de l'essor depuis quelques décennies. Ainsi, il s'est tenu en 1989, à Xi'an (Chine), le premier symposium international sur l'Argousier, suivi d'un deuxième, en 1993, à Novossibirsk (Sibérie).
Il existe un certain nombre de cultivars, généralement sélectionnés pour la qualité des fruits :
Femelles
Mâles
Autofertiles
Hippophae rhamnoides
L'Argousier (Hippophae rhamnoides L.) est une espèce d'arbrisseau dioïque, épineux, originaire des zones tempérées d'Europe et d'Asie (présent dans une vingtaine de pays). Il est bien représenté également dans les régions subtropicales d'Asie, en altitude.
Hippophae rhamnoides appartient à la famille des Éléagnacées, (il est parfois orthographié Hippophaë rhamnoïdes).
Synonymes : Elaeagnus rhamnoides (L.) A. Nelson, Hippophae angustifolia Lodd., H. littoralis Salisb., H. rhamnoideum Saint-Lager, H. sibirica Lodd., H. stourdziana Szabó, Osyris rhamnoides Scop., Rhamnoides hippophae Moench.
Linné a repris un nom de Pline et Dioscoride, hippophaes, qui désigne une euphorbe épineuse, Euphorbia acanthothamnos. C'était pour lui une vague allusion à la présence d'épines. En grec, parmi les plantes "qui ont des feuilles en plus de leurs épines", Théophraste (HP. VI) cite ἰππόφεως - hippopheôs et φέως - pheôs, qui est la pimprenelle épineuse, Sarcopoterium spinosum. Autrement dit, ἰππόφεως - hippopheôs est la "grande pimprenelle épineuse", où ἵππος - cheval est un simple augmentatif. L'épithète rhamnoides signifie « faux nerprun » (Rhamnus).
Les noms vernaculaires de l'espèce font en majorité référence à sa morphologie ou au milieu d'accueil : argasse, grisset, épine luisante, épine marante, saule épineux, faux nerprun, bourdaine marine, olivier ou ananas de Sibérie. Dans d'autres langues : sea-buckthorn en anglais, Sanddorn en allemand, espino amarillo en espagnol et 沙棘属 en mandarin signifie littéralement genre, épine et sable. La proximité phonétique entre argousier et arbousier (Arbutus unedo) rend la confusion entre les deux plantes particulièrement fréquente.
O espiñeiro marítimo (espiñeiro amarelo ou espiño cerval marítimo) Hippophae rhamnoides é unha planta do xénero Hippophae, da familia Elaeagnaceae, común nas costas atlánticas de Europa. É un arbusto espiñento de bagas comestíbeis.
É nativa de Europa, Asia Menor e o Cáucaso onde medra en terreos areentos, dunas e, en xeral, na beiramar, onde a miúdo forma matogueiras.
É a especie de espiñeiro cerval (Hippophae) máis amplamente distribuída sobre todo na faixa atlántica e no noroeste da China. En Europa atópase confinada ao longo da beiramar, onde os ventos espallan ar ateigado de sal, o que evita que outras plantas se desenvolvan, mais na Asia central atópase máis amplamente distribuída nos áridos semidesertos, onde outras plantas non aturan nestas condicións de sequidade; en Europa central e en Asia atópase coma un arbusto subalpino por riba da liña de árbores nas montañas, e outras áreas sollosas tales como os bancos de area dos ríos.
É un arbusto espiñento que acada 1-3 metros de altura. Tronco e pólas de cor pardo claro e escamosas. Ten unha gran densidade de pólas e talos ergueitos con gran cantidade de espiños. As follas son moi características, dunha cor cinsenta prateada pálida, lanceoladas, de 3–8 cm de lonxitude e de menos de 7 mm de largura, prateadas polo envés. É unha planta dioica, con plantas macho e femia separadas. As plantas macho producen flores marróns que desprenden gran cantidade de pole que o vento se encarga de espallar. Son flores pequenas, unisexuais, de cor verde e formando longos acios. A planta femia produce unha especie de falsas bagas de 6–9 mm de diámetro, sendo en realidade aquenios de cor alaranxada arrodeados dun cáliz carnoso que lle dá aspecto de drupa. Son froitos brandos e zumarentos, cun gran contido de vitamina C (120 mg por 100 g); algunhas variedades teñen un gran contido de vitamina A, vitamina E, e aceites esenciais. Son unha importante fonte de alimentación para os paxaros durante o inverno, especialmente para os tordos e merlos. As súas follas son a base da alimentación da larva da avelaíña costeira da especie Eupithecia fraxinata (Eupithecia innotata f. fraxinata - a avelaíña dos freixos). Utilízana tamén coma alimento as larvas doutras lepidópteros incluídas as Euproctis chrysorrhoea, Cosmia trapezina, Saturnia pavonia, Erannis defoliaria e Coleophora elaeagnisella.
As bagas do espiñeiro marítimo son comestíbeis e nutritivas, mais moi acedas e adstrinxentes, polo que o seu consumo en cru non é oi pracenteiro, polo menos cómpre o consumo ben chegado o froito (unha vez xeado redúcese a adstrinxencia) e/ou mesturado con zume de froitas máis doces coma as mazás ou as uvas. Tamén se poden utilizar para facer pasteis ou marmeladas. A industria de consumo utiliza as bagas do espiñeiro marítimo para fabricar marmeladas, zumes, locións, e licores. O aceite obtido das bagas ten numerosos usos. Utilízase coma menciña curativa de numerosas doenzas que cursan con ulceracións e inflamacións tales como feridas gangrenosas, esofaxite, úlceras pépticas, colite ulcerosa, e cervicite. Os cosmonautas rusos téñeno usado mentres estaban en órbita.
A colla das bagas ten grande dificultade polos numerosos espiños que ten a planta. Unha técnica común de colleita é a de tirar unha póla enteira, mais isto dana o arbusto e reduce a produtividade das futuras collas. Nalgunhas variedades as pólas tíranse despois das primeiras xeadas, daquela as bagas despréndense de xeito moito máis doado. Durante a Guerra fría, os horticultores rusos e da Alemaña Oriental, desenvolveron novas variedades dun gran valor nutricional, grandes bagas, diferentes épocas de maduración, e pólas facilmente colleitábeis.
O espiñeiro cerval marítimo é tamén unha planta ornamental moi popular nos xardíns, particularmente coma sebes barreira para choer os eidos e leiras. As pólas úsanse tamén en arranxos florais das florarías.
Durante centos de anos, as xentes do sueste de Asia usaron esta planta para preservar e tratar varios alimentos.
Recentemente, o espiñeiro cerval marítimo utilizouse coma ingrediente de varios suplementos nutricionais que se atopan dispoñíbeis nos establecementos comerciais.
O espiñeiro marítimo (espiñeiro amarelo ou espiño cerval marítimo) Hippophae rhamnoides é unha planta do xénero Hippophae, da familia Elaeagnaceae, común nas costas atlánticas de Europa. É un arbusto espiñento de bagas comestíbeis.
Pasji trn (Vučji trn, vukodržica; lat. Hippophae rhamnoides; sin.: Elaeagnus rhamnoides), biljna je vrsta iz obitelji Elaeagnaceae ili zlolesinovki. Zimzelen je trnovit grm visine između 1 do 6 m, a može biti i u obliku guste šikare. Muški i ženski cvjetovi rastu na odvojenim grmovima.
Postoji i veliki broj kultiviranih odlika,od kojih su neke samooplodne("Friesdorfer Orange","Dorana","Leikora","Auslese Rugen","Frugana","Novost Altaja","Dar Katuni","Obilnaja","Velikan","Vitaminnaja","Jantarnaja,"Samorodok").[1] Uzgojem pasjeg trna kao voćke najranije su se bavili u bivšem Sovjetskom Savezu, već početkom pedesetih godina prošlog stoljeća ( do danas razvijeno je više od 30 uzgojnih odlika), te u Njemačkoj Demokratskoj republici oko 1971. U ondašnjoj Zapadnoj Njemačkoj uzgoj je započeo oko 10 godina kasnije.[2]
Plod je narančasto-crvene boje i vrlo bogat karotinom i vitaminima C, E (alfa tokoferol) i F. Od pulpe vučjeg trna proizuvodi se ulje koje sadrži prirodne pigmente karotenoide, tokoferol, fitosterol i palitoleinske kiseline. Djeluje protuupalno i baktericidno i pomaže u zacjeljivanju ožiljaka[3].Danas se biljka zbog svojih svojstava i naveliko uzgaja,najviše u Kini.U Europi su najveće uzgojne površine u Francuskoj i Njemačkoj.
Kod nas je samonikao pasji trn rijetka biljka,eventualno se nađe na obalama Drave i Dunava.
Grlić,Lj. Samoniklo jestivo bilje,Zagreb 1980.
Звонарев, Н. М. Облепиха, жимолость, ирга. Москва 2011. ISBN 978-5-227-02705-4
Dubrovin,I. Celitelnaja oblepiha,Moskva 2005.
Nedovršeni članak Pasji trn (biljna vrsta) koji govori o biljkama treba dopuniti. Dopunite ga prema pravilima Wikipedije.
Pasji trn (Vučji trn, vukodržica; lat. Hippophae rhamnoides; sin.: Elaeagnus rhamnoides), biljna je vrsta iz obitelji Elaeagnaceae ili zlolesinovki. Zimzelen je trnovit grm visine između 1 do 6 m, a može biti i u obliku guste šikare. Muški i ženski cvjetovi rastu na odvojenim grmovima.
Postoji i veliki broj kultiviranih odlika,od kojih su neke samooplodne("Friesdorfer Orange","Dorana","Leikora","Auslese Rugen","Frugana","Novost Altaja","Dar Katuni","Obilnaja","Velikan","Vitaminnaja","Jantarnaja,"Samorodok"). Uzgojem pasjeg trna kao voćke najranije su se bavili u bivšem Sovjetskom Savezu, već početkom pedesetih godina prošlog stoljeća ( do danas razvijeno je više od 30 uzgojnih odlika), te u Njemačkoj Demokratskoj republici oko 1971. U ondašnjoj Zapadnoj Njemačkoj uzgoj je započeo oko 10 godina kasnije.
Plod je narančasto-crvene boje i vrlo bogat karotinom i vitaminima C, E (alfa tokoferol) i F. Od pulpe vučjeg trna proizuvodi se ulje koje sadrži prirodne pigmente karotenoide, tokoferol, fitosterol i palitoleinske kiseline. Djeluje protuupalno i baktericidno i pomaže u zacjeljivanju ožiljaka.Danas se biljka zbog svojih svojstava i naveliko uzgaja,najviše u Kini.U Europi su najveće uzgojne površine u Francuskoj i Njemačkoj.
Kod nas je samonikao pasji trn rijetka biljka,eventualno se nađe na obalama Drave i Dunava.
Wšědny rokotnik je štom ze swójby rokotnikowych rostlinow łaćonsce: Hippophaë rhamnoides, Elaeagnaceae).
Wšědny rokotnik je štom ze swójby rokotnikowych rostlinow łaćonsce: Hippophaë rhamnoides, Elaeagnaceae).
L'olivello spinoso (Hippophae[1] rhamnoides L., 1753) (pronuncia: ippófae[2] ramnóides) è una pianta spontanea appartenente alla famiglia delle Elaeagnaceae.[3]
L'olivello spinoso è un piccolo arbusto, latifoglie e deciduo, con rami spinosi e foglie lanceolate, opposte, di colore verde argenteo.[4]
È una specie dioica, con fiori maschili e fiori femminili su piante diverse, solo quest'ultime producono le bacche. I fiori sono piccoli e di colore verde giallastro.
I frutti sono delle piccole drupe di colore, una volta raggiunta la maturazione, arancione carico.
L'olivello spinoso ha un ampio areale nell'Eurasia e a diverse altitudini. È una specie pioniera e colonizza anche suoli poveri. Sopporta il vento, il freddo intenso e vive anche in terreni salini, vicino al mare, essendo alofita. È utilizzata per contrastare l'erosione dei suoli e delle coste grazie all'apparato radicale e vegeta in ambienti soleggiati, è eliofila e non teme la siccità.
L'olivello spinoso[5] contiene carotenoidi, antiossidanti, vitamine, minerali, polifenoli e fitosterolo; è la fonte più ricca di acidi grassi naturali omega 3, 6 e 9 insieme agli acidi grassi omega 7 più rari. Il frutto ha un contenuto di vitamina C superiore a quello degli agrumi[6], e un alto tenore di vitamina E.
Con le sue spine, questo arbusto può essere usato per formare siepi difensive e impenetrabili interpoderali, ai confini degli appezzamenti. Inoltre è una pianta azoto-fissatrice, come le leguminose, arricchisce il terreno di azoto grazie a batteri simbionti attinomiceti del genere Frankia, prendendolo dall'aria. Le bacche si possono consumare fresche (anche se acide, perché molto ricche di vitamina C) preparando dei succhi, oppure in combinazione con il miele; si usano anche in confetture e gelatine, liquori o per realizzare del tè.
Data la resistenza della pianta ai climi freddi dell'emisfero nord e la sua presenza in regioni dove altre fonti di vitamina C non erano sempre certe, in passato i suoi frutti erano considerati preziosi e quasi miracolosi, soprattutto se conservati e consumati nel caso delle insidiose manifestazioni patologiche dovute a carenza di micronutrienti e vitamine nei mesi invernali.
L'olivello spinoso (Hippophae rhamnoides L., 1753) (pronuncia: ippófae ramnóides) è una pianta spontanea appartenente alla famiglia delle Elaeagnaceae.
Dygliuotasis šaltalankis (lot. Hippophae rhamnoides) – žilakrūminių (Elaeagnaceae) šeimos krūmas ar žemaūgis medelis. Paplitęs didesnėje vidutinių platumų Eurazijos dalyje, Lietuvoje įveistas.
Šakos tiesios, tankiai apaugusios dygliais. Lapai lancetiški, pilkšvai žali, apatinė pusė pilka, 3-8 cm ilgio ir 7 mm pločio. Augalas dvinamis, žydi balandį, prieš sulapojant. Žiedai vienalyčiai: kuokeliniai, susitelkę apvaliomis varpomis; piesteliniai susitelkę po 2–5 šakelių pažastyse. Vaisiai oranžiniai, gausūs. Dygliuotasis šaltalankis leidžia daug šaknų atžalų.[1]
Vaisiuose yra daug vitamino C, 3,6 proc. cukraus, 2,6 proc. rūgščių; minkštime yra 8 proc. aliejaus, kuriame daug provitamino A. Lapai turi tanino ir naudojami kaip rauginė žaliava, taip pat vartojami liaudies medicinoje.
Iliustruotas Lietuvos augalų genčių vardynas · Lietuvos vietinės medžių ir krūmų rūšys · Lietuvos išskirtiniai medžiai · Lietuvos svetimžemė dendroflora · Pasaulio išskirtiniai medžiai
Miškas · Miško skliautas · Lietuvos miškai · Pasaulio miškai (šalys pagal miškų plotą) · Miškų nykimas (neteisėtas miško kirtimas)
Miškininkystė (ekologinė miškininkystė) · Miško atkūrimas · Įveisimas · Miškų ūkis · Miškų urėdija · Girininkija · Eiguva · Lietuvos miškų institutas
Dygliuotasis šaltalankis (lot. Hippophae rhamnoides) – žilakrūminių (Elaeagnaceae) šeimos krūmas ar žemaūgis medelis. Paplitęs didesnėje vidutinių platumų Eurazijos dalyje, Lietuvoje įveistas.
Pabērzu smiltsērkšķis (Hippophaë rhamnoides L.) ir eleagnu dzimtas divmāju krūmu vai koku augu suga. Šī suga ir sastopama Eirāzijas mērenajā joslā. Tas ir vērtīgs ārstniecības un krāšņumaugs. Pabērzu smiltsērkšķis bija minēts arī seno grieķu zinātnieku un rakstnieku darbos.
Savvaļā pabērzu smiltsērkšķi var sastapt visā Eiropas teritorijā, Kaukāzā, Rietumāzijā, Vidusāzijā, Mongolijā, Ķīnā un līdz Pakistānas un Indijas tropu rajoniem.[1]
Pabērzu smiltsērkšķis (Hippophaë rhamnoides L.) ir eleagnu dzimtas divmāju krūmu vai koku augu suga. Šī suga ir sastopama Eirāzijas mērenajā joslā. Tas ir vērtīgs ārstniecības un krāšņumaugs. Pabērzu smiltsērkšķis bija minēts arī seno grieķu zinātnieku un rakstnieku darbos.
Savvaļā pabērzu smiltsērkšķi var sastapt visā Eiropas teritorijā, Kaukāzā, Rietumāzijā, Vidusāzijā, Mongolijā, Ķīnā un līdz Pakistānas un Indijas tropu rajoniem.
Tindved (Hippophaë rhamnoides) er ein busk i sylvbuskfamilien. Han er 0,5 til 3 meter høg, med vedtornar og smalt avlange blad som er sylvglinsande på undersida. Han har småe, gulgrøne blomar og ertestore, oransjegule frukter, som er særs rike på C-vitamin. Kvistene vart nytta til rivetindar. I Asia er tindved ein viktig steppeplante. I Noreg veks tindved på havstrand og i urer frå Trondheim til Ibestad i Troms, og planten er dessutan funnen viltveksande i Lom, Skjåk og Stryn, på havstrand nær Grimstad, og fossil i kalktuff i Øyer. Tindved er vanleg på lyngheiane i Jylland.
Tindved (Hippophaë rhamnoides) er ein busk i sylvbuskfamilien. Han er 0,5 til 3 meter høg, med vedtornar og smalt avlange blad som er sylvglinsande på undersida. Han har småe, gulgrøne blomar og ertestore, oransjegule frukter, som er særs rike på C-vitamin. Kvistene vart nytta til rivetindar. I Asia er tindved ein viktig steppeplante. I Noreg veks tindved på havstrand og i urer frå Trondheim til Ibestad i Troms, og planten er dessutan funnen viltveksande i Lom, Skjåk og Stryn, på havstrand nær Grimstad, og fossil i kalktuff i Øyer. Tindved er vanleg på lyngheiane i Jylland.
Hippophae rhamnoides (Espinheiro-marítimo, espinheiro-cerval-marinho, falso-espinheiro,[1] espinheiro-amarelo ou espinho-cerval-marítimo) é uma planta do género Hippophae, da familia Elaeagnaceae, comum nos litorais atlânticos da Europa. É um arbusto espinhoso de bagas comestíveis.
É nativa da Europa, Ásia Menor e do Cáucaso onde cresce em solos arenosos, dunas e à beira-mar, onde com frequência forma matagais.
É a espécie de espinheiro cerval (Hippophae) mais comum sobretudo na faixa atlântica europeia e no noroeste da China. Na Europa encontra-se ao longo da costa, onde os ventos espalham ar cheio de sal, o que evita que outras plantas se desenvolvam, mas na Ásia central encontra-se em zonas áridas e semi-desérticas, onde outras plantas não sobrevivem à seca; na Europa central e na Ásia tende a ser um arbusto sub-alpino acima da linha de árvores nas montanhas, e outras áreas húmidas como as margens e bancos de areia dos rios.
É um arbusto espinhoso que atinge 1-3 metros de altura. Tronco e braças de cor castanho-clara e escamosa. Tem uma copa densa e tronco direito com muitos espinhos. As folhas são muito distintas, duma cor cinza-prateado pálida, lanceoladas, de 3-8 cm de lonjura e menos de 7 mm de largura, prateadas na parte inferior. É uma planta dioica, com espécimes masculinos e femininos. As plantas masculinas produzem flores carmesins, que libertam grande quantidade de pólens que o vento se encarrega de espalhar. As flores são pequenas, unissexuais, de cor verde e formando longos cachos. A planta feminina produz uma espécie de falsas bagas de 6-9 mm de diâmetro, sendo na realidade aquénios de cor alaranjada circundados dum cálice carnoso que lhes dá aspecto de drupa. São frutos moles e suculentos, com alto conteúdo de vitamina C (120mg por 100g); algumas variedades têm um grande conteúdo de vitamina A, vitamina E, e óleos essênciais. São uma importante fonte de alimentação para os passaros durante o Inverno, especialmente para os tordos e melros. As folhas são a base da nutrição da larva da avelã costeira, da espécies Eupithecia fraxinata (Eupithecia innotata f. fraxinata - a aveleira dos freixos). Utilizam-na também como alimento, as larvas doutras lepidópteros incluindo as Euproctis chrysorrhoea, Cosmia trapezina, Saturnia pavonia, Erannis defoliaria e Coleophora elaeagnisella.
As bagas do espinheiro-marítimo são comestíveis e nutritivas, mas muito amargas e adstringentes, pelo que consumidas cruas não são muito palatáveis, excepto se muito maduros (uma vez seco redúz-se a adstringência) e/ou misturado com frutos mais doces como maçãs ou as uvas. Também se podem utilizar para facer geleias ou compotas. A industria de consumo utiliza as bagas do espinheiro-marítimo para fabricar doces, sumos, cosméticos, e licores. O óleo obtido das bagas tem numerosos usos. Utiliza-se como medicina curativa de numerosas doenças relacionadas com ulcerações e inflamações como feridas gangrenosas, esofagite, úlceras pépticas, colite ulcerosa, e cervicite. Cosmonautas Russos por exemplo, consumiram-nas em órbita.
A colheita das bagas é dificil devido aos espinhos da planta. Uma técnica comúm de colheita é a de retirar a braça inteira, mas isto danafica o arbusto e reduz a produtividade de futuras colheitas. Durante a Guerra-fria, horticultores Russos e da Alemanha Oriental, desenvolveram novas variedades com alto valor nutricional, grandes bagas, diferentes épocas de maturação e braças facilmente recolhiveis.
O espinheiro cerval marítimo é também uma planta ornamental muito popular nos jardins, particularmente como sebes e barreira para abrigar hortos e leiras. São também usadas como arranjos florais em floristas.
Durante centenas de anos, as populações do sudeste Asiático têm usado esta planta para preservar e tratar vários alimentos.
Mais recentemente, o espinheiro cerval marítimo tem sido usado como ingrediente de suplementos nutricionais para fins comerciais.
Hippophae rhamnoides (Espinheiro-marítimo, espinheiro-cerval-marinho, falso-espinheiro, espinheiro-amarelo ou espinho-cerval-marítimo) é uma planta do género Hippophae, da familia Elaeagnaceae, comum nos litorais atlânticos da Europa. É um arbusto espinhoso de bagas comestíveis.
Navádni rakítovec (znanstveno ime Hippophae rhamnoides), je listopadni grm ali manjše drevo iz družine oljčičevk.
Navadni rakitovec zraste do 10 metrov visoko in ima trnaste veje s srebrnkasto skorjo, ki je na mladih vejah luskasta. Listi rastline so ozki in podolgovati, jajčasto suličaste oblike, po zgornji strani sivo zelene, po spodnji pa srebrno bele barve. Po spodnji strani so ti 2-6 cm dolgi listi poraščeni s kratkimi, gostimi dlačicami. Nameščeni so na kratke peclje.
Rastline so dvodomne vetrocvetke, drobni cvetovi, zraščeni v grozdasta socvetja pa poženejo zgodaj spomladi v pazduhah dvoletnih poganjkov. Cvetovi so rumenkaste barve, iz oplojenih pa se na ženskih rastlinah razvijejo majhni jajčasti plodovi rdeče oranžne ali rumeno oranžne barve. V plodovih je po ena jajčasta peška, obdana s trdo lupino. Plodovi ostanejo na rastlinah še dolgo potem, ko le-te odvržejo listje. Jagode rastline so med najbolj hranljivimi plodovi, saj vsebujejo okoli 9 % maščobnih olj, semena pa kar 13%. Poleg v vodi topnih, vsebujejo tudi v olju topne vitamine. Poleg tega vsebujejo plodovi tudi od 2 do 3 % prostih kislin[1]. Ena najpomembnejših sestavin rakitovca je tudi kvercetin.
Navadni rakitovec je razširjen po Srednji in Severni Evropi ter po Zahodni in Srednji Aziji. Ni zahtevna rastlina; dobro prenaša sušo, pa tudi slana obmorska področja. Razmnožuje se s semeni in s potaknjenci. Po evropskih vrtovih navadni rakitovec najdemo kot okrasno rastlino, saj je v jeseni izjemno dekorativen.
Iz semen pridobivajo posebna olja, ki se uporabljajo v medicinske namene, med drugim pri zdravljenju srčnih obolenj in za nego kože. Olje so na svojih nalogah uporabljali tudi ruski kozmonavti za zaščito pred opeklinami zaradi sevanja.
Navádni rakítovec (znanstveno ime Hippophae rhamnoides), je listopadni grm ali manjše drevo iz družine oljčičevk.
-02.jpg)
-02.jpg)
.jpg)
