Spiked Speedwell

Przetacznik kłosowy (Veronica spicata L.) – gatunek rośliny z rodziny babkowatych (Plantaginaceae)^[1], w systemach XX-wiecznych klasyfikowany zwykle do trędownikowatych (Scrophulariaceae) lub przetacznikowatych (Veronicaceae). Zasięg jego występowania obejmuje niemal całą Europę oraz znaczną część terenów Azji o klimacie umiarkowanym^[3]. W Polsce jest gatunkiem rodzimym, występuje pospolicie na całym niżu^[4], w górach jest rzadki^[5].

Taksonomia

Synonimy^[2]:

Podgatunki^[6]

• Veronica spicata subsp. barrelieri (H.Schott ex Roem. & Schult.) Elenevsky
• Veronica spicata subsp. crassifolia Hayek
• Veronica spicata subsp. incana (L.) Walters – przetacznik kłosowy siwy
• Veronica spicata subsp. orchidea (Crantz) Hayek – przetacznik kłosowy skręcony
• Veronica spicata subsp. paczoskiana (Klokov) Kosachev

Morfologia

Łodyga

Zielona lub szarawozielona, wzniesiona, o wysokości 10-50 cm, dołem owłosiona gęstymi i krótkimi włoskami, górą bardzo gęsto omszona włoskami gruczołowymi^[5].

Liście

Krótkoogonkowe lub siedzące, w dolnej części łodygi jajowate lub eliptyczne, w górnej lancetowate. Brzegi płytko, lub bardzo słabo karbowane, wierzchołki całobrzegie. Nasada liści zwężona, wierzchołek tępy lub słabo zaostrzony. Wszystkie są niebłyszczące, gęsto owłosione krótkimi włoskami^[5].

Kwiaty

Skupione w grono na szczycie łodygi, zazwyczaj na łodydze występuje tylko jedno grono. Jest bardzo gęste, ścieśnione i wyraźnie odgraniczone od reszty łodygi. Kwiaty niemal siedzące, przysadki drobne, równowąskie. Działki kielicha wąskie, zaostrzone i pokryte włoskami gruczołowymi. Korona jest lazurowa lub niebieskobłękitna, ma długość 5-7 mm i wąskie, niemal zaostrzone łatki. Rurka korony ma długość nieco większą od szerokości^[5]

Owoc

Ogruczolona torebka o długości 3 mm^[5].

Kwiaty

Kwiatostan

'Rosea'

Kępa

Biologia i ekologia

Bylina, chamefit. Rośnie w suchych murawach, na zboczach, obrzeżach lasów. Kwitnie od czerwca do sierpnia^[4]. Gatunek charakterystyczny dla klasy (Cl) Festuco-Brometea^[7].

Zastosowanie

Ze względu na ozdobne kwiatostany jest uprawiany jako roślina ozdobna. Jest łatwy w uprawie i jako gatunek krajowy jest całkowicie mrozoodporny (strefy mrozoodporności 3-9). Nie ma specjalnych wymagań glebowych. Rozmnaża się przez podział kępy wczesną wiosną lub jesienią, przez wysiew nasion wiosną, lub z sadzonek pędowych pobieranych latem. Ogrodnicy wyhodowali kultywary o kwiatach różnej barwy, np^[8]:

• 'Blaufuchs' o jaskrawych, lawendowoniebieskich kwiatach,
• 'Blue Peter' o ciemnoniebieskich kwiatach,
• 'Heidekind' o różowych kwiatach i srebrnoszarych kwiatach,
• 'Red Fox' o szkarłatnych kwiatach'
• 'Rosea' o różowych kwiatach

W opracowaniach ogrodniczych czasami pod nazwą przetacznik kłosowy opisywany jest przetacznik kłosowy siwy, zwany też przetacznikiem siwym. Ma on większe walory ozdobne, gdyż ma srebrnoszare liście^[8].

Przypisy