Franklinie americká (Franklinia alatamaha) je jediný zástupce rodu franklinie. Pochází z jv. USA, dnes je však známa jen z kultury a ve volné přírodě vyhynula. Vzácně se pěstuje jako okrasná rostlina.
Franklinie je opadavý keř dorůstající výšky 1 až 3 metry, někdy i strom až 7 m vysoký. Kůra je tenká a hladká. Letorosty jsou hustě hedvábitě chlupaté. Listy jsou střídavé, 10 až 15 cm dlouhé, krátce řapíkaté. Čepel je obvejčitě kopinatá až obkopinatá, na okraji jemně pilovitá, na líci lesklá, na rubu pýřitá. Žilnatina je zpeřená, s 10 až 12 páry postranních žilek. Na podzim se listy barví do červených odstínů. Květy jsou pětičetné, až 8 cm široké, bílé. Kalich je opadavý, kališní i korunní lístky jsou na bázi srostlé. Tyčinek je mnoho. Semeník je srostlý z 5 plodolistů, v každé z 5 komůrek je 6 až 12 vajíček. Čnělka je 1. Kvete na podzim, v září až říjnu. Plodem je kulovitá 5pouzdrá tobolka, pukající od báze i od vrcholu a odhalující střední sloupek.[2][3]
Druh pochází z povodí řeky Altamaha v Georgii v USA, poslední volně rostoucí exemplář zde byl pozorován v roce 1803. Druh byl znám v relativně omezeném počtu exemplářů a jejich vymizení koncem 18. století bylo pravděpodobně způsobeno evropskou poptávkou po okrasných rostlinách. Dnes je známa již jen jako pěstovaná.[3]
Květ
Větévka s listy
Detail kmene
Podzimní listy
Franklinie je vzácná okrasná dřevina ceněná především velkými bílými květy objevujícími se až na podzim s červeným podzimním zbarvením.[2]. Nepodařilo se najít záznam o jejím pěstování v některé z českých botanických zahrad. Jeden exemplář je pěstován v soukromém arboretu v Žatci. [4][5]
Rostlina je náročná. Pro dobré odkvetení a vyzrálost před zimou vyžaduje horké léto i podzim. Za těchto podmínek je u nás zimovzdorná. Rozmnožuje se semeny, která se nechají před klíčením nabobtnat, nebo polovyzrálými řízky či hřížením. Sází se do vlhčí písčitohumusové nevápenaté půdy.[6]
Obrázky, zvuky či videa k tématu franklinie americká ve Wikimedia Commons
Franklinie americká (Franklinia alatamaha) je jediný zástupce rodu franklinie. Pochází z jv. USA, dnes je však známa jen z kultury a ve volné přírodě vyhynula. Vzácně se pěstuje jako okrasná rostlina.
Die Franklinie (Franklinia alatamaha), auch Franklinbaum genannt, ist die einzige Art der monotypischen Gattung Franklinia innerhalb der Familie der Teestrauchgewächse (Theaceae). Als Synonyme findet man: Franklinia alatama Raf., Gordonia franklinii L’Hér., Gordonia pubescens L’Hér. Benannt wurde die Art nach dem Fluss Altamaha River im Süden der USA. Sie ist heute in freier Wildbahn ausgestorben.[1]
Die Franklinie ist ein laubabwerfender Strauch oder kleiner Baum, der schon im unteren Bereich verzweigt. Diese Art kann Wuchshöhen von 10 m erreichen. Die Rinde ist glatt. Die einfachen, dunkelgrünen, glänzenden Blätter sind etwa 20 cm lang. Im Herbst ist das Laub in verschiedenen Rot-, Violett- oder Orangetönen gefärbt. Berühmt ist er durch seine cremigweißen, schalenförmigen Blüten, die einen Durchmesser von 7 bis 12 cm erreichen. Die Kronblätter sind wachsartig. Die Staubblätter sind goldgelb. Die Blütezeit, die Ende September ihren Höhepunkt erreicht, dauert von Juli bis zum Herbst. Der süßriechende Duft hat einen Hauch von Orangeblüten.[2]
Der „Franklin Tree“, wie er seit 1785 zu Ehren des amerikanischen Politikers Benjamin Franklin genannt wird, wurde im Oktober 1765 von John Bartram und seinem Sohn William an der Mündung des Altamaha River im McIntosh County, Georgia, USA entdeckt. Im Jahr 1803 wurde das letzte Exemplar dieses Baumes vom britischen Kunstgärtner und Pflanzenjäger John Lyon in der Wildnis gesehen.[3] Als Ursache des Aussterbens wird eine Pilzerkrankung angesehen, die durch infizierte Baumwolle eingeschleppt wurde. Dank der Bemühungen der Bartrams existiert dieser Baum heute wieder in einigen Gärten der USA, Neuseelands, Kanadas und Europas. Sie waren die ersten, die Sämlinge und Setzlinge sammelten und diesen Baum somit vor dem endgültigen Aussterben retteten.
Heute können sich Gärtner aus aller Welt auf dem Gelände Bartram’s Garden in Pennsylvania, dem ehemaligen Anwesen der Bartrams, einen eigenen Baum online registrieren lassen. Im Jahr 1998 wurde unter dem Namen Franklinia Census eine weltweite Zählung existierender Exemplare durchgeführt:[4] Die Zählung ergab ca. 2000 Exemplare[5] in Gärten, botanischen Gärten oder Parks weltweit, die allesamt Nachkommen der Bäume sind, die die Bartrams einst in ihren Garten gepflanzt haben.
Bei deutschen „Kunstgärtnern“ (eine seit dem 19. Jahrhundert veraltete Bezeichnung) wird diese Art als „Franklinie“ bezeichnet. Nach der Statistik des Franklinia Census gibt es in Deutschland 9 Exemplare, darunter eines im Botanischen Garten Bochum.
Bei der Erstbeschreibung wurde Franklinia noch in die Gattung Gordonia eingestuft. Im Jahre 1785 kam es in Frankreich zu einem Streit über die Klassifizierung. Während man in den USA den neuen Namen Franklinia alatamaha benutzte, blieb man in Europa bis ins 20. Jahrhundert bei den alten Namen Gordonia pubescens oder Gordonia alatamaha.
Die Franklinie (Franklinia alatamaha), auch Franklinbaum genannt, ist die einzige Art der monotypischen Gattung Franklinia innerhalb der Familie der Teestrauchgewächse (Theaceae). Als Synonyme findet man: Franklinia alatama Raf., Gordonia franklinii L’Hér., Gordonia pubescens L’Hér. Benannt wurde die Art nach dem Fluss Altamaha River im Süden der USA. Sie ist heute in freier Wildbahn ausgestorben.
Franklinia is a monotypic genus in the tea family, Theaceae. The sole species in this genus is a flowering tree, Franklinia alatamaha, commonly called the Franklin tree, and native to the Altamaha River valley in Georgia in the southeastern United States. It has been extinct in the wild since the early 19th century, but survives as a cultivated ornamental tree.
In the past, some botanists have included Franklinia within the related genus Gordonia. The southeastern North American species Gordonia lasianthus differs in having evergreen foliage, flowers with longer stems, winged seeds, and conical seed capsules. (Franklinia was often known as Gordonia pubescens until the middle of the 20th century.)
Franklinia is now thought to be closer in relation to the Asian genus Schima. Recent DNA studies and examinations of floral ontogeny in the Theaceae place Franklinia together with Gordonia and Schima in a subtribe.[4] Hybrid crosses have been produced between Franklinia alatamaha and Gordonia lasianthus, and between Franklinia alatamaha and Schima argentea.[5][6]
Franklinia alatamaha is a small deciduous tree growing to 10 m (33 ft) tall, but commonly 4.5–7.5 m (15–25 ft).[7] It is prized for its fragrant white flowers, similar to single white Camellia blossoms; the smell may remind some of orange blossoms or honeysuckle.[8] The tree has a symmetrical, somewhat pyramidal shape, often with different individuals of the species forming almost identical crowns. It frequently suckers and can form several vertical trunks close to ground level. The bark is gray with vertical white striations and has a ridged texture. The alternate, obovate leaves are up to 6 in (15 cm) in length and turn a bright orange-red in the fall. Although difficult to transplant, once established, F. alatamaha can live a century or more.
The seed capsules require 12–14 months to mature. Unlike almost all angiosperms, Franklinia alatamaha exhibits zygotic dormancy. It pollinates in late summer or early autumn, is then dormant over winter, and only sets fruit during the subsequent summer. Female gametophytes are mature prior to pollination, with double fertilization occurring soon after pollination. The zygote becomes dormant immediately after fertilization with delay of development until the following summer. Initial development of endosperm occurs for up to 3 months after fertilization but comes to a standstill at winter's onset. With onset of the following summer, embryogenesis begins and endosperm development restarts. This overwinter zygotic dormancy is extremely rare among temperate angiosperms.[9] When ripe the pentavalved spherical capsules split above and below in a unique manner.
"No tree which ornaments our gardens has a more romantic history," begins a lengthy 1933 article published in The Pennsylvania Magazine of History and Biography. The history of Franklinia's discovery in coastal Georgia, followed by disappearance in the wild, and saved only by its ability to grow, flower, and seed in the Philadelphia garden of its initial collector entail the main thread of the unusual botanical history.[10]
Philadelphia botanists John and William Bartram first observed the tree growing along the Altamaha River near Fort Barrington in the British colony of Georgia in October 1765. John Bartram recorded "severall very curious shrubs" in his journal entry for October 1, 1765. William Bartram returned several times to the same location on the Altamaha during a collecting trip to the American South, funded by Dr. John Fothergill of London. William Bartram collected F. alatamaha seeds during this extended trip to the South from 1773 through 1776, a journey described in his book Bartram's Travels published in Philadelphia in 1791. William Bartram brought seed back to Philadelphia in 1777 at which time William reported to his father that he had relocated the plant, but this time had been able to retrieve its seeds although it was not until after John's death (1777) that he was able to achieve flowering plants (1781). After several years of study, William Bartram assigned the "rare and elegant flowering shrub" to a new genus Franklinia, named in honor of his father's great friend Benjamin Franklin. The new plant name, Franklinia alatamaha, was first published by a Bartram cousin, Humphry Marshall, in 1785 in his catalogue of North American trees and shrubs entitled Arbustrum Americanum. (Marshall 1785: 48–50; Fry 2001).
William Bartram was the first to report the extremely limited distribution of Franklinia. "We never saw it grow in any other place, nor have I ever since seen it growing wild, in all my travels, from Pennsylvania to Point Coupe, on the banks of the Mississippi, which must be allowed a very singular and unaccountable circumstance; at this place there are two or 3 acres (12,000 m2) of ground where it grows plentifully." (W. Bartram 1791: 468). After returning to Georgia after the American Revolution, Bartram was unable to find the trees.[11]
The tree was last verified in the wild in 1803 by the English plant collector John Lyon (although there are hints it may have been present into at least the 1840s).[12] The cause of its extinction in the wild is not known, but has been attributed to a number of causes including fire, flood, overcollection by plant collectors, and fungal disease introduced with the cultivation of cotton plants.[13]
All the Franklin trees known to exist today are descended from seed collected by William Bartram and propagated at Bartram's Garden in Philadelphia. It has now been cultivated in over 1000 sites worldwide including botanical gardens, private homes, parks, and cemeteries.[14][15] It is suggested that more than one tree was sampled by Bartram during his original collection in Georgia and the diversity was maintained over the years.[16] To mark the 300th anniversary of John Bartram's birth in 1998, Bartram's Garden launched a project to locate as many Franklinia trees as possible.[15]
There have been efforts to reintroduce the species to its native habitat. Twenty-four individuals were planted between 2002 and 2003 in the Altamaha Wildlife Management Area; however, they were unsuccessful.[17] The idea of reintroduction was long controversial for some plant enthusiasts who believed wild populations may still exist.[18] The lack of success in returning an extinct-in-the-wild plant to its formerly native range is not unexpected for those aware of Franklinia's status as a glacial relict.
In eastern North America, lowland glacial refuges along the Atlantic and Gulf Coasts host endemic plants — some of which are rare, even endangered, and others entail the most southerly disjunct populations of plants that commonly appear only hundreds of miles to the north. Major rivers draining southward from the Appalachian Mountains are associated with a gradation of paleoendemic tree species. These range from the extinct Critchfield spruce near the outlet of the Mississippi River, to extinct-in-the-wild Franklinia along the Altamaha River, to the critically endangered Florida torreya and Florida yew at the downstream end of the Chattahoochee River system.[19][20] (See illustration at right.)
The Franklin tree has a reputation among gardeners for being difficult to cultivate, especially in urban environments. It prefers sandy, high-acid soil, and does not tolerate compacted clay soil, excessive moisture, or any disturbance to its roots. The Franklin tree has no known pests, but it is subject to root-rot and crown-rot caused by Phytophthora cinnamomi[21] and does not endure drought well.[22] It is commercially available for garden cultivation.[23]
It is one of two species of trees in the tea family that only exists in cultivation, the other being Camellia amplexicaulis.[24]
Leaves
Leaf closeup
Trunk bark
Fall leaves
Fruit capsule
Franklinia is a monotypic genus in the tea family, Theaceae. The sole species in this genus is a flowering tree, Franklinia alatamaha, commonly called the Franklin tree, and native to the Altamaha River valley in Georgia in the southeastern United States. It has been extinct in the wild since the early 19th century, but survives as a cultivated ornamental tree.
In the past, some botanists have included Franklinia within the related genus Gordonia. The southeastern North American species Gordonia lasianthus differs in having evergreen foliage, flowers with longer stems, winged seeds, and conical seed capsules. (Franklinia was often known as Gordonia pubescens until the middle of the 20th century.)
Franklinia is now thought to be closer in relation to the Asian genus Schima. Recent DNA studies and examinations of floral ontogeny in the Theaceae place Franklinia together with Gordonia and Schima in a subtribe. Hybrid crosses have been produced between Franklinia alatamaha and Gordonia lasianthus, and between Franklinia alatamaha and Schima argentea.
Franklinia es un género monotípico en la familia Theaceae. La única especie de este género es el árbol de flor, Franklinia alatamaha, comúnmente llamado el árbol de Franklin, nativo del valle del río Altamaha en Georgia en el sureste de EE. UU.. Desde 1803 se encuentra extinto en la naturaleza, sin embargo sobrevive como árbol ornamental cultivado.
Algunos botánicos incluyen a Franklinia dentro del estrechamente relacionado género Gordonia. Las especies de Gordonia difieren en que tienen follaje siempre verde y flores con unos tallos largos.
Franklinia alatamaha es un arbusto de gran tamaño, o bien un árbol de pequeño tamaño (hasta 10 m de altura) pero que normalmente alcanza de los 4.5 m a los 7.5 m, caducifolio. Se encuentra comercialmente disponible para su cultivo en los jardines. Se encuentra muy solicitado gracias a sus olorosas flores blancas, similares a las camelias. Sus flores aparecen a finales del verano o a principios del otoño, permaneciendo hasta que el las hojas del árbol cambian de color.
El árbol tiene una forma simétrica, algo piramidal, con diversos individuos de la especie que forma sus coronas casi idénticas. Forma varios troncos verticales cerca del nivel del suelo. La corteza es gris con líneas estriadas verticales blancas u con una textura en forma de surcos. Las hojas son alternas, obovadas con unas 6 pulgadas (15 centímetros) de longitud que cambian a un color rojo anaranjado brillante en el momento de su caída.
Los botánicos de Filadelfia John y William Bartram fueron los primeros en observar los árboles creciendo cerca del río Altamaha en la colonia británica de Georgia en 1765. Asignaron el árbol a un nuevo género nombrado en honor de su amigo Benjamín Franklin. William Bartram colectó semillas de Franklinia durante un segundo viaje a los estados del sur de EE. UU. de 1773 hasta principios de 1776, el viaje se encuentra descrito en el libro "Bartram's Travels".
Este raro árbol fue visto en estado silvestre por última vez en 1803. Su extinción en la naturaleza se ha atribuido a una enfermedad fúngica introducida con el cultivo de las plantas del algodón.
Todos los árboles de Franklin de los que se conoce su existencia actualmente, descienden de los especímenes propagados por los Bartrams en su jardín botánico en Filadelfia.[2]
El árbol de Franklin tiene una reputación entre los jardineros de ser difícil de cultivar, especialmente en ambientes urbanos. Prefiere suelo rico, ácido, y no tolera el suelo de arcilla o la humedad excesiva. El árbol de Franklin no tiene ningún parásito conocido, pero puede presentar putrefacción de la raíz y no aguanta bien la sequía.[3]
Franklinia es un género monotípico en la familia Theaceae. La única especie de este género es el árbol de flor, Franklinia alatamaha, comúnmente llamado el árbol de Franklin, nativo del valle del río Altamaha en Georgia en el sureste de EE. UU.. Desde 1803 se encuentra extinto en la naturaleza, sin embargo sobrevive como árbol ornamental cultivado.
Algunos botánicos incluyen a Franklinia dentro del estrechamente relacionado género Gordonia. Las especies de Gordonia difieren en que tienen follaje siempre verde y flores con unos tallos largos.
Franklinia alatamaha est une espèce de plantes de la famille des Theaceae. Elle est l'unique espèce du genre Franklinia. Cette espèce éteinte à l'état sauvage vivait en Géorgie aux États-Unis.
Franklinia alatamaha est une espèce de plantes de la famille des Theaceae. Elle est l'unique espèce du genre Franklinia. Cette espèce éteinte à l'état sauvage vivait en Géorgie aux États-Unis.
Franklinia est monotypicum familiae Theacearum genus, cuius sola species est Franklinia alatamaha, arbor florens (usitate in America Septentrionali appellata Franklin tree), quae in valli Altamahae Fluminis in Georgia in Civitatibus Foederatis meridio-orientalibus endemica est. Planta ex Beniamino Franklinio appellatur.
Planta fuit exstincta in locis feris post saeculum undevicensimum iniens, sed superest ut arbor ornamentalis exculta. Descendunt omnes Frankliniae arbores exstantes ex seminibus a Gulielmo Bartram collectis et in Horto Bartram Philadelphiae propagatis.[2]
Vide "Franklinia alatamaha" apud Vicispecies. 
Situs scientifici: Tropicos • GRIN • ITIS • Plant List • NCBI • Biodiversity • Encyclopedia of Life • Plant Name Index • IUCN Red List • Flora of North America • USDA Plants Database Franklinia est monotypicum familiae Theacearum genus, cuius sola species est Franklinia alatamaha, arbor florens (usitate in America Septentrionali appellata Franklin tree), quae in valli Altamahae Fluminis in Georgia in Civitatibus Foederatis meridio-orientalibus endemica est. Planta ex Beniamino Franklinio appellatur.
Planta fuit exstincta in locis feris post saeculum undevicensimum iniens, sed superest ut arbor ornamentalis exculta. Descendunt omnes Frankliniae arbores exstantes ex seminibus a Gulielmo Bartram collectis et in Horto Bartram Philadelphiae propagatis.
Franklinia alatamaha is een plant uit de familie Theaceae. De soort behoort als enige tot het geslacht Franklinia, een zogeheten monotypisch geslacht dat is vernoemd naar Benjamin Franklin. De plant is in 1765 ontdekt door de Amerikaanse botanici John en William Bartram (vader en zoon) langs de rivier de Altamaha in de Amerikaanse staat Georgia. In 1776 verzamelde William zaden om de plant te kunnen kweken in hun tuin in Philadelphia (Pennsylvania), de latere Bartram's Garden.
In 1803 werd de plant door de Engelse kweker John Lyon voor het laatst in het wild waargenomen, waarna hij als in het wild uitgestorven werd beschouwd. Alle planten die in cultuur worden gehouden, stammen af van de planten die werden opgekweekt door de Bartrams. De John Bartram Association, een organisatie verbonden aan Bartram's Garden, registreert de plaatsen waar Franklinia altamaha wordt gekweekt. Tot nu toe zijn meer dan 2000 exemplaren geregistreerd, waaronder zes planten in België. In Nederland zijn er anno 2009 nog geen exemplaren geregistreerd.
Het is een bladverliezende, tot 9 m hoge boom met een afgeronde, tot 5 m brede kroon of een struik met meerdere stammen met een gegroefde, grijze schors. De afwisselend geplaatste bladeren zijn smal, langwerpig-lancetvormig, getand, tot 20 cm lang en aan de bovenzijde glanzend donkergroen van kleur. In de herfst verkleuren de bladeren voordat ze afvallen naar diverse tinten oranje, rood en paars. De plant bloeit van de late zomer tot de vroege herfst. De bloemen lijken op die van Camellia, zijn tot 8 cm breed, komvormig en zoetgeurend. Ze bestaan uit vijf witte kroonbladeren en een centrum van helder gele meeldraden die de witte stamper omgeven. De vruchten zijn bolvormige, 1,5-2,5 cm grote, houtige doosvruchten.
De plant groeit goed in goed gedraineerde, voedselrijke, zure grond. De plant kan niet overleven op kleigrond. Hij kan vermeerderd worden door zaaien en stekken.
Bladeren
Close-up van bladeren
Stam
Franklinia amerykańska (Franklinia alatamaha Marshall) – gatunek z rodziny herbatowatych (Theaceae). Jedyny przedstawiciel rodzaju Franklinia W. Bartram ex H. Marshall, 1785[5].
Gatunek odkryty został w 1765 przez amerykańskich botaników – Johna i Williama Bartramów[6]. Jedyne miejsce, gdzie niewielka liczba krzewów tej rośliny rosła w naturze, znajdowało się nad Altamaha River w pobliżu Fortu Barrington w stanie Georgia[3]. Odkrywcy pozyskali nasiona i sadzonki[7] tego „osobliwego krzewu” i uprawiali go w ogrodzie w Filadelfii, gdzie mieszkali. Część nasion wysłali także do Londynu do Johna Fothergilla[6]. Roślina została opisana jako zupełnie nowy gatunek i rodzaj w 1787. Niedługo później widziana była na pierwotnym stanowisku po raz ostatni – w 1803 roku[3]. Jedyna znana w naturze populacja zniszczona została według niektórych źródeł z powodu rozrastania się plantacji bawełny, powodzi i pożarów[6], według innych z powodu nadmiernego pozyskania roślin ze względu na zapotrzebowanie z ogrodów europejskich[3]. Gatunek uznany został za wymarły w stanie dzikim. W uprawie pozostają rośliny znajdujące się i rozpowszechniane, głównie w amerykańskich, ale też europejskich i nowozelandzkich arboretach i ogrodach botanicznych w strefie ciepłego klimatu umiarkowanego[6][7]. Na przełomie XX i XXI wieku w uprawie znajdowało się ok. 2 tys. roślin tego gatunku[7]. W Polsce obecne są w arboretum w Glinnej[4].
Nazwa rodzajowa nadana została dla upamiętnienia Benjamina Franklina[4][8], który był przyjacielem odkrywców[6].
Liście latem
Kwiat
Liście jesienią
Pień
Jeden z trzech rodzajów z plemienia Gordonieae de Candolle wyróżnianego w obrębie rodziny herbatowatych (Theaceae)[1]. Gatunek bywał włączany przez niektórych autorów do rodzaju Gordonia, ale wyraźna odmienność budowy owoców i nasion uzasadnia odrębność taksonomiczną w randze rodzaju[8].
Gatunek rośnie w niskich położeniach, na glebach wilgotnych[3]. Pierwotnie rósł na kwaśnych bagnach wśród piaszczystych pagórków u ujścia rzeki Altamaha. Co ciekawe dolina tej rzeki jest też jedynym miejscem występowania innego endemitu – gatunku Dicerandra radfordiana z rodziny jasnotowatych[7]. W ciepłym klimacie umiarkowanym, tj. w warunkach, gdzie występował naturalnie, kwitnie od sierpnia do września[3]. Kwiaty pachną słodko, przypominając woń pomarańczy[7]. W klimacie chłodniejszym, np. w Europie Środkowej, kwitnie później, zwykle dopiero w październiku, przy czym część pąków zwykle nie rozwija się przed nadejściem zimy[4]. Jesienią liście, zwłaszcza na stanowiskach dobrze nasłonecznionych, zabarwiają się na kolor jaskrawo czerwony. W czasie mrozów pędy przemarzają, ale roślina może odrastać, jeśli u nasady osłonięta jest śniegiem[4].
Gatunek rzadko uprawiany, głównie w amerykańskich i europejskich kolekcjach botanicznych, w klimacie umiarkowanym ciepłym[8]. W Polsce rośliny przemarzają w okresie mroźnych zim[4].
Gatunek wymaga gleb kwaśnych, żyznych i świeżych. W warunkach Europy Środkowej uprawa możliwa tylko w miejscach ciepłych i silnie nasłonecznionych. Dla zakwitnięcia wymaga długiego i upalnego lata[4].
Rozmnaża się łatwo z nasion, a możliwe jest też rozmnażanie tego gatunku za pomocą zdrewniałych sadzonek pobieranych latem[7].
Okazy tego gatunku znajdujące się w uprawie są ewidencjonowane przez Bartram’s Garden[7] – wciąż utrzymywany ogród Johna Bartrama prowadzony przez stowarzyszenie John Bartram Association wraz z miejskim zarządem parków w Filadelfii[9].
Franklinia amerykańska (Franklinia alatamaha Marshall) – gatunek z rodziny herbatowatych (Theaceae). Jedyny przedstawiciel rodzaju Franklinia W. Bartram ex H. Marshall, 1785.
Gatunek odkryty został w 1765 przez amerykańskich botaników – Johna i Williama Bartramów. Jedyne miejsce, gdzie niewielka liczba krzewów tej rośliny rosła w naturze, znajdowało się nad Altamaha River w pobliżu Fortu Barrington w stanie Georgia. Odkrywcy pozyskali nasiona i sadzonki tego „osobliwego krzewu” i uprawiali go w ogrodzie w Filadelfii, gdzie mieszkali. Część nasion wysłali także do Londynu do Johna Fothergilla. Roślina została opisana jako zupełnie nowy gatunek i rodzaj w 1787. Niedługo później widziana była na pierwotnym stanowisku po raz ostatni – w 1803 roku. Jedyna znana w naturze populacja zniszczona została według niektórych źródeł z powodu rozrastania się plantacji bawełny, powodzi i pożarów, według innych z powodu nadmiernego pozyskania roślin ze względu na zapotrzebowanie z ogrodów europejskich. Gatunek uznany został za wymarły w stanie dzikim. W uprawie pozostają rośliny znajdujące się i rozpowszechniane, głównie w amerykańskich, ale też europejskich i nowozelandzkich arboretach i ogrodach botanicznych w strefie ciepłego klimatu umiarkowanego. Na przełomie XX i XXI wieku w uprawie znajdowało się ok. 2 tys. roślin tego gatunku. W Polsce obecne są w arboretum w Glinnej.
Nazwa rodzajowa nadana została dla upamiętnienia Benjamina Franklina, który był przyjacielem odkrywców.
Franklinia é um monotípico género botânico pertencente à família Theaceae..[1].[1]
Franklinia é um monotípico género botânico pertencente à família Theaceae...
Franklinträd (Franklinia) är ett monotypiskt släkte i familjen teväxter. Den enda arten, franklinträdet (F. alatamaha) finns ej länge vildväxande utan är utrotad i naturen. Alla nu kända exemplar härstammar troligen från ett enda träd som växte i botanikerna John och William Bartrams trädgård i slutet av 1700-talet.
De båda botanisterna upptäckte arten 1765, då de hittade ett litet bestånd av träd utmed floden Altamaha i delstaten Georgia, USA. Inom några årtionden var alla träden bortröjda och trots åtskilliga försök har trädet aldrig återfunnits.
Franklinträdet är en lövfällande buske eller litet träd, vanligen lägre än sex meter högt. Bladen är strödda, enkla, till 15 cm långa och har en orange höstfärg. Blommorna är doftande, vita, 7,5 cm i diameter, något skålformade och med orange ståndare. Frukten är en liten rund kapsel. Blomningstiden infaller under sensommaren.
Släktnamnet hedrar Benjamin Franklin som var god vän med Bartram-botanisterna. Artepitetet är namnet på floden med gammal stavning.
Wikimedia Commons har media som rör Franklinträd.
'
Franklinträd (Franklinia) är ett monotypiskt släkte i familjen teväxter. Den enda arten, franklinträdet (F. alatamaha) finns ej länge vildväxande utan är utrotad i naturen. Alla nu kända exemplar härstammar troligen från ett enda träd som växte i botanikerna John och William Bartrams trädgård i slutet av 1700-talet.
De båda botanisterna upptäckte arten 1765, då de hittade ett litet bestånd av träd utmed floden Altamaha i delstaten Georgia, USA. Inom några årtionden var alla träden bortröjda och trots åtskilliga försök har trädet aldrig återfunnits.
Franklinträdet är en lövfällande buske eller litet träd, vanligen lägre än sex meter högt. Bladen är strödda, enkla, till 15 cm långa och har en orange höstfärg. Blommorna är doftande, vita, 7,5 cm i diameter, något skålformade och med orange ståndare. Frukten är en liten rund kapsel. Blomningstiden infaller under sensommaren.
Släktnamnet hedrar Benjamin Franklin som var god vän med Bartram-botanisterna. Artepitetet är namnet på floden med gammal stavning.
Рослину виявили в 1765 році американські натуралісти Джон та Вільям Бартрам у дельті річки Алтамаха, штат Джорджія. Вчені зібрали насіння і посадили в ботанічному саду Філадельфії. У 1785 році ботанік-самоучка Гамфрі Маршалл виділив цей вид у окремий рід рослин, назвавши його за іменем свого друга Бенджаміна Франкліна. Останній раз рослину в природних умовах бачили у 1803 р.
Листяне розлоге дерево до 6 м, що скидає листя на зиму. Квіти схожі на камелію. Квітне з кінця літа до осені, коли починає червоніти його листя.
У дикій природі не зустрічається з 1803 року через те, що ліси були вирубані, а вільна земля роздана під бавовняні поля. Росла у лісах та заростях
Декоративне дерево, яке вирощують у парках та садах.
Листя
Великим планом листя
Кора
Осіннє листя
Квіти восени
Плід
Franklinia alatamaha là một loài thực vật có hoa trong họ Theaceae. Loài này được Marshall mô tả khoa học đầu tiên năm 1785.[3]
Franklinia alatamaha là một loài thực vật có hoa trong họ Theaceae. Loài này được Marshall mô tả khoa học đầu tiên năm 1785.
Franklinia Bartr. ex Marshall, 1785
Синонимы
Франклиния алатамаха (лат. Franklinia alatamaha) — вид растений из монотипного рода Франклиния семейства Чайные (Theaceae).
Листопадное дерево с пирамидальной кроной, вырастающее до 6[2] (по другим данным, до 10) м в высоту. Кора серого цвета, со светлыми прожилками. Листья обратнояйцевидные, до 15 см длиной, осенью приобретают яркий красно-оранжевый цвет. Цветки появляются летом или ранней осенью, деревья могут продолжать цветение уже после покраснения листьев. Плод — созревающая до 14 месяцев коробочка, состоящая из пяти частей, своеобразно раскрывающаяся при созревании.
Франклинию впервые обнаружили в 1765 году американские ботаники Уильям и Джон Бартрамы в дельте реки Алтамаха в Джорджии. Они собралии с неё семена и посеяли их в ботаническом саду Филадельфии, где они проросли. Уильям Бартрам отнёс растение к новому роду, назвав его в честь большого друга своего отца — Бенджамина Франклина. В 1785 году двоюродный брат Бартрама — Хамфри Маршалл — описал и опубликовал (в своём каталоге древесной флоры Северной Америки Arbustrum Americanum) новый вид Franklinia alatamaha.
В 1803 году франклиния исчезла в дикой природе. Основными причинами вымирания были вырубка леса и последующая вспашка участка. Франклиния выращивается в ботанических садах и парках.
Франклиния алатамаха (лат. Franklinia alatamaha) — вид растений из монотипного рода Франклиния семейства Чайные (Theaceae).
.jpg)
