Hipposideros diadema is een vleermuis uit het geslacht Hipposideros die voorkomt in Zuidoost-Azië, Melanesië en Noordoost-Australië. Het is één van de meest wijdverbreide soorten van zijn familie, de bladneusvleermuizen van de Oude Wereld (Hipposideridae).[2]
Het dier onderscheidt zich van andere Hipposideriae door de vorm van het neusblad, de grote puntige oren en de kleine ogen. Hij voedt zich vooral met grotere insecten en foerageert in diverse omgevingen. De soort Hipposideros diadema omvat een groot aantal ondersoorten; de geldigheid van veel van deze ondersoorten is echter onduidelijk.
De geslachtsnaam Hipposideros komt van de Griekse woorden voor "paard" (ἳππος, hippos) en "ijzer" (σίδηρος, sideros) en betekent "hoefijzer", een verwijzing naar het ingewikkelde neusblad waar soorten van dit geslacht door gekenmerkt worden. De soortnaam diadema is Latijn voor "hoofdband" of "diadeem".[3]
Hipposideros diadema is een zeer grote bladneusvleermuis; in veel delen van zijn verspreidingsgebied is H. diadema de grootste van alle daar voorkomende Hipposideridae. De vorm van het neusblad verschilt van die van andere soorten: er zitten drie kleine neusbladen aan de zijkant en in het midden is een grote ronde knop te zien.[3] Bij volwassen exemplaren zijn mannetjes meestal wat groter dan vrouwtjes.[4] De rug is veelal donker- of goudbruin, zoals in de Filipijnen; de Australische exemplaren hebben daarentegen een lichtbruine rug. De onderkant van de vleermuis is wit of lichtbruin. Op de schouders en de rug komen vaak witte vlekken voor. De H. diadema heeft grote, puntige oren en zeer kleine ogen.[5][6]
In onderstaande tabel zijn minimale en maximale waarden vermeld van de lengtematen en het lichaamsgewicht van H. diadema; de meetwaarden zijn afgerond op hele eenheden. Een gedetailleerde opgave naar verspreidingsgebied is opgenomen onder het kopje "Taxonomie".
Kop-romplengte Staartlengte Voorarmlengte Tibialengte Oorlengte Lichaamsgewicht 74–96 mm 41–60 mm 65–93 mm 31–36 mm 23–35 mm 31-53 gExemplaren van Hipposideros diadema uit zowel Borneo als Leyte hebben een karyotype (rangschikking van chromosomen) van 2n=32, FN=60, net als veel andere Hipposideros-soorten.[7]
Net als veel andere vleermuizen zijn ook de leden van deze soort 's nachts actief. In Australië brengt de vleermuis de dag door in grotten, mijnen of gebouwen; in de Filipijnen gebruikt hij grotten, boomholtes en tunnels.[5][8] Op Nieuw-Ierland en Nieuw-Brittannië is deze soort in grotten gevonden. De dieren hangen daar apart, op 30 tot 50 centimeter van elkaar; vaak zijn ze de enige vleermuissoort in een grot.[3]
Vanuit zijn slaapplaats vliegt het dier maximaal 10 kilometer naar het gebied waar het foerageert.[9] Zoals de meeste vleermuizen eet H. diadema vliegende insecten, die op de vleugel worden gevangen.[5] Hij voedt zich vooral met grotere insecten, als sprinkhanen, nachtvlinders en kevers.[10] Het dier kan de gevangen prooi in zijn wangzakken opslaan.[9] In Australië zoekt en vindt de vleermuis voedsel in allerlei habitats, van regenwoud tot eucalyptusstruiken.[5] In de Filipijnen is het dier actief in diverse omgevingen; het foerageert zowel in de bergen als in laaglandbossen, zelfs in de meest door de mens verstoorde gebieden, en ook in landbouwgebieden.[4]
Per nest wordt er één jong geboren. In Australië komt het in november of december ter wereld.[5] In Maleisië verzamelen de vrouwtjes zich in maart en april voor de geboorte van hun jongen.[11] In de Filipijnen zijn in maart en mei zwangere vrouwtjes gevonden.[4]
Hipposideros diadema komt voor van Myanmar en Vietnam tot de Filipijnen, de Soenda-eilanden, Nieuw-Guinea, de Salomonseilanden en Noordoost-Australië. In sommige landen is de soort algemeen, zoals in en rondom Nieuw-Guinea en in de Filipijnen; in Australië is de soort minder algemeen.[3][5][8][9] Over sommige verspreidingsgebieden is gedetailleerde informatie gepubliceerd.
In Nieuw-Guinea is de soort gevonden op een groot aantal locaties over het hele eiland heen.[9] In de omgeving van Nieuw-Guinea is de soort aangetroffen op Batjan, Batanta, Biak en Supiori, Bougainville, Buka, Buru, Ceram, Choiseul, Fauro, Guadalcanal, Halmahera, Japen, de Kei-eilanden, de Talaudeilanden, Kiriwina (Kiriwina-eilanden), Malaita, Manus, Misima, Nieuw-Brittannië, Nieuw-Ierland, de Florida-eilanden, Rennell, Sanana, Sangihe-eilanden, San Jorge, Santa Isabel, Vella Lavella en Waigeo.[3]
In de Filipijnen komt de H. diadema voor op Bohol, Busuanga, Calauit, Catanduanes, Cebu, Dinagat, Guimaras, Leyte, Luzon, Mindanao, Mindoro, Negros, Palawan, Panay, Polillo, Samar en Siquijor.[8] In Australië is deze vleermuis alleen aangetroffen in het noordoostelijke deel, vanaf het Kaap York-schiereiland tot Townsville.[5] In Vietnam is deze soort gezien in de provincies Quảng Trị en Lâm Đồng, op de archipel Côn Đảo en op het eiland Phú Quốc.[6] Verder is de soort onder andere aangetroffen op de Soenda-eilanden Bali, Borneo, Celebes, Java, de Tanimbar-eilanden en Timor.[12][13]
Hipposideros diadema is waarschijnlijk het nauwste verwant aan H. demissus uit San Cristóbal in de Salomonseilanden en H. inornatus uit het Australische Noordelijk Territorium, twee vormen die voorheen als ondersoorten van H. diadema werden gezien.[2] Volgens een fylogenetische analyse van morfologische kenmerken is de soort daarnaast het nauwst verwant aan H. lylei, H. pratti en H. turpis, die allemaal in Zuidoost-Azië voorkomen. Deze groep was verwant aan een grote clade die andere grote Aziatische, Australische en Afrikaanse Hipposideros-soorten, de drietandbladneusvleermuis (Asellia tridens) en leden van de fossiele geslachten Palaeophyllophora en Pseudorhinolophus omvatte.[14]
De soort Hipposideros diadema omvat een groot aantal ondersoorten, onderstaand opgesomd met auteur en verspreidingsgebied:[2][3][9]
Wetenschappelijke naam Auteur Verspreidingsgebied Hipposideros diadema ceramensis Laurie & Hill, 1954 Ceram en Buru Hipposideros diadema custos K. Andersen, 1918 Kai-eilanden Hipposideros diadema diadema É. Geoffroy, 1813 oostelijke Kleine Soenda-eilanden Hipposideros diadema euotis K. Andersen, 1905 Halmahera en omliggende eilanden Hipposideros diadema griseus Meyen, 1833 Nieuw-Guinea en de Filipijnen Hipposideros diadema masoni Dobson, 1872 Zuidoost-Azië Hipposideros diadema mirandus Thomas, 1914 Manus Hipposideros diadema natunensis Chasen, 1940 Natuna en Bungaran Hipposideros diadema nicobarensis Dobson, 1871 Nicobaren Hipposideros diadema nobilis Horsfield, 1823 Borneo, Java, Bali en westelijke Kleine Soenda-eilanden Hipposideros diadema oceanitis Andersen, 1905 Salomonseilanden, Bismarck-archipel Hipposideros diadema reginae Troughton, 1937 Queensland Hipposideros diadema speculator K. Andersen, 1918 Celebes Hipposideros diadema trobrius Troughton, 1937 Trobriand-eilandenDe geldigheid van veel van deze ondersoorten (bijvoorbeeld H. d. trobrius) is echter onduidelijk, en sommige populaties (zoals die uit Sumatra en Misima) zijn niet in een ondersoort geplaatst.[2][15]
In onderstaande tabel zijn de lengtematen en het lichaamsgewicht van H. diadema uit verschillende gebieden opgenomen; ter vergelijking zijn ook gegevens over de verwante soorten H. demissus en H. inornatus in de tabel geplaatst. Het gemiddelde wordt tussen haakjes na de extremen gegeven. Voor de meetwaarden uit Nieuw-Guinea en Nieuw-Brittannië en voor H. demissus zijn de gemiddelden voor mannetjes en vrouwtjes apart aangegeven. Enkele waarden zijn niet in de tabel opgenomen omdat er onvoldoende gegevens beschikbaar zijn. Dat geldt voor de lichaamslengte, die alleen voor H. d. natunensis is gepubliceerd (144 mm) en de achtervoetlengte, die alleen voor Nieuw-Guinese populaties (10,8-17,7, gemiddelde voor vrouwtjes 15,4 en voor mannetjes 14,6) en de populatie op Mount Isarog op Luzon is gepubliceerd (17-19, gemiddeld 18).
Populatie Aantal exemplaren Kop-romplengte (mm) Staartlengte (mm) Voorarm-
Dit artikel is op 21 oktober 2006 in deze versie opgenomen in de etalage. Hipposideros diadema is een vleermuis uit het geslacht Hipposideros die voorkomt in Zuidoost-Azië, Melanesië en Noordoost-Australië. Het is één van de meest wijdverbreide soorten van zijn familie, de bladneusvleermuizen van de Oude Wereld (Hipposideridae).
Het dier onderscheidt zich van andere Hipposideriae door de vorm van het neusblad, de grote puntige oren en de kleine ogen. Hij voedt zich vooral met grotere insecten en foerageert in diverse omgevingen. De soort Hipposideros diadema omvat een groot aantal ondersoorten; de geldigheid van veel van deze ondersoorten is echter onduidelijk.
.jpg)
