Humans have few natural predators and often sit at or near the top of the food chain in regional ecosystems. Humans are sometimes opportunistically preyed on by large wild cats, such as tigers (Panthera tigris) and lions (Panthera leo). Other instances of large, carnivorous animals eating humans are often cases of mistaken identity or are opportunistic events. This includes cases involving large sharks, bears, monitor lizards, and crocodiles.
Known Predators:
Humans are an exceptionally diverse species morphologically and many aspects of size vary substantially with environmental factors such as nutritional status. Historically there has been an effort to organize human physical variation into "races," although there is no scientific basis for the application of a race concept to human variation. Human physical variation is continuous and available evidence suggests that gene flow among human populations throughout their history has been the rule rather than the exception.
Humans are characterized by their bipedalism and their lack of significant body hair. Males are generally larger than females, with more pronounced muscle development and generally more hair on the face and torso than females.
Other Physical Features: endothermic ; homoiothermic; bilateral symmetry ; polymorphic
Sexual Dimorphism: male larger; sexes shaped differently
Human lifespans vary tremendously with nutritional status and exposure to diseases and trauma. Humans can live more than 100 years; the longest lived human that has been documented was 122 years old. Most humans live 50 to 80 years old, providing they survive their most vulnerable childhood years. Average life expectancy in many parts of the developing world is from less than 40 years old to 65 years old. In the developed world average life expectancy can be over 80 years old.
Typical lifespan
Status: wild: 32 to 84 years.
Humans are found in all terrestrial habitats worldwide. Humans extensively modify habitats as well, creating areas that are habitable by a much reduced set of other organisms, as in urban and agricultural areas. With the aid of technologies such as boats, humans also venture into many aquatic habitats, primarily to obtain food.
Habitat Regions: temperate ; tropical ; polar ; terrestrial
Terrestrial Biomes: tundra ; taiga ; desert or dune ; savanna or grassland ; chaparral ; forest ; rainforest ; scrub forest ; mountains
Wetlands: marsh ; swamp
Other Habitat Features: urban ; suburban ; agricultural ; riparian ; estuarine ; intertidal or littoral ; caves
Humans are currently found throughout the world; in permanent settlements on all continents except Antarctica and on most habitable islands in all of the oceans. All available evidence suggests that humans originated in Africa.
Anatomically modern Homo sapiens populations are known from the Middle East as long as 100,000 years ago, from east Asia as long as 67,000 years ago, and southern Australia as long as 60,000 years ago. European Homo sapiens fossils are known from 35,000 years ago. Homo sapiens populations were once thought to have colonized the New World approximately 11 to 13,000 years ago, but recent research indicates earlier dates of colonization. This is an area of active research.
Biogeographic Regions: nearctic (Native ); palearctic (Native ); oriental (Native ); ethiopian (Native ); neotropical (Native ); australian (Native ); oceanic islands (Native )
Other Geographic Terms: cosmopolitan
Humans generally eat a highly variable omnivorous diet. The components of diets vary tremendously with regional availability of foods. Some human cultures restrict their diet to a vegetarian one, relying on plant sources of proteins. Foods are often extensively prepared and stored for future use. The use of fungal colonies, such as yeasts, for creating cultured foods, such as beer, bread, and cheeses, is widespread.
Animal Foods: birds; mammals; amphibians; reptiles; fish; eggs; blood; body fluids; carrion ; insects; terrestrial non-insect arthropods; mollusks; terrestrial worms; aquatic crustaceans; echinoderms; other marine invertebrates
Plant Foods: leaves; roots and tubers; wood, bark, or stems; seeds, grains, and nuts; fruit; nectar; pollen; flowers; sap or other plant fluids; algae; macroalgae
Other Foods: fungus; microbes
Foraging Behavior: stores or caches food
Primary Diet: omnivore
Humans act as top predators in many ecosystems, although they are also sometimes preyed on by larger predators, such as tigers. Humans modify habitats and ecological communities in countless ways, often substantially changing the interactions of nearly all other species in those habitats.
Humans are parasitized by many species of internal and external parasites. Some research suggests that hairlessness in humans is an adaptation to reduce ectoparasite loads.
Humans and human societies have evolved multiple relationships with other species, including commensal species and domesticated and companion species. Human commensals are too numerous to mention, but some important commensal species are house mice (Mus musculus), black rats (Rattus rattus), Norway rats (Rattus norvegicus), and Oriental cockroaches (Periplaneta americana). Important domestic species include domestic dogs (Canis lupus familiaris), pigs (Sus scrofa), cattle (Bos taurus), sheep (Ovis aries), goats (Capra hircus), chickens (Gallus gallus), guinea pigs (Cavia porcellus), horses (Equus caballus), llamas (Lama glama), camels (Camelus species), turkeys (Meleagris gallopavo), honeybees (Apis mellifera), and many other animals. Humans have also domesticated many species of plants for food and other uses, such as corn (Zea mays), rice (Oryza sativa), wheat (Triticum aestivum), manioc (Manihot esculenta), apples (Malus domestica), and soy (Glycine max).
Ecosystem Impact: creates habitat
Mutualist Species:
Commensal/Parasitic Species:
Human interactions are often complex and negative at interpersonal levels and among social groups, cultures, and governments. Human activities often destroy or transform ecosystems, and these changes can have negative economic and/or medical impacts on other human populations.
Human populations are not monitored by conservation agencies. Although human populations worldwide are large and growing, some regional or isolated populations may be in decline as a result of economic disadvantage, disease, habitat degradation, emigration, and cultural erosion.
US Federal List: no special status
CITES: no special status
State of Michigan List: no special status
IUCN Red List of Threatened Species: least concern
Like most primates, humans use vision extensively in perception and communication. Humans have excellent color vision, although visual acuity in low light is limited. Humans also use sounds extensively. Human languages represent one of the most complex systems of communication in the animal world, and the diversity of human languages is astounding. Touch is an important mode of perception, it is especially important in close social bonds. Humans have a moderately well developed sense of smell and taste, which is used to determine the suitability of foods and discover information about the environment and conspecifics.
The evolution of complex language is considered one of the hallmarks of Homo sapiens. Archaic humans were capable of complex language, although Homo sapiens anatomy seems to have evolved to favor the production of complex sounds in anatomically modern humans.
Communication Channels: visual ; tactile ; acoustic ; chemical
Other Communication Modes: pheromones
Perception Channels: visual ; tactile ; acoustic ; chemical
Earliest Homo sapiens appeared approximately 700,000 years ago, although anatomically modern humans are known from about 100,000 years ago. Patterns of colonization of the world by ancient humans and the details of interactions between ancient Homo sapiens and co-occurring Homo species are areas of active research.
Human cultures are marked by a wide range of approaches to mating. Child-rearing in most cultures is accomplished with some degree of help and cooperation from other members of the group, including related and unrelated members.
Mating System: monogamous ; polyandrous ; polygynous ; polygynandrous (promiscuous) ; cooperative breeder
Humans are capable of breeding throughout the year. Gestation length is 40 weeks on average, a fairly long gestation length for a primate species with altricial young. Typically one young is born, although twins occur occasionally and multiple births rarely. Interbirth intervals, birth weights, time to weaning, independence, and sexual maturity all vary substantially with nutritional status of mothers and young and are influenced by cultural practices.
Breeding interval: Human females can reproduce up to once every 10 months, although typical birth intervals are longer and vary substantially.
Breeding season: Humans can breed at any time of the year.
Range number of offspring: 1 (low) .
Average gestation period: 40 weeks.
Key Reproductive Features: iteroparous ; year-round breeding ; gonochoric/gonochoristic/dioecious (sexes separate); sexual ; viviparous
Human infants are born in an altricial state and require intense and long-term care to ensure survival. Parental care is variable across human cultures, but generally the mother plays a large role in caring for infants through weaning. Family members and unrelated community members also often play large roles in caring for young. Human young experience an extended period of adolescence in which many essential skills and cultural knowledge are learned and practiced. Human social structures are complex and frequently young remain part of the same larger social groups as their parents and their paternal and maternal families. Social stature of parents often also plays a large role in the social stature of the young.
Parental Investment: altricial ; pre-fertilization (Provisioning, Protecting: Female); pre-hatching/birth (Provisioning: Female, Protecting: Female); pre-weaning/fledging (Provisioning: Male, Female, Protecting: Male, Female); pre-independence (Provisioning: Male, Female, Protecting: Male, Female); post-independence association with parents; extended period of juvenile learning; inherits maternal/paternal territory; maternal position in the dominance hierarchy affects status of young
Human beings, humans, or Homo sapiens sapiens (Homo sapiens is latin and refers to the wise or knowing human) are bipedal primates in the family Hominidae. DNA evidence indicates that modern humans originated in Africa about 250,000 years ago. Humans have a highly developed brain, capable of abstract reasoning, language, introspection, and emotion. This mental capability, combined with an erect body carriage that frees the forelimbs (arms) for manipulating objects, has allowed humans to make far greater use of tools than any other species. Humans currently inhabit every continent on Earth, except Antarctica (although several governments maintain seasonally-staffed research stations there). Humans also now have a continuous presence in low Earth orbit, occupying the International Space Station. The human population on Earth is greater than 6.7 billion, as of July, 2008.
Like most primates, humans are social by nature. However, they are particularly adept at utilizing systems of communication for self-expression, exchanging of ideas, and organization. Humans create complex social structures composed of many cooperating and competing groups, from families to nations. Social interactions between humans have established an extremely wide variety of traditions, rituals, ethics, values, social norms, and laws, which together form the basis of human society. Humans have a marked appreciation for beauty and aesthetics, which, combined with the desire for self-expression, has led to innovations such as culture, art, literature and music.
Humans are notable for their desire to understand and influence the world around them, seeking to explain and manipulate natural phenomena through science, philosophy, mythology and religion. This natural curiosity has led to the development of advanced tools and skills; humans are the only currently known species known to build fires, cook their food, clothe themselves, and manipulate and develop numerous other technologies. Humans pass down their skills and knowledge to the next generations through education.
The scientific study of human evolution encompasses the development of the genus Homo, but usually involves studying other hominids and hominines as well, such as Australopithecus. Modern humans are defined as the Homo sapiens species, of which the only extant subspecies - our own - is known as Homo sapiens sapiens. Homo sapiens idaltu (roughly translated as elder wise human), the other known subspecies, is now extinct. Anatomically modern humans first appear in the fossil record in Africa about 130,000 years ago, although studies of molecular biology give evidence that the approximate time of divergence from the common ancestor of all modern human populations was 200,000 years ago.
The closest living relatives of Homo sapiens are the two chimpanzee species: the Common Chimpanzee and the Bonobo. Full genome sequencing has resulted in the conclusion that after 6.5 [million] years of separate evolution, the differences between chimpanzee and human are just 10 times greater than those between two unrelated people and 10 times less than those between rats and mice. Suggested concurrence between human and chimpanzee DNA sequences range between 95% and 99%. It has been estimated that the human lineage diverged from that of chimpanzees about five million years ago, and from that of gorillas about eight million years ago. However, a hominid skull discovered in Chad in 2001, classified as Sahelanthropus tchadensis, is approximately seven million years old, which may indicate an earlier divergence.
The Recent African Origin (RAO), or the - out-of-Africa-, hypothesis proposes that modern humans evolved in Africa before later migrating outwards to replace hominids in other parts of the world. Evidence from archaeogenetics accumulating since the 1990s has lent strong support to RAO, and has marginalized the competing multiregional hypothesis, which proposed that modern humans evolved, at least in part, from independent hominid populations. Geneticists Lynn Jorde and Henry Harpending of the University of Utah propose that the variation in human DNA is minute compared to that of other species. They also propose that during the Late Pleistocene, the human population was reduced to a small number of breeding pairs, no more than 10,000, and possibly as few as 1,000, resulting in a very small residual gene pool. Various reasons for this hypothetical bottleneck have been postulated, one being the Toba catastrophe theory.
Human evolution is characterized by a number of important morphological, developmental, physiological and behavioural changes, which have taken place since the split between the last common ancestor of humans and chimpanzees. The first major morphological change was the evolution of a bipedal locomotor adaptation from an arboreal or semi-arboreal one, with all its attendant adaptations, such as a valgus knee, low intermembral index (long legs relative to the arms), and reduced upper-body strength.
Later, ancestral humans developed a much larger brain â typically 1,400 cm³ in modern humans, over twice the size of that of a chimpanzee or gorilla. The pattern of human postnatal brain growth differs from that of other apes (heterochrony), and allows for extended periods of social learning and language acquisition in juvenile humans. Physical anthropologists argue that the differences between the structure of human brains and those of other apes are even more significant than their differences in size.
Other significant morphological changes included: the evolution of a power and precision grip; a reduced masticatory system; a reduction of the canine tooth; and the descent of the larynx and hyoid bone, making speech possible. An important physiological change in humans was the evolution of hidden oestrus, or concealed ovulation, which may have coincided with the evolution of important behavioural changes, such as pair bonding. Another significant behavioural change was the development of material culture, with human-made objects becoming increasingly common and diversified over time. The relationship between all these changes is the subject of ongoing debate.
The forces of natural selection continue to operate on human populations, with evidence that certain regions of the genome display directional selection in the past 15,000 years.
This description from WikiPedia, 3rd August 2008: http://en.wikipedia.org/wiki/Homo_sapiens
There are several different kinds of immune system cells. Below is an in-depth description of what they are and do:
T lymphocyte cell
There are two types of T lymphocyte cell. The first one is the CD4+ T Cell, also known as the T helper. The job of the CD4+ T Cell is to secrete special chemicals that activate the other ImmuneSystem Cells (immune cells). CD4+ T Cells are the most importantcells in the immune system of the human body.
The other type of T lymphocyte is the CD8+ T Cell, also known as the T killer cell. The T killer cell killstumor cells and virus-infected cells. The CD8+ TCell, along with the Natural Killer Cell, protects the body from threats that cannot be combated directly.
Natural Killer Cells
Natural killer cells, also known asNK cells, performs the same role as the CD8+ T Cell, except that it performs its role with or without secretions from the CD4+ T Cells.The natural killer cells fuction as a back-up in the face of heavy cancer or HIV. This allows the human body to continue to live for a while longer even after the CD4+ T Cells communication system has collapsed.
B cells
The role of a B cell is to manufacture antibodies. This is crucial because antibodies mark a pathogen for destruction. Because of this, B cells are the second most important cell in the immune system.
Granulocytes
Granulocytes are tied in importance with the B cells. Even though it is important to mark pathogens for destruction, it is also vital to have some cells to actually destroy the pathogen.
There are three types of granulocytes: neutrophils, eosinophils, and basophils. All three types of granulocytes gobble up bacteria. But basophils also play a role in allergies, and neutrophils occasionally help with eating up tumors.
In short, granulocytes make up the bulk of the immune system.
Macrophages
Macrophages are important cells. Their role is to pick up foreign materials and present the antigens to CD4+ T Cells or B cells. This is the beginning of the immune process. However, macrophages are not that important because there is another type of cell called a dendrite that does the same work the macrophages do.
Dendritic cells
Another cell type, adressed only recently, is the dendritic cell. As stated above, dendritic cells perform the same role that macrophages do. They are in fact, better at presenting antigens because they are faster and consume less energy. However, there is a downside.
The downside is that dendritic cells bind a high amount of HIV virus. During an activation event, dendritic cells transmit HIV to the CD4+ T Cells, which leads to collapse of the immune system.
Pretty much all of human behavior comes from our brains, and ultimately our neurons.
There are four types of neurons:
The bipolar neuron (interneuron), the unipolar neuron (sensory neuron), the multipolar neuron (motor neuron) and finally the pyramid cell.
Neurons have a great diversity of lenghts. The shortest neurons are less than 1 millimeterlong and the longest neurons up toa meter long!
Neurons have three crucial parts: the soma, the dendrites and the axon. The soma is where the nucleus and the cell proper of the neuron is. The dendrites recieve information from other neurons and transmit it to the soma. The axon is the "talker" sending information from the soma of the neuron to other neurons. The axon is long and thin, makes up most of the neurons length and depending what type of neuron the cell is, the axon could be encased in a "protective layer of fat called the Myelin Sheath". In contrast, dendrites are numerous, fat and bushy.
If the Myelin Sheath is broken or worn out, people get a mental condition called Multiple Sclerosis. Eventually,a worn out Myelin Sheath leads to total loss of muscle control.
When the soma of a neuron wants to send a message, it fires an electric current down the axon and thensecretes special chemicals to breach a gap between the two neurons called a synaptic gap. The synaptic gap is only one millionth of an inch wide, so it is relatively easy to breach.
There are many different chemicals in the brainthat trigger or calm down neurons.
Homo sapiens (del llatín, homo 'home' y sapiens 'sabiu') ye una especie del orde de los primates perteneciente a la familia de los homínidos. Tamién son conocíos so la denominación xenérica de «homes», anque esi términu ye ambiguu y úsase tamién pa referise a los individuos de sexu masculino ysobremanera, a los varones adultos.[2][3] Los seres humanos tienen capacidaes mentales que-yos dexen inventar, aprender y utilizar estructures llingüístiques complexes, lóxicas, matemátiques, escritura, música, ciencia, y teunoloxía. Los humanos son animales sociales, capaces de concebir, tresmitir y aprender conceutos totalmente astractos.
Considérense Homo sapiens de forma indiscutible a los que tienen tantu les carauterístiques anatómica de les poblaciones humanes actuales como lo que se define como «comportamientu modernu». Los restos más antiguos de Homo sapiens atopar en Marruecos con 315 000 años.[4] La evidencia más antigua de comportamientu modernu son les de Pinnacle Point (Sudáfrica) con 165 000 años.
Pertenez al xéneru Homo que foi más diversificáu y, mientres l'últimu millón y mediu d'años incluyía otres especies yá estinguíes. Dende la estinción del Homo neanderthalensis, fai 28 000 años, y del Homo floresiensis fai 12 000 años (debatible), el Homo sapiens ye la única especie conocida del xéneru Homo qu'entá perdura.
Hasta apocayá, la bioloxía utilizaba un nome trinomial —Homo sapiens sapiens— pa esta especie, pero más apocayá refugóse el nexu filoxenéticu ente'l neandertal y l'actual humanidá,[5] polo que s'usa puramente'l nome binomial. Homo sapiens pertenez a un fonduxe de primates, los hominoideos. Anque'l descubrimientu de Homo sapiens idaltu en 2003 fadría necesariu volver al sistema trinomial, la posición taxonómica d'esti postreru ye entá incierta.[6] Evolutivamente estremar n'África y de esi ancestru surdió la familia de la que formen parte los homínidos.
Filosóficamente, el ser humanu se definió y redefinió a sigo mesmu de numberoses maneres al traviés de la hestoria, otorgándose d'esta manera un propósitu positivu o negativu respectu de la so propia esistencia. Esisten diversos sistemes relixosos ya ideales filosóficos que, d'alcuerdu a una diversa gama de culturas ya ideales individuales, tienen como propósitu y función responder delles d'eses interrogantes esistenciales. Los seres humanos tienen la capacidá de ser conscientes de sigo mesmos, lo mesmo que d'el so pasáu; saben que tienen el poder d'entamar, tresformar y realizar proyeutos de diversos tipos. En función a esta capacidá, crearon diversos códigos morales y dogmas empobinaos direutamente al manexu d'estes capacidaes. Amás, pueden ser conscientes de responsabilidaes y peligros provenientes de la naturaleza, asina como d'otros seres humanos.
El nome científicu, ye l'asignáu pol naturalista suecu Carlos Linneo (1707-1778) en 1758,[7] alude a la traza biolóxica más carauterísticu: sapiens significa «sabiu» o «capaz de conocer», y refierse a la considerancia del ser humanu como «animal racional», al contrariu que toles otres especies. Ye precisamente la capacidá del ser humanu de realizar operaciones conceptuales y simbóliques bien complexes —qu'inclúin, por casu, l'usu de sistemes llingüísticos bien sofisticaos, el razonamientu astractu y les capacidaes d'introspeición y especulación— unu de les sos traces más destacaes. Posiblemente esta complexidá, fundada neurológicamente nun aumentu del tamañu del celebru y, sobremanera, nel desenvolvimientu del lóbulu fronteru, seya tamién una de les causes, al empar que productu, de les bien complexes estructures sociales que'l ser humanu desenvolvió, y que formen una de les bases de la cultura, entendida biológicamente como la capacidá pa tresmitir información y vezos por imitación ya instrucción, en cuenta de por heriedu xenéticu. Esta propiedá nun ye esclusiva d'esta especie y ye importante tamién n'otros primates.
Linneo clasificó al home y a los monos nun grupu que llamó antropomorfos, como subconxuntu del grupu cuadrúpedos, pos entós nun reconocía signos orgánicos que-y dexaren allugar al ser humanu nun llugar privilexáu de la escala de los vivientes. Años más tarde, nel prefaciu de Fauna suecica, manifestó que clasificara al home como cuadrúpedu porque nun yera planta nin piedra, sinón un animal, tantu pol so xéneru de vida como pola so locomoción y porque amás, nun pudiera atopar un solu calter distintivu pol cual l'home estremar del monu; n'otru contestu afirmó sicasí que considera al home como'l fin últimu de la creación. A partir de la décima edición de Systema naturae reemplazó a los cuadrúpedos polos mamíferos y como primer orde d'estos, punxo a los primates, ente los cualos asitió al home. Linneo tuvo'l méritu de dar orixe a un nuevu ya inmensu campu epistemolóxico, el de l'antropoloxía, magar se llindó a enuncialo y nun lo cultivó. A él van tener qu'unviase tolos científicos posteriores, tantu pa retomar les sos definiciones como pa criticales. En 1758 definir al Homo sapiens linneano como una especie diurna que camudaba pola educación y el clima.
Linneo nun designó un holotipo pa Homo sapiens, pero en 1959 William Stearn propunxo al propiu Linneo, padre de la moderna taxonomía, como lectotipo pa la especie. Con posterioridá espublizóse la idea de que fuera sustituyíu por Edward Acope, pero esta propuesta nun llegó a formalizase, asina que siguen siendo los restos de Linneo soterraos en Uppsala el tipu nomenclatural -que tien de considerase simbólicu- pa la especie Homo sapiens.[8]
Na actualidá esisten defensores d'incluyir al ser humanu, chimpancé (Pan troglodytes) y bonobo (Pan paniscus) nel mesmu xéneru, dada la cercanía filoxenética, que ye más estrecha que la que s'atopa ente otres especies animales que sí tán arrexuntaes genéricamente.[9]
El ser humanu ye un ser vivu, y como tal ta compuestu por sustances químiques llamaes biomoléculas, por célules y realiza los trés funciones vitales: nutrición, rellación y reproducción.[10]
Amás, el cuerpu ye un organismu pluricelular, esto ye, ta formáu por munches célules, ente les cualos esisten diferencies d'estructures y de función.[10]
Per otra parte, el ser humanu ye un animal, pos tien célules eucariotes, esto ye, presenta orgánulos celulares especializaos nuna función determinada y la so material xenético atópase protexíu por una envoltura; y presenta nutrición heterótrofa, esto ye, que pa llograr la so propia materia orgánico alimentar d'otros seres vivos.[10]
Tocantes a la so locomoción y movimientu, ye unu de los más plásticos del reinu animal, pos esiste una amplia gama de movimientos posibles, lo que-y capacita p'actividaes como'l arte escénico y la danza, el deporte y una tremera d'actividaes cotidianes. Coles mesmes destaca l'habilidá de manipulación, gracies a los pulgares oponibles, que-y faciliten la fabricación y usu de preseos.
La especie humana tien un vultable dimorfismu sexual nel nivel anatómicu, por casu, la talla media actual ente los varones caucásicos (si crecen bien nutríos y con pocu estrés) escontra los 21 años ye de 1.75 m, la talla media de les muyeres caucásiques nes mesmes condiciones ye de 1.62 m, y los pesos promedios respeutivos son de 75 kg y 61 kg respeutivamente; anque sí se notó un enclín secular» al aumentu de les talles (especialmente mientres el sieglu XX).
La mente refierse colectivamente a aspeutos del entendimientu y conciencia que son combinaciones de capacidaes como'l raciociniu, la perceición, la emoción, la memoria, la imaxinación y la voluntá. La mente, pa los materialistes, ye un resultáu de l'actividá del celebru.
El términu pensamientu define tolos productos que la mente puede xenerar incluyendo les actividaes racionales del intelectu o les astraiciones de la imaxinación; tou aquello que seya de naturaleza mental ye consideráu pensamientu, bien sían estos astractos, racionales, creativos, artísticos, etc. Xuntu colos cetáceos cimeros (delfines y ballenes), los homininos de los xéneros Gorilla y Pan y los elefantes, algama'l mayor desenvolvimientu na escala evolutiva y entá munches de les sos interaiciones sonnos desconocíes.
El ser humanu ye un animal omnívoru.[11][12] Nes primeres especies del xéneru Homo, el pasu d'una alimentación eminentemente vexetariano a la inclusión de la carne na dieta nun se debió a cuestiones culturales, sinón a los desaxustes metabólicos provocaos por un mayor desenvolvimientu cerebral.[11] Sicasí, nel humanu, una dieta demasiáu rica en proteínes precisa'l complementu de carbohidratos y grases, de lo contrario pueden apaecer faltes nutricionales importantes que pueden inclusive provocar la muerte.[11] Por ello, l'alimentación del ser humanu basar na combinación de materia vexetal con carne,[11] anque hai humanos qu'opten por cuenta de voluntá propia o razones médiques a consumir dietes vexetarianes.
La especie humana ye ente los seres vivos pluricelulares actuales una de les más llonxeves; tiénense documentados casos de llonxevidá que devasen los cien años. Tal llonxevidá ye un calter genotípico que, sicasí, ten de ser coadyuvado por condiciones vivenciales favorables. Nel Imperiu romanu, escontra l'añu 1 d. C., la esperanza de vida rondaba namái los venticinco años, debíu en gran parte a la elevada mortalidá infantil[ensin referencies]. La edá de la pubertá ye aprosimao a los once años nes neñes y a los trelce años nos neños, anque les edaes varien según la persona.
Como tolos mamíferos, el ser humanu tien unos comportamientos reproductivu y sexual. Pero a diferencia de la mayoría d'ellos nun tien una dómina reproductiva estacional determinada, calteniendo actividá sexual y fertilidá nes femes a lo llargo de too l'añu. Les muyeres tienen un ciclu d'ovulación aprosimao mensual, mientres el cual producen óvulos y pueden ser fecundaes, en casu contrariu tienen la menstruación, que ye la eliminación al traviés de la natura de los texíos y sustances rellacionaos a la producción de célules sexuales.
Pero'l comportamientu sexual humanu nun ta namái supeditáu a les funciones reproductives, sinón que, de manera similar a otros simios antropoides, tien fines recreativos y sociales. Nel contautu sexual búscase tantu'l prestar como la comunicación afeutiva. Ye una parte importante de les rellaciones de pareya y tamién se considera importante nes necesidaes psicolóxiques del invididuo anque nun tenga una rellación de pareya.
La sexualidá humana pue ser heterosexual o homosexual. Delles teoríes suxuren que'l ser humanu ye bisexual pero xeneralmente con preferencia pola homosexualidá o la heterosexualidá, de manera distinta en cada individuu. Esto asemeya un pocu a lo estudiao n'otros primates cercanos como'l bonobo.
Dende'l puntu de vista psicoanalíticu, Ente otres implicaciones, la importancia del llinguaxe simbólicu nel Homo sapiens, fai que los significantes sían los soportes del pensar o los pensamientos. Na nuesa especie, el pensar humanu, a partir de los trés años y mediu d'edá faise prevalentemente simbólicu.
Acomuñáu colo anterior (y esto esplicar el psicoanálisis), tien de notase que la especie humana ye práuticamente la única que se caltien en celu sexual continuu: ye realmente destacable que na especie humana nun esista un estro puramente dichu. Nes muyeres esiste un ciclu d'actividá ovárica en virtú del cual esisten cambeos fisiolóxicos en tol so sistema reproductivu y del cual deriven ciertos cambeos de conducta. Sicasí, como nes muyeres l'aceptación sexual non se circunscribe a una parte del ciclu reproductivu, nun se debería usar el términu "estro" o "celu" nel ser humanu, yá que l'aceptación sexual ye independiente del so ciclu reproductivu. Yá ente chimpancés y, sobremanera, bonobos, nótase una conducta próxima.
Agora bien; dada la dificultá de vivir solamente practicando rellaciones sexuales, un "mecanismu" evolutivu compensatoriu sería'l de la sublimación –la cual considérase acomuñada a la esistencia d'un llinguaxe y un pensar simbólicos–, si da una sublimación esto paez significar que, tamién se da una represión (nel sentíu freudiano) qu'anicia a lo inconsciente. El Homo sapiens ye, nesti sentíu, un animal pulsional. Según la reflexoloxía de Pavlov el Homo sapiens non acutar a un "primer sistema de señales" (el d'estímulo/respuesta y respuesta a un estímulu substitutivo), sinón que'l ser humanu atopar nun nivel de "segundu sistema de señales". Esti segundu sistema ye, principalmente'l del llinguaxe simbólicu que dexa una heurística, que ye la capacidá pa realizar de forma inmediata innovaciones positives pa los sos fines.
Per otra parte, la especie humana ye de les poques, xuntu col bonobo (Pan paniscus) nel reinu animal que copula de frente, lo cual tien implicaciones emocionales de gran relevancia pa la especie.
Cabo anotar que col surdimientu de la teoría de la intelixencia emocional, dende la psicoloxía sistémica, el ser humanu nun tien d'amenorgar se a les sos pulsiones, que sublima o reprime, sinón que s'entiende como un ser sexuáu, que vive esta dimensión en rellación cola formación recibida na familia y la sociedá. La sexualidá fórmase entós dende los primeros años y vase entendiendo como una vivencia procesual acorde al so ciclu vital y el so contestu sociu-cultural.
A diferencia de lo qu'asocede na mayor parte de les otres especies sexuaes, la muyer sigue viviendo enforma tiempu tres la menopausia. Nes otres especies la fema suel finar al poco tiempu de llegada la mesma.
Pola indicada prematuración, el maduror sexu-xenital ye –en rellación a otres especies– bien tardida ente los individuos de la especie humana, anguaño en munches zones la menarquia ta asocediendo a los once años, esto significa que, anque'l maduror sexu-xenital ye siempres lenta na especie humana, esiste un adelantamientu de la mesma al respeutive de dómines pasaes (de la mesma suel dase una menopausia cada vez más tardida). Pero si'l maduror sexu-xenital ye tardida na especie humana, entá más suel selo'l maduror intelectual y, cuantimás la maduror emotivu.
A lo llargo de la hestoria fuéronse desenvolviendo distintes concepciones mítiques, relixoses, filosófiques y científiques respectu del ser humanu, caúna cola so propia esplicación sobre'l orixe del home, trescendencia y misión na vida.
Evolutivamente, en cuanto perteneciente al infraorden Catarrhini, Homo sapiens paez tener el so ancestru, xuntu con tolos primates catarrinos, nun periodu que va de los 50 a 33 millones d'años antes del presente (AP), unu de los primeres catarrinos, quiciabes el primeru, ye Propliopithecus, incluyendo a Aegyptopithecus, nesti sentíu, el ser humanu actual, al igual que primates del "Vieyu Mundu" con carauterístiques más primitives, probablemente baxe d'esa antigua especie.
Tocantes a la bipedestación, ésta reparar en ciertos primates a partir del Miocenu. Yá s'atopen exemplos de bipedación en Oreopithecus bambolii y la bipedestación paez ser común en Orrorin y Ardipithecus. Les mutaciones que llevaron a la bipedación fueron esitoses porque dexaba llibre les manes pa coyer oxetos y, particularmente, porque na marcha un homínidu aforra muncha más enerxía andando sobre dos piernes que sobre cuatro pates, puede acarretar oxetos mientres la marcha y otear más llueñe. Sicasí, de remontase la bipedestación a quiciabes a unos 6 millones d'años aP, l'andadura o forma de marcha típica del humanu consolídase aprosimao fai siquier unos 4 millones d'años con Australopithecus, previu a éstos los primates antropoides sofitaben tola planta del pie faciendo una flexón y descargando el pesu nel calcáneo, sicasí Australopithecus llogra una marcha bípeda eficiente, pos se noten claramente los cambeos anatómicos a nivel del pie, cuantimás del deu gordu; tamién afaciendo l'ángulu del fémur col cuerpu pal equilibriu, el cadril o maxana camuda a más robusta, curtia y cóncava (forma de concu); la columna pasó de ser un arcu en forma de C a una forma de S y el furacu de la base del craniu que conecta cola columna mover escontra alantre[13] como dirixiéndose al centru de gravedá de la cabeza.
Fai 1.5 millones d'años con Homo erectus o con Homo ergaster, l'andadura moderna implica la esistencia d'un pequeñu ángulu ente'l deu gordu y l'exa del pie, según la presencia del arcu llonxitudinal de la planta y una distribución medial del pesu (notar que nes muyeres l'andadura distribúi'l pesu más escontra les partes internes del pie por cuenta del mayor anchor de la maxana).[14]
Tolos cambeos reseñaos asocedieron nun periodu relativamente curtiu (anque se mida en millones d'años), esto esplica la susceptibilidá de la nuesa especie a afecciones na columna vertebral y na circulación sanguíneo y linfático (por casu, el corazón recibe -relativamente- "poca" sangre).
Lo que denominamos puramente «humanu», ye una referencia a l'apaición de la capacidá de fabricar ferramientes de piedra nun homínidu bípedu: Homo habilis, consideráu pola mayoría como la especie humana más primitiva, amosando amás medría na capacidá craneana con al respeutive de Australopithecus. Ye según establezse que fai unos 2.5 millones d'años, cola apaición del xéneru Homo, tómase como puntu d'entamu pal Paleolíticu o Edá de Piedra. Mayor ésitu evolutivu va tener Homo erectus, quien va llograr espandise por tou Eurasia.
Probablemente cuando los ancestros de Homo sapiens vivíen en selvas comiendo frutos, bayes y fueyes, abondoses en vitamina C, pudieron perder la capacidá metabólica, que tien la mayoría de los animales, de sintetizar nel so propiu organismu tal vitamina; yá antes paecen perder la capacidá de dixerir la celulosa. Tales perdes mientres la evolución implicaron sutiles pero importantes determinaciones: cuando les selves orixinales amenorgar o, por crecedera demográfica, resultaron superpoblaes, los primitivos homínidos (y depués los humanos) viéronse forzaos a percorrer importantes distancies, migrar, pa llograr nueves fontes de nutrientes, la perda de la capacidá de metabolizar ciertos nutrientes como la vitamina C sería compensada por una mutación favorable que dexa a Homo sapiens una metabolización óptima (ausente en primates) del almidón y asina una rápida y "barata" llogru d'enerxía, particularmente útil pal celebru. Homo sapiens paez ser una criatura bastante indefensa y como respuesta satisfactoria la única solución evolutiva que tuvo ye la so complejísimo sistema nerviosu central. Aguiyonáu principalmente pola busca de nueves fontes d'alimentación. Suxurióse la hipótesis de que la cefalización aumentó paralelamente a la medría de consumu de carne[ensin referencies], anque dicha hipótesis nun concordar col grau de cefalización desenvuelta polos animales carnívoros. L'habilidá humana pa dixerir alimentos con altu conteníu d'almidón podría esplicar l'ésitu del homo sapiens nel planeta, suxure un estudiu xenéticu.[15]
Denominar «humanos arcaicos», «Homo sapiens arcaicu» o tamién «pre-sapiens», a un ciertu númberu d'especies de Homo qu'entá nun son consideraos anatómicamente modernos. Tienen hasta 600 000 años d'antigüedá y tienen un tamañu cerebral cercanu al de los humanos modernos. L'antropólogu Robin Dunbar cunta que ye nesta etapa na cual apaez el llinguaxe humanu. La filiación d'estos individuos dientro del nuesu xéneru resulta entá revesosa.
Ente los humanos arcaicos tán consideraos Homo heidelbergensis, Homo rhodesiensis, Homo neanderthalensis y dacuando Homo antecessor; en 2010 añedióse a éstos el denomináu «home de Denísova»,[16] y en 2012 el denomináu «home del venáu coloráu» en China.[17] Yá que nun son sapiens, dellos especialistes prefieren llamalos a cencielles arcaicos primero que H. sapiens arcaicu.[18]
Denominar puramente Homo sapiens o anatómicamente modernos a individuos con una apariencia similar a la de los humanos modernos. Estos humanos pueden clasificase como premodernos, pos nellos nun se repara inda'l conxuntu de carauterístiques d'un craniu modernu, casi esféricu, cola bóveda alta y la frente vertical.[19] La semeyanza apreciar a nivel de la cadarma del cuerpu y cuévanu craneana, pero esta semeyanza nun ye total pos la cara entá caltien carauterístiques arcaiques como los arcos superciliares (grandes ceyes) y prognatismo maxilar (proyeición bucal), anque menos desenvueltos que nos neandertales.[20]
Considérense dientro d'esti grupu a los restos de Florisbad en Sudáfrica (260 000 años),[21] los d'Herto n'Etiopía, que correspuende a Homo sapiens idaltu (160 000 años), los de Jebel Irhoud en Marruecos (315 000 años) y los de Skhul/Qafzeh al Norte d'Israel (100 000 años). Tamién se consideren anatómicamente modernos a los homes de Kibish, sicasí estos enmárquense meyor dientro de los humanos modernos.
Considérense Homo sapiens sapiens de forma indiscutible a los que tienen les carauterístiques principales que definen a los humanos modernos: primero la equiparación anatómica coles poblaciones humanes actuales y depués lo que se define como "comportamientu modernu".
Anguaño, gracies a los analises científicos, sábese que na xenealoxía de la evolución humana esistiría un antepasáu común masculín y unu femenín; a los cualos nomóse-yos como los sos símiles relixosos.
Los restos más antiguos son los d'Omo I, llamaos Homes de Kibish, atopaos n'Etiopía con 195 000 años, y restos en cueves del ríu Klasies en Sudáfrica con 125 000 años y con nicios d'una conducta más moderna.[22]
Esta antigüedá coincide colo envalorao pa la Eva mitocondrial, que ta considerada l'antecesora de tolos seres humanos actuales y de la que se cree que vivió nel África Oriental[23] (probablemente Tanzania) fai unos 200 000 años.
Per otra parte, la llinia patrilineal llévanos hasta'l Adán cromosómico, quien nos confirma un orixe pa los humanos modernos nel África subsahariana y calcúlase-y unos 140 000 años d'antigüedá.[24]
Ye casi seguro que la Eva mitocondrial y l'Adán, los primeres Homo sapiens yeren melanodérmicos, esto ye, de tez escura. Esto debe a que la piel escuro ye una escelente adaptación a la esposición solar alta de les zones intertropicales del planeta Tierra; la tez escura (pola melanina) protexe de les radiaciones UV (ultravioletas) y llogra d'elles por metabolismu un nutriente llamáu folato, indispensable pal desenvolvimientu del embrión y del fetu; pero, a midida que les poblaciones humanes migraron a llatitúes más allá de los 45º (tantu Norte como Sur) la melanina pasu ente pasu foi menos necesaria, entá más, nes cercaníes de les llatitúes de los 50º la casi total falta d'esti pigmentu na dermis, pelo y güeyos foi una adaptación pa captar más radiaciones O.V. —relativamente escases en tales llatitúes, sacantes se produzan buecos d'ozonu—; en tales llatitúes la tez bien clara fai posible una mayor metabolización de vitamina D a partir de les radiaciones UV.
L'apaición del comportamientu humanu modernu significó'l más importante cambéu na evolución de la mente humana, dando llugar a que l'inxeniu creativu humanu llevaríalu a apoderar la so redolada pasu ente pasu. Una revolución humana que nos fixo como somos güei.
Les innovaciones que fueron apaeciendo consisten nuna gran diversidá de ferramientes de piedra, nel usu de güesu, estil y marfil, n'entierros con bienes funerarios y rituales, construcción de viviendes, diseñu de les fogatas, evidencia de pesca, cacería complexa, apaición del arte figurativu y l'usu d'adornos personales.[25]
Les evidencies más antigües atopar n'África; ferramientes ellaboraes fai 165 000 años atopar na cueva de Pinnacle Point (Sudáfrica).[26] Restos de puntes de fleches y ferramientes de güesu pa pescar atopar nel Congo y tienen 90 000 años. Igualmente antiguos son unos símbolos avisiegos con ocre coloráu en mariñes al sur d'África.[27]
Según la teoría fora d'África, hubo una gran migración d'África escontra Eurasia fai 70 000 años que produció la paulatina dispersión por tolos continentes. Según los estudios xenéticos y los descubrimientos paleontolóxicos, envalórase que fai 60 000 años hubo una migración costera pol Sur d'Asia, de pocos miles d'años, que fixo posible la colonización posterior d'Australia, Estremu Oriente y Europa.
N'Occidente hubo un centru d'espansión nel Mediu Oriente que ta rellacionáu col home de Cromañón y la población temprana d'Europa; probable causa de la estinción del home de Neandertal.
Según dellos estudios xenéticos, n'Europa hubo tres migraciones: la primera, proveniente del Asia Central fai 40 000 años que colonizó la Europa del Este. Una segunda folada fai 22 000 años, proveniente del Oriente Mediu, que s'instaló na Europa del sur y del oeste. El 80 % de los europeos actuales son descendientes d'estos dos migraciones, que mientres l'intre del máximu glaciar de fai 20 000 años, abelugar na Península Ibérica y nos Balcanes, pa volver espandise pol restu d'Europa cuando llegó'l clima favorable. La tercer migración produciríase fai 9000 años, proveniente del Oriente Mediu, mientres l'intre del Neolíticu y namái el 20 % de los europeos actuales lleven marcadores xenéticos correspondientes a esos emigrantes.[30]
Sicasí otros estudios dicen lo contrario, afirmando que n'Europa el componente neolíticu dende'l Cercanu Oriente ye'l más importante.[31] Lo cierto dica agora ye que'l mancomún xenéticu européu prehistóricu provien mayoritariamente del Cercanu Oriente, y una menor parte provien d'África, Asia Central y Siberia.
N'Oriente la población ye igualmente antigua. La plega epicántico de los párpagos esistente en gran parte de les poblaciones del Asia y d'América, la plega que fai 'bridados' nel so aspeutu esternu a los güeyos, foi una especialización de poblaciones que mientres les glaciaciones debieron pervivir en llugares con bayura de nieve; los güeyos vulgarmente llamaos «resgones» entós fueron la manera d'adaptación por que los güeyos nun carecieren un escesivu reflexu de la lluz solar reflexada pola nieve.[ensin referencies]
El llinguaxe designa toles comunicaciones basaes na interpretación, incluyendo'l llinguaxe humanu, pero la mayoría de les vegaes el términu referir a lo que los humanos utilicen pa comunicase, esto ye, a les llingües naturales. El llinguaxe ye universal y ye usáu por naturaleza nes persones y nos animales. Sicasí, filósofos como Martin Heidegger consideren que'l llinguaxe puramente tal ye namái privativu del home. Ye famosa la tesis de Heidegger según la cual el llinguaxe ye la casa del ser (Haus des Seins) y la morada de la esencia humana. Esti criteriu ye similar al d'Ernst Cassirer quien definió al Homo sapiens como'l animal simbólicu por excelencia; tan ye asina que ye casi imposible suponer un pensamientu humanu ensin l'ayuda de los símbolos, particularmente de los significantes que subyacen como fundamentos elementales pa tou pensar complexu y que transcienda a lo instintivo.
Anguaño la especie humana amuesa esta faceta falando en redol a 6000 idiomas distintos, magar más del 50 % de los 7000 millones de persones qu'anguaño conforma la coleutividá humana, sabe falar siquier una de les siguientes ocho llingües: chinu mandarín, español, inglés, árabe, hindi, portugués, bengalí o rusu.
En munches civilizaciones los seres humanos viéronse a sigo mesmos como distintos de los demás animales, y en ciertos ámbitos culturales (como les relixones del Llibru o bona parte de la metafísica del Occidente) la diferencia asignar a una entidá inmaterial llamada alma, na que moraríen la mente y la personalidá, y que dalgunos creen que puede esistir con independencia del cuerpu.
Posiblemente, la manifestación más clara d'humanidá ye l'arte —nel sentíu ampliu del términu—, que produz la cultura. Por casu, los individuos d'una determinada especie d'ave fabriquen un nial, o emiten un cantar, que les sos carauterístiques son específiques, comunes a tolos individuos d'esa especie. Sicasí, cada home puede imprimir a les sos aiciones les traces propies de la so individualidá; por eso, cuando s'analiza un cuadru, una forma d'escribir, una manera de fabricar ferramientes, etc., puede deducise quién ye'l so autor, el so artífiz, el so artista.[ensin referencies]
N'añu 2011, na revista Science, publicóse un trabayu de Francesco d'Errico, de la Universidá de Burdeos en Francia, onde afirmen haber atopáu unu de los rastros más antiguos d'un taller de pintura, na cueva Blombos en Cape Coast, 300 km al este de Ciudá del Cabu, esti fechu amuesa una manera sistemática pa llograr pigmentos, pos axuntar tolos elementos necesarios pa una preparación d'esti tipu, ye indicativu d'un eleváu nivel de pensamientu, que puede llamase pensamientu simbólicu. "La capacidá de tener estos pensamientos ye consideráu una reblagada na evolución humanes precisamente lo que nos estremó del mundu animal".[32]
Paralelamente, tamién somos la única especie que dedica'l so tiempu y enerxía a daqué aparentemente inútil dende'l puntu de vista puramente prácticu. L'arte ye una de les manifestaciones de la creatividá humana, pero una manifestación vacida y negativa dende'l puntu de vista de la supervivencia. Magar, esta actividá en principiu dañible, en realidá ye la ferramienta cola cual desenvolvemos la nuesa cultura, la nuesa unión, y la nuesa fuercia como pueblu. Estrémanos y dixebra d'unos pueblos; y hermánanos con otros. Nesta telaraña qu'envolubra a les nueses sociedaes, al nuesu planeta.[ensin referencies]
Una sociedá humana ye aquella que se considera a sigo mesma, a los habitantes y a la so redolada; tou ello interrelacionáu con un proyeutu común, que-yos da una identidá de pertenencia. Coles mesmes, el términu connota un grupu con llazos económicos, ideolóxicos y políticos. Tal sociedá supera al conceutu de nación tao, plantegando a la sociedá occidental como una sociedá de naciones, etc.
En rellación cola capacidá pa realizar grandes cambeos ambientales, cabo dicir que Homo sapiens ye anguaño un poderosu axente xeomorfolóxicu; ye n'este y otros sentíos en que'l ser humanu ye anguaño'l mayor superpredador y l'especie más poderosa del planeta, en comparanza colos demás especies. Sicasí, sigue siendo fráxil ante posible eventos cataclísmicos que pudieren afectar el so hábitat, como les glaciaciones.
Homo sapiens, por ser un animal bien vulnerable n'estáu de naturaleza, ye bien dependiente de la teunoloxía (ergo: ye dependiente de la ciencia por primitiva qu'esta sía), asina ye que dizse de Homo sapiens que ye homo faber.
Quiciabes, yá que tou sistema retroalimentáu de forma natural llega al so fin, el fin d'un ecosistema llega cuando la vida llogró evolucionar hasta llograr seres con un grau de conciencia capaz de programase en función de la educación recibida y non según lo termodinámicamente sostenible.[ensin referencies] La educación ye, poro, la demostración evidente de si somos parte d'un sistema entá mayor o intentamos independizanos de too, estableciendo les nueses formes de llograr los nuesos recursos, ensin tener en cuenta los yá establecíos pola mesma naturaleza.
Por casu, la naturaleza dóta-y de capacidaes físiques pa buscar alimentos nel mediu que los arrodia d'una manera termodinámicamente eficaz. Los humanos establecen que lo meyor ye racionalizar los medios que la naturaleza dalos y retrucar de forma industrial, aplicando procesos que nun se dan de forma natural, aumentando'l consumu enerxéticu por redundar daqué que yá esiste y ampliándolo a daqué totalmente termodinámicamente innecesariu, como ye'l fechu de que se-y apurra alimentu en casa, d'intervenir los códigos xenéticos de los alimentos pa faelos resistentes a enfermedaes, d'influyir en qué alimentos van contener granes y cuálos non y un llargu etcétera, qu'a día de güei fainos la vida más cómoda, pero qu'ignoren cómo-yos afecten esos cambeos na so estructura xenética y, poro, si la so descendencia va portar carauterístiques fundamentales pa sobrevivir a un mediu natural o, otra manera, van nacer y van depender tan íntimamente del mediu artificial que cualquier cambéu a esi mediu -y incapacite de tal manera que provoque la so estinción.[ensin referencies]
Homo sapiens (del llatín, homo 'home' y sapiens 'sabiu') ye una especie del orde de los primates perteneciente a la familia de los homínidos. Tamién son conocíos so la denominación xenérica de «homes», anque esi términu ye ambiguu y úsase tamién pa referise a los individuos de sexu masculino ysobremanera, a los varones adultos. Los seres humanos tienen capacidaes mentales que-yos dexen inventar, aprender y utilizar estructures llingüístiques complexes, lóxicas, matemátiques, escritura, música, ciencia, y teunoloxía. Los humanos son animales sociales, capaces de concebir, tresmitir y aprender conceutos totalmente astractos.
Considérense Homo sapiens de forma indiscutible a los que tienen tantu les carauterístiques anatómica de les poblaciones humanes actuales como lo que se define como «comportamientu modernu». Los restos más antiguos de Homo sapiens atopar en Marruecos con 315 000 años. La evidencia más antigua de comportamientu modernu son les de Pinnacle Point (Sudáfrica) con 165 000 años.
Pertenez al xéneru Homo que foi más diversificáu y, mientres l'últimu millón y mediu d'años incluyía otres especies yá estinguíes. Dende la estinción del Homo neanderthalensis, fai 28 000 años, y del Homo floresiensis fai 12 000 años (debatible), el Homo sapiens ye la única especie conocida del xéneru Homo qu'entá perdura.
Hasta apocayá, la bioloxía utilizaba un nome trinomial —Homo sapiens sapiens— pa esta especie, pero más apocayá refugóse el nexu filoxenéticu ente'l neandertal y l'actual humanidá, polo que s'usa puramente'l nome binomial. Homo sapiens pertenez a un fonduxe de primates, los hominoideos. Anque'l descubrimientu de Homo sapiens idaltu en 2003 fadría necesariu volver al sistema trinomial, la posición taxonómica d'esti postreru ye entá incierta. Evolutivamente estremar n'África y de esi ancestru surdió la familia de la que formen parte los homínidos.
Filosóficamente, el ser humanu se definió y redefinió a sigo mesmu de numberoses maneres al traviés de la hestoria, otorgándose d'esta manera un propósitu positivu o negativu respectu de la so propia esistencia. Esisten diversos sistemes relixosos ya ideales filosóficos que, d'alcuerdu a una diversa gama de culturas ya ideales individuales, tienen como propósitu y función responder delles d'eses interrogantes esistenciales. Los seres humanos tienen la capacidá de ser conscientes de sigo mesmos, lo mesmo que d'el so pasáu; saben que tienen el poder d'entamar, tresformar y realizar proyeutos de diversos tipos. En función a esta capacidá, crearon diversos códigos morales y dogmas empobinaos direutamente al manexu d'estes capacidaes. Amás, pueden ser conscientes de responsabilidaes y peligros provenientes de la naturaleza, asina como d'otros seres humanos.
O fewn y dull enwi gwyddonol, Homo sapiens (Lladin: "person deallus") yw'r enw rhyngwladol ar fodau dynol, ac a dalfyrir yn aml yn H. sapiens. Bellach, gyda diflaniad y Neanderthal (ac eraill), dim ond y rhywogaeth hon sy'n bodoli heddiw o fewn y genws a elwir yn Homo. Isrywogaeth yw bodau dynol modern (neu bobl modern), a elwir yn wyddonol yn Homo sapiens sapiens.
Hynafiaid pobl heddiw, yn ôl llawer, oedd yr Homo sapiens idaltu. Credir fod eu dyfeisgarwch a'u gallu i addasu i amgylchfyd cyfnewidiol wedi arwain iddynt fod y rhywogaeth mwyaf dylanwadol ar wyneb Daear ac felly fe'i nodir fel "pryder lleiaf" ar Restr Goch yr IUCN, sef y rhestr o rywogaethau mewn perygl o beidio a bodoli, a gaiff ei gynnal gan Yr Undeb Ryngwladol Dros Cadwraeth Natur.[1]
Y Naturiaethwr Carl Linnaeus a fathodd yr enw, a hynny 1758.[2] Yr enw Lladin yw homō (enw genidol hominis) sef "dyn, bod dynol" ac ystyr sapien yw 'deallus'.
Gyda thystiolaeth newydd yn cael ei darganfod yn flynyddol, bron, mae rhoi dyddiad ar darddiad y rhywogaeth H. sapiens yn beth anodd; felly hefyd gyda dosbarthiad llawer o esgyrn gwahanol isrywogaethau, a cheir cryn anghytundeb yn y byd gwyddonol wrth i fwy a mwy o esgyrn ddod i'r golwg. Er enghraifft, yn Hydref 2015, yn y cylchgrawn Nature cyhoeddwyd i 47 o ddannedd gael eu darganfod yn Ogof Fuyan yn Tsieina a ddyddiwyd i fod rhwng 80,000 a 125,000 o flynyddoedd oed.
Yn draddodiadol, ceir dau farn am ddechreuad H. sapiens. Mae'r cynta'n dal mai o Affrica maent yn tarddu, a'r ail farn yn honni iddynt darddu o wahanol lefydd ar yr un pryd.
Ceir sawl term am y cysyniad 'Allan-o-Affrica' gan gynnwys recent single-origin hypothesis (RSOH) a Recent African Origin (RAO). Cyhoeddwyd y cysyniad hwn yn gyntaf gan Charles Darwin yn ei lyfr Descent of Man yn 1871 ond nid enillodd ei blwyf tan y 1980au pan ddaeth tystiolaeth newydd i'r fei: sef astudiaeth o DNA ac astudiaeth o siap ffisegol hen esgyrn. Oherwydd gwydnwch y dannedd, dyma'n aml yr unig dystiolaeth sy'n parhau oherwydd fod gweddill y corff wedi pydru. Gan ddefnyddio'r ddwy dechneg yma i ddyddio Homo sapiens, credir iddynt darddu o Affrica rhwng 200,000 a 125,000 o flynyddoedd yn ôl. Llwyddodd H. sapiens i wladychu talpiau eang o'r Dwyrain, ond methwyd yn Ewrop oherwydd fod yno gynifer o Neanderthaliaid yn ffynnu'n llwyddiannus. O astudio'r genynnau, credir yn gyffredinol i H. sapiens baru gyda Neanderthaliaid.
Erbyn 2015 dyma'r farn fwyaf cyffredin.[3][4] Yn 2017 mynnodd Jean-Jacques Hublin o Max Planck Institute for Evolutionary Anthropology yn Leipzig fod ffosiliau o Moroco'n profi i H. Sapiens wahanu 350,000 CP.[5]
Yr ail farn (a gynigiwyd gan Milford H. Wolpoff yn 1988) yw i H. sapiens darddu ar ddechrau'r Pleistosen, 2.5 miliwn o flynyddoedd CP gan esbylgu mewn llinell syth hyd at ddyn modern (yr Homo sapiens sapiens) - hynny yw heb iddo baru gyda Neanderthaliaid.
O fewn y dull enwi gwyddonol, Homo sapiens (Lladin: "person deallus") yw'r enw rhyngwladol ar fodau dynol, ac a dalfyrir yn aml yn H. sapiens. Bellach, gyda diflaniad y Neanderthal (ac eraill), dim ond y rhywogaeth hon sy'n bodoli heddiw o fewn y genws a elwir yn Homo. Isrywogaeth yw bodau dynol modern (neu bobl modern), a elwir yn wyddonol yn Homo sapiens sapiens.
Hynafiaid pobl heddiw, yn ôl llawer, oedd yr Homo sapiens idaltu. Credir fod eu dyfeisgarwch a'u gallu i addasu i amgylchfyd cyfnewidiol wedi arwain iddynt fod y rhywogaeth mwyaf dylanwadol ar wyneb Daear ac felly fe'i nodir fel "pryder lleiaf" ar Restr Goch yr IUCN, sef y rhestr o rywogaethau mewn perygl o beidio a bodoli, a gaiff ei gynnal gan Yr Undeb Ryngwladol Dros Cadwraeth Natur.
Der Mensch (Homo sapiens, lateinisch für „verstehender, verständiger“ oder „weiser, gescheiter, kluger, vernünftiger Mensch“) ist nach der biologischen Systematik eine Art der Gattung Homo aus der Familie der Menschenaffen, die zur Ordnung der Primaten und damit zu den höheren Säugetieren gehört. Allgemeine Eigenschaften der Menschen und besondere Formen menschlichen Zusammenlebens werden in der Anthropologie, Ethnologie und Soziologie untersucht.
Im Laufe der Stammesgeschichte des Menschen, der Hominisation und der soziokulturellen Evolution haben sich Merkmale herausgebildet, welche die Voraussetzungen dafür bildeten, dass der Mensch ein in hohem Maße sozialisations- und kulturabhängiges Wesen werden konnte. Dazu gehören eine lang andauernde Kindheit, die Fähigkeit zum Spracherwerb und zu gemeinschaftlicher Arbeit sowie das Eingehen besonders komplexer sozialer Bindungen.
Durch ihr Bewusstsein erschließt sich den Menschen die zeitliche Dimension des Daseins sowie ein reflektiertes Verhältnis zu sich selbst. Daraus ergeben sich die eigene Existenz betreffende Fragen, wie zum Beispiel die nach der persönlichen Freiheit, nach der menschlichen Stellung in der Natur, nach moralischen Grundsätzen des Zusammenlebens und einem Sinn des Lebens. Im Rahmen der Reflexion des Verhältnisses zu anderen Lebewesen haben viele Kulturen im Laufe der bisherigen Geschichte der Menschheit ein Menschenbild entwickelt, das die Menschheit von der Tierwelt absondert und dieser gegenüberstellt. Eine solche Sonderstellung wurde etwa durch Schöpfungserzählungen begründet, die den Menschen einen separaten Ursprung zuschreiben, oder durch die Bestimmung des Menschen als Vernunftwesen. Sie findet aber auch in modernen Vorstellungen wie der der Menschenwürde einen Widerhall.
Der Mensch ist die einzige rezente Art der Gattung Homo. Er ist in Afrika seit rund 300.000 Jahren fossil belegt[1] und entwickelte sich dort über ein als archaischer Homo sapiens bezeichnetes evolutionäres Bindeglied vermutlich aus Homo erectus. Zwischen Homo sapiens, den Neandertalern und den Denisova-Menschen gab es nachweislich – vermutlich mehrfach – einen Genfluss. Weitere, jedoch deutlich jüngere fossile Belege, gibt es für die Art von allen Kontinenten, außer Antarktika. Von den noch lebenden Menschenaffen sind die Schimpansen dem Menschen stammesgeschichtlich am nächsten verwandt, vor den Gorillas. Der Mensch hat eine kosmopolitische Verbreitung.
Die Weltbevölkerung des Menschen umfasste zur Mitte des Jahres 2021 rund 7,875 Milliarden Individuen.[2] Die Entwicklung technologischer Zivilisation führte zu einem umfassenden anthropogenen Einfluss auf die Umwelt (fortschreitende Hemerobie), so dass vorgeschlagen wurde, das aktuelle Erdzeitalter Anthropozän zu nennen.
Das Wort Mensch ist im Althochdeutschen seit dem 8. Jahrhundert in der Schreibung mennisco (Maskulinum) belegt und im Mittelhochdeutschen in der Schreibung mensch(e) (Maskulinum oder Neutrum) in der Bedeutung „Mensch“. Das Wort ist eine Substantivierung von althochdeutsch mennisc, mittelhochdeutsch mennisch für „mannhaft“ und wird zurückgeführt auf einen indogermanischen Wortstamm, in dem die Bedeutung Mann und Mensch in eins fiel – heute noch erhalten in man. Das Neutrum (das Mensch) hatte bis ins 17. Jahrhundert keinen abfälligen Beiklang und bezeichnete bis dahin insbesondere Frauen von niederem gesellschaftlichen Rang.[3]
Der Name der Art Homo sapiens (klassisch [ˈhɔmoː ˈsapieːns], gebräuchliche Aussprache [ˈhoːmo ˈzaːpiəns], nach lat. homo sapiens ‚einsichtsfähiger/weiser Mensch‘) wurde 1758 durch Carl von Linné in der zehnten Auflage seines Werks Systema Naturae geprägt. Auch im aktuellen Catalog of Life des Integrated Taxonomic Information System wird die Bezeichnung „Homo sapiens Linnaeus, 1758“ als „akzeptierter wissenschaftlicher Name“ ausgewiesen.[4] Von den 1930er-Jahren bis in die 1990er-Jahre wurde der moderne Mensch als Homo sapiens sapiens und der Neandertaler als Homo sapiens neanderthalensis bezeichnet. Diese Einordnung des Neandertalers als Unterart von Homo sapiens gilt jedoch derzeit als veraltet, da es seitdem unter Paläoanthropologen „eine zunehmende Akzeptanz, dass die Neandertaler morphologisch unverwechselbar sind,“ gibt und sich daher in der Fachliteratur die Bezeichnungen Homo sapiens und Homo neanderthalensis durchgesetzt haben.[5]
Mit dem Körper des Menschen befassen sich unter anderem die Anatomie, die Humanbiologie und die Medizin. Die Anzahl der Knochen des Menschen beträgt (individuell verschieden) beim Erwachsenen 206 bis 214. Das Skelett von Säuglingen hat noch mehr als 300 Knochen, von denen einige im Laufe der Zeit zusammenwachsen.
Die Körpergröße des Menschen ist zum Teil vererbt, hängt jedoch auch von Lebensumständen wie der Ernährung ab. Auch das Geschlecht spielt eine Rolle: Männer sind im Durchschnitt größer als Frauen. Seit dem 19. Jahrhundert ist die durchschnittliche Körpergröße in Mitteleuropa bzw. Deutschland von 167,6 cm (Männer) / 155,7 cm (Frauen)[6] auf 178 cm (Männer) / 165 cm (Frauen)[7] angestiegen.
Für das Körpergewicht des Menschen gibt es keinen medizinischen Konsens, was als „wünschenswert“ oder „natürlich“ gelten sollte, zumal das Körpergewicht auch von der Körpergröße abhängig ist. Gleichwohl hat die Weltgesundheitsorganisation (WHO) hilfsweise anhand des Body-Mass-Index (BMI) einen Normbereich (normal range) definiert, der einen BMI von 18,50 bis 24,99 umfasst.[8]
Im Folgenden werden einige der wichtigsten Merkmale der Spezies, insbesondere im Vergleich zu anderen Menschenaffen und sonstigen Primaten, genannt.
Der Mensch besitzt einen aufrechten Gang (Bipedie), was in der Tierwelt an sich nichts Ungewöhnliches, jedoch bei den Säugetieren selten ist. Der aufrechte Gang ermöglicht dem Menschen das zweibeinige Stehen, Gehen, Laufen. Er hat damit zwei Gangarten. Gerade im Säuglingsalter hat er aber noch ein großes Repertoire weiterer Bewegungsabläufe (krabbeln) und kann auch eigene entwickeln (z. B. Hopserlauf).
Der Mensch besitzt keinen Greiffuß wie die meisten anderen Primaten, sondern einen Fuß mit verkürzten Zehen und anliegender Großzehe. Dafür dient die Hand des Menschen nicht mehr zur Fortbewegung. Untypisch für einen Affen sind beim Menschen die Arme kürzer als die Beine. Wie bei allen Menschenartigen fehlt der Schwanz. Eine weitere Folge der Entwicklung des aufrechten Gangs beim Menschen ist seine doppelt-S-förmige Wirbelsäule und das kräftig ausgebildete Gesäß, welches die aufrechte Haltung und Fortbewegung erst ermöglicht.
Der aufrechte Gang muss erst individuell erlernt werden, was etwa ein bis eineinhalb Jahre ab der Geburt dauert.
Das menschliche Gehirn entspricht in seinem Aufbau dem Gehirn anderer Primaten, ist jedoch im Verhältnis zur Körpergröße größer.[9][10] Die Anzahl der Nervenzellen im Gehirn eines erwachsenen Menschen beträgt etwa 86 Milliarden, in der Rinde des Großhirns etwa 16 Milliarden.[10][11] Im Vergleich dazu hat das Gehirn eines Rhesusaffen ca. 6,4 Milliarden Nervenzellen[12] und das Gehirn eines Elefanten ca. 257 Milliarden, davon 5,6 Milliarden in der Großhirnrinde (Cortex cerebri).[13] Doch beim Grindwal beträgt die Neuronenanzahl allein im Neocortex ca. 37 Milliarden, also etwa doppelt so viel wie beim Menschen.[14]
Was am menschlichen Gehirn besonders stark ausgeprägt ist, ist die Großhirnrinde, insbesondere die Frontallappen, denen exekutive Funktionen wie Impulskontrolle, emotionale Regulation, Aufmerksamkeitssteuerung, zielgerichtetes Initiieren und Sequenzieren von Handlungen, motorische Steuerung, Beobachtung der Handlungsergebnisse und Selbstkorrektur zugeordnet werden. Der Bereich der Großhirnrinde, der für das Sehen zuständig ist, sowie Zonen, die für die Sprache eine Rolle spielen, sind ebenfalls beim Menschen deutlich vergrößert.
Anhand von Fossilienfunden ist belegbar, dass sich der aufrechte zweibeinige Gang des Menschen deutlich früher entwickelte als die starke Vergrößerung des Gehirns.[15] Die Vergrößerung des Gehirns ereignete sich zeitgleich mit einer Verkleinerung der Kaumuskulatur.
Das Gesicht des Menschen ist flacher als bei einem Menschenaffen-Schädel, der eine hervorstehende Schnauze hat. Hingegen hat der Mensch durch die Rücknahme des Ober- und Unterkiefers ein vorspringendes Kinn. Mit der starken Zunahme des Gehirnvolumens entstand eine hohe Stirn und seine charakteristische Schädelform.
Der Mensch verfügt in besonderem Maße über die Fähigkeit der Wärmeabfuhr durch Schwitzen. Kein anderer Primat besitzt eine so hohe Dichte an Schweißdrüsen wie der Mensch. Die Kühlung des Körpers durch Schwitzen wird unterstützt durch die Eigenheit, dass der Mensch im Unterschied zu den meisten Säugetieren kein (dichtes) Fell hat. Während seine Körperbehaarung nur gering ausgebildet ist, wächst sein Kopfhaar ohne natürlich begrenzte Länge. Ein Teil der verbliebenen Körperbehaarung entwickelt sich erst in der Pubertät: das Scham- und Achselhaar, sowie Brust- und Barthaar beim Mann.
Eine Folge der Felllosigkeit ist die rasche Auskühlung bei Kälte aufgrund der geringeren Wärmeisolation. Der Mensch lernte jedoch, dies durch das Nutzen von Feuer und das Anfertigen von Behausungen und Kleidung zu kompensieren. Beides ermöglicht ihm auch das Überleben in kälteren Regionen. Ein weiterer Nachteil der Felllosigkeit ist das erhöhte Risiko für die Haut, durch ultraviolettes Licht geschädigt zu werden, da Fell einen wichtigen Sonnenschutz darstellt. Die je nach Herkunftsregion unterschiedliche Hautfarbe wird als Anpassung an die – je nach geographischer Breite – unterschiedlich intensive Einstrahlung des von der Sonne kommenden ultravioletten Lichts interpretiert (→ Evolution der Hautfarben beim Menschen).
Nach heutigem Kenntnisstand ist der moderne Mensch „von Natur aus“ weder ein reiner Fleischfresser (Carnivore) noch ein reiner Pflanzenfresser (Herbivore), sondern ein so genannter Allesfresser (Omnivore); umstritten ist allerdings, welcher Anteil der Nahrungsaufnahme in den verschiedenen Zeiten und Regionen auf Fleisch und auf Pflanzenkost entfiel.[16] Die omnivore Lebensweise erleichterte es dem modernen Menschen, sich nahezu jedes Ökosystem der Erde als Lebensraum zu erschließen.[17]
Der Mensch besitzt ein Allesfressergebiss mit parabelförmig angeordneten Zahnreihen. Wie die meisten Säugetiere vollzieht er einen Zahnwechsel. Das Milchgebiss des Menschen hat 20 Zähne, das bleibende Gebiss 32 (inklusive Weisheitszähne). Die Zahnformel des Menschen ist wie bei allen Altweltaffen I2-C1-P2-M3. Der Mensch hat jedoch verkleinerte Schneide- und Eckzähne.
Die Fruchtbarkeit (die Geschlechtsreife mit dem Erreichen der Menarche bzw. Spermarche) beginnt beim Menschen deutlich später als bei anderen (auch langlebigen) Primaten.
Eine Besonderheit der menschlichen Sexualität ist der versteckte Eisprung. Während die Fruchtbarkeit bei weiblichen Säugetieren in der Regel durch körperliche oder Verhaltens-Signale mitgeteilt wird, damit in dieser Phase eine Befruchtung stattfinden kann, ist sie beim Menschen „versteckt“. Deshalb ist der Geschlechtsakt beim Menschen weniger stark mit der Fortpflanzung verbunden. Das Sexualverhalten des Menschen hat über die Rekombination von Genen hinaus zahlreiche soziale Funktionen; es gibt mehrere sexuelle Orientierungen.
Eine weitere Besonderheit ist die Menopause bei der Frau. Bei vielen Tierarten sind Männchen und Weibchen in aller Regel bis zu ihrem Tode fruchtbar. Nur bei wenigen Tierarten ist die Fruchtbarkeit des Weibchens zeitlich begrenzt.
Die Schwangerschaft, wie die Trächtigkeit beim Menschen genannt wird, beträgt von der Befruchtung bis zur Geburt durchschnittlich 266 Tage.[18]
Wegen des großen Gehirnvolumens des Menschen bei gleichzeitigen durch den aufrechten Gang bestimmten Anforderungen an seinen Beckenboden ist die Geburt besonders problematisch: Eine menschliche Geburt kann weit schmerzhafter sein als bei Tieren, auch im Vergleich mit anderen Primaten, und kann auch leichter zu Komplikationen führen. Um deren Auftreten zu verringern und bereits aufgetretene behandeln zu können, wurden die Methoden der Geburtshilfe entwickelt.
Neugeborene kommen in einem besonders unreifen und hilflosen Zustand auf die Welt. Die Säuglinge verfügen in den ersten Lebensmonaten lediglich über (Neugeborenen-)Reflexe. Sie können sich nicht eigenständig fortbewegen und sind daher weitgehend passive Traglinge.
Der Mensch zählt zu den langlebigsten Tieren und ist die langlebigste Spezies unter den Primaten.
Neben genetischen Anlagen spielen die Qualität der medizinischen Versorgung, Stress, Ernährung und Bewegung wichtige Rollen bei der menschlichen Lebenserwartung. Frauen haben im Durchschnitt eine um mehrere Jahre höhere Lebenserwartung als Männer. Die Lebenserwartung hat sich in den letzten Jahrzehnten in den meisten Ländern der Erde kontinuierlich verlängert. Unter guten Rahmenbedingungen können Menschen 100 Jahre und älter werden.
Bis in die späten 1980er-Jahre wurden die Orang-Utans, Gorillas und Schimpansen in der Familie der Menschenaffen (Pongidae) zusammengefasst und der Familie der Echten Menschen (Hominidae) gegenübergestellt. Genetische Vergleiche zeigten, dass Schimpansen und Gorillas näher mit dem Menschen verwandt sind als mit den Orang-Utans; seitdem werden Menschen, Schimpansen und Gorillas nebst all ihren fossilen Vorfahren zur Unterfamilie Homininae und diese neben das Taxon Ponginae der Orang-Utans gestellt.
Von den anderen heute noch lebenden Menschenaffen kann Homo sapiens anhand seines Genotyps unterschieden werden, ferner anhand seines Phänotyps, seiner Ontogenie und seines Verhaltens. Hinzu kommen erhebliche Unterschiede in Bezug auf die Dauer bestimmter Lebensabschnitte: die Entwicklung des Säuglings vollzieht sich bei Homo sapiens langsamer als bei den anderen Menschenaffen – mit der Folge, dass der Mensch eine deutlich verlängerte Kindheit sowie Adoleszenz besitzt. Dies wiederum hat zur Folge, dass der Mensch erst relativ spät geschlechtsreif wird und der Aufwand der Eltern zugunsten ihrer Kinder sehr hoch ist; zudem ist der Abstand zwischen den Geburten geringer und die Lebenserwartung höher.[19]
Vom 18. Jahrhundert bis zum späten 20. Jahrhundert wurde die Art Homo sapiens in verschiedene Rassen oder Varietäten unterteilt (siehe Rassentheorie). Dies erwies sich jedoch ab den 1970er-Jahren aufgrund populationsgenetischer Untersuchungen als fragwürdig und gilt heute als nicht mehr haltbar. Ende der 1920er-Jahre unternahm der russische Biologe und Tierzüchter Ilja Iwanowitsch Iwanow ergebnislose Kreuzungsversuche zwischen Schimpansen und Menschen.
Die Erbinformation des Menschen ist im Zellkern in der DNA auf 46 Chromosomen, davon zwei Geschlechtschromosomen, gespeichert sowie in der DNA der Mitochondrien. Das menschliche Genom wurde in den Jahren 1998 bis 2005 vollständig sequenziert. Insgesamt enthält das Genom diesem Befund zufolge rund 20.000 bis 25.000 Gene und 3,2 Millionen Basenpaare.[20][21]
Das menschliche Genom enthält (wie das jedes anderen Eukaryoten) sowohl codierende als auch nicht-codierende DNA-Sequenzen, die oftmals denjenigen verwandter Lebewesen homolog sind („gleiches“ Gen) und häufig mit den DNA-Sequenzen sehr nahe verwandter Arten – wie der anderer Menschenaffen – sogar völlig übereinstimmen. Aus der Ähnlichkeit der DNA-Sequenzen unterschiedlicher Arten lässt sich zudem deren Verwandtschaftsgrad berechnen: Auf diese Weise bestätigten genetische Analysen, dass die Schimpansenarten (Bonobos, Gemeine Schimpansen), Gorillas[22] und Orang-Utans (in dieser Reihenfolge) die nächsten rezenten Verwandten des Menschen sind.
Weitere genetische Analysen ergaben, dass die genetische Vielfalt beim Menschen, im Vergleich mit den anderen Menschenaffen, gering ist. Dieser Befund wird erklärt durch eine zeitweise sehr geringe (am Rande des Aussterbens befindliche) Population (vergleiche: Mitochondriale Eva, Adam des Y-Chromosoms).
Inzwischen wiesen mehrere Studien darauf hin, dass archaische Verwandte des anatomisch modernen Menschen in geringer Menge (1–2 %) Spuren im Genom von unterschiedlichen Populationen des modernen Menschen hinterlassen haben. Zunächst wurde das für den Neandertaler in Europa und Westasien nachgewiesen,[23][24] etwas später für den Denisova-Menschen in Südostasien[25][26] und zuletzt wurden solcher Genfluss archaischer Menschen zu Homo sapiens auch für Afrika postuliert.[27][28][29]
Als Carl von Linné 1735 den Menschen in seiner Schrift Systema Naturæ dem Tierreich und in diesem der Gattung Homo zuordnete, verzichtete Linné – im Unterschied zu seiner üblichen Vorgehensweise – auf eine Diagnose, das heißt auf eine an körperlichen Merkmalen ausgerichtete, genaue Beschreibung der Gattung. Stattdessen notierte er: Nosce te ipsum („Erkenne dich selbst“) und ging demnach davon aus, dass jeder Mensch genau wisse, was ein Mensch sei. Die Gattung Homo unterteilte er in vier Varianten: Europæus, Americanus, Asiaticus sowie Africanus und gab ihnen jeweils noch Farbmerkmale bei – albescens, rubescens, fuscus und nigrans, gleichbedeutend mit hell, rötlich, braun und schwarz. 1758, in der 10. Auflage von Systema Naturæ, bezeichnete Linné den Menschen zwar erstmals auch als Homo sapiens und führte zudem diverse angebliche charakterliche und körperliche Merkmale der Varianten an, verzichtete aber weiterhin auf eine Benennung der diagnostischen Merkmale der Art.
1775 bezeichnete Johann Friedrich Blumenbach in seiner Dissertation De generis humani varietate nativa („Über die natürlichen Verschiedenheiten im Menschengeschlechte“) die von Linné eingeführten Varianten als die vier „Varietäten“ des Menschen[30] und beschrieb einige ihrer gemeinsamen Merkmale. Diese Gemeinsamkeiten führte er – mehr als 80 Jahre vor Darwins Die Entstehung der Arten – darauf zurück, dass sie einer gemeinsamen „Gattung“ entsprungen seien. Jedoch erwiesen sich auch diese Merkmale nicht als geeignet, mit ihrer Hilfe zu entscheiden, ob Fossilien der Art Homo sapiens zuzuordnen oder nicht zuzuordnen sind.
Einen Schritt weiter ging der Botaniker William Thomas Stearn und erklärte 1959 Carl von Linné selbst (Linnaeus himself) zum Lectotypus der Art Homo sapiens.[31] Diese Festlegung ist nach den heute gültigen Regeln korrekt.[32] Carl von Linnés sterbliche Überreste (sein im Dom zu Uppsala bestattetes Skelett) sind daher der nomenklatorische Typus des anatomisch modernen Menschen.[33]
Dennoch fehlt auch weiterhin eine allgemein anerkannte Diagnose der Art Homo sapiens: „Unsere Art Homo sapiens war niemals Gegenstand einer formalen morphologischen Definition, die uns helfen würde, unsere Artgenossen in irgendeiner brauchbaren Weise in den dokumentierten fossilen Funden zu erkennen.“[34] Mangels klarer morphologischer Kriterien erfolgt die Zuordnung von Fossilien zu Homo sapiens häufig primär aufgrund ihres datierten Alters, eines bloßen paläontologischen Hilfskriteriums.
Die Entwicklung des Menschen führte vermutlich über Arten, die den nachfolgend aufgeführten Arten zumindest ähnlich gewesen sein dürften, zu Homo sapiens: Ardipithecus ramidus, Australopithecus afarensis, Homo rudolfensis / Homo habilis und Homo ergaster / Homo erectus.
315.000 Jahre alte Schädelknochen aus Marokko gelten derzeit als älteste, unbestritten dem anatomisch modernen Menschen zugeordnete Fossilien.[35] Lange Zeit lebte die Art Homo sapiens in Afrika parallel zum primär europäisch und vorderasiatisch angesiedelten Neandertaler, der besonders an das Leben in gemäßigten bis arktischen Zonen angepasst war.
Zahlreiche Funde unterstützen die sogenannte Out-of-Africa-Theorie, der zufolge die Ausbreitung des Menschen während der letzten Kaltzeit vom afrikanischen Kontinent aus erfolgte. Die Ausbreitungsgeschwindigkeit betrug im Schnitt 400 Meter je Jahr. Die Atlantikküste auf der Iberischen Halbinsel wurde frühestens vor 41.000 Jahren von Homo sapiens erreicht, vielleicht später.
Die alternative, früher verbreitetere Hypothese vom multiregionalen Ursprung des modernen Menschen nimmt an, dass sich der Homo sapiens in mehreren Regionen unabhängig voneinander aus dem Homo erectus entwickelt hat. Nach den molekulargenetischen Untersuchungen der jüngeren Zeit kommt dieser These allerdings nur geringe Wahrscheinlichkeit zu.
Mit der Entwicklungsgeschichte der Menschheit von ihren Anfängen bis zum Jetzt-Menschen beschäftigen sich insbesondere die Paläoanthropologie, die Archäologie und die Genetik. Neben der biologischen Evolution war für den Menschen auch seine kulturelle Entwicklung maßgebend, die sich unter anderem im Gebrauch von Werkzeugen und der gesprochenen Sprache manifestiert. Der kulturelle Entwicklungsstand der frühen Vorfahren des modernen Menschen war zunächst über Jahrhunderttausende hinweg nahezu konstant. Erst vor rund 40.000 Jahren beschleunigten sich – nach heutigem Kenntnisstand – die kulturellen Innovationen, und seit dem Aufkommen von Ackerbau und Viehhaltung greift der Mensch großräumig gestaltend in seine Umgebung ein.
Mit der Erforschung des Menschen als kulturell und gesellschaftlich geprägtem Lebewesen befassen sich unter anderem die Anthropologie mit ihren diversen Teildisziplinen (unter anderem Sozialanthropologie, Kulturanthropologie, Philosophische Anthropologie, medizinische[36] Anthropologie, Theologische Anthropologie, Paläoanthropologie), die Sozialwissenschaften, die Philosophie und die Psychologie, die Ethnologie, aber auch Teile der Verhaltensbiologie.
Mit der aristotelischen Charakterisierung des Menschen als Zoon politikon, als ein Lebewesen also, das von seiner Natur her auf ein soziales und politisches Miteinander bezogen und angewiesen ist, liegt eine bis heute gültige Haupteinordnung vor. So ist das neugeborene Menschenkind in besonderer Intensität und Dauer auf die umfassende Fürsorge seiner Sozialpartner angewiesen, um leben und sich entwickeln zu können. Nur in menschlicher Gemeinschaft kann es die Lernanreize erhalten und verarbeiten, die es zur Teilnahme am gesellschaftlichen Leben befähigen. Mit dem Spracherwerb verbindet sich das Hineinwachsen in eine bestimmte Ausprägung menschlicher Kultur, die aus den Traditionen des jeweiligen Sozialverbands hervorgegangen ist. Indem das Bewusstsein so gearteter gesellschaftsspezifischer Traditionen in der Generationenfolge mündlich und schriftlich weitergegeben werden kann, entstehen Geschichte und Geschichtsbewusstsein. In Anpassung an bzw. in Auseinandersetzung mit seiner natürlichen und sozialen Umwelt formt sich das Individuum und gelangt zu seiner Stellung in der menschlichen Gesellschaft.
In dem der Menschwerdung zugrunde liegenden Evolutionsprozess sind einige die körperliche Entwicklung betreffende Merkmale von besonderer Bedeutung: Mit dem aufrechten Gang werden die vorderen Extremitäten zur Fortbewegung nicht mehr gebraucht und können so vielfältigen Zwecken dienen. Die menschliche Hand vermag nicht nur kräftig zuzupacken, sondern eignet sich auch für diverse Formen feinfühliger Präzisionsarbeit. Das so begründete differenzierte Zusammenwirken von Auge und Hand führt beim Menschen zum Vorrang des Gesichts- und Tastsinns gegenüber dem Geruchssinn. Der zum Greifen nicht mehr benötigte Kieferapparat springt noch weniger schnauzenartig vor als bei den anderen Primaten und ermöglicht mit den anderen an der Stimmerzeugung beteiligten Organen eine differenzierte Lautbildung.[37]
Im Vergleich mit den Tragzeiten höherer Säugerarten findet die Menschengeburt auffällig früh statt. Zu erwarten wären 21-monatige Schwangerschaften, weshalb Adolf Portmann das erste menschliche Lebensjahr als „extra-uterines Jahr des Embryo“ bezeichnet hat, in dem die Nachreifung und die Anlage wichtiger Lebensfunktionen erst noch stattfinden.[38] Denn bei der Geburt sind die Nervenzellen im Gehirn zwar weitestgehend angelegt, aber in manchen Hirnarealen noch unverbunden. Die von den Sinnesorganen aufgenommenen Signale konfigurieren nun erst große Teile der Großhirnrinde. Nur in diesem frühen Stadium kann beispielsweise das Sehen erlernt werden, wie Erfahrungen mit Blindgeborenen gezeigt haben.[39] Im Vergleich zu hinsichtlich ihrer Organfunktionen und Antriebe weitgehend lebensfähig geborenen Tieren ist der Mensch das unfertige, instinktreduzierte, auf Lernen und auf mitmenschliche Zuwendung angewiesene, von Natur aus „nicht festgestellte“ (Friedrich Nietzsche) und deshalb weltoffene Lebewesen.
Das bei vielen Tieren ausgeprägte Reiz-Reaktionsschema gilt für den Menschen nicht in gleicher Weise. Zwischen Signal und Reaktion, zwischen Bedürfnis und Befriedigung besteht für Menschen die Möglichkeit, Abstand herzustellen, den Reiz-Reaktions-Automatismus zu durchbrechen und variabel zu reagieren und zu handeln. Der Mensch lebt nicht in „geschlossenen Funktionskreisen, sondern in offenen Handlungskreisen.“[40] Die Kognitionsfähigkeit ermöglicht es ihm sogar, die Bedingtheit seiner Erkenntnisse als Konsequenz des mit bestimmter Ausstattung versehenen eigenen Sinnesapparats sowie der zerebralen Verarbeitungsweisen einzuschätzen.
Die Erwägung von Handlungsoptionen und die Prüfung von Alternativen bestimmen das menschliche Verhaltensrepertoire aber nicht allein. Ein Großteil der Alltagsverrichtungen ist so gewohnt und eingeübt, dass sich ein Nachdenken darüber in der Regel erübrigt. Die mit den Routinen verbundene Entlastung ist gewissermaßen die sichere Verhaltensgrundlage, die der Reflexion von Handlungsoptionen und -alternativen erst Raum verschafft.
Für orientierende Anreize zur eigenen Verhaltensentwicklung ist das Neugeborene aber für lange Zeit auf die Zuwendung seiner Bezugspersonen und auf Interaktion mit ihnen angewiesen. Vor allem durch Nachahmung entsteht dabei Gemeinsamkeit und wird das Menschenkind Teil der Gemeinschaft; in Trotz und Abgrenzung erfährt es sich als eigenständig.
Als conditio humana schlechthin, durch die sich der Mensch von allen anderen Lebewesen unterscheidet, gilt von alters her die Sprache. Ihre Anfänge liegen wohl 100.000 bis 200.000 Jahre zurück. Eine ausgebildete Sprachfähigkeit wird etwa vor 35.000 Jahren angenommen, zur Zeit der Höhlenmalereien von Lascaux.[41] Die angeborene Sprachfähigkeit muss wie das Sehen frühzeitig erlernt werden; im fortgeschrittenen Alter ist das originäre Sprachlernen nicht mehr möglich. Jede der etwa 6.000 Sprachen besteht aus einem Vorrat aus Laut-Zeichen und aus Regeln zur Kombination dieser Zeichen. Dabei handelt es sich nicht um eine starre Struktur, sondern um eine im Gebrauch veränderliche.[42]
Die jeder anderen Form der sprachlichen Äußerung vorausgehende gesprochene Sprache aktiviert zugleich das Hören, das eigene und das des Gegenübers. „Die in der Struktur des menschlichen Körpers begründete Bindung der Sprache an die Stimme und das Ohr ermöglicht es der Sprache, «einen unendlichen Gebrauch» von «endlichen Mitteln» zu machen.“[43] Sie ist das primäre Mittel der Kontaktaufnahme und des Informations- und Meinungsaustauschs unter Menschen von Kindesbeinen an. Doch auch alle auf differenzierte Kooperation sich gründenden großen gesellschaftlichen Funktionsbereiche wie Wirtschaft, Verwaltung, Politik und Wissenschaft sind auf die sprachliche Verständigung der Beteiligten elementar angewiesen.
Dem einzelnen Menschen kann die sprachliche Verarbeitung von Sinneseindrücken dabei helfen, Erlebtes auch jenseits der aktuellen Wahrnehmung festzuhalten wie auch eigene Phantasien aufzubewahren: „Ohne Erzählung – eine sprachliche Form, die Einheiten fixiert und Zusammenhänge schafft – zerfällt das Erinnerbare in isolierte Fetzen eines Gedächtnisses, dessen Zuverlässigkeit schnell dahinschwindet. […] Und wenn das geistig Geschaute nicht wieder versinken soll, braucht es die ‚Bergung‘ in die sprachlichen Formen des Begriffs, der Metapher, des Satzes, des Gefüges von Sätzen.“[44] Dazu dienen neben mündlicher Aufbereitung und Weitergabe auch die verschiedenen schriftsprachlichen Äußerungsformen, seien es z. B. biographische Aufzeichnungen, Gebrauchsanweisungen, wissenschaftliche oder poetische Texte.
Für das Hineinwachsen des Individuums in eine mit seinem sozialen Umfeld verbundene Kultur, seine Enkulturation, sind auch bestimmte allgemein verbreitete und festgeprägte Texte maßgeblich, die teils auch aufgesagt oder gesungen werden, wie etwa Sprichwörter, Lieder, Gedichte, Glaubensformeln und Gebete. Sprache ist demnach verknüpft mit der jeweiligen Lebenswelt, in der sie gesprochen wird.[45]
Neben Sprache und Hören zählen die aus der Sehfähigkeit hervorgehenden Bilder zu den wichtigsten Einflussfaktoren, die die Weltwahrnehmung von Menschen bestimmen. Dabei stehen die über die Augen aufgenommenen „äußeren“ Bilder in einem Verhältnis wechselseitiger Einwirkung mit den vom Gehirn erzeugten „inneren“ Bildern. Allerdings verfügen Menschen selbst über die mit den Augen wahrgenommenen Bilder (und die daraus erzeugten inneren Bilder) nur eingeschränkt. „Wo der Blick verweilt, was er ausgrenzt, was Menschen in ihr Gedächtnis aufnehmen, sodass sie es erinnern können, ist nur zum Teil von ihrem Bewusstsein abhängig. […] Menschen sind ihren inneren Bildern ausgeliefert, auch wenn sie immer wieder versuchen, Kontrolle über sie zu gewinnen. Diese Bilder fluktuieren und verändern sich im Laufe des menschlichen Lebens. Einst wichtige Bilder verlieren an Bedeutung und werden durch neue ersetzt. Doch allen Bildern ist gemeinsam, dass Menschen sich in ihnen erfahren und sich mit ihrer Hilfe ihrer selbst vergewissern.“[46]
Gerade der im Zeitalter des Fernsehens und der diversen Bildspeichermedien kolossal angewachsene menschengemachte Teil der Bilderwelt, in der wir leben, ist durch diese besonderen kulturellen Zusammenhänge stark geprägt. In ihnen formt sich unser Weltbild und die Sicht, die wir Menschen zu Grundfragen unseres Daseins entwickeln, etwa zur Liebe oder zum Tod. So ist die Deutung der eng mit dem Geschlechtstrieb verbundenen Liebe abhängig von den Mythen und rhetorischen Formen einer Gesellschaft, und sie wird in unterschiedlicher Weise sozial kontrolliert. „Das Wesen der Liebe tritt dadurch in Erscheinung, dass man von ihr erzählt. Wie von ihr gesprochen wird, bestimmt die Art und Weise, wie sie erlebt wird. Wie die Liebe ist das Sprechen über die Liebe unendlich […]; es sucht unaufhörlich nach ihrem Geheimnis, ohne es erfassen oder von ihm ablassen zu können, und verführt durch seine Versprechungen, ohne Erfüllung sichern zu können; es verweist auf eine Leere, der es sich zugleich verdankt.“[47]
Kulturspezifisch sind auch die unterschiedlichen Formen der Wahrnehmung und des Umgangs mit dem Tod, der den Lebenden einerseits als schmerzliche Verlusterfahrung begegnet, andererseits als jene beunruhigende Leerstelle, die sich aller Lebenserfahrung entzieht. Mit den verschiedensten Riten, Mythen und Bildgestaltungen suchen die Menschen von jeher das Phänomen des Todes zu bewältigen und zu ertragen. Und doch: „So viele Bilder und Metaphern die Einbildungskraft auch entwirft, um mit dieser Leerstelle umzugehen, es gelingt ihr nur unzulänglich.“[48]
Geburt und Tod begrenzen die lebensweltliche Zeitspanne des Individuums. Menschliches Zeiterleben gründet sich zunächst auf die Erfahrung, dass etwas eine Weile dauert, das eine (zu) kurz, das andere (zu) lang – bis hin zur Langeweile. Es nimmt Gestalt an beispielsweise in den verschiedenen Lebensaltern von der Kindheit bis zum Greisenalter und bekommt individuellen Zuschnitt durch besondere Ereignisse und Erlebnisse wie etwa Schulbeginn, erste Verliebtheit, Berufseinstieg oder Partnerverlust. „Da keiner allein lebt, ist jeder in Geschichten verwickelt: die Geschichten des Volkes in Krieg und Frieden, in Wohlstand und Armut, die Geschichten der Familie, die Geschichten von Verwandten, Freunden und Feinden. Manche von diesen Geschichten kommen von weit her, verästeln sich endlos. Wir tragen ihre Gewichte im Guten wie im Bösen mit uns herum, werden von ihnen in bestimmte Richtungen gelenkt und lenken sie selbst so oder so weiter, bis ‚unsere‘ Zeit vorbei ist und die Zeit anderer Generationen kommt.“[49]
Alles menschliche Handeln in der Gegenwart findet zwischen einer feststehenden Vergangenheit und einer teilweise gestaltbaren Zukunft statt. Das im mitmenschlichen Umgang und durch entsprechende Anregungen erworbene Einfühlungs- und Vorstellungsvermögen eröffnet Möglichkeiten, sich in Vergangenes näherungsweise hineinzuversetzen und plausible Erwartungen an die Zukunft zu entwickeln. Die menschliche Fähigkeit, zu nützlichen Einsichten für die Alltagsbewältigung wie für die Zukunftsgestaltung zu gelangen ist allerdings durch mancherlei hinderliche Einflüsse gefährdet: durch Vergessen und Ausblenden, einseitige Betrachtungsweisen und voreilige Verallgemeinerungen, durch Versinken im Detail oder ungeordnete Informationsüberflutung, durch interessengeleitete Verschleierung oder die fatale Unterschätzung des Nichtwissens im Verhältnis zum Wissen: „So gesehen ist die Wahrheit nur im dauernden Kampf gegen die je neu wachsende Macht des Scheins zu erringen; ist das, was wir von ihr erfassen, immer nur Stückwerk, das außerdem gewissermaßen von selbst zerfällt, wenn man es nicht permanent frisch hält. Diese skeptische Erkenntnis ist jedoch, wie Sokrates erfasste, nicht das Ende, sondern der Anfang aller wahren Erkenntniskultur, im Leben wie in der Wissenschaft.“[50]
In mancher Hinsicht bleibt sich der Mensch auch bei intensiver Selbstprüfung und vielseitiger wissenschaftlicher Erforschung bislang ein Rätsel. Zu den ungelösten bzw. stark umstrittenen Fragen gehören das Phänomen und die Bedingungen des menschlichen Geistes – speziell das Verhältnis von Körper und Geist –, das Problem der Willensfreiheit, die künftige Rolle von Gentechnik und künstlicher Intelligenz in der Menschheitsentwicklung, der Umgang mit anthropogenen Veränderungen der natürlichen Umwelt sowie die Frage nach dem Sinn des menschlichen Lebens.
Ob der menschliche Geist auch unabhängig vom individuellen Körper besteht oder bestehen kann, ist die Grundfrage des Leib-Seele-Problems, an der sich seit Platon und Aristoteles die Geister scheiden. Nicht nur in der Philosophie, sondern auch z. B. in der psychosomatischen Medizin und in der Religion spielt diese Frage eine wichtige Rolle. Während Platon im Einklang mit seiner Ideenlehre das Geistige vom Leiblichen zuletzt dualistisch scheidet (die neuzeitlich-klassische Variante dazu ist Descartes’ Formel: Cogito ergo sum), vertritt Aristoteles die Einheit von Körper und Seele des Menschen, die unabhängig voneinander nicht existieren könnten.[51]
Wie Aristoteles leiten auch die beiden Vordenker der philosophischen Anthropologie, Max Scheler und Helmuth Plessner, die besondere Qualität mentaler Prozesse beim Menschen vom Vergleich mit Pflanzen und Tieren ab. Im Gegensatz zu den Pflanzen seien Tiere und Menschen nicht ortsgebunden, sondern können sich im Raum bewegen. Nur der Mensch aber könne auch zum eigenen Körper mental eine distanzierte, reflektierende Position einnehmen: Denn er habe erstens einen Körper, sei zweitens ein Körper mit Seele und Innenleben und könne das drittens von einem außerhalb seiner selbst liegenden „nicht realen“ Blickpunkt aus wahrnehmen.[52] Diese Position wird allerdings von anderen Philosophen wie z. B. Charles Taylor abgelehnt, die darin lediglich eine Selbstbeschreibung des besonderen Menschenbilds der westlichen Zivilisation seit dem Ende des 19. Jahrhunderts sehen.[53]
Aufgrund seiner „Exzentrizität“ folgt der Mensch – anders als Tiere im Allgemeinen sonst – nicht allein dem instinktiven Lebensdrang, sondern kann sich dazu variabel verhalten, kann selbst gesetzten Zielen zustreben und hat Steuerungsmöglichkeiten in seinem Leben.[54] Zwar gibt es ein weites Feld alltäglicher Verrichtungen, die in den gewohnten Bahnen gleichsam automatisch ablaufen und wenig Aufmerksamkeit erfordern. Daneben sind aber situations- und gelegenheitsbedingte Entscheidungen zu treffen, die auf kurze, mittlere oder lange Sicht bestimmte Weichenstellungen bedeuten. In solchen Entscheidungen und den daraus folgenden Handlungen (oder auch in entsprechenden Unterlassungen) ist das Potential menschlicher Willensfreiheit als Komponente enthalten. Dieses Potential kann sich äußern in Augenblickshandlungen ohne weiterreichende Bedeutung, in einer vorsätzlichen, häufiger wiederkehrenden Verhaltensweise oder auch in einem dauerhaften Gestaltungsprogramm für diesen oder jenen Lebensbereich.[55]
Einige Deterministen (unter ihnen Physiker, Psychologen und Hirnforscher) bestreiten die Existenz eines freien Willens. Sie gehen davon aus, dass individuelles Handeln stets das Ergebnis einer mehr oder minder ausgedehnten Kette von Wirkungsursachen ist, die menschliches Bewusstsein in diese oder jene Richtung steuern. Der individuelle Entscheidungsprozess sei nur scheinhaft; der Ausgang stehe im Vorhinein fest; von einem freien Willen könne keine Rede sein. Andere kritisieren diese Auffassung, da sie auf der Vorstellung eines unbedingten freien Willens basiere, die begrifflich nicht stimmig sei. Sie setzen einen Wirkungsursachen einbeziehenden bedingten freien Willen entgegen.
In der gesellschaftlichen Praxis spricht vieles dafür, am Konzept der freien Willensentscheidungen mit Bedacht festzuhalten. Nur damit lässt sich beispielsweise in der Rechtsprechung die Frage individueller Schuld und Unschuld überhaupt sinnvoll stellen. Ohne ein solches Freiheitskonzept entfiele aber auch die Erwartung, „dass es eine echte Zukunft gibt, die nicht nur die Verlängerung des Gewesenen ist.“[56]
Welche Zukunft die Menschheit vor sich hat, ist neuerdings auch eine Frage des Umgangs mit den Entwicklungen in der Biotechnologie und Bioethik. War die genetische Ausstattung des einzelnen Menschen im bisherigen Verlauf der Menschheitsgeschichte eine unveränderliche, natürliche Vorgabe, die seinen Lebenslauf und sein Schicksal mitbestimmte, so werden gegenwärtig auf dem Wege der Genomanalyse, des Klonens und der Erprobung von Eingriffen in die Keimbahn biotechnologisch neue Horizonte eröffnet. Sie werden je nach Anwendungsbereich und persönlichem Standort als Verheißung begrüßt oder als Bedrohung gefürchtet.[57] So stehen der Aussicht auf Vorbeugung und Heilung von Krankheiten andere Perspektiven gegenüber, die Möglichkeiten „eugenischer Selektion und Züchtung sowie die Reduktion des Menschen auf einen Träger genetischer Informationen und auf ein Objekt ökonomischer Interessen“ aufzeigen.[58]
Nicht zuletzt auf das menschliche Gehirn als Hervorbringungsort von Geist und Intellekt sowie als emotionales Steuerungszentrum sind die Optimierungsbemühungen im Überschneidungsbereich von Neurowissenschaften und Biotechnologie gerichtet. Neben den herkömmlichen und neueren psychoaktiven Substanzen, Psychopharmaka und Stimulanzien zur Beeinflussung der Hirntätigkeit spielen auch Neuroimplantate zunehmend eine Rolle in der Diskussion um den Ausgleich von Hirnfehlfunktionen und bei der Planung eines perfektionierten kognitiven Leistungsvermögens. Die einschlägige Debatte befasst sich bereits mit Implantaten zur optimalen Anpassung an moderne Arbeitsprozesse. „Solche Überlegungen zum Neuroenhancement sind schon deshalb nahe liegend, weil ein entsprechendes Vorgehen der künstlichen Optimierung der Leistungsfähigkeit des menschlichen Körpers (etwa im Leistungssport) analog ist. Hier würde es sich mithin nur um eine Erweiterung einer gängigen Praxis handeln.“[59] Mag man reprogenetischen und computertechnischen Visionen von einem „neuen Menschen“ – eine sehr alte Vorstellung – auch skeptisch begegnen, ist andererseits die Gewöhnung an neurochirurgische Eingriffe und elektronische Implantate wohl zu erwarten, denn: „Dass wir mit dem Bestehenden, auch mit uns unzufrieden sind, ist eine anthropologische Konstante.“[60]
Während einerseits Forschungen begonnen haben, die aus Menschen als kulturell geprägten Naturgeschöpfen mehr oder weniger biologisch programmierte Kreaturen machen könnten, gibt es im Zuge der Digitalen Revolution vielfältige Ansätze zur Entwicklung außermenschlicher bzw. künstlicher Intelligenz. Dabei handelt es sich – über das Vermögen etwa von Schachcomputern zur Verarbeitung großer Datenmengen und zum logischen Kalkül hinaus – um die Automatisierung intelligenten Verhaltens in diversen Anwendungsbereichen sowie um die diesbezügliche Entwicklung und Optimierung von Robotern. Über Fortgang und Ausgang solcher Vorhaben kann einstweilen nur spekuliert werden: „Die biotechnologische Forschung lebt von den überlieferten Träumen der Menschheit und arbeitet an ihrer Realisierung. In einer entwicklungsoffenen Zukunft könnte an der Schnittstelle von natürlicher Künstlichkeit technologisch optimierter menschlicher Organismen und künstlicher Natürlichkeit organisch-technologischer Systeme aus der Analogie von Mensch und Maschine eine Gleichung werden.“[61]
Spätestens seit der Neolithischen Revolution hat der Mensch begonnen, die vorgefundene natürliche Umwelt durch den Übergang zu Sesshaftigkeit und Agrikultur sowie mit der Schaffung städtischer Lebensräume markant zu verändern. Als Folgen der Industriellen Revolution und einer rasant wachsenden Weltbevölkerung werden die menschlichen Eingriffe in die naturgegebene Ordnung immer mehr zu einem ökologischen Problem, das etwa im Zusammenhang mit der globalen Erwärmung die natürlichen Lebensgrundlagen des heutigen Menschen überhaupt in Frage stellt. Diese Herausforderung ist umso ernster, weil Luft und Atmosphäre wie die Weltmeere als Allgemeingut (Allmende) traditionell jedermanns freier Nutzung unterliegen, die Verzichtsleistung Einzelner zu ihrer Schonung aber kaum ins Gewicht fällt: die Tragik der Allmende.[62] Ob der angelaufene Umsteuerungsprozess bei der Nutzung fossiler Energieträger im Sinne des Klimaschutzes das Problem ausreichend lindern wird, könnte auch davon abhängen, welche menschlichen Potentiale in dieser Frage überwiegen: der individuelle Hang zu optimistischer, illusionsbehafteter Selbsteinschätzung und Zukunftserwartung oder ein aufklärerisches Denken, das den „Schatten der Zukunft“ zu einem grundlegenden Maßstab für das Handeln in der Gegenwart macht.[63]
Einem teils bedrohlich wahrgenommenen Wandel ist auch die kulturelle Umwelt vieler Menschen im Zuge der Globalisierung ausgesetzt, die von weltweiter wirtschaftlicher und medialer Vernetzung angetrieben, Veränderungen gesellschaftskultureller Art sowie neue Lebensformen und Lebenswelten hervorbringt. Werden damit einerseits Hoffnungen auf eine Weltgesellschaft mit universeller demokratischer Kultur gespeist, so steht für andere die Erwartung von Identitätsverlust im Vordergrund und damit verbunden das Beharren auf der Notwendigkeit kultureller Differenz.
Die Frage nach dem Sinn aufzuwerfen, ist dem Menschen wiederum nur als einem Wesen möglich, das nicht in den Lebensvollzügen aufgeht, wie es bei anderen Lebewesen der Fall ist, sondern Abstand zum eigenen Tun herstellen und zu sich selbst eine beobachtende Haltung einnehmen kann. Was und wozu der Mensch sei, gehört darum zu den Grundfragen von Religion und Philosophie.[64] Die Reflexion der Sinnfrage kann auf unterschiedlichen Ebenen ansetzen: an einzelnen Lebenssituationen, am Sinn eines bestimmten individuellen Lebens im Ganzen und am Dasein von Menschen überhaupt. Einer allgemeingültigen Beantwortung – etwa als Ergebnis wissenschaftlicher Untersuchungen – entzieht sich eine solche Frage jedoch: „Diese Suche ist Sache jedes Einzelnen, meistens in dem Maß, wie er durch seine Veranlagung und seine Geschichte zu ihr befähigt und auch gedrängt ist. Wegen der großen Verschiedenheit der Lebensschicksale und wegen der wesentlich persönlichen und praktischen Natur der Sinn-Erfassung ist hier eine allgemeine anthropologische Wissenschaft und Reflexion überfordert; sie kann dem Einzelnen sein persönliches Suchen, Irren und Finden nicht abnehmen, indem sie ihm verlässliche theoretische Auskünfte und praktische Anweisungen lieferte.“[65]
Auch für den einzelnen Menschen stellt sich aber die Sinnfrage weder ständig noch in der Weise, dass sie ein für alle Mal zu beantworten ist, sondern hauptsächlich in Entscheidungssituationen, in denen eine sinnträchtige Wahl getroffen sein will. Günstig dafür, dass die Frage nach dem Sinn des Lebens vom Einzelnen positiv beantwortet werden kann, sind Selbstakzeptanz und die Annahme der eigenen Lebenssituation wie auch eine mit dem Tod sich positiv abfindende Haltung. „Wer ein erfülltes Leben hat, ist auch bereit zu gehen, und diejenigen kleben am meisten am Überleben, die am wenigsten gelebt haben. Wer nicht weiß, wofür es sich wirklich zu leben lohnt, verdrängt den Tod; und wer etwas kennt, das es wert ist, dass man notfalls dafür das Leben riskiert, weiß auch, wofür es sich lohnt zu leben.“[66]
Der Mensch (Homo sapiens, lateinisch für „verstehender, verständiger“ oder „weiser, gescheiter, kluger, vernünftiger Mensch“) ist nach der biologischen Systematik eine Art der Gattung Homo aus der Familie der Menschenaffen, die zur Ordnung der Primaten und damit zu den höheren Säugetieren gehört. Allgemeine Eigenschaften der Menschen und besondere Formen menschlichen Zusammenlebens werden in der Anthropologie, Ethnologie und Soziologie untersucht.
Im Laufe der Stammesgeschichte des Menschen, der Hominisation und der soziokulturellen Evolution haben sich Merkmale herausgebildet, welche die Voraussetzungen dafür bildeten, dass der Mensch ein in hohem Maße sozialisations- und kulturabhängiges Wesen werden konnte. Dazu gehören eine lang andauernde Kindheit, die Fähigkeit zum Spracherwerb und zu gemeinschaftlicher Arbeit sowie das Eingehen besonders komplexer sozialer Bindungen.
Durch ihr Bewusstsein erschließt sich den Menschen die zeitliche Dimension des Daseins sowie ein reflektiertes Verhältnis zu sich selbst. Daraus ergeben sich die eigene Existenz betreffende Fragen, wie zum Beispiel die nach der persönlichen Freiheit, nach der menschlichen Stellung in der Natur, nach moralischen Grundsätzen des Zusammenlebens und einem Sinn des Lebens. Im Rahmen der Reflexion des Verhältnisses zu anderen Lebewesen haben viele Kulturen im Laufe der bisherigen Geschichte der Menschheit ein Menschenbild entwickelt, das die Menschheit von der Tierwelt absondert und dieser gegenüberstellt. Eine solche Sonderstellung wurde etwa durch Schöpfungserzählungen begründet, die den Menschen einen separaten Ursprung zuschreiben, oder durch die Bestimmung des Menschen als Vernunftwesen. Sie findet aber auch in modernen Vorstellungen wie der der Menschenwürde einen Widerhall.
Der Mensch ist die einzige rezente Art der Gattung Homo. Er ist in Afrika seit rund 300.000 Jahren fossil belegt und entwickelte sich dort über ein als archaischer Homo sapiens bezeichnetes evolutionäres Bindeglied vermutlich aus Homo erectus. Zwischen Homo sapiens, den Neandertalern und den Denisova-Menschen gab es nachweislich – vermutlich mehrfach – einen Genfluss. Weitere, jedoch deutlich jüngere fossile Belege, gibt es für die Art von allen Kontinenten, außer Antarktika. Von den noch lebenden Menschenaffen sind die Schimpansen dem Menschen stammesgeschichtlich am nächsten verwandt, vor den Gorillas. Der Mensch hat eine kosmopolitische Verbreitung.
Die Weltbevölkerung des Menschen umfasste zur Mitte des Jahres 2021 rund 7,875 Milliarden Individuen. Die Entwicklung technologischer Zivilisation führte zu einem umfassenden anthropogenen Einfluss auf die Umwelt (fortschreitende Hemerobie), so dass vorgeschlagen wurde, das aktuelle Erdzeitalter Anthropozän zu nennen.
Afgan amasnag (S Assaɣ usnan: Homo sapiens) d talmest tamyiwent ur nengir seg tewsit n Humu dgi yella Nyandertal daɣen d telmas n iden n tefgayin
Asnulfu d tezmert n ufgan deg tannumi ǧǧan-t ad yili d netta iy ṭṭfen tagnit (lqaɛa), ɣef anect-a asismel-is deg umuɣ n teddukla tagreɣlant i taggaẓt n tgama i telmas yettwaggzen s umihi iga d talmest ur nettwaggez
Afgan amasnag (S Assaɣ usnan: Homo sapiens) d talmest tamyiwent ur nengir seg tewsit n Humu dgi yella Nyandertal daɣen d telmas n iden n tefgayin
Asnulfu d tezmert n ufgan deg tannumi ǧǧan-t ad yili d netta iy ṭṭfen tagnit (lqaɛa), ɣef anect-a asismel-is deg umuɣ n teddukla tagreɣlant i taggaẓt n tgama i telmas yettwaggzen s umihi iga d talmest ur nettwaggez
De moderne Minsch (m., wetenschopplich: Homo sapiens) höört to de högern Söögdeerten. Dormank warrt he to de Ordnung vun de Primaten (Primates) un de Unnerordnung vun de Dröögnesenapen (Haplorrhini) rekent. Amenne höört he noch to de Familie vun de Minschenapen (Hominidae) un to den Tribus vun de Hominini mit to. De moderne Minsch is de eenzigste Aart mank dat Geslecht Homo, de bit up düssen Dag överleevt hett. Dat gifft Mannslüüd un Froonslüüd. Dat sünd de twee Geslechter. De Kinner sünd de Jungs un de Deerns.
Fröher is de moderne Minsch in de Wetenschop ok Homo sapiens sapiens nömmt wurrn. Dor scholl dat mit düütlich maakt weern, dat de Neanderdaler to desülvige Aart tohören dö, as de moderne Minsch. De Neanderdaler harr dormols den wetenschopplichen Naam Homo sapiens neanderthalensis kregen. Man hüdigendags warrt de Neanderdaler as en egene minschliche Aart ankeken. Dor hett de Homo sapiens nu sien körtern Naam vun weg. He kümmt ut de Latiensche Spraak un is tohopenföögt ut de beiden Wöör homo „Minsch“ un sapiens „de Bescheed weet“.
DNA-Unnersöken hett rutbröcht, dat de moderne Minsch vör um un bi 200.000 Johren in Afrika as Aart upkamen is. De Homo sapiens hett en sunnerlich goot entwickelten Brägen. Dor kann he abstrakt mit nadenken, snacken, in sik rinkieken, Problemen lösen un Geföhlen wiesen. He is intelligent un steiht un geiht liekup. Dor hett he de Arms üm free un kann Gegenstänn to Faat kriegen un bearbeiden. Veel mehr, as annere Aarden kann he Reedschoppen bruken. De moderne Minsch leevt över de ganze Welt hen up all Kontinenten in grote Masse, bloß nich up de Antarktis. In'n Juli 2008 hett dat up de Eer mehr as 6,7 Milliarden Minschen geven.[1]
Just, as de meisten annern Apen sünd de Minschen vun en soziale Aart. Sunnerlich weet se wat af vun dat Bruken vun Kommunikatschoonsmiddeln. Dor drückt se sik sülms mit ut, dor tuuscht se Ideen unner'nanner mit un dor bringt se Saken mit up'e Reege. Minschen boot sunnerliche soziale Gruppen up, vun Familien bit hen to Natschonen. Mank de Minschen gifft dat en unbannige Tahl vun Traditschonen, Ritualen, Ethiken, Normen un Werten un Gesetten. All höört se to de Grundlagen vun dat minschliche Tohopenleven.
Dat Woort „Minsch“ (Hoochdüütsch Mensch, Sweedsch människa, Däänsch menneske) is en Variant vun „Mann“, (as up Düütsch, Engelsch: man). Amenne geiht düt Woort torüch up den indogermaanschen Stamm *„man-“: „denken“ oder *„ma-“: „meten“. Düsse Stamm is ok to finnen in latiensch „mens, mentis“: „Geist, Verstand“, „memoria“: „Gedächtnis, Erinnerung“, Greeksch „menos“: „Geist“, „mnèmè“: „Gedächtnis“, Sanskrit „man-“: „Denken, Geist“, Russisch „mnit“: „menen, denken“. In dat ooldindische gifft dat „Manu“: „(Oor-)minsch“, in dat moderne Hindi „manusha“: „Minsch, Mann“.
De wetenschoppliche Naam vun den modernen Minschen is Homo sapiens. He kümmt ut de Latiensche Sprake. Dat Woort „homo, hominis“ is villicht verwandt mit „humus“: „Eer, Land“.
Vergleken mit annere Deerter hett de moderne Minsch noch keen sunnerlich lange Geschicht achter sik. Na Europa is he vör um un bi 40.000 Johren as Cro-Magnon-Minsch henkamen. In Afrika harr he avers al veel länger leevt. Düsse „Afrikaners“ sünd as Vörlöpers vun den Cro-Magnon-Minschen ankeken wurrn. Düsse Meenung is unnerstütt wurrn, as 1967 an den Omo-Stroom twee Schädels funnen wurrn sünd. Wetenschopplers hefft dormols annehmen, düsse Schädels weern bi 130.000 Johre oolt. De Schädels sünd later noch mol unnersöcht wurrn. Dor is denn bi rutkamen, dat düsse beiden Homo-sapiens-Schädels unner Umstänn öller sünd, as 195.000 Johre.[2]
Hen un wenn warrt ok seggt, dat de Homo sapiens an verschedene Städen vun de Welt upkamen is. Nich bloß in Afrika, so as dat jummers annahmen wurrn weer, man ok in China.
Taxeert wurrn is, dat vun dat Upkamen vun den modernen Minschen af an so um un bi 107,5 Milliarden Minschen boren wurrn sünd.[3]
Кешеләр (латинча таксономия буенча Homo sapiens,[3][4] ягъни "хикмәт иясе/акыллы кеше" буларак билгеле)[5] — Приматлар тәртибеннән Гоминидлар гаиләсеннән Кешеләр ыруыннан бүгенге көндә яшәүче бердән бер биологик төре. Анатомик төзелеше буенча хәзерге кешеләр Африкада якынча 200 000 ел элек барлыкка килә, хәзерге кыяфәтенә тулысынча 50 000 ел элек ирешә.[6]
Кешеләр үз мохитен аңларга һәм аның торышына тәэсир итәргә теләкләре белән, фән, фәлсәфә, мифология, һәм дин юлы белән феноменнарны аңлатырга һәм үзгәртергә торышулары белән аерыла. Бу табигый кызыксынучанлык киләчәк буыннарга мәдәният юлы белән тапшырыла алган комплекслы кораллар һәм сәләтләрне үстерүгә китергән; кешеләр ашамлыкларны пешерү өчен ялкыннарны оештыручы, шулай ук киемнәр киюче, һәм күп төрле башка технологияләр һәм сәнгатьләр булдыручы һәм кулланучы бердән бер билгеле яшәүче төр. Кешеләрне өйрәнүче фәнни белем өлкәсе антропология дип атала.
Кешеләр эволюциясе өлкәсендәге фәнни эзләнүләр күбесенчә Кешеләр ыруының үзгәрешләре белән бәйлә, ләкин гадәтенчә австралопитек кебек башка гоминид һәм гомининларны да каплый. Соңгы генетик эзләнүләр нәтиҗәләре хәзерге кешеләрнең "иң азыннан ике төркем" борыңгы кешеләре (Неандерталец һәм Аю-Таш мәгарәсе кешесе) белән җенси якынлыкка керүенә ишарә итә.[7]
Иң борыңгы билгеле анатомик төзелеше буенча хәзерге кешеләрнең калдыклары Африкада табылган, аларның датировкасы 195 000 ел элек яшәүләрен күрсәтә. Молекуляр биология эзләнүләре "хәзерге кешеләр" төркеменә кергән барлык субтөрләрнең бердәм ерак бабалардан чыгу вакыты 200 000 ел элек булуын күрсәтә.[8][9][10][11][12]
Приматларның эволюция тарихының 65 миллион елны каплавы билгеле. Приматлар барлык яшәргә дәвам итүче имезүчеләр сыйныфы плаценталылар инфрасыйныфының иң борыңгы төркемнәреннән берсе дип санала. Иң борыңгы билгеле примат имезүче төре (Плезиадапис тәртибе) тамырлары Төньяк Америкага китә — Палеоцен һәм Эоцен дәверендәге тропик Ауразия һәм Африка киңлекләрендә таралган иде. Молекуляр мәгълүмат кешеләр һәм башка зур маймылларның соңгы бердәм ерак бабалары 4–8 миллион ел элек яшәвенә ишарәли.
Кешеләр ыруының иң якын яшәүче туганнары — гориллалар һәм шимпандзе, чөнки алар иң якын уртак ерак бабаларына ия.[13]
Кешеләрнең ДНК структурасы бүгенге ике төр шимпандзе белән иң охшаш: гади шимпандзе һәм бонобо.[13] Тулы геном тикшеренүләре "6,5 [миллион] ел дәвамындагы аерым эволюция нәтиҗәсендә, кешеләр белән шимпандзе арасындагы аерма ике бәйле булмаган кеше арасындагы аермадан 10 тапкыр зуррак һәм тычкан белән күсе арасындагы аермадан ун тапкыр кечкенәрәк" дигән нәтиҗәсенә килергә рөхсәт итте.Калып:Attribution needed Төрле галимнәрнең юраулары буенча, кеше һәм шимпандзеның функциональ ДНКлары 95-99% охшаш дигән фикердә.[14][15][16][17]
Югары палеолит чоры башлануына кадәр (БК [бүгенгә кадәр] 50 000 ел), анатомик төзелеше буенча хәзерге кешеләр тулы заманча тотышына ирешә — тел, музыка һәм башка мәдәни универсалиялар барлыкка килә.
Хәзерге кешеләрнең Африкадан чыгышы якынча БК 70 000 ел урын алган дип фаразлана. Нәтиҗәдә хәзерге кешеләр Җир шары буенча таралып, иртәнгерәк гоминидларны алмаштыра: Ауразия һәм Океанлыкта БК 40 000 ел элек, Америкаларда иң соңгысы БК 14 500 ел элек урнашалар.[18]
Юта университетында эшләүче генетика галимнәре Линн Йордэ (Lynn Jorde) һәм Генри Харпендинг (Henry Harpending) кеше ДНКда аермалар башка җәнлек төрләренә караганда юк дәрәҗәдә түбән булу гипотезаны тәкъдим итәләр.[19] Алар шулай ук Соңгы плеистоцен чорында кешеләрнең үрчәү парлары түбән санына төшүе гипотезасын тәкъдим итәләр — бу сан 10 000нән 1 000гә кадәр булуы ихтимал — ки нәтиҗәсендә генетик төрлелеге чикләнгән була.[20] Бу гипотетик тыгым өчен төрле мөмкин сәбәпләр бирелгән иде — аларның берсе Тоба һәлакәте.[21]
Кешеләрнең күпчелеге якынча 10 000 ел элекке мизгелгә кадәр ау һәм үсемлекләр җыю белән яшәгән. Алар гадәтенча кешеләр көтүе исеме астында билгеле кечкенә күчмә төркемнәрендә яшәгәннәр иде. Үсемлекләрне үстерүнең (авыл хуҗалыгы) барлыкка килүе тарихта беренче тапкыр күчемсез торак пунктларның, хайваннарны йортлаштыру һәм металларны куллануга китергән Неолит инкыйлабына сәбәпче булды. Авыл хуҗалыгы сәүдә һәм кооперацияга мөмкинлекләр тудырып, комплекс җәмгыятьләрнең үсешенә юл ачты. Бу вакыйганың кешеләр җәмгыяте өчен әһәммияте аркасында, бу чор Холоцен тәкъвиме яки кешеләр эрасы исеме белән билгеле.
Беренче борыңгы дәүләтләр якынча 6 000 ел элек Мезопотамияда, Мисыр'ның Нил үзәнлеге һәм Һинд елгасы үзәнлекләрендә барлыкка киләләр. Саклану өчен хәрби көчләр, идарә эшләре өчен хөкүмәт бюрократияләре оештырыла. Ресурсларга ирешер өчен дәүләтләр кооперация һәм көндәшлеккә, ара-тура сугышка керә. 2 000–3 000 ел элек булган арада, Фарсы империясе, Һиндстан, Кытай, Рим һәм Македония империяләре кебек кайбер дәүләтләр казанышлары нәтиҗәсендә беренче экспансионист империяләргә әверелде. Борыңгы Грецияның әһәмияте Көнбатыш мәдәниятенең нигезләрен салучы цивилизация булып, Көнбатыш фәлсәфә, демократия, бөек фәнни һәм математик казанышлары, Олимпия уеннары, Көнбатыш әдәбияты һәм тарих язуы, шулай да трагедия һәм комедияны үзенә алучы көнбатыш драманың барлыкка килү урыны.[22]
Урта гасырларның соңгы өлеше революцион фикерләр тууы һәм технологияләргә ирешелүе белән билгеле. Кытайда алга киткән шәһәр мәдәниятендә язуларны бастыру һәм орлыкларны җиргә кертү технологияләрне таба. Һиндстанда математика, фәлсәфә, дин һәм металлургия өлкәләрендә зур казанышлары күзәтелә. Исламның алтын гасыры дәвамында мөсельман империяләрендә дәрәҗәле фәнни казанышлар ясала. Аурупада, яңа аңлаеш белән классик өйрәнүгә игътибар итү һәм басу станогы кебек кәшефләр 14-15 гасырларда Яңарыш чорына китерә. 17нче гасырдагы фәнни-техник инкыйлаб һәм 18-19 гасырдагы сәнәгый инкыйлаблары транспорт өлкәсендә тимер юлы һәм автомобил, энергия табу өлкәсендә күмер һәм электр көче; хөкүмәт өлкәсендә - вәкилле демократия һәм коммунизм кебек зур инновацияләрне китерде.
20нче гасыр соңында башланган Мәгълүмат чоры сәбәпле, хәзерге кешеләр зур тизлек белән глобалләшә һәм бәйләнешә барган дөньяда яши. 2010 елда, якынча 2 миллиард кеше Интернет,[23] һәм 3,3 миллиарды кәрәзле телефон[24] аркылы бер-берсе белән элемтәгә керә алуы билгеле.
Ислам нигезе булган Коръән-и Кәрим кешене җир йөзендә хәлифә (ягъни, Аллаһы Тәгалә урынбасары) булу[25][26] һәм фәкать Аллаһы Тәгаләгә гыйбадәт кылу[27] өчен яратылган зат дип белдерә.
Коръәндә бүгенге акыллы кешеләрнең эволюцион юлы белән барлыкка килүе турында ишарәләр юк түгел.[28][29]
Коръәннең күп урыннарында мөселманнар һәм гомумән бар кешеләр үз акылларын кулланырга,[30][31] белем тупларга[32] өндәләнә.
Башка гоминидлардан аермалы буларак, акыллы кешеләр нәсел җебен башлаган беренче зат Коръәндә Адәм дип билгеләнә.[33]
Коръән буенча, акыллы кешенең башка тормыш ияләреннән аермалары:[34]
Homo sapiens se yon se espès imen fè pati.[1]
Homo sapiens është emri sistematik që përdoret në taksonomi (e njohur edhe si nomeklatura binomiale) për të vetmin lloj ekzistues njerëzor. Emri është nga latinishtja që përkthehet si "njeri i mençur" dhe u prezantua në 1758 nga Carl Linnaeus (i cili është vetë edhe mostra e tipit).
Llojet e zhdukura të gjenit Homo përfshirë edhe H. erectus, që ekzistonin që nga 1.8 deri 0.1 milion vite para, dhe një numër i llojeve të tjera (nga disa autorë konsiderohen si nënlloje të H. sapiens ose H. erectus). H. s. idaltu (2003) është propozuar si një nënlloj i zhdukur i H. sapiens.
De Homo Sapiens is een afstandeling van de mens die zo'n miljoenen jaren geleden leefden.
Homo sapiens (lat. čovjek umni, čovjek razumni) je binomna nomenklatura, odnosno naučno ime ljudske vrste. Homo (lat. čovjek) je rod koji, vrste porodice Hominidae, koji, pored današnjeg čovjeka, uključuje i neandertalce i mnoge druge izumrle pripadnike porodice Hominidae. H. sapiens je jedina preživjela vrsta roda Homo. Današnji ljudi su podvrsta anatomski moderni ljudi: Homo sapiens sapiens, koji se razlikuje od onoga oblika za koga se tvrdilo da je njihov direktni predak, a to je: Homo sapiens idaltu . Genijalnost i prilagodljivost vrste Homo sapiens dovela ju je do pozicije , nesumnjivo, najuticajnije vrste na planeti. To se posebno odnosi na posljednjih desetak hiljada godina, kada biološka evolucije zrasta u neraskidivi splet sa kulturnom evolucijom evolucijom. Od svojih prapočetaka, kultura, uz neviđenu akceleraciju postaje sve djelotvornija prilagodba čovjeka na njegovo mjesto u općoj ekonomiji prirode.[1][2]
Binomno ime vrste Homo sapiens je skovao Carolus Linnaeus (1758).[3] Latinska imenica homō (genitiv hominis) znači čovjek, ljudsko biće. Podvrsta H. sapiens uključuje izumrlu Homo sapiens idaltu i danas jedinu postojeću podvrstu Homo sapiens sapiens. Prema nekim izvorima, i neandertalci (Homo neanderthalensis) su ubrajani u podvrstu Homo sapiens neanderthalensis.[4] Slično je i otkriveni primjerak vrst Homo rhodesiensis uvrštavan u podvrstu H. sapiens rhodesiensis,a nalaz sa Jave u podvrstu H. sapiens soloensis (po rijeci Solo). Ova klasfikacija, međutim, u naučnim krugovima, nikada nije bila šire prihvaćena.
Uobičajeno je da postoje dva kompeticijska viđenje paleoantropologa oko porijekla H. sapiens: nedavno afričko porijeklo modernih ljudi i multiregijsko porijeklo.
Od 2010. godine, genetička istraživanja dovela su do pojave srednjeg varijante tumačenja čovjekovog porijekla, po kojoj većina ima nedavno afričko porijeklo plus ograničena spajanja sa arhaičnim ljudima.
Nedavno afričko porijeklo modernih ljudi je matični model opisivanja porekla i ranih migracija anatomski modernog čovjeka. Teorija se u popularnim medijima pominje kao recentni vanafrički model (Out-of-Africa), a akademski hipoteza o nedavnom jedinstvenom porijeklu , zamjenska hipoteza i model nedavno afričko porijeklo (eng. skr. RAO). Hipoteza da ljudi imaju jedinstveno porijeklo (monogeneza, monofiletsko) objavljena je još u Darwinovom Porijeklu čovjeka (1871.). Koncept se smatrao spekulativnim sve do 1980-ih, kada je, nakon studija mitohondrijske DNK, današnjeg čovjeka, u kombinaciji s dokazima na osnovu bioantropoloških podataka o arhaičnim primjercima. Prema genetičkim i fosilnim dokazima, arhaični ''Homo sapiens'' je evoluirao u anatomski moderne ljude sključivo u Africi, između 200.000 i 100.000 godina p.n.e., u jednoj grani, ostavljajući Afriku prije 60.000 godina, uz i više proteklog vremena za zamjenu (i/ili asimilaciju) ranijih ljudskih populacija, kao što su Homo erectus i neandertalci.[1][2][6] [7][8]
U skladu sa svojim nalazima, autori studije ukazuju da primjese genetičkog materijala neandertalaca, u nekim populacijama, prisutne do 4% . Ali, studija također ukazuje na to da mogu postojati i drugi razlozi zbog kojih ljudi i neandertalci imaju zajedničke gene drevne hominidne loze.
U septembru 2012. godine ovaj zaključak je doveden u pitanje, u studiji naučnika sa Univerziteta u Cambridgeu. Postavili su hipotezu kako, umjesto DNK preklapanja preko hibridizacije, zajednički geni su mogli biti ostaci zajedničkog pretka neandertalaca i modernih ljudi.
Multiregijski model porijekla današnjeg čovjeka i evolucije predložio je Milford H. Wolpoff, 1988. godine. Prema ovoj teoriji, evolucija čovječanstva, od početka pleistocena , 2,5 miliona godina p.n.e do danas odvijala se unutar jedne, kontinuirane ljudske vrste (hronovrste), diljem svijeta sve do moderne podvrste Homo sapiens sapiens.
Vremenski okvir evolucije roda Homo od zajedničkog pretka sa čimanzama je otprilike 10 - 2 miliona godina, a vrste H. sapiens od Homo erectus otprilike 1,8 - 0,2 miliona godina. Prilikom proučavanja evolucije čovjeka , prije svega, posmatra se razvoj roda Homo, ali se obično priključuje i proučavanje drugih hominida i hominoida, kao što je Australopithecus . "Moderni ljudi" se definiraju kao vrsta, Homo sapiens od koje je preostala samo postojeća podvrsta, poznata kao Homo sapiens sapiens .
Homo sapiens idaltu , druga poznata podvrsta, koja je izumrla prije 30.000 godina, a ponekad je klasificirana i kao podvrsta Homo sapiens neanderthalensis. Genetička istraživanja danas ukazuju da su se funkcionalne DNK modernih ljudi i neandertalaca razišle prije oko 500.000 godina.[9][10]
Slično tome, otkriveni su i primjerci Homo rhodesiensis vrste koja je, po nekima podvrsta, ali takva klasifikacija nije široko prihvaćena.
U fosilnim zapisima, anatomski recentni ljudi se prvi put pojavljuju u Africi, prije oko 195.000 godina (nalazište Omo). molekulska istraživanja daju dokaze da se izdvajanje suvremenih ljudskih populacija od zajedničkog pretka zbilo približno prije oko 200.000 godina.[11]
Široka istraživanja afričke genetičke raznolikosti pronašl su da. među 113 različitih populacija, najveću raznolikost ispoljava uzorak San lj udi , što ih čini jednom od 14 "predačkih klaster populacija". Istraživanje također nalazi i porijeklo recentnih migracije u jugozapadnoj Africi, u blizini granice priobalnih Namibije i Angole.[12]
Snage prirodne selekcije su nastavili da djrluju na ljudske populacije, uz dokaz da, u svojim određenim regijama, genom ispoljavanja usmjerenu selekciju proteklih 15.000 godina.[2][7]
Homo sapiens, « òme savi » en latin, es una espècia de primat qu'aparten a la familha dels ominids. Mai comunament apelat « òme », « uman », o encara « èsser uman », es lo darrièr representant actual del genre Homo[1].
14 ↑ Site web du GIEC : section Qui sommes-nous? [archive]
Os sers humans (a vegatas ditos chenericament hombres, anque ixe termin puet aplicar-se también especificament a los individuos de sexo masculín) forman actualment dende o punto d'anvista biolochico una sola especie, l'Homo sapiens, en o chenero Homo, aintro d'a familia d'os Hominidae, en l'orden d'os primates.
Homo sapiens (lat. čovjek umni, čovjek razumni) je binomna nomenklatura, odnosno naučno ime ljudske vrste. Homo (lat. čovjek) je rod koji, vrste porodice Hominidae, koji, pored današnjeg čovjeka, uključuje i neandertalce i mnoge druge izumrle pripadnike porodice Hominidae. H. sapiens je jedina preživjela vrsta roda Homo. Današnji ljudi su podvrsta anatomski moderni ljudi: Homo sapiens sapiens, koji se razlikuje od onoga oblika za koga se tvrdilo da je njihov direktni predak, a to je: Homo sapiens idaltu . Genijalnost i prilagodljivost vrste Homo sapiens dovela ju je do pozicije , nesumnjivo, najuticajnije vrste na planeti. To se posebno odnosi na posljednjih desetak hiljada godina, kada biološka evolucije zrasta u neraskidivi splet sa kulturnom evolucijom evolucijom. Od svojih prapočetaka, kultura, uz neviđenu akceleraciju postaje sve djelotvornija prilagodba čovjeka na njegovo mjesto u općoj ekonomiji prirode.
De moderne Minsch (m., wetenschopplich: Homo sapiens) höört to de högern Söögdeerten. Dormank warrt he to de Ordnung vun de Primaten (Primates) un de Unnerordnung vun de Dröögnesenapen (Haplorrhini) rekent. Amenne höört he noch to de Familie vun de Minschenapen (Hominidae) un to den Tribus vun de Hominini mit to. De moderne Minsch is de eenzigste Aart mank dat Geslecht Homo, de bit up düssen Dag överleevt hett. Dat gifft Mannslüüd un Froonslüüd. Dat sünd de twee Geslechter. De Kinner sünd de Jungs un de Deerns.
Fröher is de moderne Minsch in de Wetenschop ok Homo sapiens sapiens nömmt wurrn. Dor scholl dat mit düütlich maakt weern, dat de Neanderdaler to desülvige Aart tohören dö, as de moderne Minsch. De Neanderdaler harr dormols den wetenschopplichen Naam Homo sapiens neanderthalensis kregen. Man hüdigendags warrt de Neanderdaler as en egene minschliche Aart ankeken. Dor hett de Homo sapiens nu sien körtern Naam vun weg. He kümmt ut de Latiensche Spraak un is tohopenföögt ut de beiden Wöör homo „Minsch“ un sapiens „de Bescheed weet“.
DNA-Unnersöken hett rutbröcht, dat de moderne Minsch vör um un bi 200.000 Johren in Afrika as Aart upkamen is. De Homo sapiens hett en sunnerlich goot entwickelten Brägen. Dor kann he abstrakt mit nadenken, snacken, in sik rinkieken, Problemen lösen un Geföhlen wiesen. He is intelligent un steiht un geiht liekup. Dor hett he de Arms üm free un kann Gegenstänn to Faat kriegen un bearbeiden. Veel mehr, as annere Aarden kann he Reedschoppen bruken. De moderne Minsch leevt över de ganze Welt hen up all Kontinenten in grote Masse, bloß nich up de Antarktis. In'n Juli 2008 hett dat up de Eer mehr as 6,7 Milliarden Minschen geven.
Just, as de meisten annern Apen sünd de Minschen vun en soziale Aart. Sunnerlich weet se wat af vun dat Bruken vun Kommunikatschoonsmiddeln. Dor drückt se sik sülms mit ut, dor tuuscht se Ideen unner'nanner mit un dor bringt se Saken mit up'e Reege. Minschen boot sunnerliche soziale Gruppen up, vun Familien bit hen to Natschonen. Mank de Minschen gifft dat en unbannige Tahl vun Traditschonen, Ritualen, Ethiken, Normen un Werten un Gesetten. All höört se to de Grundlagen vun dat minschliche Tohopenleven.
Кешеләр (латинча таксономия буенча Homo sapiens, ягъни "хикмәт иясе/акыллы кеше" буларак билгеле) — Приматлар тәртибеннән Гоминидлар гаиләсеннән Кешеләр ыруыннан бүгенге көндә яшәүче бердән бер биологик төре. Анатомик төзелеше буенча хәзерге кешеләр Африкада якынча 200 000 ел элек барлыкка килә, хәзерге кыяфәтенә тулысынча 50 000 ел элек ирешә.
Кешеләр үз мохитен аңларга һәм аның торышына тәэсир итәргә теләкләре белән, фән, фәлсәфә, мифология, һәм дин юлы белән феноменнарны аңлатырга һәм үзгәртергә торышулары белән аерыла. Бу табигый кызыксынучанлык киләчәк буыннарга мәдәният юлы белән тапшырыла алган комплекслы кораллар һәм сәләтләрне үстерүгә китергән; кешеләр ашамлыкларны пешерү өчен ялкыннарны оештыручы, шулай ук киемнәр киюче, һәм күп төрле башка технологияләр һәм сәнгатьләр булдыручы һәм кулланучы бердән бер билгеле яшәүче төр. Кешеләрне өйрәнүче фәнни белем өлкәсе антропология дип атала.
Homo sapiens, « òme savi » en latin, es una espècia de primat qu'aparten a la familha dels ominids. Mai comunament apelat « òme », « uman », o encara « èsser uman », es lo darrièr representant actual del genre Homo.
Homo sapiens është emri sistematik që përdoret në taksonomi (e njohur edhe si nomeklatura binomiale) për të vetmin lloj ekzistues njerëzor. Emri është nga latinishtja që përkthehet si "njeri i mençur" dhe u prezantua në 1758 nga Carl Linnaeus (i cili është vetë edhe mostra e tipit).
Llojet e zhdukura të gjenit Homo përfshirë edhe H. erectus, që ekzistonin që nga 1.8 deri 0.1 milion vite para, dhe një numër i llojeve të tjera (nga disa autorë konsiderohen si nënlloje të H. sapiens ose H. erectus). H. s. idaltu (2003) është propozuar si një nënlloj i zhdukur i H. sapiens.
Un humano o esser human es un esser vive que ab le puncto de vista biologic pertine al specie Homo sapiens. Illo es le unic supervivente del genere Homo, amplemente diversificate in le ultime million e medie de annos. Le Homo sapiens pertine al Primates, le hominoideos differentiate in Asia e in Africa, de ubi surgeva le familia del que forma parte, le hominides. Le esseres human es a vices appellate genericamente homines, ben que, in le epocha moderne, iste termino se applica specificamente al individuos de sexo masculin.
Le nomine scientific allude al characteristica biologic le plus characteristic: sapiens significa sapiente o capace de cognoscer, e se refere al consideration del homine como "animal rational", al contrario que tote le altere species. Le capacitate del esser human de realisar operationes conceptual e symbolic multo complexe —que include, per exemplo, le uso de systemas linguistic multo sophisticate, le rationamento abstracte e le capacitates de introspection e speculation— es precisemente un de lor characteristicas plus distinctive. Possibilemente, iste complexitate, fundate neurologicamente in un augmento del dimension del cerebro e super toto de su complexitate, es etiam un del causas e un producto del multo complexe structura social que le esser human ha disveloppate e que forma un del bases del cultura. Illo es interpretate biologicamente como le capacitate a transmitter information e habitos per imitation e instruction, in vice de per hereditage genetic. Iste proprietate non es exclusive de iste specie, e es etiam importante in altere primates, sed attinge in H. sapiens un disveloppamento qualitativemente distincte, que ha justificate que A. Montagu situa in le cultura le niche ecologic de nostre specie. Le nomine taxinomic esseva H. sapiens, e se addeva le secunde sapiens pro distinguer lo, in su qualitate de subspecie typo de altere subspecies. Isto ha absolutemente nihil a facer con le capacitate de auto-reflexion. Homo sapiens sapiens significa "homine que sape que sape", i.e. consciente de su cognoscimento. Secundo alicun autores, le denomination Homo sapiens sapiens es obsolete precisemente proque il existe un sol specie de Homo in le actualitate o proque fossiles que se credeva de distincte species (Cro-Magnon, Grimaldi, etc.) in le realitate es fossiles de nostre specie. Ben que tal opinion poterea esser valide, iste articulo mantene le denomination Homo sapiens sapiens pro le esser human, distinguente assi taxinomicamente de altere species extincte como le Homo sapiens idaltu.
Un humano o esser human es un esser vive que ab le puncto de vista biologic pertine al specie Homo sapiens. Illo es le unic supervivente del genere Homo, amplemente diversificate in le ultime million e medie de annos. Le Homo sapiens pertine al Primates, le hominoideos differentiate in Asia e in Africa, de ubi surgeva le familia del que forma parte, le hominides. Le esseres human es a vices appellate genericamente homines, ben que, in le epocha moderne, iste termino se applica specificamente al individuos de sexo masculin.
De Mënsch (Homo sapiens) ass der biologescher Systematik no e Plazentadéier aus der Uerdnung vun de Primaten. Hominoidea sinn och Primaten a sinn déi noost Famill zum Mënsch. D'Mënschen, wéi aner Primaten, si sozial Déieren. Si liewe generell a Gruppen, hëllefen a beschütze sech géigesäiteg a këmmeren sech ëm hir Nokommen (Kanner). De Mënsch huet en oprechte Gank, wat an der Déierewelt näischt Besonnesches ass mä ënner Mamendéiere seelen ass.
Mënschen hunn e komplext Gehier, wat et hinnen erlaabt, Sproochen ze benotzen, Iddien ze forméieren an Emotiounen ze hunn. Dat Gehier, an de Fait datt d'Äerm net gebraucht gi fir sech fortzebewegen, erméiglechen et dem Mënsch, Geschier ze benotzen.
Mënsche liewen op all Kontinent. Schätzungen no liewen zanter 2012 iwwer 7 Milliarde Mënschen op der Äerd.
De Mënsch (Homo sapiens) ass der biologescher Systematik no e Plazentadéier aus der Uerdnung vun de Primaten. Hominoidea sinn och Primaten a sinn déi noost Famill zum Mënsch. D'Mënschen, wéi aner Primaten, si sozial Déieren. Si liewe generell a Gruppen, hëllefen a beschütze sech géigesäiteg a këmmeren sech ëm hir Nokommen (Kanner). De Mënsch huet en oprechte Gank, wat an der Déierewelt näischt Besonnesches ass mä ënner Mamendéiere seelen ass.
Mënschen hunn e komplext Gehier, wat et hinnen erlaabt, Sproochen ze benotzen, Iddien ze forméieren an Emotiounen ze hunn. Dat Gehier, an de Fait datt d'Äerm net gebraucht gi fir sech fortzebewegen, erméiglechen et dem Mënsch, Geschier ze benotzen.
Mënsche liewen op all Kontinent. Schätzungen no liewen zanter 2012 iwwer 7 Milliarde Mënschen op der Äerd.
Чоловѣк розумный, (лат.) Homo sapiens, (тыж означованый просто як чоловѣк, а вшиткы люде докопы як людство, што е тыж означѣня цѣлого роду Homo) — единый жиючый днесь вид роду Люде (Homo). Про нього характерне вертикалне триманя тѣла, розумова интелигенция и способность говорити. Означѣня Homo sapiens принюс до биологичной классификации ей отець Карл Линней (Carolus Linnaeus) в року 1758.[1] Хоть чоловѣк розумный биологично стопроцентно належить царству живины, принципиално одличать ся высоко вывинутым розумом, психологиев, социалным наставлѣньом и духовностьов, дякуючи котрым створив културу, науку, технику, што вшитко загорнюеме до понятя цивилизация.
В сучасности майже каждый закуток Землѣ, придатный про людське бываня, заселеный. Подля сучасных представ, основаных на молекуларной генетицѣ, теперѣшны люде походять од общой праматери, котра жила в Африцѣ перед около 200 тыс. рокы.[3]
В часѣ взнику Homo sapiens люде омного веце были в зависимости од природы и климатичных перемѣн. Около 75 тыс. рокы перед нашым часом стало ся катастрофичне вывержѣня вулкана Тоба на Суматрѣ, по котром настала «вулканична» зима, яку пережили лем даколько десяток тысяч людей в Африцѣ.[1] Тоты люде дале розселили ся по цѣлой Земли, мигруючи з розличных причин, як перемѣна климы, гледаня поживы, утѣканя од неприятельох и др. Перед около 60-50 тыс. роками достали ся до Азии и Австралии, перед 35-15 тыс. роками з Азии до Европы, Сѣверной, а пак и Южной Америкы.[4]
В току розселѣня и приспособлѣня ку новым условиям бываня взникли розличны популации Homo sapiens, котры спозначно роздѣляють ся офарблѣньом кожи, волосьом, формов носа, очи, фигуры ай иншыма генетичныма даными. Тото послужило в 19-20. ст. поводом про вывой розличных теорий о людскых расах. Сучасна наука не мать единого погляда на тот вопрос. В найвекшой мѣрѣ концепцию расы одмѣтують антропологы в США и Канадѣ, в значной мѣрѣ в Польщи и на Кубѣ, умѣрно в Европѣ и найменше ку тому нахыльны в России и Китаю.[5]
Хоть понятя людскых рас надале екзистуе, оно мать быти предметом антропологии, в биологичной таксономии ся не бере на увагу. Про подвиды (subspecies) е важным условием изолованость популации, што в сучасности е про род Homo нереалне. Напротив, переважным трендом е перемѣшованя рас. Про то ся поважуе, же з биологичного погляду пробы дефиновати и реанимовати концепцию рас суть неприятельны и марны.[1]
Чоловѣк розумный, (лат.) Homo sapiens, (тыж означованый просто як чоловѣк, а вшиткы люде докопы як людство, што е тыж означѣня цѣлого роду Homo) — единый жиючый днесь вид роду Люде (Homo). Про нього характерне вертикалне триманя тѣла, розумова интелигенция и способность говорити. Означѣня Homo sapiens принюс до биологичной классификации ей отець Карл Линней (Carolus Linnaeus) в року 1758. Хоть чоловѣк розумный биологично стопроцентно належить царству живины, принципиално одличать ся высоко вывинутым розумом, психологиев, социалным наставлѣньом и духовностьов, дякуючи котрым створив културу, науку, технику, што вшитко загорнюеме до понятя цивилизация.
ஓமோ சப்பியன்சு (homo sapiens, "அறிவுள்ள மனிதன்") என்பது இன்று உலகில் வாழும் ஒரே மனித இனத்திற்கு வழங்கப்பட்டுள்ள இருசொற் பெயர் அல்லது அறிவியற் பெயர் ஆகும். ஓமோ (homo) மனிதப் பேரினத்தின் அறிவியற் பெயர். ஓமோ பேரினத்துக்குள் நியண்டர்தால்கள் உள்ளிட்ட பல ஒமினிட் (hominid) அற்றுவிட்ட இனங்கள் அடங்கும். ஓமோ பேரினத்தில் தப்பியிருக்கும் ஒரே இனம் ஓமோ சப்பியன்சு ஆகும். நவீன மனிதர்கள் ஓமோ சப்பியன்சு சப்பியன்சு என்னும் துணை இனத்தைச் சேர்ந்தோர். இது அவர்களை, அவர்களது நேரடி மூதாதையாகக் கருதப்படும் ஓமோ சப்பியன்சு இடல்ட்டுவிலிருந்து வேறுபடுத்துகிறது. ஓமோ சப்பியன்சுகளின் புத்திக் கூர்மையும், நெகிழ்வுத் தன்மையும் அவர்களை உலகின் மிகச் செல்வாக்குள்ள இனமாக ஆக்கியுள்ளது.[1]
ஓமோ சப்பியன்சு (homo sapiens, "அறிவுள்ள மனிதன்") என்பது இன்று உலகில் வாழும் ஒரே மனித இனத்திற்கு வழங்கப்பட்டுள்ள இருசொற் பெயர் அல்லது அறிவியற் பெயர் ஆகும். ஓமோ (homo) மனிதப் பேரினத்தின் அறிவியற் பெயர். ஓமோ பேரினத்துக்குள் நியண்டர்தால்கள் உள்ளிட்ட பல ஒமினிட் (hominid) அற்றுவிட்ட இனங்கள் அடங்கும். ஓமோ பேரினத்தில் தப்பியிருக்கும் ஒரே இனம் ஓமோ சப்பியன்சு ஆகும். நவீன மனிதர்கள் ஓமோ சப்பியன்சு சப்பியன்சு என்னும் துணை இனத்தைச் சேர்ந்தோர். இது அவர்களை, அவர்களது நேரடி மூதாதையாகக் கருதப்படும் ஓமோ சப்பியன்சு இடல்ட்டுவிலிருந்து வேறுபடுத்துகிறது. ஓமோ சப்பியன்சுகளின் புத்திக் கூர்மையும், நெகிழ்வுத் தன்மையும் அவர்களை உலகின் மிகச் செல்வாக்குள்ள இனமாக ஆக்கியுள்ளது.
హోమో సేపియన్స్ మానవ జాతి పేరు. ప్రాచీన కాలం నుండి ఇప్పటి వరకూ విలసిల్లిన మానవ జాతుల్లో జీవించి ఉన్న జాతి హోమో సేపియన్స్ ఒక్కటే. లాటినులో ఈ పేరుకు "వివేకవంతుడు" అని అర్ధం. లాటినులో దీనిని 1758 లో కార్ల్ లిన్నేయస్ (స్వయంగా తానే ఈ జాతికి లెక్టోటైప్) పరిచయం చేశాడు.
అంతరించిపోయిన హోమో జాతికి చెందిన జాతులలో హోమో ఎరెక్టస్ ఒకటి. ఈ జాతి సుమారు 1.9 నుండి 0.4 మిలియన్ల సంవత్సరాల క్రితం ఉనికిలో ఉండేది. దీనితో పాటు అనేక ఇతర జాతులు (కొందరు వాటిని హోమో సేపియన్స్ లేదా హోమో ఎరెక్టస్ లకు ఉపజాతులుగా భావిస్తారు) కూడా వివిధ కాలాల్లో ఉనికిలో ఉండి, ఆ తరువాత అంతరించిపోయాయి. మానవ జాతి పూర్వీకులైన హోమో ఎరెక్టస్ (లేదా హోమో యాంటెసెస్సర్ వంటి మధ్యంతర జాతులు) నుండి సుమారు 5,00,000 సంవత్సరాల క్రితం హోమో సేపియన్స్ వేరుపడినట్లు అంచనా వేసారు.[note 1] హోమో సేపియన్ల తొట్ట తొలి శిలాజం ఆఫ్రికాలో లభించిన 3,00,000 సంవత్సరాల క్రితం నాటిది. సుమారు 1,00,000 - 30,000 సంవత్సరాల క్రితాల మధ్య ఆఫ్రికా, యురేషియా రెండింటిలోనూ ఈ జాతుల మధ్య సంకరం జరిగిందని తెలిసింది (ఇటీవలి అవుట్-ఆఫ్-ఆఫ్రికా విస్తరణ తరువాత).[4]
సమకాలీన మానవులలో కనిపించే లక్షణాలకు అనుగుణంగా శరీర నిర్మాణ శాస్త్రాన్ని కలిగి ఉన్న హోమో సేపియన్లను, అంతరించిపోయిన పురాతన మానవుల నుండి వేరుగా చూపేందుకు శరీర నిర్మాణపరంగా ఆధునిక మానవులు [5] (ఎ.హెచ్.ఎం) అనే పదాన్ని ఉపయోగిస్తారు. శరీర నిర్మాణపరంగా ఆధునిక, ప్రాచీన మానవులు సహజీవనం చేసిన సమయాలు, ప్రాంతాలకు ఇది ఉపయోగపడుతుంది. ఉదాహరణకు, పాతరాతియుగం నాటి ఐరోపా.
హోమో సేపియన్స్ అనే ద్విపద పేరును లిన్నేయస్ 1758 లో ఉపయోగించాడు.[6] లాటిన్ నామవాచకం హోమే (జెనిటివు హోమినిసు) అంటే "మానవుడు", సేపియన్స్ అంటే "వివేకం, తెలివైన, తెలివైన" అని అర్ధం.
ఈ జాతి మొదట 300,000 నుండి 200,000 సంవత్సరాల క్రితం హోమో జాతికి చెందిన ఒక పూర్వీకుడి నుండి ఉద్భవించిందని భావించారు.[note 2] "శరీర నిర్మాణపరంగా ఆధునిక" పదనిర్మాణ వర్గీకరణతో ఒక సమస్య ఏమిటంటే ఇది విస్తారమైన జనాభాను కలిగి ఉండదు. ఈ కారణంగా హోమో సేపియన్ల వంశ-ఆధారిత (క్లాడిస్టికు) నిర్వచనం సూచించబడింది. దీనిలో హోమో సేపియన్ల నిర్వచనం ప్రకారం నియాండర్తలు వంశం నుండి విడిపోయిన తరువాత ఆధునిక మానవ వంశాన్ని సూచిస్తుంది. ఇటువంటి క్లాడిస్టికు నిర్వచనం హోమో సేపియన్ల వయస్సును 500,000 సంవత్సరాలకు విస్తరిస్తుంది.[note 3]
విస్తృతమైన మానవ జనాభా చారిత్రాత్మకంగా ఉపజాతులుగా విభజించబడింది.కాని 1980 ల నుండి ప్రస్తుతం ఉన్న అన్ని సమూహాలు ఒకే జాతి హోమో సేపియన్ల లోకి ఉపసంహరించబడ్డాయి.ఇవి ఉపజాతులుగా విభజించడాన్ని పూర్తిగా నివారించాయి.[note 4]
కొన్ని మూలాలు నియాండర్తల్సు (హోమో నియాండర్తలెన్సిస్) ను ఒక ఉపజాతిగా చూపించాయి (హోమో సేపియన్స్ నియాండర్తలెన్సిస్). [14][15] అదేవిధంగా హోమో రోడెసియెన్సిసు జాతుల కనుగొనబడిన నమూనాలను కొందరు ఉపజాతులు (హోమో సేపియన్స్ రోడెసియెన్సిసు) గా వర్గీకరించారు. అయినప్పటికీ ఈ చివరి రెండింటిని హోమో జాతికి చెందిన ప్రత్యేక జాతులుగా కాకుండా హెచ్ సేపియన్ల లోపల ఉపజాతులుగా పరిగణించడం సర్వసాధారణం.[16]
హోమో సేపియన్స్ అనే ఉపజాతుల పేరు కొన్నిసార్లు "ఆధునిక మానవులు" లేదా "శరీర నిర్మాణపరంగా ఆధునిక మానవులు" కు బదులుగా అనధికారికంగా ఉపయోగించబడుతుంది. దీనికి అధికారిక అంగీకారం లేదు.[note 5]
2000 ల ప్రారంభంలో హోమో లను ఉపయోగించడం సర్వసాధారణమైంది. సమకాలీన మానవులందరి పూర్వీకుల జనాభా కోసం సేపియన్స్ , ఇది మరింత నిర్బంధ అర్థంలో ద్విపద హోమో సేపియన్లకు సమానం (హోమో నియాండర్తాలెన్సిస్ను ప్రత్యేక జాతిగా పరిగణించి)[note 6]
|journal=
(help) 人(学名:Homo sapiens,意思是「有智慧个人」),是乃朝地球个主宰物种,属于灵长目人科人属个直立行走物种。[2][3]搭各许动物比,人个脑子发达险,有抽象思维、语言、自我意识加解决问题个能力,加上人身体是直立个,手好空出来做事干,用家伙也超过各许物种无数。到2011年11月止,世界人口达到70亿,[4]大约莫是来地球活过个人头总数个6%。[5][6]
线粒体DNA搭化石证明,智人大约来廿万年前从东非独立发展开来,经过两趟走出非洲,散步到世界各地。并通过开发石器,获得超过其余交关物种个技巧搭优势。到1万年之前,开始发展处乃朝个文明。并形成社会阶级。到五千年前,立在尼罗河流域搭两河流域出现文明个高峰。之后文明立在世界各地开始发展。乃朝,人类是地球高头数量庞大个一个族群,并立在大部分地区定居,人类个活动,拿地球个面貌深刻改变,并形成人类文明。
搭各许高等个灵长类动物样,人类是社会性个。人用嘴、手势搭文字表达自家,交换意见。人类会造复杂个社会结构,从家庭到国家。人搭人之间个社会交际形成广泛个传统、习俗、宗教制度、价值观搭法律,个许聚队构成人类社会个基础。人类还有审美个观念,咦加人类自我表达个欲望搭相对来讲蛮大个脑子,造出宗教、艺术、语言、搭科学。
人类希望理解加改造环境,想用哲学、艺术、科学、神话搭宗教解释自然界个现象。种一落头地个好奇心发展出高级个家伙搭技术。尽管人弗是独个用家伙个物种,不过人是晓得个独个要得用火、要得著衣裳、要得煮吃搭各许高级技术个物种。
生物学上,人分徕哺乳纲灵长目人科人属智人种(学名是Homo sapiens)里,是搭黑猩猩、大猩猩、猩猩还有长臂猿一样属于人猿总科个灵长目动物[7]。人类搭各许灵长目动物个弗样是人有徛直个身体、高度发展个脑子,咦加高度发展个脑子带推理搭语言能力。人搭猿血缘近,动物学家德斯蒙德·莫利斯讲笑讲人是裸猿,还从各个角度论述人各种行为个起源[8]。
精神层面上,人描述成是各种灵魂个概念用得来个,徕宗教里个许灵魂是认作搭神圣力量要勿存在有关;徕神话学里,人个灵魂也会驮来搭各许人型动物对照。比方人工智能要勿天使是呒肉身个灵体,兽人要勿亚人是单清有欲搭肤浅个情绪。
行为学上来望人个特征有:懂用语言,有多种复杂个互助性社会组织,欢喜发展复杂个科技,派生出各文化弗样个信仰、传说、仪式、社会规范。
徕哲学搭法律里向,人类、人、个体有弗样个意义。头前是讲箇物种,后髋是讲一个行为个体;譬如约翰·洛克个 Essay concerning Human Understanding II 27 搭伊曼努尔·康德个Introduction to the Metaphysic of Morals,个体便用来代表弗是人个动物,也好代表神秘动物、人工智能,搭外星人。徕神学搭宗教哲学里一个重要个议题便是上帝是弗是一个个体(望Great ape personhood)
汉字里,“人”个甲骨文是象形字,描写一个侧身徛里个人形,着意人个身体。从金文、小篆一落到楷书都保持箇种简洁明快个线条组合。徕拉丁文里,humanus是homo个形容词态,意思是人。古英文个man也有箇意思,譬如复合字wifman(女人),woman。
人个命从受精卵起。男性通常通过性交个方式让女性受精,有两记也好用人工受精。人徕生长初期讴作受精卵,来女性个子宫过约莫38个礼拜个胎儿期,便好生,胎儿从女性体内娩出后头一垡靠自己敨起,同时讴作毛头娃。一直到毛头娃后,人嚇开受法律保护,少数地区呒数从子宫里个胎儿时期便开保来哉。人个命活到死止。
搭各许生物比,人生个过程复杂无多。超过24个钟头个痛苦分娩弗少见,有两记畀小人搭娘妆伤妆死都有。到20世纪徕一许发达国家策有蛮高个生产成功率。徕各许发展当中国个生产是弗是老实快失败还有争议,因为箇许地区个女人讲渠里用自然分娩法弗单蛮安全也蛮孬伤害产妇搭小人。
死道道带来弗调泰个感觉要勿嚯(参望濒死经验)。办丧事是人类社会个特色之一,通常也源于对死后世界个相信。不过一个人“长生”个方式呒数便只从后人个膜拜搭继承体现。
智能是讲生物一般性个能力,包括理解、计划、解决问题、抽象思维、表达意念搭语言加学习个能力。智力测验道道用来确定人个智力。一许研究者已经开对累积智能进行研究,箇种智力从人个协作来。计算机科学促进对人工智能领域个研究,许研究个目的是寻怎儿让计算机以还智能化个方式运算。
人个情感,最多是由大脑引起个。通过感官对外界个认识,形成自己个望法搭态度,形成自己个独立判断,逐渐深入,形成情感。
人类个性行为,除繁殖后代外,还有相当重要个社会功能,徕两个个体间制造连系。性欲除生理上个冲动,也带来强烈个感情,正面(爱要勿高潮许),反面(譬如讲嫉妒)个感情都有(参性欲)。
人类个性行为有自己一套约定俗成个规范。性活动会影响到社会规范进一步影响到性活动个表达方式。对性方面个选择道道时也会跟当下个社会规范变,譬如讲一许人会为宗教教义、社会舆论搭对真爱、贞操个理解弗肯有婚前性行为。一许文化好接受一夫多妻要勿一妻多夫,一许文化坚持一夫一妻(伊斯兰教国家除外),一许文化呒长期加固定个婚姻关系(譬如摩梭人个走婚制)。
人类社会里,道道用一夫一妻制,也会因地方个习俗搭法律有弗样,一许地方咦分父系社会搭母系社会。
人类个表水徕文化搭艺术里都演重要个角色。人用化妆、服装、珠宝,甚至是刺青许装饰渠里个身体。发型搭发色弗样也暗示文化个弗同。一个人人范好看孬看对一个人个生活影响大险。
对食物饮水个需要也徕人类文化里表现出。呒吃便会肚饥,呒水便会口燥甚至脱水。肚饥搭脱水忒长久都会死;人类好两个月日弗吃还活,最多三日弗吃水便会死(参望:肚饥、营养弗良)。
成人平均一日要睏七到八个钟头,小人九到十个钟头。年纪大点个睏六七个钟头光景。不过通常现代人都弗够睏(参望睏觉弗足)。比方大学生道道只六个钟头。
人会老会生毛病,畀身体状况下降。医学是一门研究怎儿保持身体健康个科学。
早期个现代人用“采集打猎”来搜集吃个主要方式,箇方式结合固定个食物来源,植物搭真菌(譬如水果、谷物、块茎,蘑菇)加狩猎各许动物。一般相信,现代人用火煮吃是由直立人分支起个。
人是杂食性动物,能消化植物搭动物。人有作杂食性动物个重要特征,一个纯肉食要勿纯素食者身体会生缺乏症。纯肉食者个饮食会导致坏血病,纯素食者个饮食则会导致一定数量个营养素缺乏,包括维生素B12。特别是维生素B12,纯素食者一定要经常补充 [2]。一许人会选择戒吃一许要勿全部肉,一般会出于宗教,道德,生态保护,要勿健康许原因。
人类个饮食反映到地区文化里,也引致食物科学个发展。一般来讲,人会根据平时贮勒人里个脂肪活两到八个星期弗等,不过呒水通常过弗落两个星期。瑲朞,粮食弗足叫旧是一个严重个问题,年加年平均有30,0000人肚饥要死紧 [3],儿童营养不良是一个世界性个问题 [4],全球粮食分配还弗平均,肥胖疾病徕一许国家个人口里达到猴高个比例。到一万年前,人农业[5]开发,农业技术大大增加人类个粮食来源。箇导致人口快速增加搭城市个发展;人口密度一增加,过传染病还快。徕弗样个时间、地区,弗同民族,饮食文化大大个变化哉。
人徕地球上除南极洲外大部分地区都长世有人宿活。大部分平原地区是人类人口密集个地区,世界上有2/3个人活勒到海岸线差弗超过500千米个区域里。山地搭高原地区个人口少险。
目前人类讲个话大约有7200种,其中便只2000种光景有自己个文字。世界上分布最广泛个语言有汉语 (中文)、英语、西班牙语、阿拉伯语、葡萄牙语、俄语、法语搭德语许。根据东英吉利大学个人口生态学家威廉·萨瑟兰对6809种语言个分析来望,靠1/3个语言徕交关危险个地步,有46种语言-{便只}-一人懂。大部分语言是人类进化过程当中自然形成个,不过也有少数语言是徕某个时候人创起个,渠里讴作人工语言(要勿人造语言),比如世界语。
人个物种数量讲人口。世界人口超过70亿,联合国估计到2050年会达到90到100亿。2004年,人口最多个国家是中国(13.13亿)、印度(12亿)、美国(3亿)、印度尼西亚(2.23亿)、巴西(1.81亿)、巴基斯坦(1.77亿)、尼日利亚(1.58亿)、孟加拉国国(1.53亿)、俄罗斯(1.42亿)、日本(1.28亿)、墨西哥(1.12亿)许。世界人口密度最高个城市是澳门。
一般讲来,发达国家搭地区个人口增长速度慢险,无其数国家还有负增长。欠发达地区个增长速度倒朆变慢。2000年到2005年,发达国家搭地区平均人口增长率是-0.2%.欠发达地区是1.5%。根据联合国人口基金《2004年世界人口状况》,2004年世界总人口是63.78亿人。其中,发达地区是12.06亿人。欠发达地区是51.72亿人。2005年,全世界一分钟大约259人生出。
人口老龄化是一个日益严重个社会问题。能界世界上人口老化最严重个国家是摩纳哥,超过22%个人口徕65岁以上[9]。意大利搭瑞典也超过17%。联合国预测2050年,60岁以上个老年人口比例会从10.0%升到22.1%。
根据进化论,人类起源是查尔斯·达尔文提出进化论后,逐渐发展起来个一种理论,认为人类起源是类人猿,从灵长类经过漫长个进化过程逐步发展起。箇理论得到绝大多数生物学家搭考古学家个支持,是能界科学界个主流理论,搭各许从进化理论发展出来个理论样,箇理论共样面对大量来自宗教界个挑战,不过,罗马天主教倒是支持箇理论,详细望神导进化论。
根据创造论,人类是超自然力量譬如神、上帝要勿外来生物譬如外星人、平行世界个人造个。 前头个是受宗教界特别是亚伯拉罕诸教支持信奉,后头个是外星人造论带头,因渠搭上述个神创论冲突蛮小。 基督教搭渠起源个犹太教认为,男人是神用烂泥照自己个范子造起个,后咦取男人个一梗肋膨骨造个女人。 照中国传统宗教,人类是女娲用烂泥造起。 各许原始宗教也都讲人是神魔用烂泥造起个多。 外星人创造论相信个人忖,人搭地球各许生物忒弗样哉,主张人是外星高等生物经过基因工程改良来个。 另外,人是外星人造个假忖也道道是小说搭动漫个题材。
人(学名:Homo sapiens,意思是「有智慧个人」),是乃朝地球个主宰物种,属于灵长目人科人属个直立行走物种。搭各许动物比,人个脑子发达险,有抽象思维、语言、自我意识加解决问题个能力,加上人身体是直立个,手好空出来做事干,用家伙也超过各许物种无数。到2011年11月止,世界人口达到70亿,大约莫是来地球活过个人头总数个6%。
线粒体DNA搭化石证明,智人大约来廿万年前从东非独立发展开来,经过两趟走出非洲,散步到世界各地。并通过开发石器,获得超过其余交关物种个技巧搭优势。到1万年之前,开始发展处乃朝个文明。并形成社会阶级。到五千年前,立在尼罗河流域搭两河流域出现文明个高峰。之后文明立在世界各地开始发展。乃朝,人类是地球高头数量庞大个一个族群,并立在大部分地区定居,人类个活动,拿地球个面貌深刻改变,并形成人类文明。
搭各许高等个灵长类动物样,人类是社会性个。人用嘴、手势搭文字表达自家,交换意见。人类会造复杂个社会结构,从家庭到国家。人搭人之间个社会交际形成广泛个传统、习俗、宗教制度、价值观搭法律,个许聚队构成人类社会个基础。人类还有审美个观念,咦加人类自我表达个欲望搭相对来讲蛮大个脑子,造出宗教、艺术、语言、搭科学。
人类希望理解加改造环境,想用哲学、艺术、科学、神话搭宗教解释自然界个现象。种一落头地个好奇心发展出高级个家伙搭技术。尽管人弗是独个用家伙个物种,不过人是晓得个独个要得用火、要得著衣裳、要得煮吃搭各许高级技术个物种。
Un houmano, ser houmano, pessona, giente ó home ye un animal nembro de la spece de primata bípede Homo sapienes, pertencente al género Homo, família Homenidae (taxonomicamente Homo sapienes - latin: "home sábio").[1][2] Ls nembros dessa spece ténen un cérebro altamente zambolbido, cun einúmaras capacidades cumo l pensar abstrato, la lenguaige, la antrospeçon i la resoluçon de porblemas. Esta capacidade mental, associada a un cuorpo ereto possibelitórun l'uso de ls braços para manipular oubjetos, fator que permitiu als houmanos la criaçon i l'outelizaçon de ferramientas para altarar l ambiente la sue buolta mais de l que qualquiera outra spece de ser bibo.
Eibidéncias de DNA mitocondrial andican que l'home moderno tubo ourige na África ouriental hai cerca de 200 000 anhos. Atualmente ls seres houmanos stan çtribuídos an to la Tierra, percipalmente ne ls cuntinentes i ilhas de l planeta. Inda assi, outros grupos d'andibíduos stan boando an beiclos particulares na atmosfera, outros biajando al longo de ls ouceanos i até mesmo un pequeinho númaro d'andibíduos que biben na órbita terrestre baixa. La populaçon houmana na Tierra, an abril de 2010, era superior a 6,8 bilhones d'andibíduos.[3] Zde l surgimiento de la ceblizaçon, ls houmanos son ua forma dominante de bida biológica, an tenermos de çtribuiçon spacial i eifeitos subre la biosfera de l planeta.
Cumo la maiorie de ls primatas superiores, ls seres houmanos son sociales por natureza, sendo particularmente hábeis an outelizar sistemas de quemunicaçon, percipalmente berbal, gestual i scrita para se spressar, trocar eideias i se ourganizar. Ls houmanos criórun cumplexas struturas sociales cumpuostas de muitos grupos coperantes i cuncorrentes, de famílias até naciones. Las anteraçones sociales antre ls houmanos criórun ua bariadade stremamente grande de tradiçones, rituales, normas sociales i éticas, leis i balores, qu'an cunjunto forman la base de la sociadade houmana. La cultura houmana ye marcada pul apreço pula beleza i stética l que, cumbinado cul zeio de spresson, lebou l'inobaçones cumo la arte, la scrita, la literatura i la música.
L Homo sapienes, cumo spece, ten cumo caratelística l zeio d'antender i anfluenciar l'ambiente a la sue buolta, percurando splicar i manipular ls fenómenos naturales atrabeç de la filosofie, artes, ciéncias, mitologie i de la religion. Esta curjidade natural lebou al zambolbimiento de ferramientas i halbelidades abançadas. L ser houmano ye la única spece coincida capaç de criar l fuogo, cozinar sous alimientos, bestir-se, para alhá d'outelizar bárias outras tecnologies. Ls houmanos passan sues halbelidades i coincimientos pa las próssimas geraçones i, antoce, son cunsidrados dependentes de la cultura.
An latin, houmanus ye la forma adjetibal de l nome homo, traduzido cumo Home (para ancluir machos i fémeas).
Por bezes, an Filosofie, ye mantida ua çtinçon antre las noçones de ser houmano (ó Home) i de pessona. L purmeiro refire-se a la spece biológica anquanto que l segundo refire-se a un agente racional (ber, por eisemplo, l'obra de John Locke, Ansaio subre l Antendimiento Houmano II 27, i l'obra de Eimmanuel Kant, Antroduçon a la Metafísica de la Moral). Segundo la perspetiba de John Locke, la noçon de pessona passa a ser la dua coleçon d'açones i ouparaçones mentales. L termo pessona poderá assi ser outelizado para referir animales para para alhá de l Home, para referir seres míticos, ua anteligéncia artificial ó un ser straterrestre. Ua amportante queston an Teologie i na Filosofie de la religion cuncerne an saber se Dius ye ua pessona.
Ne l giral, la palabra pessonas ye outelizada quando se quier referir a un grupo specífico de andibíduos. Inda assi, quando se quier referir a un grupo que ten semelhança étnica, cultural ó de nacionalidade, outeliza-se l termo pobo (eisemplos: pobo índio, pobo falante de pertués).
L macho jubenil desta spece ye chamado rapaç, (ne l Brasil, tamien podendo ser ousado l termo "moço"). A la fémea jubenil dá-se l nome de rapaza, (ne l Brasil, esse termo puode ser cunsidrado peijoratibo, sendo mais usual l termo "moça"). L termo Home, cun enicial maiúscula, ye giralmente outelizado para referir l cunjunto de todos ls sers houmanos (an cuntreste cun home, l macho de la spece), tal cumo l termo houmanidade, raça houmana ó género houmano. L termo houmano ye outelizado cumo sinónimo de ser houmano. Cumo adjetibo, l termo houmano ten seneficáncia neutra, mas poderá ser outelizado para anfatizar ls aspetos positibos de la natureza houmana i ser sinónimo de beneboléncia (an cuntraposiçon cul termo inumano ó desumano).
L studo científico de la eiboluçon houmana angloba l zambolbimiento de l género Homo, mas giralmente ambolbe l studo d'outros hominídeos i homeninaes, tales cumo l Australopithecus. L "home moderno" ye defenido cumo nembro de la spece Homo sapienes, sendo la única subespece subrebibente (Homo sapiens sapiens). L Homo sapienes idaltu i l Homo neanderthalensis, para alhá d'outras subespeces coincidas, fúrun zaparecidos hai miles d'anhos.[4] L homo neanderthalensis, que se tornou zaparecido hai 30 000 anhos, ten sido ocasionalmente classeficado cumo ua subespece classeficada cumo "Homo sapienes neanderthalensis", mas studos genéticos sugíren ua dibergéncia antre las speces Neanderthal i Homo sapienes qu'acunteciu hai cerca de 500 000 anhos.[5] De la mesma forma, ls poucos spécimes de Homo rhodesiensis son tamien classeficados cumo ua subespece de Homo sapienes, ambora esso nun seia amplamente aceito. Ls houmanos anatomicamente modernos ténen sou purmeiro registro fócil na África, hai cerca de 195 000 anhos, i ls studos de biologie molecular dan probas de que l tiempo aprossimado de la dibergéncia ancestral quemun de todas las populaçones houmanas modernas ye de 200 000 anhos atrás.[6][7][8][9][10] L'amplo studo subre la dibersidade genética Africana xefiado pul Dr. Sarah Tishkoff ancuontrou ne l pobo San la maior spresson de dibersidade genética antre las 113 populaçones çtintas de l'amostra, tornando-los un de 14 "grupos ancestrales de la populaçon". La pesquisa tamien localizou l'ourige de las migraçones houmanas modernas ne l sudeste de la África oucidental, acerca de la borda costeira de la Namíbia i de Angola.[11] La raça houmana tenerie colonizado la Eurásia i la Oceania hai 40 000 anhos i las las Américas solo hai cerca de 10 000 anhos.[12] La recente (2003) çcubierta d'outra subespece defrente de l'atual Homo sapiens sapiens, l Homo sapienes idaltu, na África, reforça esta teorie, por repersentar un de ls eilos perdidos ne l coincimiento de la nuossa eiboluçon..[13]
Ls parientes bibos mais próssimos de ls seres houmanos son ls gorilas i ls chimpanzés, mas ls houmanos nun eiboluíran a partir desses macacos: an beç desso, ls seres houmanos modernos cumpartilhan cun esses macacos un ancestral quemun.[14] Ls seres houmanos son probabelmente ls animales mais streitamente relacionados cun dues speces de chimpanzés: l Chimpanzé-quemun i l Bonobo.[14] L sequenciamiento cumpleto de l genoma lebou a la cuncluson de que "depuis de 6,5 [milhones] d'anhos d'eiboluçones çtintas, las defrenças antre chimpanzés i houmanos son dieç bezes maiores de l qu'antre dues pessonas andependientes i dieç bezes menores de l qu'aqueilhas antre ratos i camundongos" . La cuncordáncia antre las sequencias de l DNA houmano i l de l chimpanzé barian antre 95% i 99%.[15][16][17][18] Stima-se que la linhaige houmana dibergiu de la de ls chimpanzés hai cerca de cinco milhones d'anhos atrás i de la de ls gorilas hai cerca d'uito milhones d'anhos. Inda assi, un cránio de hominídeo çcubierto ne l Chade, an 2001, classeficado cumo Sahelanthropus tchadensis, ten cerca de siete milhones d'anhos, l que puode andicar ua dibergéncia mais anterior.[19]
La eiboluçon houmana ye caratelizada por ua série d'amportantes altaraçones morfológicas, de zambolbimiento, fesiológico i cumportamental, que tubírun lugar zde que la separaçon antre l radadeiro ancestral quemun d'houmanos i chimpanzés. La purmeira grande altaraçon morfológica fui l'eiboluçon dua forma d'adataçon de locomoçon arborícola ó semi-arborícola para ua forma de locomoçon bípede,[20] cun todas las sues adataçones decorrientes, tales cumo un zinolho balgo, un índice antermembral baixo (piernas longas an relaçon als braços), i reduçon de la fuorça superior de l cuorpo.
Mais tarde, ls houmanos ancestrales zambolbírun un cérebro mui maior - normalmente de 1.400 cn³ an seres houmanos modernos, mais de dues bezes l tamanho de l cérebro dun chimpanzé ó gorila. L padron de crecimiento pós-natal de l cérebro houmano difire de l d'outros primatas (heiterocronia) i permite longos períodos de daprendizaige social i aquesiçon de la lenguaige ne ls seres houmanos jubenis. Antropólogos físicos argumentan que las defrenças antre la strutura de ls cérebros houmanos i ls de ls outros macacos son inda mais seneficatibas de l que las defrenças de tamanho.
Outras mudanças morfológicas seneficantes fúrun: l'eiboluçon dun poder d'aderéncia i percison;[21] un sistema mastigatório reduzido; la reduçon de l caneiro; i la çcida de la laringe i de l uosso hióide, tornando la fala possible. Ua amportante mudança fesiológica an houmanos fui l'eiboluçon de l stro oculto, ó obulaçon oculta, l que puode tener coincidido cula eiboluçon d'amportantes mudanças cumportamentales, tales cumo la ligaçon an casales. Outra mudança seneficatiba de cumportamiento fui l zambolbimiento de la cultura material, cun oubjetos feitos pul home cada beç mais quemuns i dibersificados al longo de l tiempo. La relaçon antre todas estas mudanças ye inda tema de debate.[22][23]
Las fuorças de la seleçon natural cuntinan a ouperar an populaçones houmanas, cula eibidéncia de que detreminadas regiones de l genoma eisibiran seleçon direcional ne ls radadeiros 15 000 anhos.[24]
Anatomicamente l'home moderno eiboluiu de l Homo sapienes arcaico na África durante l Paleolítico Médio, hai cerca de 200 000 anhos. Até l'ampeço de l Paleolítico Superior, hai cerca de 50 000 AP, l cumportamiento moderno, qu'anclui la lenguaige, la música i outras spressones culturales ounibersales, yá tenien se zambolbido.
L'amplo studo subre la dibersidade genética Africana xefiado pul Dr. Sarah Tishkoff ancuontrou ne l pobo San la maior spresson de dibersidade genética antre las 113 populaçones çtintas de l'amostra, tornando-los un de 14 "grupos ancestrales de la populaçon". La pesquisa tamien localizou l'ourige de las migraçones houmanas modernas ne l sudeste de la África oucidental, acerca de la borda costeira de la Namíbia i de Angola.[11]
Stima-se que la migraçon para fura de la África acunteciu hai cerca de 70 000 anhos AP. Ls seres houmanos modernos, mais tarde çtribuídos por todos ls cuntinentes, sustituindo ls hominídeos anteriores: eilhes habitórun la Eurásia i la Oceania hai 40 000 AP i las Américas hai pul menos 14 500 anhos AP.[25] Eilhes acabórun cul Homo neanderthalensis i cun outras speces çcendentes de l Homo eretus (qu'habitában la Eurásia hai 2 milhones d'anhos), atrabeç de l sou maior sucesso na reproduçon i na cumpetiçon por recursos.[26]
Eibidéncias acumuladas de la arqueogenética zde la década de 1990, dórun fuorte apoio al "Heipótese de l'ourige única", i ten marginalizado l'heipótese de cumpetiçon multirregional, que propunha que ls houmanos modernos eiboluíran, pul menos an parte, d'andependientes de populaçones de hominídeos.[27]
Ls geneticistas Lynn Jorde i Heinry Harpending, de la Ounibersidade de Utah, proponen que la bariaçon ne l DNA houmano ye minuta quando cumparada cula d'outras speces. Eilhes tamien proponen que durante l Pleistoceno Superior, la populaçon houmana fui reduzida a un pequeinho númaro de pares reprodutores - nun maior de 10 000 i, possiblemente, nun menor de 1 000 - resultando nun pol genético residual mui pequeinho. Bárias rezones para esse gargalo heipotético ténen sido postuladas, sendo ua deilhas la teorie de la catástrofe de Toba.[28]
Hai 10 000 anhos, la maiorie de ls seres houmanos bebian cumo caçadores-coletores, an pequeinhos grupos nómades. L'adbento de la agricultura lebou la Reboluçon Neolítica, quando l'acesso la grande cantidade de alimientos lebou a la formaçon d'assentamientos houmanos permanentes, la domesticaçon de ls animales i l'outelizaçon de strumientos metálicos. L'agricultura ancentibou l comércio i la coperaçon, resultando an sociadades cumplexas. Debido a l'amportança desta época pa l surgimiento de las ceblizaçones houmanas, essa era quedou coincida cumo "Era de ls Houmanos".
Hai cerca de 6.000 anhos, ls purmeiros proto-stados zambolbírun-se na Mesopotámia, ne l Saara/Nilo i ne l Bal de l Ando. Fuorças melitares fúrun formadas pa la proteçon de las sociadades i burocracies gobernamentales fúrun criadas para facelitar la admenistraçon de ls stados. Ls stados colaborórun i cuncorrírun antre si an busca de recursos i, an alguns causos, trabórun guerras. Antre 2.000 i 3.000 anhos atrás, alguns stados, cumo la Pérsia, la Índia, la China, l Ampério Romano i la Grécia, zambolbírun-se i spandiran sous domínios atrabeç de la cunquista d'outros pobos. Religiones anfluentes, cumo l judaísmo, ouriginairo de l Ouriente Médio, i l hinduísmo, ua tradiçon relegiosa que se ouriginou ne l Sul de la Ásia, tamien oumentórun d'amportança neste momiento.
Ne l final de la Eidade Média ocorre l surgimiento de eideias i tecnologies rebolucionárias. Na China, ua abançada i ourbanizada sociadade promobiu inobaçones tecnológicas, cumo la ampresson. Durante la "Era de Ouro de l Eislamismo" ocorrírun grandes abanços científicos ne ls ampérios muçulmanos. Na Ouropa, la redescobierta de las daprendizaiges i ambençones de la Era clássica, cumo la amprensa, lebou al Renacimiento ne l seclo XIV. Ne ls 500 anhos seguintes, la sploraçon i l colonialismo deixórun las Américas, la Ásia i la África sob l domínio ouropeu, liebando a a posteriores luitas por andependéncia. La Reboluçon Científica ne l seclo XVII i la Reboluçon Andustrial ne ls seclos XBIII i XIX promobírun amportantes inobaçones ne l setor de ls trasportes (trasporte ferrobiairo i l outomoble), ne l zambolbimiento einergético (carbon i la eiletricidade) i abanços nas formas de gobierno (democracie repersentatiba i l quemunismo).
Cul adbento de la Era de la Anformaçon, ne l final de l seclo XX, ls houmanos modernos passórun a bibir nun mundo que se torna cada beç mais globalizado i anterligado. An 2008, cerca de 1,4 bilhones de seres houmanos stában ligados uns als outros atrabeç de la Anterneta,[29] i 3,3 bilhones pul telemoble.[30]
Ambora l'anterligaçon antre ls seres houmanos tenga stimulado l crecimiento de las ciéncias, de las artes i de la tecnologie, ocorrírun tamien cunfrontos culturais, l zambolbimiento i l'outelizaçon de armas de çtruiçon an massa i l'oumiento de la poluiçon i de la çtruiçon ambiental, que para alhá d'afetáren la própia sociadade houmana, afetórun todas las outras formas bida ne l planeta.
Ls purmeiros assentamientos houmanos éran dependentes de la prossimidade de auga i, dependendo de l stilo de bida daquele grupo, outros recursos naturales, tales cumo tierras arables, pa la prática de la agricultura i criaçon de animales heirbíboros, i persença de populaçones d'animales salbaiges pa la caça. Inda assi, grácias la grande capacidade de ls seres houmanos d'altarar l sou própio habitat atrabeç de métodos cumo la eirrigaçon, l planeijamiento ourbano, la custruçon d'abrigos, l trasportes de suprimientos i pessonas, la fabricaçon de mercadorias, l'agricultura i la pecuária, la prossimidade d'assentamientos houmanos a fuontes de recursos naturales tornou-se znecessária i, an muitos lugares, esse fator yá nun ye ua fuorça motriç ne l crecimiento ó declínio dua populaçon. La maneira pula qual un habitat ye altarado muitas bezes ye fator detreminante na eiboluçon demográfica houmana.
La tecnologie permitiu al home colonizar todos ls cuntinentes i adatar-se la praticamente todos ls climas. Nas radadeiras décadas, ls seres houmanos ténen splorado la Antártida, las perfundezas de ls ouceanos i l spácio sterior, ambora a longo prazo la colonizaçon desses ambientes inda seia ambiable. Cun ua populaçon de mais de seis bilhones d'andibíduos, ls seres houmanos stan antre ls mais numerosos grandes mamíferos de l planeta. La maiorie de ls seres houmanos (61%) bibe na Ásia. L restante bibe nas Américas (14%), na África (14%), na Ouropa (11%) i na Oceania (0,5%).
L'habitaçon houmana an sistemas ecológicos cerrados i an ambientes hostis, cumo la Antártida i l spácio sterior, ye cara, normalmente lemitada ne l que diç respeito al tiempo i restrita l'abanços i spediçones científicas, melitares i andustriales. La bida ne l spácio ten sido mui sporádica, cun nun mais de l que treze pessonas bibendo ne l spácio por beç. Antre 1969 i 1972, dues pessonas de cada beç stubírun na Luna. Zde la cunquista de la Luna, nanhun outro cuorpo celhestre fui bejitado por seres houmanos, ambora tenga habido ua cuntínua persença houmana ne l spácio zde l lançamiento de la purmeira tripulaçon a habitar la Staçon Espacial Anternacional, an 31 d'outubre de 2000. Inda assi, outros cuorpos celhestres fúrun bejitados por oubjetos criados pul ser houmano.
Zde 1800, la populaçon houmana oumentou dun bilhon la mais de seis bilhones d'andibíduos.[31] An 2004, cerca de 2,5 bilhones de l total de 6,3 bilhones de pessonas (39,7%) residian an árias ourbanas, i stima-se qu'esse percentual cuntine a oumentar durante l seclo XXI. An Febreiro de 2008, la Organizaçon de las Naciones Ounidas stimou que metade de la populaçon mundial bibirie an zonas ourbanas até al final daquele anho.[32] Eesisten muitos porblemas pa ls seres houmanos que biben an cidades cumo la poluiçon i la criminalidade,[33] specialmente ne ls centros i bairro de latas de cada cidade. Antre ls benefícios de la bida ourbana ancluen l'oumiento de la alfabetizaçon, acesso a la global al coincimiento houmano i diminuiçon de la suscetibelidade pa l zambolbimiento de la fame.
Ls seres houmanos tubírun un eifeito dramático subre l'ambiente. L'atebidade houmana ten cuntribuído pa la stinçon d'einúmaras speces de seres bibos. Cumo atualmente ls seres houmanos raramente son predados, eilhes ténen sido çcritos cumo superpredadors.[34] Atualmente, atrabeç de la ourbanizaçon i de la poluiçon, ls houmanos son ls percipales respunsables pulas altaraçones climáticas globales.[35] La spece houmana ye tenida cumo la percipal causadora de la stinçon an massa de l Holoceno, ua stinçon an massa, que, se cuntinar al ritmo atual, poderá acabar cun metade de todas las speces al longo de l próssimo seclo.[36][37]
Ls tipos de cuorpo houmano barian sustancialmente. Ambora l tamanho de l cuorpo seia largamente detreminado puls genes, ye tamien seneficatibamente anfluenciado por fatores ambientales, cumo dieta i eisercício. La altura média dun ser houmano adulto ye de cerca de 1,5 a 1,8 metro de altura, ambora barie cunsidrabelmente de lugar para lugar.[38][39] La massa média dun home adulto ye barie antre 76–83 kg i 54–64 kg para mulhieres adultas.[40] L peso tamien puode bariar muito (oubesidade, por eisemplo). Defrentemente de la maiorie de ls outros primatas, ls seres houmanos son totalmente capazes de rializar la locomoçon bípede, deixando ls braços çponibles para manipular oubjetos usando las manos, auxeliados percipalmente por polegars oupositores.
Ambora ls seres houmanos aparenten tener menos pélos an cumparaçon cun outros primatas, cul crecimiento notable de pélos ocorrendo percipalmente ne l topo de la cabeça, axilas i region pubiana, l'home médio ten mais foliclos pilosos an sou cuorpo de l qu'un chimpanzé médio. La percipal defrença ye que ls pélos houmanos son mais cúrtios, mais finos i cun menos pigmentaçon de l que ls pélos de l chimpanzé médio, tornando-los mais defícel de séren bistos.[41]
La tonalidade de la piel houmana i de l pelo ye detreminada pula persença de pigmientos chamados melaninas. Las tonalidades de piel houmana puode bariar de l marron mui scuro até l rosa mui pálido. A quelor de l pelo houmano barie de l branco, al marron, al burmeilho, al amarielho i al negro, a tonalidade mais quemun.[42] Esso depende de la cantidade de melanina (un pigmiento eficaç ne l bloqueio de l sol) na piel i ne l pelo, culas cuncentraçones de melanina diminuindo ne l pelo cul oumiento de l'eidade, liebando al cinza ó, até mesmo, als pelos brancos. La maiorie de ls pesquisadores acradita que l scurecimiento de la piel fui ua adataçon eibolutiba cumo ua forma de proteçon contra la radiaçon solar ultrabioleta. Inda assi, mais recentemente, ten sido alegado que las quelores de piel, son ua adataçon de l'eiquilíbrio de ácido fólico, que ye çtruído pula radiaçon ultrabioleta, i de bitamina D, que requer luç solar para se formar.[43] La pigmentaçon de la piel de l'home cuntemporáneo stá geograficamente stratificada i an giral, se correlaciona cul nible de radiaçon ultrabioleta. La piel houmana tamien ten la capacidade de scurecer (bronzeamiento) an repuosta a la sposiçon a la radiaçon ultrabioleta.[44][45] Ls seres houmanos tenden a ser fesicamente mais fracos de l qu'outros primatas de tamanhos semelhantes, culs moços, cundicionado ls seres houmanos de l sexo masculino la tenéren se mostrado ancapazes de cumbinar cula fuorça de ourangotangos fémeas, que son pul menos trés bezes mais fuortes.[46]
Ls seres houmanos ténen palatos proporcionalmente mais cúrtios i dientes mui menores de l que ls d'outros primatas i son ls únicos primatas culs caneiros mais cúrtios. Ténen carateristicamente dientes chenos, cun falhas de dientes perdidos giralmente fechando-se debrebe an spécimes moços i als poucos perden sous dientes de l siso, tenendo alguas pessonas, cungenitamente, sue auséncia natural.[48]
La fesiologie houmana ye la ciéncia de las funçones macánicas, físicas i bioquímicas de ls seres houmanos, an buona salude, i de l que sous uorgones i células son cumpuostos. L percipal foco de la fesiologie ye al nible de ls uorgones i sistemas. La maiorie de ls aspetos de la fesiologie houmana stan antimamente homólogos correspondente als aspetos de la fesiologie de ls animales i la spurmentaçon animal ten proporcionado grande parte de la base de l coincimiento fesiológico. La anatomie i la fesiologie stan streitamente relacionadas culas árias de studo: anatomie, l'estudo de la forma i fesiologie, l studo de la funçon, stan antrinsecamente binculados i son studados an cunjunto cumo parte dun curriclo médico.
Ls seres houmanos son ua spece eucariótica. Cada célula diplóide ten dous cunjuntos de 23 cromossomos, cada cunjunto recebido dun de ls pais. Hai 22 pares de outossomos i un par de cromossomos sexuales. Pulas stimatibas atuales, ls seres houmanos ténen aprossimadamente 20.000-25.000 genes.[49] Assi cumo outros mamíferos, ls houmanos ténen un sistema XY de detreminaçon de l sexo, de modo que las fémeas ténen cromossomos sexuales XX i ls machos ténen XY. L cromossomo X nun carrega muitos genes ne l cromossomo Y, l que senefica que las malinas recessibas associadas cun genes ligados al X, cumo la heimofelia, afeta mais ls homes de l que las mulhieres.
L ciclo de bida houmano ye semelhante al d'outros mamíferos placentairos. L zigoto debede-se drento de l útero de a mulhier para se tornar un ambrion, que, al longo dun período de trinta i uito sumanas (9 meses) de gestaçon se torna un feto houmano. Passado este anterbalo de tiempo, l feto ye totalmente criado fura de l cuorpo de a mulhier i respira outonomamente cumo un bebé pula purmeira beç. Neste punto, la maiorie de las culturas modernas reconhecen l bebé cumo ua pessona cun dreito a la plena proteçon de la lei, ambora alguas jurisdiçones de defrentes nibles altáren esse padron, reconhecendo ls fetos houmanos anquanto eilhes inda stan ne l útero.
An cumparaçon cun outras speces, l parto houmano ye peligroso. Partos de duraçon de binte i quatro horas ó mais nun son ralos i muitas bezes lieban a la muorte de la mai, de la nino ó d'ambos.[50] Esto ocorre porque, tanto pula circunferéncia de la cabeça fetal relatibamente grande (pa l'habitaçon de l cérebro) quanto pula cabidade pélbica relatibamente pequeinha de la mai (ua caratelística neçaira pa l sucesso de l bipedalismo, por meio de la seleçon natural).[51][52] Las chances dun bun trabalho de parto oumentórun seneficatibamente durante l seclo XX ne ls paíçs mais ricos cul adbento de nuobas tecnologies médicas. An cuntreste, la grabideç i l parto normal permanecen peligrosos nas regiones subdesenbolbidas i an zambolbimiento de l mundo, cun taxas de mortalidade materna aprossimadamente 100 bezes maiores de l que ne ls países zambolbidos.[53]
Ne ls países zambolbidos, ls ninos normalmente pesan de 3 a 4 kg i meden de 50 a 60 cn ne l nacimiento.[54] Inda assi, l baixo peso al nacer ye quemun ne ls países an zambolbimiento i cuntribui pa ls altos nibles de mortalidade anfantil nestas regiones.[55] Andefesos al nacimiento, ls seres houmanos cuntinan a crecer durante alguns anhos, giralmente atingindo la maturidade sexual antre 12 i 15 anhos d'eidade. Mulhieres cuntinan a zambolber fesicamente até cerca de ls 18 anhos, l zambolbimiento masculino cuntina até ls 21 anhos. La bida houmana puode ser debedido an bárias fases: anfáncia, adolescéncia, bida adulta moço, eidade adulta i belheç. La duraçon destas fases, inda assi, ténen bariado an defrentes culturas i períodos. Cumparado cun outros primatas, ls cuorpos de ls seres houmanos zambolben-se straordinariamente rápido durante l'adolescéncia, quando l cuorpo crece 25% ne l tamanho. Chimpanzés, por eisemplo, crecen solo 14%.[56]
Eesisten defrenças seneficatibas an tenermos de sperança de bida al redror de l mundo. L mundo zambolbido ye giralmente ambelhecido, cun ua eidade média an torno de 40 anhos (la mais eilebada ye an Mónaco - 45,1 anhos). Ne l mundo an zambolbimiento ye l'eidade média queda antre 15 i 20 anhos. La sperança de bida al nacer an Hong Kong ye de 84,8 anhos pa a mulhier i 78,9 pa l'home, anquanto na Suazilándia, percipalmente por causa de la SIDA, ye 31,3 anhos para ambos ls sexos.[57] Anquanto un an cada cinco ouropeus ten 60 anhos d'eidade ó mais, solo un an cada binte africane ls ten de 60 anhos d'eidade ó mais.[58] L númaro de centenairos (pessonas cun eidade de 100 anhos ó mais) ne l mundo fui stimado pula Organizaçon de las Naciones Ounidas an 210 000 andibíduos an 2002.[59] Solo ua pessona, Jeanne Calment, ye coincida por tener atingido l'eidade de 122 anhos; eidades mais eilebadas fúrun registradas, mas eilhas nun stan bien fundamentadas. Mundialmente, eisisten 81 homes cun 60 anhos ó mais para cada 100 mulhieres de la mesma faixa etária, i antre ls mais bielhos, hai 53 homes para cada 100 mulhieres.
Home an eidade reprodutiba
Ls seres houmanos son ls únicos que spurmentan la menopausa an algua parte de la bida. Acradita-se que la menopausa surgiu debido a la "heipótese de l'abó", an qu'ocorre l'antresse de la mai an renunciar als riscos de muorte durante outros partos para, an troca, ambestir na biabelidade de ls filhos yá nacidos.[60]
Las questones filosóficas de quando ampeça la muorte son l tema dun longo debate. La cuncéncia de sue própia mortalidade causa medo na maiorie de ls seres houmanos, medo esse çtinto de la cuncéncia dua amenaça eimediata. Cerimónias de sepultamiento son caratelísticas de las sociadades houmanas, muitas bezes acumpanhada na fé de bida passado la muorte.
Por cientos de miles d'anhos l Homo sapienes ampregou (i alguas tribos qu'inda dependen) un método de caçadores-coletores cumo l sou percipal meio d'oubter alimientos, cumbinando i ambolbendo fuontes stacionárias d'alimientos (tales cumo fruitas, cereales, tubérclos i roques, larbas de ansetos i moluscos aquáticos), cula caça d'animales salbaiges, que dében ser caçados i muortos, para séren cunsumidos. Acradita-se que ls seres houmanos ténen outelizado l fuogo para preparar i cozinar alimientos antes de comer zde l momiento de la sue dibergéncia de l Homo eretus.
Ls seres houmanos son oníboros, capazes de cunsumir tanto perdutos begetales cumo perdutos animales. Culas defrentes fuontes d'alimientos çponibles nas regiones d'habitaçon i tamien cun defrentes normas culturales i relegiosas, grupos houmanos adotórun ua gama de dietas, percipalmente a partir de l puramente begetariano pa l carníboro. An alguns causos, restriçones alimentares an lieban a la deficiéncias que puoden acabar an malinas, mas, grupos stabais d'houmanos se adatórun als bários padrones dietéticos, atrabeç specializaçon genética i cumbençones culturales para outelizar fuontes alimentares nutricionalmente eiquelibradas.[61] La dieta houmana ye proeminentemente refletida na cultura houmana i lebou al zambolbimiento de la ciéncia de ls alimientos.
An giral, ls seres houmanos puoden subrebibir por dues a uito sumanas sin alimientos, an funçon de la gordura corporal armazenada. La subrebibéncia sin auga ye giralmente lemitada la trés ó quatro dies. La falta de quemido cuntina a ser un porblema grabe, cun cerca de 300 000 pessonas a morrendo de fame la cada anho.[62] La znutriçon anfantil tamien ye quemun i cuntribui pa l númaro de muortos.[63] Inda assi la çtribuiçon alimentar global nun ye eiquelibrada, la oubesidade atinge alguas populaçones houmanas chegando la proporçones eipidémicas, liebando la cumplicaçones de salude i oumiento de la mortalidade an alguns países zambolbidos i an zambolbimiento. L Centers fur Çease Cuntrol and Prebention (CDC) de ls Stados Ounidos andica que 32% de ls adultos amaricanos cun eidades superiores a 20 anhos son oubesos, anquanto 66,5% son oubesos ó cun subrepeso. L'oubesidade ye causada por cunsumir mais calorias de l que ls gastos de l cuorpo, muitos atribuen l ganho de peso scessibo a ua cumbinaçon de scessos alimentares i eisercícios físicos ansuficientes.
Hai pul menos dieç mil anhos, ls houmanos zambolbírun la agricultura,[64] qu'altarou sustancialmente l tipo d'alimientos que las pessonas comian. Esto lebou a un oumiento de la populaçon, l zambolbimiento de las cidades, i an birtude de l'oumiento de la densidade populacional, la maior propagaçon de malinas anfeciosas. Ls tipos d'alimientos cunsumidos, bien cumo la forma an que son preparados, ten bariado muito, atrabeç de l tiempo, localizaçon i de la cultura.
L cérebro houmano ye l centro de l sistema nerboso central i atua cumo l percipal centro de cuntrole pa l sistema nerboso periférico. L cérebro cuntrola atebidades outonómas ambolutárias, cumo la respiraçon i la digeston, assi cumo atebidades cuncientes, cumo l pensamiento, l pensar i la abstraçon.[65] Estes porcessos cognitibos custituen la minte, i, juntamente cun sues cunsequéncias cumportamentales, son studadas ne l campo de la psicologie.
L cérebro houmano ye cunsidrado l mais "anteligente" i capaç cérebro de la natureza, superando l de qualquiera outra spece coincida. Anquanto muitos animales son capazes de criar struturas outelizando ferramientas simples, percipalmente atrabeç de l anstinto i de l mimetismo, la tecnologie houmana ye mui mais cumplexa i stá custantemente eiboluindo i melhorando al longo de l tiempo. Mesmo las mais antigas struturas i ferramientas criadas puls houmanos son mui mais abançadas de l que qualquiera outra strutura ó ferramienta criada por qualquiera outro animal.[66]
Ambora las halbelidades cognitibas houmanas séian mui mais abançadas de l que las de qualquiera outra spece, la maiorie destas halbelidades puoden ser ouserbadas an sue forma primitiba ne l cumportamiento d'outros seres bibos. La antropologie moderna sustenta la proposiçon de Darwin de que "la defrença antre a minte dun home i la d'animales eiboluídos, grande cumo ye, ye cierta mente ua defrença de grau i nun de tipo".[67]
Ls seres houmanos son solo ua de ls nuobe speces que passan ne l teste de l speilho — que tiesta se un animal reconhece sue reflexon cumo ua eimaige de si mesmo — juntamente cun todos ls grandes macacos (gorilas, chimpanzés, ourangotangos, bonobos), golfinos, alifantes asiáticos, Pega-rabudas i Orcas.[68] La maiorie de las ninos houmanas passan ne l teste de l speilho cun 18 meses d'eidade.[69] Inda assi, l'outelidade deste teste cumo un berdadeiro teste de cuncéncia ten sido cuntestada, i esta puode ser ua queston de grau, an beç dua debison nítida. Macacos fúrun treinados para aplicar las regras de resumo an tarefas.[70]
L cérebro houmano percebe l mundo sterno atrabeç de ls sentidos i cada andibíduo houmano ye mui anfluenciado pulas sues spriéncias, liebando la bisones subjetibas de la eisisténcia i de la passaige de l tiempo. Ls seres houmanos possuen la cuncéncia, la outo-cuncéncia i ua minte, que corresponden aprossimadamente als porcessos mentales de pensamiento. Estes son ditos de tenr culidades tales cumo a outo-cuncéncia, sensibelidade, sapiéncia i la capacidade de perceber la relaçon antre si i l meio ambiente. La medida cumo a minte custrói ó spriéncia l mundo sterior ye un assunto de debate, assi cumo las defeniçones i balidade de muitos de ls tenermos ousados arriba. L filósofo de la ciéncia cognitiba Daniel Dennett, por eisemplo, argumenta que nun eisiste tal cousa cumo un centro narratibo chamado de "minte", mas qu'an beç desso, ye simplesmente un cunjunto d'antradas i salidas sensoriales: defrentes tipos de '"softwares"' paralelos an eisecuçon.[71] L psicólogo B. F. Skinner argumenta que a minte ye ua fiçon de motibos que zbia l'atençon de las causas ambientales de l cumportamiento[72] i l que son quemumente bistos cumo porcessos mentales puoden ser melhor cuncebidos cumo formas de cumportamiento berbal ancoberto.[73][74]
L studo houmano qu'ouserba mais ls aspetos físicos de a minte i de l cérebro i por stenson de l sistema nerboso, entra ne l campo de la neurologie, ls aspetos mais cumportamentales entran ne l campo de la psicologie, i ua ária a las bezes bagamente defenida antre ne l campo de la psiquiatria, que trata malinas mentales i çtúrbios cumportamentales. La psicologie nun se refire necessariamente al cérebro ó al sistema nerboso i puode ser enquadrada ne l praino puramente fenomenológico ó teories de processamiento d'anformaçones de a minte. Cada beç mais, inda assi, un antendimiento de las funçones cerebrales stá sendo ancluído na teorie psicológica i prática, specialmente an árias cumo la anteligéncia artificial, neuropsicologie i neurociéncia cognitiba.
La natureza de l pensamiento ye fundamental pa la psicologie i árias afines. La Psicologie Cognitiba ye l studo de la cogniçon, l cumportamiento de ls porcessos mentales subjacentes. El usa l processamiento d'anformaçon cumo un quadro pa la cumprenson de a minte. Percepçon, daprendizaige, resoluçon de porblemas, mimória, atençon, lenguaige i emoçon son todas árias bien studadas tamien. La psicologie cognitiba ye associada cun ua scuola de pensamiento coincida cumo cognitebismo, cujos adetos defenden un modelo de processamiento d'anformaçon de la funçon mental, anformado pul positebismo i pula psicologie spurmental. Técnicas i modelos de la psicologie cognitiba son amplamente aplicados i forman la base de las teories psicológicas an muitas árias de pesquisa i psicologie aplicada. An grande parte cun foco ne l zambolbimiento de a minte houmana atrabeç de la sperança de bida, la psicologie de l zambolbimiento percura cumprender cumo las pessonas chegan a perceber, antender i agir ne l mundo i cumo estes porcessos mudan cula eidade. Esto puode ancidir ne l zambolbimiento anteletual, cognitibo, neural, social ó moral.
Alguns filósofos debeden la cuncéncia an cuncéncia fenomenal, que ye la própia spriéncia, i cuncéncia d'acesso, que ye la trasformaçon de las cousas an spriéncia.[75] La cuncéncia fenomenal ye l stado de ser cunciente, cumo quando dízen: "Stou cunciente". La cuncéncia d'acesso ye la cuncéncia d'algo an relaçon a cunceitos abstratos, cumo quando alguien diç: "You stou cunciente destas palabras." Bárias formas d'acesso a la cuncéncia ancluien la sensibelizaçon, outo-percepçon, cuncéncia, fluxo de cuncéncia, la fenomenologie de Husserl i la antencionalidade. L cunceito de cuncéncia fenomenal, na stória moderna, segundo alguns, stá antimamente relacionado cul cunceito de qualia. La psicologie social une la sociologie cula psicologie, an sou studo quemun de la natureza i las causas de l'anteraçon social houmana, cun énfase an cumo las pessonas pensan an relaçon uns als outros i cumo eilhas se relacionan antre si. L cumportamiento i ls porcessos mentales, tanto houmanos cumo nó-houmanos, puoden ser çcritos atrabeç de cogniçon animal, etologie, psicologie eibolucionista i de la psicologie cumparatiba. La ecologie houmana ye ua deciplina académica qu'ambestiga cumo ls seres houmanos i las sociadades houmanas anteraige cul ambiente natural i l sou ambiente social houmano.
La motibaçon ye la fuorça motriç por trás de l zeio de todas las açones deliberadas de ls seres houmanos. La motibaçon ye baseada an emoçones, specificamente, na busca de sastifaçon (spriéncias emocionales positibas), i a la prebençon de cunflitos. Positibo i negatibo son defenidos pul stado andebidual de l cérebro, que puode ser anfluenciado por normas sociales: ua pessona puode ser liebada la outo-agresson ó bioléncia, porque sou cérebro stá cundicionado a criar ua repuosta positiba a essas açones. La motibaçon ye amportante porque stá ambolbida ne l zampenho de todas las repuostas daprendidas. Drento de la psicologie, la prebençon de cunflitos i la libido son bistas cumo motibadores primairos. Drento de la eiquenomie, la motibaçon ye muitas bezes bista por basear-se an ancentibos, estes puoden ser d'orde financeira, moral ó coercitiba. Las religiones, an giral, colocan anfluéncias debinas ó demoníacas.
La felicidade, ó l stado de ser feliç, ye ua cundiçon houmana emocional. La defeniçon de felicidade ye un tema filosófico quemun. Alguas pessonas puoden defenir-se cumo a melhor cundiçon qu'un ser houmano puode tener, ua cundiçon de salude física i mental. Outros la definen cumo la libardade de caréncia i angústia, la cuncéncia de la buona orde de las cousas, la garantie dun lugar ne l ouniberso ó na sociadade.
La emoçon ten ua seneficante anfluéncia, podemos dezir que sirbe até mesmo para cuntrolar l cumportamiento houmano, mas storicamente muitas culturas i filósofos, por dibersas rezones ten zamcorajado essa anfluéncia por nun ser checable. Las spriéncias emocionales percebidas cumo agradables, cumo l amor, la admiraçon i la alegrie, cuntrastando cun aqueilhas percebidas cumo zagradables, cumo l rábia, la ambeija ó la tristeza. Hai muitas bezes ua çtinçon antre emoçones refinadas, que son socialmente daprendidas, i emoçones ourientadas subrebibentes, que son pensa-se séren inatas. La sploraçon de las emoçones houmanas cumo apartada d'outros fenómenos neurológicos ye dino de nota, specialmente an culturas adonde l'emoçon ye cunsidrada apartada de l stado fesiológico. An alguas teories culturales médicas, l'emoçon médica ye cunsidrada tan sinónimo de ciertas formas de salude física que nun hai nanhue defrença antre las dues. Ls stóicos acraditában que l'emoçon scessiba ye prejudicial, anquanto alguns porsores Sufi achában que ciertas emoçones stremas poderien render ua perfeiçon cunceitual, l que ye frequentemente traduzido cumo l éxtase.
Ne l pensamiento científico moderno, alguas emoçones refinadas cunsidradas un traço cumplexo neural inato nua bariadade de mamíferos domesticados i nun domesticados. Estas normalmente fúrun zambolbidas an reaçon a macanismos de subrebibéncia superior i anteligentes d'anteraçon antre si i l'ambiente; cumo tal, nun ye an todos ls causos çtinta i apartada de la funçon neural natural cumo fui ua beç assumida l'emoçon refinada. Inda assi, quando seres houmanos biben de forma cebelizada, berificou-se que l'açon zenibida an strema emoçon puode liebar a la desorden social i a la criminalidade.
La sexualidade houmana, para alhá de garantir la reproduçon biológica, ten amportante funçon social: el cria antemidade física, títalos i hierarquias antre ls andibíduos, podendo ser direcionada pa la trascendéncia spritual (d'acuordo cun alguas tradiçones); i cun un sentido heidonista de gozar d'atebidade sexual ambolbendo gratificaçon. L zeio sexual, ó libido, ye sentido cumo un zeio de l cuorpo, muitas bezes acumpanhada de fuortes emoçones cumo l amor, l éxtase i l ciúme. La strema amportança de la sexualidade na spece houmana puode ser bista nua série de caratelísticas físicas, antre eilhas la obulaçon oculta, l'eiboluçon de l scroto i de l pénis na ária sterna de l cuorpo, sugerindo cumpetiçon de l sperma, l'auséncia dun baclo permanente, caratelísticas sexuales secundárias, la formaçon de casales baseado na atraçon sexual cumo ua strutura social quemun i la capacidade sexual de las mulhieres fura de l'obulaçon. Estas adataçones andican que l'amportança de la sexualidade ne l ser houmano ye semelhante cula ancontrado ne l Bonobo i que l cumportamiento sexual houmano cumplexo ten ua longa stória eibolutiba.
Scolhas houmanas an agir subre la sexualidade son normalmente anfluenciadas por normas culturales, que barian de forma mui ampla. Las restriçones son muitas bezes detreminadas por fés relegiosas ó questumes sociales. L pesquisador pioneiro Sigmund Freud acraditaba que ls seres houmanos nacen polimorficamente perbersos, l que senefica que qualquiera númaro d'oubjetos puode ser ua fuonte de prazer. Segundo Freud, ls seres houmanos, an seguida, passan por cinco fases de zambolbimiento psicossexual (i puoden fixar-se an qualquiera fase por causa de traumas dibersos durante l porcesso). Para Alfred Kinsey, outro anfluente pesquisador de l sexo, las pessonas puoden caer an qualquiera lugar al longo dua scala cuntínua de ourientaçon sexual (cun solo pequeinhas minories totalmente heiterossexual ó totalmente homossexual). Studos recentes de la neurologie i de la genética sugíren que las pessonas puoden nacer cun ua predisposiçon para ua detreminada ourientaçon sexual ó outra.[76][77]
Libra sterlina, Dólar amaricano, Ouro, Iene, Rupia, Dólar australiano, Rial, Rublo, Dólar canadiano, Yuan i bárias outras.
PIB (nominal) $36.356.240 milhones USDCultura ye defenida cumo un cunjunto de çtintos materiales, anteletual, emocional, spritual i caratelísticas dun grupo social, ancluindo arte, literatura, sporte, estilos de bida, sistemas de balores, tradiçones, rituales i fés. La ligaçon antre la biologie, l cumportamiento houmano i la cultura houmana ye muitas bezes mui próssima, tornando defícel la clara debison de temas nua ária ó outra, cumo tal, la colocaçon d'alguns assuntos puode ser baseada percipalmente an cumbençon. La cultura ye custituída por balores, normas sociales i artefatos. Ls balores dua cultura definen l que ten de ser amportante ó ético para ua sociadade. Antimamente ligada son normas, las spetatibas de cumo las pessonas dében se cumportar, oubrigadas pula tradiçon. Artefatos, ó la cultura material, son oubjetos deribados a partir de ls balores de la cultura, normas i cumprenson de l mundo.
La capacidade que ls seres houmanos ténen de trasferir cunceitos i eideias atrabeç de la fala i de la scrita ye ancumparable cun qualquiera outra espece coincida. Al cuntrairo de ls sistemas de chamada d'outros primatas que son cerrados, la lenguaige houmana ye mui mais abierta i ganha dibersidade an defrentes situaçones. La lenguaige houmana ten la culidade de çlocamiento, usando palabras que repersentan cousas i acuntecimientos que nun stan atualmente ó localmente ocorrendo, mas an outro lugar ó nun horairo defrente.[48] Desta forma, las redes de dados son amportantes pa l cuntino zambolbimiento de la lenguaige. La faculdade de spresson ye ua caratelística defenidora de la houmanidade, possiblemente anterior la separaçon filogenética de la populaçon moderna. La lenguaige ye fundamental pa la quemunicaçon antre ls seres houmanos, para alhá de ser central pa l senso d'eidantidade qu'une las naciones, culturas i grupos étnicos. L'ambençon de ls sistemas de scrita, pul menos, hai 5 000 anhos permitiu la preserbaçon de la léngua subre ls oubjetos materiales i fui un passo amportante na eiboluçon cultural. La ciéncia de la lenguística çcribe la strutura de la lenguaige i la relaçon antre las lénguas. Hai aprossimadamente 6 000 lénguas defrentes an uso atualmente, ancluindo lénguas de senhales i muitas miles mais que son cunsidradas zaparecidas.
La religion ye giralmente defenida cumo un sistema de fés subre ls códigos de subrenatural, sagrado ó debino, i códigos morales, práticas, balores, anstituiçones i rituales associados a essa fé. L'eiboluçon i la stória de las purmeiras religiones recentemente se tornórun árias de pesquisa científica atiba.[79][80][81] Inda assi, ne l decurso de l sou zambolbimiento, la religion ten tomado dibersas formas que barian d'acuordo cula cultura i la perspetiba andebidual. Alguns de ls percipales questionamientos relegiosos ancluen la bida passado la muorte (giralmente ambolbendo la fé na bida passado la muorte), la ourige de la bida, la natureza de l ouniberso (cosmologie relegiosa) i sou çtino final (scatologie) i l que ye moral ó eimoral. Ua fuonte quemun de repuostas para estas preguntas son las fés an seres debinos trascendentes, cumo diuses ó un Dius único, ambora nin todas las religiones séian teístas - alguas son ateístas ó ambíguas subre l tema, specialmente las religiones ourientales. Spiritualidade, fé ó ambolbimiento an assuntos de la alma ó sprito, son muitas de las defrentes abordaiges que ls seres houmanos tóman na tentatiba de respunder la preguntas fundamentales subre l lugar de l'houmanidade ne l'ouniberso, l sentido de la bida i la forma eideal para bibir ua bida. Ambora esses temas tamien séian abordados pula filosofie i, an cierta medida, pula ciéncia, la spiritualidade ye única na medida an que se cuncentra ne ls cunceitos místicos ó subrenaturales cumo Karma i Dius.
Ambora l nible sato de la religiosidade seia defícel de medir,[82] la maiorie de las pessonas professa algua bariadade de fé relegiosa ó spritual, ambora alguas séian eirreligiosas: que negan ó rejeitan la fé ne l subrenatural ó spritual. Outros seres houmanos nun ténen fés relegiosas i son ateus, céticos científicos, agnósticos ó simplesmente nó-relegiosos. L houmanismo ye ua filosofie que bisa ancluir to l'houmanidade i todas las questones quemuns als seres houmanos i ye giralmente nó-relegiosa. Para alhá desso, ambora la maiorie de las religiones i fés sprituales séian claramente çtintas de la ciéncia, tanto la nible filosófico i metodológico, ls dous nun son giralmente cunsidradas mutuamente sclusibas, bisto que la maiorie de las pessonas ten ua mistura de puntos de bista científico i relegioso. La çtinçon antre filosofie i religion, por outro lado, a las bezes ye menos clara, i ls dous stan ligados an campos cumo la filosofie de la religion i teologie.
La filosofie ye ua deciplina ó campo de studo qu'ambolbe la pesquisa, análeze i zambolbimiento d'eideias, an giral, abstratas ó de fundamental nible. Ye ua deciplina que busca ua cumprenson giral de la rialidade, pensar i balores. Percipales árias de filosofie ancluen lógica, metafísica, eipistemologie, filosofie de a minte i axiologie (qu'anclui ética i stética). La filosofie abrange un amplo leque d'abordaiges i ye ousada para se referir a ua bison de mundo, ua perspetiba subre un assunto, ó para posiçones sustentadas por un detreminado filósofo ó scuola de filosofie.
Obras artísticas ténen eisistido por quaije tanto tiempo quanto l'houmanidade, zde la arte pré-stórica até la arte cuntemporánea. La arte ye un de ls aspetos mais ancomuns de l cumportamiento houmano i ua caratelística chabe de ls seres houmanos d'outras speces.
Cumo ua forma de spresson cultural por seres houmanos, l'arte puode ser defenida pula busca de la dibersidade i de l'uso de narratibas de libertaçon i de sploraçon (esto ye, la stória de l'arte, crítica d'arte i teorie de l'arte) para mediar sous lemites. Esta çtinçon puode ser aplicado a oubjetos ó performances, atuales ó stóricos, i sou prestígio se stende àqueles que fizo, çcubriu, eisibiu, ó a eilhes própios. Ne l'uso moderno de la palabra, l'arte ye giralmente antendida cumo l porcesso ó un resultado de fazer obras de material que, zde la cuncepçon até la criaçon, aderiran al "ampulso criatibo" de ls seres houmanos. L'arte se çtingue d'outras obras, sendo an grande parte, spontaneamente, por necidade, por ounidade biológica, ó por qualquiera perseguiçon andisciplinada de recreaçon.
La música ye un fenómeno natural i antuitibo cun base nas trés struturas ourganizacionales çtintas i anterligadas de ritmo, harmonia i melodie. Oubir música ye talbeç la mais quemun i ounibersal forma d'antretenimiento pa ls seres houmanos, al mesmo tiempo que daprenden i antenden que son deciplinas populares. Hai ua grande bariadade de géneros musicales i músicas étnicas. La literatura, l cuorpo de ls trabalhos de scrita, anclui prosa, poesie i drama, fiçon i nó-fiçon. La literatura anclui géneros cumo l épico, la lenda, l mito, balada i folclore.
Las ferramientas de piedra fúrun ousadas pul proto-houmanos, pul menos, hai 2,5 milhones d'anhos.[83] L uso cuntrolado de l fuogo ampeçou hai cerca de 1,5 milhones d'anhos atrás. Zde anton, ls seres houmanos ténen feito grandes abanços, l zambolbimiento de tecnologie cumplexa para criar ferramientas para ajudar las sues bidas i permitir outros abanços na cultura. Grandes saltos na tecnologie ancluen la çcubierta de la agricultura - que ye coincido cumo Reboluçon Neolítica; i de l'ambençon de máquinas outomáticas na Reboluçon Andustrial. Ne ls tiempos modernos, l'ambençon de la Anterneta permitiu que ls seres houmanos puodan cumpartilhar anformaçones mais rápido de l que nunca. L'uso de la eiletricidade cumo einergie ye bital ne l mundo de l'home moderno.
La arqueologie tenta cuntar la stória de culturas passadas ó perdidas, an parte, pul eisame atento de ls artefatos que porduziran. Ls purmeiros seres houmanos deixáren ferramientas de piedra, cerámica i jóias que son specíficas para defrentes regiones i épocas.
Ls seres houmanos muitas bezes classefican-se an tenermos de raça ó etnia, muitas bezes cun base an defrenças na aparéncia. Las catadories raciales houmanas fúrun baseados an ancestrales i traços besibles, specialmente traços faciales, quelor de la piel i textura de l pelo. La maiorie de las atuales eibidéncias genéticas i arqueológicas suportan ua única ourige única de l'home moderno na África Ouriental.[84] Studos genéticos atuales demunstrórun que ls seres houmanos ne l cuntinente Africano son geneticamente mais dibersos.[85] Inda assi, an cumparaçon culs outros grandes macacos, la sequéncia de genes houmanos ye notabelmente homogénea.[86][87][88][89] La predomináncia de bariaçon genética ocorre drento de grupos raciales, cun solo antre 5 a 15% de bariaçon total ocorrendo antre ls grupos.[90] Assi, l cunceito científico de bariaçon ne l genoma houmano ye an grande parte ancongruente cul cunceito cultural d'etnia ó raça. Ls grupos étnicos son defenidos por caratelísticas lenguísticas, culturales, ancestrales, nacionales ó regionales. A outo-eidantificaçon cun un grupo étnico ye giralmente baseada ne l parentesco i çcendéncia. Raça i etnia stan antre ls percipales fatores de eidantidade social que dórun ourige la bárias formas d'eidantidade política, por eisemplo: l racismo.
Nun eisiste cunsenso científico dua lista de raças houmanas i alguns antropólogos andossan l cunceito de "raça houmana".[91] Por eisemplo, la treminologie de quelor para raça anclui l seguinte nua classeficaçon de las raças houmanas: Negros (por eisemplo, África susaariana), Burmeilhos (por eisemplo, ls natibos amaricanos), Amarielhos (por eisemplo ls leste asiáticos) i Brancos (ouropeus, por eisemplo).
La sociadade ye l sistema d'ourganizaçones i anstituiçones resultantes de l'anteraçon antre ls seres houmanos. Un stado ye ua quemunidade política ourganizada acupando un território defenido, cun un gobierno ourganizado i tenndo soberanie anterna i sterna. L reconhecimiento de l pedido d'andependéncia d'outro d'outros stados, permitindo-le antrar an acuordos anternacionales, muitas bezes ye amportante pa l stablecimiento deste Stado. L "estado" tamien puode ser defenido an tenermos de cundiçones anternas, specificamente, cumo cuncebido por Max Weber, "l Stado ye ua quemunidade houmana que (cun sucesso) rebindica l monopólio de l'uso "legítimo" de la fuorça física drento dun detreminado território."[92]
L gobierno puode ser defenido cumo ls meios políticos de criar i aplicar las leis, normalmente atrabeç dua hierarquia burocrática. La política ye l porcesso pul qual las decisones son tomadas drento de ls grupos. Ambora l termo seia giralmente aplicado a un cumportamiento drento de ls gobiernos, la política tamien ye ouserbada an todas las anteraçones de ls grupos houmanos, ancluindo las anstituiçones ampresariales, académicas i relegiosas. Eesisten muitos sistemas políticos defrentes, assi cumo defrentes maneiras de cumprendé-los i, muitas defeniçones se subreponen. La forma mais quemun ne l mundo to de gobierno ye ua república, inda assi outros eisemplos ancluen la monarquia, l stado quemunista, ditadura melitar i la teocracie. Todas estas questones ténen ua relaçon direta cula eiquenomie.
La guerra ye un stado de cunflito generalizado antre ls stados ó antre outros grandes grupos de seres houmanos, que se carateriza pul uso de la bioléncia letal antre cumbatentes i/ó contra cebiles. Stima-se que durante l seclo XX antre 167 i 188 milhones de pessonas morrírun cumo resultado de la guerra.[93] Ua percepçon quemun de guerra ye ua série de campanhas melitares antre pul menos dous lados oupostos ambolbendo ua çputa subre la soberanie, território, recursos, religion i outras questones. Ua guerra antre ls eilemientos anternos dun único Stado ye ua guerra cebil.
Houbo ua grande bariadade de eiboluçon rápida de táticas an to la stória de la guerra, que ban zde la guerra cumbencional a la guerra assimétrica a la guerra total i guerra nun cumbencional. Las técnicas ancluen l cumbate cuorpo a cuorpo, l'uso de armas de longo alcance i de limpeza étnica. L'anteligéncia melitar ten muitas bezes zampenhado un papel chabe para detreminar la bitória ó la derrota. La propaganda, que muitas bezes anclui anformaçon, oupenion tendenciosa i zeinformaçon, zampenha un papel fundamental na manutençon de l'ounidade drento dun grupo an cunflito i/ó sembrando la çcórdie antre ls adbersairos. Na guerra moderna, ls suldados i beiclos blindados de cumbate son outelizados para cuntrolar la tierra, nabios de guerra ne l mar i ls abiones ne l cielo. Estes campos ténen tamien subrepostos nas formas de fuzileiros, pára-quedistas, abiones melitares i mísseis de tierra-aire, antre outros. Satélites na órbita terrestre baixa fazirun de l spácio un fator de guerra, bien cumo, ambora nanhue guerra rial ye atualmente coincida a ser rializada ne l spácio.
L comércio ye l'antercámbio boluntairo de mercadorias i serbícios i ye ua forma de eiquenomie. Un macanismo que permite que l comércio funcione ye chamado de mercado. La forma ouriginal de comércio era l scambo, la troca direta de benes i serbícios. Ls comerciantes modernos, an beç desso, giralmente negocian atrabeç dun meio de troca, tal cumo l denheiro. Cumo resultado, la cumpra puode ser apartada de la benda, ó lucro. L'ambençon de l denheiro (crédito i mais tarde, l papel-moeda i denheiro nó-físico) simplificou i promobiu l comércio. Debido a la specializaçon i debison de l trabalho, la maiorie de las pessonas se cuncentrou nun pequeinho aspeto de la porduçon ó de serbícios, trocando sou trabalho por perdutos. L comércio eisiste antre las regiones, pus las defrentes regiones ténen ua bantaige absoluta ó cumparatiba na porduçon d'alguas commodities negociables, ó porque l tamanho de regiones defrentes permite que ls benefícios de la porduçon an massa.
L'eiquenomie ye ua ciéncia social que studa la porduçon, çtribuiçon, comércio i cunsumo de benes i serbícios. L'eiquenomie centra-se an bariables mensurables, i ye debedida an dous galhos percipales: microeconomie, que trata de ls agentes andebiduales, tales cumo famílias i ampresas, i la macroeconomie, que cunsidra l'eiquenomie cumo un to, causo an que cunsidra l'ouferta agregada i demanda de denheiro, de capital i commodities. Aspetos que recíben atençon special na eiquenomie ye l'alocaçon de recursos, porduçon, çtribuiçon, comércio i cuncorréncia. La lógica eiquenómica ye cada beç mais aplicada la qualquiera porblema qu'ambolbe la scolha sob scasseç ó la detreminaçon de l balor eiquenómico. L'eiquenomie ourtodoxa se cuncentra an cumo ls précios refleten la ouferta i la percura, i usa eiquaçones para preber las cunsequéncias de las decisones.
la. ^ Sinónimos registrados pa la spece Homo sapienes, sendo que ls nomes de Bory de St. Bincent refíren- se a bariadades geográficas de ls houmanos modernos: aethiopicus Bory de St. Bincent, 1825; americanus Bory de St. Bincent, 1825; arabicus Bory de St. Bincent, 1825; aurignacensis Klaatsch & Hauser, 1910; australasicus Bory de St. Bincent, 1825; cafer Bory de St. Bincent, 1825; capensis Bron, 1917; columbicus Bory de St. Bincent, 1825; cro-magnonensis Griegory, 1921; drennani Kleinschmidt, 1931; eurafricanus (Sergi, 1911); grimaldiensis Griegory, 1921; grimaldii Lapouge, 1906; hottentotus Bory de St. Bincent, 1825; hyperboreus Bory de St. Bincent, 1825; andicus Bory de St. Bincent, 1825; japeticus Bory de St. Bincent, 1825; melaninus Bory de St. Bincent, 1825; monstrosus Linnaeus, 1758; netunianus Bory de St. Bincent, 1825; palestinus McCown & Kleith, 1932; patagonus Bory de St. Bincent, 1825; priscus Lapouge, 1899; proto-aethiopicus Giuffrida-Ruggeri, 1915; scythicus Bory de St. Bincent, 1825; senicus Bory de St. Bincent, 1825; spalaeus Lapouge, 1899; troglodytes Linnaeus, 1758 [nomen oublitun]; wadjakensis Dubois, 1921.[94]
|títalo=
(ajuda) |títalo=
(ajuda) |url=
(ajuda) |url=
(ajuda) |mes=
(ajuda) |data=
(ajuda) |url=
(ajuda). Nature (6894): 145–51. 2002. PMID 12110880. doi:10.1038/nature00879 |url=
(ajuda). The New York Eiquipas. Cunsultado an 10 de júlio de 2008 La refréncia ten parámetros obsoletos |acessdate=
(ajuda); Parâmetro desconhecido |acess_date=
ignorado (ajuda) |mes=
(ajuda) |url=
(ajuda). Cunsultado an 8 de agosto de 2008 |url=
(ajuda). Cunsultado an 30 de maio de 2007 |mes=
(ajuda) |url=
(ajuda) |url=
(ajuda). Cunsultado an 22 de dezembre de 2009 |url=
(ajuda). Cunsultado an 20 de dezembre de 2009 |url=
(ajuda) |mes=
(ajuda) |mes=
(ajuda) |mes=
(ajuda) |mes=
(ajuda) |mes=
(ajuda) |mes=
(ajuda) |mes=
(ajuda) Al Om (Homo sapiens) al è an mamifero euterio, an primate bibede, che al fa parte de la fameja de i ominidi, al conprende diverse sotspecie estinte e sete diferenti grupi viventi. Al è fursi al unico primate co 'l pel curt, adatà a la vita a 'l suolo, onivoro, co 'n conportament in prenžipio de cažador e racoglitor. dess al viu a pressapoch dapartut.
la specie Homo sapiens la à diverse sotspecie, anca se ghe n'è ancora qualche dubio su 'l fato che no le pode esser inveže specie ben distinte, anca parchè tante de queste le è fossili:
Al Om (Homo sapiens) al è an mamifero euterio, an primate bibede, che al fa parte de la fameja de i ominidi, al conprende diverse sotspecie estinte e sete diferenti grupi viventi. Al è fursi al unico primate co 'l pel curt, adatà a la vita a 'l suolo, onivoro, co 'n conportament in prenžipio de cažador e racoglitor. dess al viu a pressapoch dapartut.
la specie Homo sapiens la à diverse sotspecie, anca se ghe n'è ancora qualche dubio su 'l fato che no le pode esser inveže specie ben distinte, anca parchè tante de queste le è fossili:
Homo sapiens idaltu Homo sapiens sapiens Homo sapiens heidelbergensis = Homo heidelbergensis Homo sapiens neanderthalensis = Homo neanderthalensisUn houmano, ser houmano, pessona, giente ó home ye un animal nembro de la spece de primata bípede Homo sapienes, pertencente al género Homo, família Homenidae (taxonomicamente Homo sapienes - latin: "home sábio"). Ls nembros dessa spece ténen un cérebro altamente zambolbido, cun einúmaras capacidades cumo l pensar abstrato, la lenguaige, la antrospeçon i la resoluçon de porblemas. Esta capacidade mental, associada a un cuorpo ereto possibelitórun l'uso de ls braços para manipular oubjetos, fator que permitiu als houmanos la criaçon i l'outelizaçon de ferramientas para altarar l ambiente la sue buolta mais de l que qualquiera outra spece de ser bibo.
Eibidéncias de DNA mitocondrial andican que l'home moderno tubo ourige na África ouriental hai cerca de 200 000 anhos. Atualmente ls seres houmanos stan çtribuídos an to la Tierra, percipalmente ne ls cuntinentes i ilhas de l planeta. Inda assi, outros grupos d'andibíduos stan boando an beiclos particulares na atmosfera, outros biajando al longo de ls ouceanos i até mesmo un pequeinho númaro d'andibíduos que biben na órbita terrestre baixa. La populaçon houmana na Tierra, an abril de 2010, era superior a 6,8 bilhones d'andibíduos. Zde l surgimiento de la ceblizaçon, ls houmanos son ua forma dominante de bida biológica, an tenermos de çtribuiçon spacial i eifeitos subre la biosfera de l planeta.
Cumo la maiorie de ls primatas superiores, ls seres houmanos son sociales por natureza, sendo particularmente hábeis an outelizar sistemas de quemunicaçon, percipalmente berbal, gestual i scrita para se spressar, trocar eideias i se ourganizar. Ls houmanos criórun cumplexas struturas sociales cumpuostas de muitos grupos coperantes i cuncorrentes, de famílias até naciones. Las anteraçones sociales antre ls houmanos criórun ua bariadade stremamente grande de tradiçones, rituales, normas sociales i éticas, leis i balores, qu'an cunjunto forman la base de la sociadade houmana. La cultura houmana ye marcada pul apreço pula beleza i stética l que, cumbinado cul zeio de spresson, lebou l'inobaçones cumo la arte, la scrita, la literatura i la música.
L Homo sapienes, cumo spece, ten cumo caratelística l zeio d'antender i anfluenciar l'ambiente a la sue buolta, percurando splicar i manipular ls fenómenos naturales atrabeç de la filosofie, artes, ciéncias, mitologie i de la religion. Esta curjidade natural lebou al zambolbimiento de ferramientas i halbelidades abançadas. L ser houmano ye la única spece coincida capaç de criar l fuogo, cozinar sous alimientos, bestir-se, para alhá d'outelizar bárias outras tecnologies. Ls houmanos passan sues halbelidades i coincimientos pa las próssimas geraçones i, antoce, son cunsidrados dependentes de la cultura.
Humans (Homo sapiens) are the most common and widespread species of primate. A great ape characterized by their bipedalism and high intelligence, humans' large brain and resulting cognitive skills have allowed them to thrive in a variety of environments and develop complex societies and civilizations. Humans are highly social and tend to live in complex social structures composed of many cooperating and competing groups, from families and kinship networks to political states. As such, social interactions between humans have established a wide variety of values, social norms, languages, and rituals, each of which bolsters human society. The desire to understand and influence phenomena has motivated humanity's development of science, technology, philosophy, mythology, religion, and other conceptual frameworks.
Although some scientists equate the term "humans" with all members of the genus Homo, in common usage it generally refers to Homo sapiens, the only extant member. Anatomically modern humans emerged around 300,000 years ago in Africa, evolving from Homo heidelbergensis or a similar species and migrating out of Africa, gradually replacing or interbreeding with local populations of archaic humans. For most of history, humans were nomadic hunter-gatherers. Humans began exhibiting behavioral modernity about 160,000–60,000 years ago. The Neolithic Revolution, which began in Southwest Asia around 13,000 years ago (and separately in a few other places), saw the emergence of agriculture and permanent human settlement. As populations became larger and denser, forms of governance developed within and between communities, and a large number of civilizations have risen and fallen. Humans have continued to expand, with a global population of over 8 billion as of 2023.
Genes and the environment influence human biological variation in visible characteristics, physiology, disease susceptibility, mental abilities, body size, and life span. Though humans vary in many traits (such as genetic predispositions and physical features), any two humans are at least 99% genetically similar. Humans are sexually dimorphic: generally, males have greater body strength and females have a higher body fat percentage. At puberty, humans develop secondary sexual characteristics. Females are capable of pregnancy, usually between puberty, at around 12 years old, and menopause, around the age of 50.
Humans are omnivorous, capable of consuming a wide variety of plant and animal material, and have used fire and other forms of heat to prepare and cook food since the time of Homo erectus. Humans can survive for up to eight weeks without food and three or four days without water. Humans are generally diurnal, sleeping on average seven to nine hours per day. Childbirth is dangerous, with a high risk of complications and death. Often, both the mother and the father provide care for their children, who are helpless at birth.
Humans have a large, highly developed, and complex prefrontal cortex, the region of the brain associated with higher cognition. Humans are highly intelligent, capable of episodic memory, have flexible facial expressions, self-awareness, and a theory of mind. The human mind is capable of introspection, private thought, imagination, volition, and forming views on existence. This has allowed great technological advancements and complex tool development to be possible through complex reasoning and the transmission of knowledge to subsequent generations. Language, art, and trade are defining characteristics of humans. Long-distance trade routes might have led to cultural explosions and resource distribution that gave humans an advantage over other similar species.
All modern humans are classified into the species Homo sapiens, coined by Carl Linnaeus in his 1735 work Systema Naturae.[2] The generic name "Homo" is a learned 18th-century derivation from Latin homō, which refers to humans of either sex.[3][4] The word human can refer to all members of the Homo genus,[5] although in common usage it generally just refers to Homo sapiens, the only extant species.[6] The name "Homo sapiens" means 'wise man' or 'knowledgeable man'.[7] There is disagreement if certain extinct members of the genus, namely Neanderthals, should be included as a separate species of humans or as a subspecies of H. sapiens.[5]
Human is a loanword of Middle English from Old French humain, ultimately from Latin hūmānus, the adjectival form of homō ('man' – in the sense of humankind).[8] The native English term man can refer to the species generally (a synonym for humanity) as well as to human males. It may also refer to individuals of either sex, though this form is less common in contemporary English.[9]
Despite the fact that the word animal is colloquially used as an antonym for human,[10] and contrary to a common biological misconception, humans are animals.[11] The word person is often used interchangeably with human, but philosophical debate exists as to whether personhood applies to all humans or all sentient beings, and further if one can lose personhood (such as by going into a persistent vegetative state).[12]
Humans are apes (superfamily Hominoidea).[13] The lineage of apes that eventually gave rise to humans first split from gibbons (family Hylobatidae) and orangutans (genus Pongo), then gorillas (genus Gorilla), and finally, chimpanzees and bonobos (genus Pan). The last split, between the human and chimpanzee–bonobo lineages, took place around 8–4 million years ago, in the late Miocene epoch.[14][15] During this split, chromosome 2 was formed from the joining of two other chromosomes, leaving humans with only 23 pairs of chromosomes, compared to 24 for the other apes.[16] Following their split with chimpanzees and bonobos, the hominins diversified into many species and at least two distinct genera. All but one of these lineages – representing the genus Homo and its sole extant species Homo sapiens – are now extinct.[17]
Hominoidea (hominoids, apes)Hylobatidae (gibbons)
Hominidae (hominids, great apes) Ponginae Pongo (orangutans) Homininae (hominines) Gorillini Gorilla (gorillas) Hominini (hominins) Panina Pan (chimpanzees) Hominina (homininans)Homo sapiens (humans)
The genus Homo evolved from Australopithecus.[18][19] Though fossils from the transition are scarce, the earliest members of Homo share several key traits with Australopithecus.[20][21] The earliest record of Homo is the 2.8 million-year-old specimen LD 350-1 from Ethiopia, and the earliest named species are Homo habilis and Homo rudolfensis which evolved by 2.3 million years ago.[21] H. erectus (the African variant is sometimes called H. ergaster) evolved 2 million years ago and was the first archaic human species to leave Africa and disperse across Eurasia.[22] H. erectus also was the first to evolve a characteristically human body plan. Homo sapiens emerged in Africa around 300,000 years ago from a species commonly designated as either H. heidelbergensis or H. rhodesiensis, the descendants of H. erectus that remained in Africa.[23] H. sapiens migrated out of the continent, gradually replacing or interbreeding with local populations of archaic humans.[24][25][26] Humans began exhibiting behavioral modernity about 160,000–70,000 years ago,[27] and possibly earlier.[28]
The "out of Africa" migration took place in at least two waves, the first around 130,000 to 100,000 years ago, the second (Southern Dispersal) around 70,000 to 50,000 years ago.[29][30] H. sapiens proceeded to colonize all the continents and larger islands, arriving in Eurasia 125,000 years ago,[31][32] Australia around 65,000 years ago,[33] the Americas around 15,000 years ago, and remote islands such as Hawaii, Easter Island, Madagascar, and New Zealand between the years 300 and 1280 CE.[34][35]
Human evolution was not a simple linear or branched progression but involved interbreeding between related species.[36][37][38] Genomic research has shown that hybridization between substantially diverged lineages was common in human evolution.[39] DNA evidence suggests that several genes of Neanderthal origin are present among all non sub-Saharan African populations, and Neanderthals and other hominins, such as Denisovans, may have contributed up to 6% of their genome to present-day non sub-Saharan African humans.[36][40][41]
Human evolution is characterized by a number of morphological, developmental, physiological, and behavioral changes that have taken place since the split between the last common ancestor of humans and chimpanzees. The most significant of these adaptations are obligate bipedalism, increased brain size and decreased sexual dimorphism (neoteny). The relationship between all these changes is the subject of ongoing debate.[42]
Until about 12,000 years ago, all humans lived as hunter-gatherers.[43][44] The Neolithic Revolution (the invention of agriculture) first took place in Southwest Asia and spread through large parts of the Old World over the following millennia.[45] It also occurred independently in Mesoamerica (about 6,000 years ago),[46] China,[47][48] Papua New Guinea,[49] and the Sahel and West Savanna regions of Africa.[50][51][52] Access to food surplus led to the formation of permanent human settlements, the domestication of animals and the use of metal tools for the first time in history. Agriculture and sedentary lifestyle led to the emergence of early civilizations.[53][54][55]
An urban revolution took place in the 4th millennium BCE with the development of city-states, particularly Sumerian cities located in Mesopotamia.[56] It was in these cities that the earliest known form of writing, cuneiform script, appeared around 3000 BCE.[57] Other major civilizations to develop around this time were Ancient Egypt and the Indus Valley Civilisation.[58] They eventually traded with each other and invented technology such as wheels, plows and sails.[59][60][61][62] Astronomy and mathematics were also developed and the Great Pyramid of Giza was built.[63][64][65] There is evidence of a severe drought lasting about a hundred years that may have caused the decline of these civilizations,[66] with new ones appearing in the aftermath. Babylonians came to dominate Mesopotamia while others,[67] such as the Poverty Point culture, Minoans and the Shang dynasty, rose to prominence in new areas.[68][69][70] The Late Bronze Age collapse around 1200 BCE resulted in the disappearance of a number of civilizations and the beginning of the Greek Dark Ages.[71][72] During this period iron started replacing bronze, leading to the Iron Age.[73]
In the 5th century BCE, history started being recorded as a discipline, which provided a much clearer picture of life at the time.[74] Between the 8th and 6th century BCE, Europe entered the classical antiquity age, a period when ancient Greece and ancient Rome flourished.[75][76] Around this time other civilizations also came to prominence. The Maya civilization started to build cities and create complex calendars.[77][78] In Africa, the Kingdom of Aksum overtook the declining Kingdom of Kush and facilitated trade between India and the Mediterranean.[79] In West Asia, the Achaemenid Empire's system of centralized governance became the precursor to many later empires,[80] while the Gupta Empire in India and the Han dynasty in China have been described as golden ages in their respective regions.[81][82]
Following the fall of the Western Roman Empire in 476, Europe entered the Middle Ages.[83] During this period, Christianity and the Church would provide centralized authority and education.[84] In the Middle East, Islam became the prominent religion and expanded into North Africa. It led to an Islamic Golden Age, inspiring achievements in architecture, the revival of old advances in science and technology, and the formation of a distinct way of life.[85][86] The Christian and Islamic worlds would eventually clash, with the Kingdom of England, the Kingdom of France and the Holy Roman Empire declaring a series of holy wars to regain control of the Holy Land from Muslims.[87] In the Americas, complex Mississippian societies would arise starting around 800 CE,[88] while further south, the Aztecs and Incas would become the dominant powers.[89] The Mongol Empire would conquer much of Eurasia in the 13th and 14th centuries.[90] Over this same time period, the Mali Empire in Africa grew to be the largest empire on the continent, stretching from Senegambia to Ivory Coast.[91] Oceania would see the rise of the Tuʻi Tonga Empire which expanded across many islands in the South Pacific.[92]
The early modern period in Europe and the Near East (c. 1450–1800) began with the final defeat of the Byzantine Empire, and the rise of the Ottoman Empire.[93] Meanwhile, Japan entered the Edo period,[94] the Qing dynasty rose in China[95] and the Mughal Empire ruled much of India.[96] Europe underwent the Renaissance, starting in the 15th century,[97] and the Age of Discovery began with the exploring and colonizing of new regions.[98] This includes the British Empire expanding to become the world's largest empire[99] and the colonization of the Americas.[100] This expansion led to the Atlantic slave trade[101] and the genocide of Native American peoples.[102] This period also marked the Scientific Revolution, with great advances in mathematics, mechanics, astronomy and physiology.[103]
The late modern period (1800–present) saw the Technological and Industrial Revolution bring such discoveries as imaging technology, major innovations in transport and energy development.[104] The United States of America underwent great change, going from a small group of colonies to one of the global superpowers.[105] The Napoleonic Wars raged through Europe in the early 1800s,[106] Spain lost most of its colonies in the New World,[107] while Europeans continued expansion into Africa – where European control went from 10% to almost 90% in less than 50 years[108] – and Oceania.[109] A tenuous balance of power among European nations collapsed in 1914 with the outbreak of the First World War, one of the deadliest conflicts in history.[110] In the 1930s, a worldwide economic crisis led to the rise of authoritarian regimes and a Second World War, involving almost all of the world's countries.[111] Following its conclusion in 1945, the Cold War between the USSR and the United States saw a struggle for global influence, including a nuclear arms race and a space race.[112][113] The current Information Age sees the world becoming increasingly globalized and interconnected.[114]
Early human settlements were dependent on proximity to water and – depending on the lifestyle – other natural resources used for subsistence, such as populations of animal prey for hunting and arable land for growing crops and grazing livestock.[118] Modern humans, however, have a great capacity for altering their habitats by means of technology, irrigation, urban planning, construction, deforestation and desertification.[119] Human settlements continue to be vulnerable to natural disasters, especially those placed in hazardous locations and with low quality of construction.[120] Grouping and deliberate habitat alteration is often done with the goals of providing protection, accumulating comforts or material wealth, expanding the available food, improving aesthetics, increasing knowledge or enhancing the exchange of resources.[121]
Humans are one of the most adaptable species, despite having a low or narrow tolerance for many of the earth's extreme environments.[122] Through advanced tools, humans have been able to extend their tolerance to a wide variety of temperatures, humidity, and altitudes.[122] As a result, humans are a cosmopolitan species found in almost all regions of the world, including tropical rainforest, arid desert, extremely cold arctic regions, and heavily polluted cities; in comparison, most other species are confined to a few geographical areas by their limited adaptability.[123] The human population is not, however, uniformly distributed on the Earth's surface, because the population density varies from one region to another, and large stretches of surface are almost completely uninhabited, like Antarctica and vast swathes of the ocean.[122][124] Most humans (61%) live in Asia; the remainder live in the Americas (14%), Africa (14%), Europe (11%), and Oceania (0.5%).[125]
Within the last century, humans have explored challenging environments such as Antarctica, the deep sea, and outer space.[126] Human habitation within these hostile environments is restrictive and expensive, typically limited in duration, and restricted to scientific, military, or industrial expeditions.[126] Humans have briefly visited the Moon and made their presence felt on other celestial bodies through human-made robotic spacecraft.[127][128][129] Since the early 20th century, there has been continuous human presence in Antarctica through research stations and, since 2000, in space through habitation on the International Space Station.[130]
Estimates of the population at the time agriculture emerged in around 10,000 BC have ranged between 1 million and 15 million.[132][133] Around 50–60 million people lived in the combined eastern and western Roman Empire in the 4th century AD.[134] Bubonic plagues, first recorded in the 6th century AD, reduced the population by 50%, with the Black Death killing 75–200 million people in Eurasia and North Africa alone.[135] Human population is believed to have reached one billion in 1800. It has since then increased exponentially, reaching two billion in 1930 and three billion in 1960, four in 1975, five in 1987 and six billion in 1999.[136] It passed seven billion in 2011[137] and passed eight billion in November 2022.[138] It took over two million years of human prehistory and history for the human population to reach one billion and only 207 years more to grow to 7 billion.[139] The combined biomass of the carbon of all the humans on Earth in 2018 was estimated at 60 million tons, about 10 times larger than that of all non-domesticated mammals.[131]
In 2018, 4.2 billion humans (55%) lived in urban areas, up from 751 million in 1950.[140] The most urbanized regions are Northern America (82%), Latin America (81%), Europe (74%) and Oceania (68%), with Africa and Asia having nearly 90% of the world's 3.4 billion rural population.[140] Problems for humans living in cities include various forms of pollution and crime,[141] especially in inner city and suburban slums. Humans have had a dramatic effect on the environment. They are apex predators, being rarely preyed upon by other species.[142] Human population growth, industrialization, land development, overconsumption and combustion of fossil fuels have led to environmental destruction and pollution that significantly contributes to the ongoing mass extinction of other forms of life.[143][144]
Most aspects of human physiology are closely homologous to corresponding aspects of animal physiology. The human body consists of the legs, the torso, the arms, the neck, and the head. An adult human body consists of about 100 trillion (1014) cells. The most commonly defined body systems in humans are the nervous, the cardiovascular, the digestive, the endocrine, the immune, the integumentary, the lymphatic, the musculoskeletal, the reproductive, the respiratory, and the urinary system.[145][146] The dental formula of humans is: 2.1.2.32.1.2.3. Humans have proportionately shorter palates and much smaller teeth than other primates. They are the only primates to have short, relatively flush canine teeth. Humans have characteristically crowded teeth, with gaps from lost teeth usually closing up quickly in young individuals. Humans are gradually losing their third molars, with some individuals having them congenitally absent.[147]
Humans share with chimpanzees a vestigial tail, appendix, flexible shoulder joints, grasping fingers and opposable thumbs.[148] Apart from bipedalism and brain size, humans differ from chimpanzees mostly in smelling, hearing and digesting proteins.[149] While humans have a density of hair follicles comparable to other apes, it is predominantly vellus hair, most of which is so short and wispy as to be practically invisible.[150][151] Humans have about 2 million sweat glands spread over their entire bodies, many more than chimpanzees, whose sweat glands are scarce and are mainly located on the palm of the hand and on the soles of the feet.[152]
It is estimated that the worldwide average height for an adult human male is about 171 cm (5 ft 7 in), while the worldwide average height for adult human females is about 159 cm (5 ft 3 in).[153] Shrinkage of stature may begin in middle age in some individuals but tends to be typical in the extremely aged.[154] Throughout history, human populations have universally become taller, probably as a consequence of better nutrition, healthcare, and living conditions.[155] The average mass of an adult human is 59 kg (130 lb) for females and 77 kg (170 lb) for males.[156][157] Like many other conditions, body weight and body type are influenced by both genetic susceptibility and environment and varies greatly among individuals.[158][159]
Humans have a far faster and more accurate throw than other animals.[160] Humans are also among the best long-distance runners in the animal kingdom, but slower over short distances.[161][149] Humans' thinner body hair and more productive sweat glands help avoid heat exhaustion while running for long distances.[162]
Like most animals, humans are a diploid and eukaryotic species. Each somatic cell has two sets of 23 chromosomes, each set received from one parent; gametes have only one set of chromosomes, which is a mixture of the two parental sets. Among the 23 pairs of chromosomes, there are 22 pairs of autosomes and one pair of sex chromosomes. Like other mammals, humans have an XY sex-determination system, so that females have the sex chromosomes XX and males have XY.[163] Genes and environment influence human biological variation in visible characteristics, physiology, disease susceptibility and mental abilities. The exact influence of genes and environment on certain traits is not well understood.[164][165]
While no humans – not even monozygotic twins – are genetically identical,[166] two humans on average will have a genetic similarity of 99.5%-99.9%.[167][168] This makes them more homogeneous than other great apes, including chimpanzees.[169][170] This small variation in human DNA compared to many other species suggests a population bottleneck during the Late Pleistocene (around 100,000 years ago), in which the human population was reduced to a small number of breeding pairs.[171][172] The forces of natural selection have continued to operate on human populations, with evidence that certain regions of the genome display directional selection in the past 15,000 years.[173]
The human genome was first sequenced in 2001[174] and by 2020 hundreds of thousands of genomes had been sequenced.[175] In 2012 the International HapMap Project had compared the genomes of 1,184 individuals from 11 populations and identified 1.6 million single nucleotide polymorphisms.[176] African populations harbor the highest number of private genetic variants. While many of the common variants found in populations outside of Africa are also found on the African continent, there are still large numbers that are private to these regions, especially Oceania and the Americas.[177] By 2010 estimates, humans have approximately 22,000 genes.[178] By comparing mitochondrial DNA, which is inherited only from the mother, geneticists have concluded that the last female common ancestor whose genetic marker is found in all modern humans, the so-called mitochondrial Eve, must have lived around 90,000 to 200,000 years ago.[179][180][181][182]
Most human reproduction takes place by internal fertilization via sexual intercourse, but can also occur through assisted reproductive technology procedures.[183] The average gestation period is 38 weeks, but a normal pregnancy can vary by up to 37 days.[184] Embryonic development in the human covers the first eight weeks of development; at the beginning of the ninth week the embryo is termed a fetus.[185] Humans are able to induce early labor or perform a caesarean section if the child needs to be born earlier for medical reasons.[186] In developed countries, infants are typically 3–4 kg (7–9 lb) in weight and 47–53 cm (19–21 in) in height at birth.[187][188] However, low birth weight is common in developing countries, and contributes to the high levels of infant mortality in these regions.[189]
Compared with other species, human childbirth is dangerous, with a much higher risk of complications and death.[190] The size of the fetus's head is more closely matched to the pelvis than other primates.[191] The reason for this is not completely understood,[n 3] but it contributes to a painful labor that can last 24 hours or more.[193] The chances of a successful labor increased significantly during the 20th century in wealthier countries with the advent of new medical technologies. In contrast, pregnancy and natural childbirth remain hazardous ordeals in developing regions of the world, with maternal death rates approximately 100 times greater than in developed countries.[194]
Both the mother and the father provide care for human offspring, in contrast to other primates, where parental care is mostly done by the mother.[195] Helpless at birth, humans continue to grow for some years, typically reaching sexual maturity at 15 to 17 years of age.[196][197][198] The human life span has been split into various stages ranging from three to twelve. Common stages include infancy, childhood, adolescence, adulthood and old age.[199] The lengths of these stages have varied across cultures and time periods but is typified by an unusually rapid growth spurt during adolescence.[200] Human females undergo menopause and become infertile at around the age of 50.[201] It has been proposed that menopause increases a woman's overall reproductive success by allowing her to invest more time and resources in her existing offspring, and in turn their children (the grandmother hypothesis), rather than by continuing to bear children into old age.[202][203]
The life span of an individual depends on two major factors, genetics and lifestyle choices.[204] For various reasons, including biological/genetic causes, women live on average about four years longer than men.[205] As of 2018, the global average life expectancy at birth of a girl is estimated to be 74.9 years compared to 70.4 for a boy.[206][207] There are significant geographical variations in human life expectancy, mostly correlated with economic development – for example, life expectancy at birth in Hong Kong is 87.6 years for girls and 81.8 for boys, while in the Central African Republic, it is 55.0 years for girls and 50.6 for boys.[208][209] The developed world is generally aging, with the median age around 40 years. In the developing world, the median age is between 15 and 20 years. While one in five Europeans is 60 years of age or older, only one in twenty Africans is 60 years of age or older.[210] In 2012, the United Nations estimated that there were 316,600 living centenarians (humans of age 100 or older) worldwide.[211]
Humans are omnivorous, capable of consuming a wide variety of plant and animal material.[212][213] Human groups have adopted a range of diets from purely vegan to primarily carnivorous. In some cases, dietary restrictions in humans can lead to deficiency diseases; however, stable human groups have adapted to many dietary patterns through both genetic specialization and cultural conventions to use nutritionally balanced food sources.[214] The human diet is prominently reflected in human culture and has led to the development of food science.[215]
Until the development of agriculture approximately 10,000 years ago, Homo sapiens employed a hunter-gatherer method as their sole means of food collection.[215] This involved combining stationary food sources (such as fruits, grains, tubers, and mushrooms, insect larvae and aquatic mollusks) with wild game, which must be hunted and captured in order to be consumed.[216] It has been proposed that humans have used fire to prepare and cook food since the time of Homo erectus.[217] Around ten thousand years ago, humans developed agriculture,[218][219][220] which substantially altered their diet. This change in diet may also have altered human biology; with the spread of dairy farming providing a new and rich source of food, leading to the evolution of the ability to digest lactose in some adults.[221][222] The types of food consumed, and how they are prepared, have varied widely by time, location, and culture.[223][224]
In general, humans can survive for up to eight weeks without food, depending on stored body fat.[225] Survival without water is usually limited to three or four days, with a maximum of one week.[226] In 2020 it is estimated 9 million humans die every year from causes directly or indirectly related to starvation.[227][228] Childhood malnutrition is also common and contributes to the global burden of disease.[229] However, global food distribution is not even, and obesity among some human populations has increased rapidly, leading to health complications and increased mortality in some developed and a few developing countries. Worldwide, over one billion people are obese,[230] while in the United States 35% of people are obese, leading to this being described as an "obesity epidemic."[231] Obesity is caused by consuming more calories than are expended, so excessive weight gain is usually caused by an energy-dense diet.[230]
There is biological variation in the human species – with traits such as blood type, genetic diseases, cranial features, facial features, organ systems, eye color, hair color and texture, height and build, and skin color varying across the globe. The typical height of an adult human is between 1.4 and 1.9 m (4 ft 7 in and 6 ft 3 in), although this varies significantly depending on sex, ethnic origin, and family bloodlines.[232][233] Body size is partly determined by genes and is also significantly influenced by environmental factors such as diet, exercise, and sleep patterns.[234]
There is evidence that populations have adapted genetically to various external factors. The genes that allow adult humans to digest lactose are present in high frequencies in populations that have long histories of cattle domestication and are more dependent on cow milk.[235] Sickle cell anemia, which may provide increased resistance to malaria, is frequent in populations where malaria is endemic.[236][237] Populations that have for a very long time inhabited specific climates tend to have developed specific phenotypes that are beneficial for those environments – short stature and stocky build in cold regions, tall and lanky in hot regions, and with high lung capacities or other adaptations at high altitudes.[238] Some populations have evolved highly unique adaptations to very specific environmental conditions, such as those advantageous to ocean-dwelling lifestyles and freediving in the Bajau.[239]
Human hair ranges in color from red to blond to brown to black, which is the most frequent.[240] Hair color depends on the amount of melanin, with concentrations fading with increased age, leading to grey or even white hair. Skin color can range from darkest brown to lightest peach, or even nearly white or colorless in cases of albinism.[241] It tends to vary clinally and generally correlates with the level of ultraviolet radiation in a particular geographic area, with darker skin mostly around the equator.[242] Skin darkening may have evolved as protection against ultraviolet solar radiation.[243] Light skin pigmentation protects against depletion of vitamin D, which requires sunlight to make.[244] Human skin also has a capacity to darken (tan) in response to exposure to ultraviolet radiation.[245][246]
There is relatively little variation between human geographical populations, and most of the variation that occurs is at the individual level.[241][247][248] Much of human variation is continuous, often with no clear points of demarcation.[249][250][251][252] Genetic data shows that no matter how population groups are defined, two people from the same population group are almost as different from each other as two people from any two different population groups.[253][254][255] Dark-skinned populations that are found in Africa, Australia, and South Asia are not closely related to each other.[256][257]
Genetic research has demonstrated that human populations native to the African continent are the most genetically diverse[258] and genetic diversity decreases with migratory distance from Africa, possibly the result of bottlenecks during human migration.[259][260] These non-African populations acquired new genetic inputs from local admixture with archaic populations and have much greater variation from Neanderthals and Denisovans than is found in Africa,[177] though Neanderthal admixture into African populations may be underestimated.[261] Furthermore, recent studies have found that populations in sub-Saharan Africa, and particularly West Africa, have ancestral genetic variation which predates modern humans and has been lost in most non-African populations. Some of this ancestry is thought to originate from admixture with an unknown archaic hominin that diverged before the split of Neanderthals and modern humans.[262][263]
Humans are a gonochoric species, meaning they are divided into male and female sexes.[264][265][266] The greatest degree of genetic variation exists between males and females. While the nucleotide genetic variation of individuals of the same sex across global populations is no greater than 0.1%–0.5%, the genetic difference between males and females is between 1% and 2%. Males on average are 15% heavier and 15 cm (6 in) taller than females.[267][268] On average, men have about 40–50% more upper body strength and 20–30% more lower body strength than women at the same weight, due to higher amounts of muscle and larger muscle fibers.[269] Women generally have a higher body fat percentage than men.[270] Women have lighter skin than men of the same population; this has been explained by a higher need for vitamin D in females during pregnancy and lactation.[271] As there are chromosomal differences between females and males, some X and Y chromosome-related conditions and disorders only affect either men or women.[272] After allowing for body weight and volume, the male voice is usually an octave deeper than the female voice.[273] Women have a longer life span in almost every population around the world.[274]There are intersex conditions in the human population, however these are rare.[275]
The human brain, the focal point of the central nervous system in humans, controls the peripheral nervous system. In addition to controlling "lower," involuntary, or primarily autonomic activities such as respiration and digestion, it is also the locus of "higher" order functioning such as thought, reasoning, and abstraction.[276] These cognitive processes constitute the mind, and, along with their behavioral consequences, are studied in the field of psychology.
Humans have a larger and more developed prefrontal cortex than other primates, the region of the brain associated with higher cognition.[277] This has led humans to proclaim themselves to be more intelligent than any other known species.[278] Objectively defining intelligence is difficult, with other animals adapting senses and excelling in areas that humans are unable to.[279]
There are some traits that, although not strictly unique, do set humans apart from other animals.[280] Humans may be the only animals who have episodic memory and who can engage in "mental time travel".[281] Even compared with other social animals, humans have an unusually high degree of flexibility in their facial expressions.[282] Humans are the only animals known to cry emotional tears.[283] Humans are one of the few animals able to self-recognize in mirror tests[284] and there is also debate over to what extent humans are the only animals with a theory of mind.[285]
Humans are generally diurnal. The average sleep requirement is between seven and nine hours per day for an adult and nine to ten hours per day for a child; elderly people usually sleep for six to seven hours. Having less sleep than this is common among humans, even though sleep deprivation can have negative health effects. A sustained restriction of adult sleep to four hours per day has been shown to correlate with changes in physiology and mental state, including reduced memory, fatigue, aggression, and bodily discomfort.[286]
During sleep humans dream, where they experience sensory images and sounds. Dreaming is stimulated by the pons and mostly occurs during the REM phase of sleep.[287] The length of a dream can vary, from a few seconds up to 30 minutes.[288] Humans have three to five dreams per night, and some may have up to seven.[289] Dreamers are more likely to remember the dream if awakened during the REM phase. The events in dreams are generally outside the control of the dreamer, with the exception of lucid dreaming, where the dreamer is self-aware.[290] Dreams can at times make a creative thought occur or give a sense of inspiration.[291]
Human consciousness, at its simplest, is sentience or awareness of internal or external existence.[292] Despite centuries of analyses, definitions, explanations and debates by philosophers and scientists, consciousness remains puzzling and controversial,[293] being "at once the most familiar and most mysterious aspect of our lives".[294] The only widely agreed notion about the topic is the intuition that it exists.[295] Opinions differ about what exactly needs to be studied and explained as consciousness. Some philosophers divide consciousness into phenomenal consciousness, which is sensory experience itself, and access consciousness, which can be used for reasoning or directly controlling actions.[296] It is sometimes synonymous with 'the mind', and at other times, an aspect of it. Historically it is associated with introspection, private thought, imagination and volition.[297] It now often includes some kind of experience, cognition, feeling or perception. It may be 'awareness', or 'awareness of awareness', or self-awareness.[298] There might be different levels or orders of consciousness,[299] or different kinds of consciousness, or just one kind with different features.[300]
The process of acquiring knowledge and understanding through thought, experience, and the senses is known as cognition.[301] The human brain perceives the external world through the senses, and each individual human is influenced greatly by his or her experiences, leading to subjective views of existence and the passage of time.[302] The nature of thought is central to psychology and related fields. Cognitive psychology studies cognition, the mental processes underlying behavior.[303] Largely focusing on the development of the human mind through the life span, developmental psychology seeks to understand how people come to perceive, understand, and act within the world and how these processes change as they age.[304][305] This may focus on intellectual, cognitive, neural, social, or moral development. Psychologists have developed intelligence tests and the concept of intelligence quotient in order to assess the relative intelligence of human beings and study its distribution among population.[306]
Human motivation is not yet wholly understood. From a psychological perspective, Maslow's hierarchy of needs is a well-established theory that can be defined as the process of satisfying certain needs in ascending order of complexity.[307] From a more general, philosophical perspective, human motivation can be defined as a commitment to, or withdrawal from, various goals requiring the application of human ability. Furthermore, incentive and preference are both factors, as are any perceived links between incentives and preferences. Volition may also be involved, in which case willpower is also a factor. Ideally, both motivation and volition ensure the selection, striving for, and realization of goals in an optimal manner, a function beginning in childhood and continuing throughout a lifetime in a process known as socialization.[308]
Emotions are biological states associated with the nervous system[309][310] brought on by neurophysiological changes variously associated with thoughts, feelings, behavioral responses, and a degree of pleasure or displeasure.[311][312] They are often intertwined with mood, temperament, personality, disposition, creativity,[313] and motivation. Emotion has a significant influence on human behavior and their ability to learn.[314] Acting on extreme or uncontrolled emotions can lead to social disorder and crime,[315] with studies showing criminals may have a lower emotional intelligence than normal.[316]
Emotional experiences perceived as pleasant, such as joy, interest or contentment, contrast with those perceived as unpleasant, like anxiety, sadness, anger, and despair.[317] Happiness, or the state of being happy, is a human emotional condition. The definition of happiness is a common philosophical topic. Some define it as experiencing the feeling of positive emotional affects, while avoiding the negative ones.[318][319] Others see it as an appraisal of life satisfaction or quality of life.[320] Recent research suggests that being happy might involve experiencing some negative emotions when humans feel they are warranted.[321]
For humans, sexuality involves biological, erotic, physical, emotional, social, or spiritual feelings and behaviors.[322][323] Because it is a broad term, which has varied with historical contexts over time, it lacks a precise definition.[323] The biological and physical aspects of sexuality largely concern the human reproductive functions, including the human sexual response cycle.[322][323] Sexuality also affects and is affected by cultural, political, legal, philosophical, moral, ethical, and religious aspects of life.[322][323] Sexual desire, or libido, is a basic mental state present at the beginning of sexual behavior. Studies show that men desire sex more than women and masturbate more often.[324]
Humans can fall anywhere along a continuous scale of sexual orientation,[325] although most humans are heterosexual.[326][327] While homosexual behavior occurs in some other animals, only humans and domestic sheep have so far been found to exhibit exclusive preference for same-sex relationships.[326] Most evidence supports nonsocial, biological causes of sexual orientation,[326] as cultures that are very tolerant of homosexuality do not have significantly higher rates of it.[327][328] Research in neuroscience and genetics suggests that other aspects of human sexuality are biologically influenced as well.[329]
Love most commonly refers to a feeling of strong attraction or emotional attachment. It can be impersonal (the love of an object, ideal, or strong political or spiritual connection) or interpersonal (love between humans).[330] When in love dopamine, norepinephrine, serotonin and other chemicals stimulate the brain's pleasure center, leading to side effects such as increased heart rate, loss of appetite and sleep, and an intense feeling of excitement.[331]
Humanity's unprecedented set of intellectual skills were a key factor in the species' eventual technological advancement and concomitant domination of the biosphere.[335] Disregarding extinct hominids, humans are the only animals known to teach generalizable information,[336] innately deploy recursive embedding to generate and communicate complex concepts,[337] engage in the "folk physics" required for competent tool design,[338][339] or cook food in the wild.[340] Teaching and learning preserves the cultural and ethnographic identity of human societies.[341] Other traits and behaviors that are mostly unique to humans include starting fires,[342] phoneme structuring[343] and vocal learning.[344]
While many species communicate, language is unique to humans, a defining feature of humanity, and a cultural universal.[345] Unlike the limited systems of other animals, human language is open – an infinite number of meanings can be produced by combining a limited number of symbols.[346][347] Human language also has the capacity of displacement, using words to represent things and happenings that are not presently or locally occurring but reside in the shared imagination of interlocutors.[147]
Language differs from other forms of communication in that it is modality independent; the same meanings can be conveyed through different media, audibly in speech, visually by sign language or writing, and through tactile media such as braille.[348] Language is central to the communication between humans, and to the sense of identity that unites nations, cultures and ethnic groups.[349] There are approximately six thousand different languages currently in use, including sign languages, and many thousands more that are extinct.[350]
Human arts can take many forms including visual, literary and performing. Visual art can range from paintings and sculptures to film, interaction design and architecture.[351] Literary arts can include prose, poetry and dramas; while the performing arts generally involve theatre, music and dance.[352][353] Humans often combine the different forms (for example, music videos).[354] Other entities that have been described as having artistic qualities include food preparation, video games and medicine.[355][356][357] As well as providing entertainment and transferring knowledge, the arts are also used for political purposes.[358]
Art is a defining characteristic of humans and there is evidence for a relationship between creativity and language.[359] The earliest evidence of art was shell engravings made by Homo erectus 300,000 years before modern humans evolved.[360] Art attributed to H. sapiens existed at least 75,000 years ago, with jewellery and drawings found in caves in South Africa.[361][362] There are various hypotheses as to why humans have adapted to the arts. These include allowing them to better problem solve issues, providing a means to control or influence other humans, encouraging cooperation and contribution within a society or increasing the chance of attracting a potential mate.[363] The use of imagination developed through art, combined with logic may have given early humans an evolutionary advantage.[359]
Evidence of humans engaging in musical activities predates cave art and so far music has been practiced by virtually all known human cultures.[364] There exists a wide variety of music genres and ethnic musics; with humans' musical abilities being related to other abilities, including complex social human behaviours.[364] It has been shown that human brains respond to music by becoming synchronized with the rhythm and beat, a process called entrainment.[365] Dance is also a form of human expression found in all cultures[366] and may have evolved as a way to help early humans communicate.[367] Listening to music and observing dance stimulates the orbitofrontal cortex and other pleasure sensing areas of the brain.[368]
Unlike speaking, reading and writing does not come naturally to humans and must be taught.[369] Still, literature has been present before the invention of words and language, with 30,000-year-old paintings on walls inside some caves portraying a series of dramatic scenes.[370] One of the oldest surviving works of literature is the Epic of Gilgamesh, first engraved on ancient Babylonian tablets about 4,000 years ago.[371] Beyond simply passing down knowledge, the use and sharing of imaginative fiction through stories might have helped develop humans' capabilities for communication and increased the likelihood of securing a mate.[372] Storytelling may also be used as a way to provide the audience with moral lessons and encourage cooperation.[370]
Stone tools were used by proto-humans at least 2.5 million years ago.[374] The use and manufacture of tools has been put forward as the ability that defines humans more than anything else[375] and has historically been seen as an important evolutionary step.[376] The technology became much more sophisticated about 1.8 million years ago,[375] with the controlled use of fire beginning around 1 million years ago.[377][378] The wheel and wheeled vehicles appeared simultaneously in several regions some time in the fourth millennium BC.[60] The development of more complex tools and technologies allowed land to be cultivated and animals to be domesticated, thus proving essential in the development of agriculture – what is known as the Neolithic Revolution.[379]
China developed paper, the printing press, gunpowder, the compass and other important inventions.[380] The continued improvements in smelting allowed forging of copper, bronze, iron and eventually steel, which is used in railways, skyscrapers and many other products.[381] This coincided with the Industrial Revolution, where the invention of automated machines brought major changes to humans' lifestyles.[382] Modern technology is observed as progressing exponentially,[383] with major innovations in the 20th century including: electricity, penicillin, semiconductors, internal combustion engines, the Internet, nitrogen fixing fertilisers, airplanes, computers, automobiles, contraceptive pills, nuclear fission, the green revolution, radio, scientific plant breeding, rockets, air conditioning, television and the assembly line.[384]
Religion is generally defined as a belief system concerning the supernatural, sacred or divine, and practices, values, institutions and rituals associated with such belief. Some religions also have a moral code. The evolution and the history of the first religions have recently become areas of active scientific investigation.[385][386][387] While the exact time when humans first became religious remains unknown, research shows credible evidence of religious behaviour from around the Middle Paleolithic era (45–200 thousand years ago).[388] It may have evolved to play a role in helping enforce and encourage cooperation between humans.[389]
There is no accepted academic definition of what constitutes religion.[390] Religion has taken on many forms that vary by culture and individual perspective in alignment with the geographic, social, and linguistic diversity of the planet.[390] Religion can include a belief in life after death (commonly involving belief in an afterlife),[391] the origin of life,[392] the nature of the universe (religious cosmology) and its ultimate fate (eschatology), and what is moral or immoral.[393] A common source for answers to these questions are beliefs in transcendent divine beings such as deities or a singular God, although not all religions are theistic.[394][395]
Although the exact level of religiosity can be hard to measure,[396] a majority of humans profess some variety of religious or spiritual belief.[397] In 2015 the plurality were Christian followed by Muslims, Hindus and Buddhists.[398] As of 2015, about 16%, or slightly under 1.2 billion humans, were irreligious, including those with no religious beliefs or no identity with any religion.[399]
An aspect unique to humans is their ability to transmit knowledge from one generation to the next and to continually build on this information to develop tools, scientific laws and other advances to pass on further.[400] This accumulated knowledge can be tested to answer questions or make predictions about how the universe functions and has been very successful in advancing human ascendancy.[401]
Aristotle has been described as the first scientist,[402] and preceded the rise of scientific thought through the Hellenistic period.[403] Other early advances in science came from the Han Dynasty in China and during the Islamic Golden Age.[404][85] The scientific revolution, near the end of the Renaissance, led to the emergence of modern science.[405]
A chain of events and influences led to the development of the scientific method, a process of observation and experimentation that is used to differentiate science from pseudoscience.[406] An understanding of mathematics is unique to humans, although other species of animals have some numerical cognition.[407] All of science can be divided into three major branches, the formal sciences (e.g., logic and mathematics), which are concerned with formal systems, the applied sciences (e.g., engineering, medicine), which are focused on practical applications, and the empirical sciences, which are based on empirical observation and are in turn divided into natural sciences (e.g., physics, chemistry, biology) and social sciences (e.g., psychology, economics, sociology).[408]
Philosophy is a field of study where humans seek to understand fundamental truths about themselves and the world in which they live.[409] Philosophical inquiry has been a major feature in the development of humans' intellectual history.[410] It has been described as the "no man's land" between definitive scientific knowledge and dogmatic religious teachings.[411] Philosophy relies on reason and evidence, unlike religion, but does not require the empirical observations and experiments provided by science.[412] Major fields of philosophy include metaphysics, epistemology, logic, and axiology (which includes ethics and aesthetics).[413]
Society is the system of organizations and institutions arising from interaction between humans. Humans are highly social and tend to live in large complex social groups. They can be divided into different groups according to their income, wealth, power, reputation and other factors. The structure of social stratification and the degree of social mobility differs, especially between modern and traditional societies.[414] Human groups range from the size of families to nations. The first form of human social organization is thought to have resembled hunter-gatherer band societies.[415]
Human societies typically exhibit gender identities and gender roles that distinguish between masculine and feminine characteristics and prescribe the range of acceptable behaviours and attitudes for their members based on their sex.[416][417] The most common categorisation is a gender binary of men and women.[418] Many societies recognise a third gender,[419] or less commonly a fourth or fifth.[420][421] In some other societies, non-binary is used as an umbrella term for a range of gender identities that are not solely male or female.[422]
Gender roles are often associated with a division of norms, practices, dress, behavior, rights, duties, privileges, status, and power, with men enjoying more rights and privileges than women in most societies, both today and in the past.[423] As a social construct,[424] gender roles are not fixed and vary historically within a society. Challenges to predominant gender norms have recurred in many societies.[425][426] Little is known about gender roles in the earliest human societies. Early modern humans probably had a range of gender roles similar to that of modern cultures from at least the Upper Paleolithic, while the Neanderthals were less sexually dimorphic and there is evidence that the behavioural difference between males and females was minimal.[427]
All human societies organize, recognize and classify types of social relationships based on relations between parents, children and other descendants (consanguinity), and relations through marriage (affinity). There is also a third type applied to godparents or adoptive children (fictive). These culturally defined relationships are referred to as kinship. In many societies, it is one of the most important social organizing principles and plays a role in transmitting status and inheritance.[428] All societies have rules of incest taboo, according to which marriage between certain kinds of kin relations are prohibited, and some also have rules of preferential marriage with certain kin relations.[429]
Human ethnic groups are a social category that identifies together as a group based on shared attributes that distinguish them from other groups. These can be a common set of traditions, ancestry, language, history, society, culture, nation, religion, or social treatment within their residing area.[430][431] Ethnicity is separate from the concept of race, which is based on physical characteristics, although both are socially constructed.[432] Assigning ethnicity to a certain population is complicated, as even within common ethnic designations there can be a diverse range of subgroups, and the makeup of these ethnic groups can change over time at both the collective and individual level.[169] Also, there is no generally accepted definition of what constitutes an ethnic group.[433] Ethnic groupings can play a powerful role in the social identity and solidarity of ethnopolitical units. This has been closely tied to the rise of the nation state as the predominant form of political organization in the 19th and 20th centuries.[434][435][436]
As farming populations gathered in larger and denser communities, interactions between these different groups increased. This led to the development of governance within and between the communities.[437] Humans have evolved the ability to change affiliation with various social groups relatively easily, including previously strong political alliances, if doing so is seen as providing personal advantages.[438] This cognitive flexibility allows individual humans to change their political ideologies, with those with higher flexibility less likely to support authoritarian and nationalistic stances.[439]
Governments create laws and policies that affect the citizens that they govern. There have been many forms of government throughout human history, each having various means of obtaining power and the ability to exert diverse controls on the population.[440] As of 2017, more than half of all national governments are democracies, with 13% being autocracies and 28% containing elements of both.[441] Many countries have formed international political organizations and alliances, the largest being the United Nations with 193 member states.[442]
Trade, the voluntary exchange of goods and services, is seen as a characteristic that differentiates humans from other animals and has been cited as a practice that gave Homo sapiens a major advantage over other hominids.[443] Evidence suggests early H. sapiens made use of long-distance trade routes to exchange goods and ideas, leading to cultural explosions and providing additional food sources when hunting was sparse, while such trade networks did not exist for the now extinct Neanderthals.[444][445] Early trade likely involved materials for creating tools like obsidian.[446] The first truly international trade routes were around the spice trade through the Roman and medieval periods.[447]
Early human economies were more likely to be based around gift giving instead of a bartering system.[448] Early money consisted of commodities; the oldest being in the form of cattle and the most widely used being cowrie shells.[449] Money has since evolved into governmental issued coins, paper and electronic money.[449] Human study of economics is a social science that looks at how societies distribute scarce resources among different people.[450] There are massive inequalities in the division of wealth among humans; the eight richest humans are worth the same monetary value as the poorest half of all the human population.[451]
Humans commit violence on other humans at a rate comparable to other primates, but have an increased preference for killing adults, infanticide being more common among other primates.[452] It is predicted that 2% of early H. sapiens would be murdered, rising to 12% during the medieval period, before dropping to below 2% in modern times.[453] There is great variation in violence between human populations with rates of homicide in societies that have legal systems and strong cultural attitudes against violence at about 0.01%.[454]
The willingness of humans to kill other members of their species en masse through organized conflict (i.e., war) has long been the subject of debate. One school of thought holds that war evolved as a means to eliminate competitors, and has always been an innate human characteristic. Another suggests that war is a relatively recent phenomenon and has appeared due to changing social conditions.[455] While not settled, current evidence indicates warlike predispositions only became common about 10,000 years ago, and in many places much more recently than that.[455] War has had a high cost on human life; it is estimated that during the 20th century, between 167 million and 188 million people died as a result of war.[456]
Humans (Homo sapiens) are the most common and widespread species of primate. A great ape characterized by their bipedalism and high intelligence, humans' large brain and resulting cognitive skills have allowed them to thrive in a variety of environments and develop complex societies and civilizations. Humans are highly social and tend to live in complex social structures composed of many cooperating and competing groups, from families and kinship networks to political states. As such, social interactions between humans have established a wide variety of values, social norms, languages, and rituals, each of which bolsters human society. The desire to understand and influence phenomena has motivated humanity's development of science, technology, philosophy, mythology, religion, and other conceptual frameworks.
Although some scientists equate the term "humans" with all members of the genus Homo, in common usage it generally refers to Homo sapiens, the only extant member. Anatomically modern humans emerged around 300,000 years ago in Africa, evolving from Homo heidelbergensis or a similar species and migrating out of Africa, gradually replacing or interbreeding with local populations of archaic humans. For most of history, humans were nomadic hunter-gatherers. Humans began exhibiting behavioral modernity about 160,000–60,000 years ago. The Neolithic Revolution, which began in Southwest Asia around 13,000 years ago (and separately in a few other places), saw the emergence of agriculture and permanent human settlement. As populations became larger and denser, forms of governance developed within and between communities, and a large number of civilizations have risen and fallen. Humans have continued to expand, with a global population of over 8 billion as of 2023.
Genes and the environment influence human biological variation in visible characteristics, physiology, disease susceptibility, mental abilities, body size, and life span. Though humans vary in many traits (such as genetic predispositions and physical features), any two humans are at least 99% genetically similar. Humans are sexually dimorphic: generally, males have greater body strength and females have a higher body fat percentage. At puberty, humans develop secondary sexual characteristics. Females are capable of pregnancy, usually between puberty, at around 12 years old, and menopause, around the age of 50.
Humans are omnivorous, capable of consuming a wide variety of plant and animal material, and have used fire and other forms of heat to prepare and cook food since the time of Homo erectus. Humans can survive for up to eight weeks without food and three or four days without water. Humans are generally diurnal, sleeping on average seven to nine hours per day. Childbirth is dangerous, with a high risk of complications and death. Often, both the mother and the father provide care for their children, who are helpless at birth.
Humans have a large, highly developed, and complex prefrontal cortex, the region of the brain associated with higher cognition. Humans are highly intelligent, capable of episodic memory, have flexible facial expressions, self-awareness, and a theory of mind. The human mind is capable of introspection, private thought, imagination, volition, and forming views on existence. This has allowed great technological advancements and complex tool development to be possible through complex reasoning and the transmission of knowledge to subsequent generations. Language, art, and trade are defining characteristics of humans. Long-distance trade routes might have led to cultural explosions and resource distribution that gave humans an advantage over other similar species.
Homo sapiens (del latín homo, 'hombre', y sapiens, 'sabio'), comúnmente llamado ser humano,[1] persona[2] u hombre,[3] es una especie del orden de los primates perteneciente a la familia de los homínidos. El conjunto de personas o el género humano[4] también se conoce con la denominación genérica de humanos[5] y humanidad.[6] Los seres humanos poseen capacidades mentales que les permiten inventar, aprender y utilizar estructuras lingüísticas complejas, lógicas, matemáticas, escritura, música, ciencia y tecnología. Los seres humanos son animales sociales, capaces de concebir, transmitir y aprender conceptos totalmente abstractos.
Se considera Homo sapiens de manera indiscutible a los que poseen las características anatómicas de las poblaciones humanas actuales. Los restos más antiguos atribuidos a Homo sapiens, datados en 315 000 años, se encontraron en Marruecos.[7] Las evidencias más antiguas de comportamiento moderno son las de Pinnacle Point (Sudáfrica), con 165 000 años de antigüedad.
Pertenece al género Homo, que fue más diversificado y durante el último millón y medio de años incluía otras especies ya extintas. Desde la extinción de Homo neanderthalensis, hace 28 000 años, y de Homo floresiensis hace 12 000 años (debatible), Homo sapiens es la única especie conocida del género Homo que aún perdura.
Hasta hace poco, la biología utilizaba un nombre trinomial —Homo sapiens sapiens— para esta especie, pero más recientemente se ha descartado el nexo filogenético entre el neandertal y la actual humanidad,[8] por lo que se usa exclusivamente el nombre binomial. Homo sapiens pertenece a una estirpe de primates, los hominoideos. Aunque el descubrimiento de Homo sapiens idaltu en 2003 haría necesario volver al sistema trinomial, la posición taxonómica de este último es aún incierta.[9] Evolutivamente se diferenció en África y de ese ancestro surgió la familia de la que forman parte los homínidos.
Filosóficamente, el ser humano se ha definido y redefinido a sí mismo de numerosas maneras a través de la historia, otorgándose de esta manera un propósito positivo o negativo respecto de su propia existencia. Existen diversos sistemas religiosos e ideales filosóficos que, de acuerdo con una diversa gama de culturas e ideales individuales, tienen como propósito y función responder a algunas de esas interrogantes existenciales. Los seres humanos tienen la capacidad de ser conscientes de sí mismos, así como de su pasado; saben que tienen el poder de planear, transformar y realizar proyectos de diversos tipos. En función de esta capacidad, han creado diversos códigos morales y dogmas orientados directamente al manejo de estas capacidades. Además, pueden ser conscientes de responsabilidades y peligros provenientes de la naturaleza, así como de otros seres humanos.
El nombre científico asignado por el naturalista sueco Carlos Linneo (1707-1778) en 1758[10] alude al rasgo biológico más característico (sapiens significa «sabio» o «capaz de conocer») y se refiere a la consideración del ser humano como «animal racional», al contrario que todas las otras especies, siendo la descripción que aportó para Homo sapiens fue simplemente: Nosce te ipsum («Conócete a ti mismo»). Es precisamente la capacidad del ser humano de realizar operaciones conceptuales y simbólicas muy complejas —que incluyen, por ejemplo, el uso de sistemas lingüísticos muy sofisticados, el razonamiento abstracto y las capacidades de introspección y especulación— uno de sus rasgos más destacados. Posiblemente esta complejidad, fundada neurológicamente en un aumento del tamaño del cerebro y, sobre todo, en el desarrollo del lóbulo frontal, es también una de las causas, a la vez que producto, de las muy complejas estructuras sociales que el ser humano ha desarrollado, y que forman una de las bases de la cultura, entendida biológicamente como la capacidad para transmitir información y hábitos por imitación e instrucción, en vez de por herencia genética. Esta propiedad no es exclusiva de esta especie y es importante también en otros primates.
Linneo clasificó al hombre y a los monos en un grupo que llamó antropomorfos, como subconjunto del grupo cuadrúpedos, pues entonces no reconocía signos orgánicos que le permitieran ubicar al ser humano en un lugar privilegiado de la escala de los vivientes. Años más tarde, en el prefacio de Fauna suecica, manifestó que había clasificado al hombre como cuadrúpedo porque no era planta ni piedra, sino un animal, tanto por su género de vida como por su locomoción y porque además, no había podido encontrar un solo carácter distintivo por el cual el hombre se diferenciara del mono; en otro contexto afirmó sin embargo que considera al hombre como el fin último de la creación. A partir de la décima edición de Systema naturae reemplazó a los cuadrúpedos por los mamíferos y como primer orden de estos, puso a los primates, entre los cuales colocó al hombre. Linneo tuvo el mérito de dar origen a un nuevo e inmenso campo epistemológico, el de la antropología, si bien se limitó a enunciarlo y no lo cultivó. A él tendrán que remitirse todos los científicos posteriores, tanto para retomar sus definiciones como para criticarlas. En 1758 se definió al Homo sapiens linneano como una especie diurna que cambiaba por la educación y el clima.
Linneo no designó un holotipo para Homo sapiens, pero en 1959 William Stearn propuso al propio Linneo, padre de la moderna taxonomía, como lectotipo para la especie. Con posterioridad se difundió la idea de que había sido sustituido por Edward Cope, pero esta propuesta no llegó a formalizarse, así que siguen siendo los restos de Linneo enterrados en Uppsala el tipo nomenclatural -que debe considerarse simbólico- para la especie Homo sapiens.[11]
En la actualidad existen defensores de incluir al ser humano, chimpancé (Pan troglodytes) y bonobo (Pan paniscus) en el mismo género, dada la cercanía filogenética, que es más estrecha que la que se encuentra entre otras especies animales que sí están agrupadas genéricamente.[12] Sin embargo, la inmensa mayoría de los especialistas no consideran correcto incluirlos dentro del mismo género, debido a que los linajes evolutivos que condujeron al ser humano y al chimpancé divergieron hace entre 6 y 10 millones de años y se diversificaron posteriormente, como argumenta Sandy Harcourt,[12] y debido a las significativas diferencias entre los planes corporales de ambas líneas, especialmente en la de los Hominina, que permiten justificar varios géneros (Ardipithecus, Paranthropus, Australopithecus u Homo).[13]
El ser humano es un ser vivo, y como tal está compuesto por sustancias químicas llamadas biomoléculas, por células y realiza las tres funciones vitales: nutrición, relación y reproducción.[14]
Además, el cuerpo es un organismo pluricelular; es decir, está formado por muchas células, entre las cuales existen diferencias de estructura y de función.[14]
Por otra parte, el ser humano es un animal, pues tiene células eucariotas, es decir, presenta orgánulos celulares especializados en una función determinada y su material genético se encuentra protegido por una envoltura; y presenta nutrición heterótrofa; es decir, que para obtener su propia materia orgánica se alimenta de otros seres vivos.[14]
En cuanto a su locomoción y movimiento, es uno de los más plásticos del reino animal, pues existe una amplia gama de movimientos posibles, lo que le capacita para actividades como el arte escénico y la danza, el deporte y un sinnúmero de actividades cotidianas. Asimismo destaca la habilidad de manipulación, gracias a los pulgares oponibles, que le facilitan la fabricación y uso de instrumentos.
La especie humana posee un notorio dimorfismo sexual en el nivel anatómico, siendo los hombres adultos más altos y más pesados que las mujeres en promedio, aunque se ha notado una «tendencia secular» al aumento de las tallas en ambos sexos (especialmente durante el siglo XX).
El ser humano adulto contemporáneo promedio mide entre: 1,55 m. a 1,65 m. (mujeres), y entre 1,65 m. a 1,85 m. (hombres). El peso depende de la contextura del individuo y del sexo, generalmente rondando los 45 kg a 70 kg (mujeres), y 65 kg a 100 kg (hombres). Los cuerpos humanos difieren entre sí según la estatura, peso, raza, musculatura, nivel de grasa, entre otros.
La mente se refiere colectivamente a aspectos del entendimiento y conciencia que son combinaciones de capacidades como el raciocinio, la percepción, la emoción, la memoria, la imaginación y la voluntad. La mente, según la neurociencia, es un resultado de la actividad del cerebro.
El término pensamiento define todos los productos que la mente puede generar incluyendo las actividades racionales del intelecto y las abstracciones de la imaginación; todo aquello que sea de naturaleza mental es considerado pensamiento, bien sean estos abstractos, racionales, creativos, artísticos, etc. Junto con los cetáceos superiores (delfines y ballenas), los homininos de los géneros Gorilla y Pan, y los elefantes, alcanzan el mayor desarrollo y aun muchas de sus interacciones nos son desconocidas.
Los seres humanos, a diferencia del resto del reino animal, son los únicos con capacidad de razonar. Además poseen capacidades mentales que les permiten inventar, aprender y utilizar estructuras lingüísticas complejas, lógicas, matemáticas, escritura, música, ciencia y tecnología. Los seres humanos son animales sociales, capaces de concebir, transmitir y aprender conceptos totalmente abstractos.
El ser humano es un animal omnívoro.[15][16] En las primeras especies del género Homo, el paso de una alimentación eminentemente vegetariana a la inclusión de carne y grasas animales en la dieta no se debió a cuestiones culturales, sino a los desajustes metabólicos provocados por un mayor desarrollo cerebral.[15] Sin embargo, en el humano, una dieta demasiado rica en proteínas necesita el complemento de carbohidratos y grasas; de lo contrario pueden aparecer carencias nutricionales importantes que pueden incluso provocar la muerte.[15] Por ello, la alimentación del ser humano se basa en la combinación de carne con materia vegetal.[15]
La especie humana es entre los seres vivos pluricelulares actuales una de las más longevas; se tienen documentados casos de longevidad que sobrepasan los cien años. Tal longevidad es un carácter genotípico que, sin embargo, debe ser coadyuvado por condiciones vivenciales favorables. En el Imperio romano, hacia el año 1 d. C., la esperanza de vida rondaba solo los 25 años, debido en gran parte a la elevada mortalidad infantil.[cita requerida] A principios del siglo XXI, la esperanza de vida global era de unos 70 años aproximadamente, siendo más elevada en países desarrollados y más baja en países subdesarrollados.
Se supone que el ser humano, en óptimas condiciones, pueda vivir cien años o un poco más. Sin embargo a pesar del avance en la salud y calidad de vida en el último siglo, las costumbres humanas como el consumo de drogas, alcohol, azúcar, comidas chatarras, sedentarismo, estrés, enfermedades de todo tipo, exposición a elementos tóxicos, entre otros, disminuye los años de vida de los seres humanos. Se cree también que pueda ser genético.[17]
La 'infancia' humana es una de las más prolongadas en comparación con otras especies cercanas, siendo la edad de la pubertad es aproximadamente a los once años en las niñas y a los trece años en los niños, aunque las edades varían según la persona.
Como todos los mamíferos, el ser humano tiene comportamientos reproductivos y sexuales. Pero a diferencia de la mayoría de ellos no tiene una época reproductiva estacional determinada, manteniendo actividad sexual y fertilidad en las hembras a lo largo de todo el año. Las mujeres tienen un ciclo de ovulación aproximadamente mensual, durante el cual producen óvulos y pueden ser fecundadas; en caso contrario tienen la menstruación, que es la eliminación a través de la vagina de los tejidos y sustancias relacionados con la producción de células sexuales.
Pero el comportamiento sexual humano no está únicamente supeditado a las funciones reproductivas, sino que, de modo similar a otros simios antropoides, tiene fines recreativos y sociales. En el contacto sexual se busca tanto el placer como la comunicación afectiva. Es una parte importante de las relaciones de pareja y también se considera importante en las necesidades psicológicas del individuo aunque no tenga una relación de pareja.
Cabe destacar la importancia del lenguaje simbólico en Homo sapiens, que hace que los significantes sean los soportes del pensar o los pensamientos. En nuestra especie, el pensar humano, a partir de los tres años y medio de edad se hace prevalentemente simbólico.
Asociado con lo anterior, debe notarse que la especie humana es prácticamente la única que se mantiene en celo sexual continuo: es realmente destacable que en la especie humana no exista un estro propiamente dicho. En las mujeres existe un ciclo de actividad ovárica en virtud del cual existen cambios fisiológicos en todo su sistema reproductivo y del cual derivan ciertos cambios de conducta. Sin embargo, como en las mujeres la aceptación sexual no se circunscribe a una parte del ciclo reproductivo, no se debería usar el término "estro" o "celo" en el ser humano, dado que la aceptación sexual es independiente de su ciclo reproductivo. Ya entre chimpancés y, sobre todo, bonobos, se nota una conducta próxima.
Ahora bien; dada la dificultad de vivir solamente practicando relaciones sexuales, un "mecanismo" evolutivo compensatorio habría sido el de la sublimación –la cual se considera asociada a la existencia de un lenguaje y un pensar simbólicos–. Si se da una sublimación, esto parece significar que también se da una represión (en el sentido freudiano) que origina a lo inconsciente. Homo sapiens es, en este sentido, un animal pulsional. Según la ley del reflejo condicional de Pavlov Homo sapiens no se restringe a un "primer sistema de señales" (el de estímulo/respuesta y respuesta a un estímulo substitutivo), sino que el ser humano se encuentra en un nivel de "segundo sistema de señales". Este segundo sistema es, principalmente, el del lenguaje simbólico que permite una heurística, que es la capacidad para realizar de forma inmediata innovaciones positivas para sus fines.
Por otra parte, la especie humana es de las pocas, junto con el bonobo (Pan paniscus), en el reino animal que copula cara a cara, lo cual tiene implicaciones emocionales de gran relevancia para la especie.
Cabe anotar que con el surgimiento de la teoría de la inteligencia emocional, desde la psicología sistémica, el ser humano no debe reducirse a sus pulsiones, las cuales sublima o reprime, sino que se entiende como un ser sexuado, que vive esta dimensión en relación con la formación recibida en la familia y la sociedad. La sexualidad se forma entonces desde los primeros años y se va entendiendo como una vivencia procesual acorde a su ciclo vital y su contexto socio-cultural.
A diferencia de lo que ocurre en la mayor parte de las otras especies sexuadas, la mujer sigue viviendo mucho tiempo tras la menopausia. En las otras especies la hembra suele fenecer al poco tiempo de llegada la misma.
Por la indicada prematuración, la madurez sexo-genital es –en relación a otras especies– muy tardía entre los individuos de la especie humana. Actualmente en muchas zonas la menarquia está ocurriendo a los once años; esto significa que, aunque la madurez sexo-genital es siempre lenta en la especie humana, existe un adelantamiento de la misma respecto a épocas pasadas (del mismo modo suele darse una menopausia cada vez más tardía). Pero si la madurez sexo-genital es tardía en la especie humana, aun más suele serlo la madurez intelectual y, en especial, la madurez emotiva.
A lo largo de la historia se han ido desarrollando distintas concepciones míticas, religiosas, filosóficas y científicas respecto del ser humano, cada una con su propia explicación sobre el origen del hombre, trascendencia y misión en la vida.
Evolutivamente, en cuanto perteneciente al infraorden Catarrhini, Homo sapiens parece tener su ancestro, junto con todos los primates catarrinos, en un período que va de los 50 a 33 millones de años antes del presente (AP). Uno de los primeros catarrinos, quizás el primero, es Propliopithecus, incluyendo a Aegyptopithecus. En este sentido, el ser humano actual, al igual que primates del "Viejo Mundo" con características más primitivas, probablemente descienda de esa antigua especie.
En cuanto a la bipedestación, esta se observa en ciertos primates a partir del Mioceno. Ya se encuentran ejemplos de bipedación en Oreopithecus bambolii y la bipedestación parece haber sido común en Orrorin y Ardipithecus. Las mutaciones que llevaron a la bipedación fueron exitosas porque dejaban libres las manos para agarrar objetos y, particularmente, porque en la marcha un homínido ahorra mucha más energía andando sobre dos piernas que sobre cuatro patas, puede acarrear objetos durante la marcha y otear más lejos. Sin embargo, de remontarse la bipedestación a quizás a unos seis millones de años AP, la andadura o forma de marcha típica del humano se consolida aproximadamente hace al menos unos cuatro millones de años con Australopithecus. Previamente los primates antropoides apoyaban toda la planta del pie haciendo una flexión y descargando el peso en el calcáneo; en cambio, Australopithecus logra una marcha bípeda eficiente, pues se notan claramente los cambios anatómicos a nivel del pie, en especial del dedo gordo; también ajustando el ángulo del fémur con el cuerpo para el equilibrio, la cadera o pelvis cambia a más robusta, corta y cóncava (forma de cuenco); la columna pasó de ser un arco en forma de C a una forma de S y el agujero de la base del cráneo que conecta con la columna se desplazó hacia adelante[18] como dirigiéndose al centro de gravedad de la cabeza.
Hace 1.5 millones de años con Homo erectus o con Homo ergaster, la andadura moderna implica la existencia de un pequeño ángulo entre el dedo gordo y el eje del pie, así como la presencia del arco longitudinal de la planta y una distribución medial del peso (nótese que en las mujeres la andadura distribuye el peso más hacia las partes internas del pie debido a la mayor anchura de la pelvis).[19]
Todos los cambios reseñados han sucedido en un periodo relativamente breve (aunque se mida en millones de años). Esto explica la susceptibilidad de nuestra especie a afecciones en la columna vertebral y en la circulación sanguínea y linfática (por ejemplo, el corazón recibe -relativamente- "poca" sangre).
Lo que denominamos propiamente «humano» es una referencia a la aparición de la capacidad de fabricar herramientas de piedra en un homínido bípedo, Homo habilis, considerado por la mayoría como la especie humana más primitiva, mostrando además incremento en la capacidad craneana con respecto a Australopithecus. Es así como se establece que hace unos dos millones y medio de años, con la aparición del género Homo, se toma como punto de inicio para el Paleolítico o Edad de Piedra. Mayor éxito evolutivo tendrá Homo erectus, quien logrará expandirse por todo Eurasia.
Probablemente cuando los ancestros de Homo sapiens vivían en selvas comiendo frutos, bayas y hojas, abundantes en vitamina C, pudieron perder la capacidad metabólica que tiene la mayoría de los animales de sintetizar en su propio organismo tal vitamina; ya antes parecen haber perdido la capacidad de digerir la celulosa. Tales pérdidas durante la evolución han implicado sutiles pero importantes determinaciones: cuando las selvas originales se redujeron o, por crecimiento demográfico, resultaron superpobladas, los primitivos homínidos (y luego los humanos) se vieron forzados a recorrer importantes distancias, migrar, para obtener nuevas fuentes de nutrientes. La pérdida de la capacidad de metabolizar ciertos nutrientes como la vitamina C habría sido compensada por una mutación favorable que permite a Homo sapiens una metabolización óptima (ausente en primates) del almidón, y así una rápida y "barata" obtención de energía, particularmente útil para el cerebro. Homo sapiens parece ser una criatura bastante indefensa, y como respuesta satisfactoria la única solución evolutiva que ha tenido es su complejísimo sistema nervioso central, espoleado principalmente por la búsqueda de nuevas fuentes de alimentación. Se ha sugerido la hipótesis de que la cefalización aumentó paralelamente al incremento de consumo de carne,[cita requerida] aunque dicha hipótesis no concuerda con el grado de cefalización desarrollada por los animales carnívoros. La habilidad humana para digerir alimentos con alto contenido de almidón podría explicar el éxito del Homo sapiens en el planeta, y sugiere un estudio genético.[20]
Se denomina «humanos arcaicos», «Homo sapiens arcaico» o también «pre-sapiens», a un cierto número de especies de Homo que aun no son considerados anatómicamente modernos. Poseen hasta 600 000 años de antigüedad y tienen un tamaño cerebral cercano al de los humanos modernos. El antropólogo Robin Dunbar opina que es en esta etapa cuando aparece el lenguaje humano. La filiación de estos individuos dentro de nuestro género resulta aun controvertida.
Entre los humanos arcaicos están considerados Homo heidelbergensis, Homo rhodesiensis, Homo neanderthalensis y a veces Homo antecessor. En 2010 se ha añadido a estos el denominado «hombre de Denísova»,[21] y en 2012 el denominado «hombre del ciervo rojo» en China.[22] Ya que no son sapiens, algunos especialistas prefieren llamarlos simplemente arcaicos antes que H. sapiens arcaico.[23]
Se denomina propiamente Homo sapiens o anatómicamente modernos a individuos con una apariencia similar a la de los humanos modernos. Estos humanos pueden clasificarse como premodernos, pues en ellos no se observa todavía el conjunto de características de un cráneo moderno, casi esférico, con la bóveda alta y la frente vertical.[24] La similitud se aprecia a nivel del esqueleto del cuerpo y cavidad craneana, pero esta similitud no es total pues el rostro aun mantiene características arcaicas como los arcos superciliares (grandes cejas) y prognatismo maxilar (proyección bucal), aunque menos desarrollados que en los neandertales.[25]
Se considera dentro de este grupo a los restos de Florisbad en Sudáfrica (260 000 años),[26] los de Herto en Etiopía, que corresponde a Homo sapiens idaltu (160 000 años), los de Jebel Irhoud en Marruecos (315 000 años) y los de Skhul/Qafzeh al norte de Israel (100 000 años). También se considera anatómicamente modernos a los hombres de Kibish; sin embargo, estos se enmarcan mejor dentro de los humanos modernos.
Se considera Homo sapiens sapiens de forma indiscutible a los que poseen las características principales que definen a los humanos modernos: primero la equiparación anatómica con las poblaciones humanas actuales y luego lo que se define como "comportamiento moderno".
Actualmente, gracias a los análisis científicos, se sabe que en la genealogía de la evolución humana habría existido un antepasado común masculino y uno femenino, a los cuales se les nombró como sus símiles religiosos.
Los restos más antiguos son los de Omo I, llamados Hombres de Kibish, encontrados en Etiopía con 195 000 años, y restos en cuevas del río Klasies en Sudáfrica con 125 000 años y con indicios de una conducta más moderna.[27]
Esta antigüedad coincide con lo estimado para la Eva mitocondrial, la cual está considerada la antecesora de todos los seres humanos actuales y de la que se cree que vivió en el África Oriental[28] (probablemente Tanzania) hace unos 200 000 años.
Por otra parte, la línea patrilineal nos lleva hasta el Adán cromosómico, quien nos confirma un origen para los humanos modernos en el África subsahariana y se le calcula unos 140 000 años de antigüedad.[29]
Es casi seguro que la Eva mitocondrial y el Adán, los primeros Homo sapiens eran melanodérmicos, esto es, de tez oscura. Esto se debe a que la piel oscura es una excelente adaptación a la exposición solar alta de las zonas intertropicales del planeta Tierra; la tez oscura (por la melanina) protege de las radiaciones UV (ultravioletas) y obtiene de ellas por metabolismo un nutriente llamado folato, indispensable para el desarrollo del embrión y del feto; pero, a medida que las poblaciones humanas migraron a latitudes más allá de los 45º (tanto norte como sur) la melanina paulatinamente fue menos necesaria, más aun, en las cercanías de las latitudes de los 50º la casi total falta de este pigmento en la dermis, cabello y ojos ha sido una adaptación para captar más radiaciones U.V. —relativamente escasas en tales latitudes, salvo que se produzcan huecos de ozono—; en tales latitudes la tez muy clara posibilita una mayor metabolización de vitamina D a partir de las radiaciones UV.
La aparición del comportamiento humano moderno significó el más importante cambio en la evolución de la mente humana, dando lugar a que el ingenio creativo humano le permitiese dominar su entorno paulatinamente.
Las innovaciones que fueron apareciendo consisten en una gran diversidad de herramientas de piedra, en el uso de hueso, asta y marfil, en entierros con bienes funerarios y rituales, construcción de viviendas, diseño de las fogatas, evidencia de pesca, cacería compleja, aparición del arte figurativo y el uso de adornos personales.[30]
Las evidencias más antiguas se encuentran en África; herramientas elaboradas hace 165 000 años se encontraron en la cueva de Pinnacle Point (Sudáfrica).[31] Restos de puntas de flechas y herramientas de hueso para pescar se encontraron en el Congo y tienen 90 000 años. Igualmente antiguos son unos símbolos sombreados con ocre rojo en costas al sur de África.[32]
Según la teoría fuera de África, hubo una gran migración de África hacia Eurasia hace 70 000 años que produjo la paulatina dispersión por todos los continentes. Según los estudios genéticos y los descubrimientos paleontológicos, se estima que hace 60 000 años hubo una migración costera por el Sur de Asia, de pocos miles de años, que posibilitó la colonización posterior de Australia, Extremo Oriente y Europa.
En Occidente hubo un centro de expansión en el Medio Oriente que está relacionado con el hombre de Cromañón y la población temprana de Europa, probable causa de la extinción del hombre de Neandertal.
Según algunos estudios genéticos, en Europa hubo tres migraciones: la primera, proveniente del Asia Central hace 40 000 años que colonizó la Europa del Este. Una segunda oleada hace 22 000 años, proveniente del Oriente Medio, que se instaló en la Europa del sur y del oeste. El 80 % de los europeos actuales son descendientes de estas dos migraciones, que durante el transcurso del máximo glaciar de hace 20 000 años se refugiaron en la península ibérica y en los Balcanes, para volver a expandirse por el resto de Europa cuando llegó el clima favorable. La tercera migración se habría producido hace 9000 años, proveniente del Oriente Medio, durante el transcurso del Neolítico, y solo el 20 % de los europeos actuales llevan marcadores genéticos correspondientes a esos emigrantes.[35]
Otros estudios dicen lo contrario, afirmando que en Europa el componente neolítico desde el Cercano Oriente es el más importante.[36] Lo cierto por ahora es que el acervo genético europeo prehistórico proviene mayoritariamente del Cercano Oriente, y una menor parte proviene de África, Asia Central y Siberia.
En Oriente la población es igualmente antigua. El pliegue epicántico de los párpados existente en gran parte de las poblaciones del Asia y de América, el pliegue que hace 'bridados' en su aspecto externo a los ojos, ha sido una especialización de poblaciones que durante las glaciaciones debieron pervivir en lugares con abundancia de nieve; los ojos vulgarmente llamados «rasgados» entonces fueron el modo de adaptación para que los ojos no padecieran un excesivo reflejo de la luz solar reflejada por la nieve.[cita requerida]
Sin embargo, una publicación de julio de 2019 en la revista Nature puso en tela de juicio las teorías e ideas previas acerca del momento del poblamiento de Europa por Homo sapiens desde África. El hallazgo y datación de un cráneo de Homo sapiens de 210 000 años de antigüedad en Grecia significaría un poblamiento de Europa 60 000 años más temprano que lo que se suponía.[37][38]
El lenguaje designa todas las comunicaciones basadas en la interpretación, incluyendo el lenguaje humano, pero la mayoría de las veces el término se refiere a lo que los humanos utilizan para comunicarse, es decir, a las lenguas naturales. El lenguaje es universal y es usado por naturaleza en las personas y en los animales. Sin embargo, filósofos como Martin Heidegger consideran que el lenguaje propiamente tal es solo privativo del hombre. Es famosa la tesis de Heidegger según la cual el lenguaje es la casa del ser (Haus des Seins) y la morada de la esencia humana. Este criterio es similar al de Ernst Cassirer, quien ha definido a Homo sapiens como el animal simbólico por excelencia; tan es así que es casi imposible suponer un pensamiento humano sin la ayuda de los símbolos, particularmente de los significantes que subyacen como fundamentos elementales para todo pensar complejo y que transcienda a lo instintivo.
Actualmente la especie humana muestra esta faceta hablando en torno a 6000 idiomas diferentes, si bien más del 50 % de los 7000 millones de personas que actualmente conforman la colectividad humana, sabe hablar al menos una de las siguientes lenguas: chino mandarín, español, inglés, francés, árabe, hindi, portugués, alemán, bengalí o ruso.
En muchas civilizaciones los seres humanos se han visto a sí mismos como diferentes de los demás animales, y en ciertos ámbitos culturales (como las religiones del Libro o buena parte de la metafísica del Occidente) la diferencia se asigna a una entidad inmaterial llamada alma, en la que residirían la mente y la personalidad, y que algunos creen que puede existir con independencia del cuerpo.
Posiblemente, la manifestación más clara de humanidad es el arte —en el sentido amplio del término—, que produce la cultura. Por ejemplo, los individuos de una determinada especie de ave fabrican un nido, o emiten un canto, cuyas características son específicas, comunes a todos los individuos de esa especie. En cambio, cada hombre puede imprimir a sus acciones los rasgos propios de su individualidad; por eso, cuando se analiza un cuadro, una forma de escribir, una manera de fabricar herramientas, etc., se puede deducir quién es su autor, su artífice, su artista.[cita requerida]
En 2011, en la revista Science, se publicó un trabajo de Francesco d'Errico, de la Universidad de Burdeos, donde afirma haber encontrado uno de los rastros más antiguos de un taller de pintura, en la cueva Blombos en Cape Coast, 300 km al este de Ciudad del Cabo. Este hecho muestra un modo sistemático para obtener pigmentos, pues reunir todos los elementos necesarios para una preparación de este tipo es indicativo de un elevado nivel de pensamiento, que se puede llamar pensamiento simbólico. "La capacidad de tener estos pensamientos es considerada un gran paso en la evolución humana, precisamente lo que nos diferenció del mundo animal".[39]
Paralelamente, también es la única especie que dedica su tiempo y energía a algo aparentemente inútil desde el punto de vista puramente práctico. El arte es una de las manifestaciones de la creatividad humana, pero una manifestación vacía y negativa desde el punto de vista de la supervivencia. Si bien esta actividad es en principio dañina, en realidad es la herramienta con la cual Homo sapiens desarrolla su cultura, unión y fuerza como pueblo.[cita requerida]
La ciencia (del latín scientĭa, 'conocimiento') es un sistema que organiza y construye el conocimiento a través de preguntas comprobables y un método estructurado que estudia e interpreta los fenómenos naturales, sociales y artificiales.[40] El conocimiento científico se obtiene mediante observación y experimentación en ámbitos específicos. Dicho conocimiento es organizado y clasificado sobre la base de principios explicativos, ya sean de forma teórica o práctica. A partir de estos se generan preguntas y razonamientos, se formulan hipótesis, se deducen principios y leyes científicas, y se construyen modelos científicos, teorías científicas y sistemas de conocimientos por medio de un método científico.[41]
La ciencia considera y tiene como fundamento la observación experimental. Este tipo de observación se organiza por medio de métodos, modelos y teorías con el fin de generar nuevo conocimiento. Para ello se establecen previamente unos criterios de verdad y un método de investigación. La aplicación de esos métodos y conocimientos conduce a la generación de nuevos conocimientos en forma de predicciones concretas, cuantitativas y comprobables referidas a observaciones pasadas, presentes y futuras. Con frecuencia esas predicciones se pueden formular mediante razonamientos y estructurar como reglas o leyes generales, que dan cuenta del comportamiento de un sistema y predicen cómo actuará dicho sistema en determinadas circunstancias.
Desde la revolución científica, el conocimiento científico ha aumentado tanto que los científicos se han vuelto especialistas y sus publicaciones se han vuelto muy difíciles de leer para los no especialistas.[42] Esto ha dado lugar a diversos esfuerzos de divulgación científica, tanto para acercar la ciencia al gran público, como para facilitar la compresión y colaboración entre científicos de distintos campos.[42]Una sociedad humana es aquella que se considera a sí misma, a los habitantes y a su entorno, todo ello interrelacionado con un proyecto común, que les da una identidad de pertenencia. Asimismo, el término connota un grupo con lazos económicos, ideológicos y políticos. Tal sociedad supera al concepto de nación-estado, planteando a la sociedad occidental como una sociedad de naciones, etc.
En relación con la capacidad para realizar grandes modificaciones ambientales, cabe decir que Homo sapiens es actualmente un poderoso agente geomorfológico; es en este y otros sentidos que el ser humano es actualmente el mayor superpredador y la especie más poderosa del planeta. Sin embargo, sigue siendo frágil ante posibles eventos cataclísmicos que pudieran afectar a su hábitat, como las glaciaciones.
Homo sapiens, por ser un animal muy vulnerable en el medio natural, es muy dependiente de la tecnología (ergo: es dependiente de la ciencia por primitiva que esta sea), así es que se dice de Homo sapiens que es homo faber.
Quizás, dado que todo sistema retroalimentado de forma natural llega a su fin, el fin de un ecosistema llega cuando la vida ha logrado evolucionar hasta lograr seres con un grado de conciencia capaz de programarse en función de la educación recibida y no según lo termodinámicamente sostenible.[cita requerida] La educación es, por tanto, la demostración evidente de si somos parte de un sistema aun mayor o intentamos independizarnos de todo, estableciendo nuestras formas de obtener nuestros recursos, sin tener en cuenta los ya establecidos por la propia naturaleza.
Por ejemplo, la naturaleza le dota de capacidades físicas para buscar alimentos en el medio que les rodea de una manera termodinámicamente eficaz. Los humanos establecen que lo mejor es racionalizar los medios que la naturaleza les da y replicarlos de forma industrial, aplicando procesos que no se dan de forma natural, aumentando el consumo energético por redundar algo que ya existe y ampliándolo a algo totalmente termodinámicamente innecesario, como es el hecho de que se le entregue alimento en casa, de intervenir los códigos genéticos de las especies alimentarias para hacerlas resistentes a enfermedades, de influir en qué alimentos contendrán semillas y cuáles no y un largo etcétera, que a día de hoy nos hace la vida más cómoda, pero que ignoran cómo les afectan esos cambios en su estructura genética y, por lo tanto, si su descendencia portará características fundamentales para sobrevivir a un medio natural o, por el contrario, nacerán y dependerán tan íntimamente del medio artificial que cualquier modificación a ese medio le incapacite de tal manera que provoque su extinción.[cita requerida]
|fechaacceso=
requiere |url=
(ayuda) |fechaacceso=
requiere |url=
(ayuda) |fechaacceso=
requiere |url=
(ayuda) Homo sapiens (del latín homo, 'hombre', y sapiens, 'sabio'), comúnmente llamado ser humano, persona u hombre, es una especie del orden de los primates perteneciente a la familia de los homínidos. El conjunto de personas o el género humano también se conoce con la denominación genérica de humanos y humanidad. Los seres humanos poseen capacidades mentales que les permiten inventar, aprender y utilizar estructuras lingüísticas complejas, lógicas, matemáticas, escritura, música, ciencia y tecnología. Los seres humanos son animales sociales, capaces de concebir, transmitir y aprender conceptos totalmente abstractos.
Se considera Homo sapiens de manera indiscutible a los que poseen las características anatómicas de las poblaciones humanas actuales. Los restos más antiguos atribuidos a Homo sapiens, datados en 315 000 años, se encontraron en Marruecos. Las evidencias más antiguas de comportamiento moderno son las de Pinnacle Point (Sudáfrica), con 165 000 años de antigüedad.
Pertenece al género Homo, que fue más diversificado y durante el último millón y medio de años incluía otras especies ya extintas. Desde la extinción de Homo neanderthalensis, hace 28 000 años, y de Homo floresiensis hace 12 000 años (debatible), Homo sapiens es la única especie conocida del género Homo que aún perdura.
Hasta hace poco, la biología utilizaba un nombre trinomial —Homo sapiens sapiens— para esta especie, pero más recientemente se ha descartado el nexo filogenético entre el neandertal y la actual humanidad, por lo que se usa exclusivamente el nombre binomial. Homo sapiens pertenece a una estirpe de primates, los hominoideos. Aunque el descubrimiento de Homo sapiens idaltu en 2003 haría necesario volver al sistema trinomial, la posición taxonómica de este último es aún incierta. Evolutivamente se diferenció en África y de ese ancestro surgió la familia de la que forman parte los homínidos.
Filosóficamente, el ser humano se ha definido y redefinido a sí mismo de numerosas maneras a través de la historia, otorgándose de esta manera un propósito positivo o negativo respecto de su propia existencia. Existen diversos sistemas religiosos e ideales filosóficos que, de acuerdo con una diversa gama de culturas e ideales individuales, tienen como propósito y función responder a algunas de esas interrogantes existenciales. Los seres humanos tienen la capacidad de ser conscientes de sí mismos, así como de su pasado; saben que tienen el poder de planear, transformar y realizar proyectos de diversos tipos. En función de esta capacidad, han creado diversos códigos morales y dogmas orientados directamente al manejo de estas capacidades. Además, pueden ser conscientes de responsabilidades y peligros provenientes de la naturaleza, así como de otros seres humanos.
Homo japeticus (littéralement « homme japétique ») est un taxon obsolète désignant une espèce du genre Homo. Il est inventé en 1825 par le naturaliste français Jean-Baptiste Bory de Saint-Vincent[1],[2],[3]. Il est également appelé espèce japétique[4].
Ce taxon n'est plus utilisé aujourd'hui en zoologie. Le consensus scientifique actuel rejette en tout état de cause l’existence d'arguments biologiques qui pourraient légitimer une classification scientifique interne à l'espèce humaine selon des critères morphologiques ou culturels[5],[6],[7].
Cette espèce est désigne les Européens mais aussi les habitants d'Asie Mineure et du Nord de la Perse. Les Turcs n'en font cependant pas partie, étant inclut dans Homo scythicus.
Le nom Homo japeticus renvoie à l’« audax Japeti genus » mentionné par le poète latin Horace (Odes, I, III, 27). Cette expression signifie « les enfants audacieux de Japet » désignant les Titans Atlas, Prométhée, etc. Ce nom veut montrer que les Européens disputent aux dieux leur puissance[8].
Cette espèce est composée de deux groupes, chacun divisée en plusieurs races :
Homo japeticus est l'espèce européenne, civilisée et impérialiste qui a la mainmise sur le monde d'après Bory de Saint-Vincent[8].
Homo japeticus (littéralement « homme japétique ») est un taxon obsolète désignant une espèce du genre Homo. Il est inventé en 1825 par le naturaliste français Jean-Baptiste Bory de Saint-Vincent,,. Il est également appelé espèce japétique.
Ce taxon n'est plus utilisé aujourd'hui en zoologie. Le consensus scientifique actuel rejette en tout état de cause l’existence d'arguments biologiques qui pourraient légitimer une classification scientifique interne à l'espèce humaine selon des critères morphologiques ou culturels,,.
Homo sapiens (Linnaeus, 1758; dal latino «uomo sapiente») è la definizione tassonomica dell'essere umano moderno. Appartiene al genere Homo, di cui è l'unica specie vivente[2], alla famiglia degli ominidi e all'ordine dei primati.
L'epoca che va dal periodo interglaciale medio, circa 300 000 anni fa, all'epoca odierna, vede la comparsa in Africa orientale e la diversificazione della specie Homo sapiens. Secondo le teorie prevalenti, dal continente africano, circa 65-75 000 anni fa (o secondo altre evidenze alcune decine di migliaia di anni prima), in stretta coincidenza con un evento di fortissima riduzione della popolazione globale, tuttora in fase di definizione, parte della specie iniziò un percorso migratorio che attraverso un corridoio mediorientale la portò a colonizzare l'intero pianeta.
La precisa datazione dei primi esemplari definibili sapiens, tradizionalmente posta a circa 130 000 anni fa, è stata spostata dalle scienze paleontologiche più indietro nel tempo, grazie a ritrovamenti nei tufi vulcanici della valle del fiume Omo in Etiopia. Per mezzo di tecniche basate sui rapporti fra gli isotopi dell'argon, alcuni reperti anatomicamente simili all'uomo moderno sono stati datati a 195 000 anni fa, con un'incertezza di ±5 000 anni[3]. Nuove datazioni del 2017 su reperti rinvenuti nel 1961 nel sito archeologico di Jebel Irhoud, in Marocco, sposterebbero l'origine dell'Homo sapiens a circa 300 000 anni fa[4][5].
Data l'estensione dell'argomento, le diverse caratteristiche vengono trattate più estesamente nei differenti e successivi paragrafi della voce, sintetizzando in questo le sole sezioni salienti.
Le caratteristiche anatomiche che differenziano maggiormente Homo sapiens dalle specie ad esso affini e le conseguenze sulla sua biologia e comportamento si concentrano principalmente sul grado di sviluppo del sistema nervoso, inteso come massa e complessità, e sulla sua organizzazione neurale.
Gli umani hanno un cervello molto strutturato e sviluppato, molto grande in proporzione alle dimensioni dell'individuo (quoziente di encefalizzazione), con notevoli doti di neuroplasticità, capace di un pensiero sviluppato sotto forma di creatività, ragionamento astratto, linguaggio e introspezione. Questa capacità mentale li distingue dagli altri esseri viventi. Altre caratteristiche peculiari sono:
Tali caratteristiche hanno permesso agli esseri umani di creare una grande varietà di manufatti e utensili atti a migliorare il proprio adattamento all'ambiente, la sopravvivenza e l'espressione creativa.
Le più recenti pubblicazioni accademiche, datate 10 luglio 2019 (Università di Tubinga pubblicati su Nature)[6], riportano che il più antico esemplare in Eurasia ad oggi noto di Homo sapiens è stato scoperto in una grotta, denominata Apidima, del Peloponneso (Grecia) nelle vicinanze di Kalamata e Sparta, in uno studio fatto sui ritrovamenti in un sito inizialmente scoperto nel 1978 dal Museo Archeologico di Grecia in collaborazione con il Laboratorio di Geologia Storica Paleontologica dell'Università di Atene, e dell'Università Aristotele di Salonicco, con a capo della ricerca Theodoris Spitzios.
I ricercatori scoprirono circa 20 000 reperti (ossa, denti, strumenti litici ed altro, tra cui due crani, denominati Apidima 1 e Apidima 2) ; il cranio "Apidima 1" è la più antica testimonianza ad oggi ritrovata di Homo sapiens, datato ad oltre circa 210 000 anni fa. Apidima 1 è stato datato col metodo scientifico attualmente più evoluto basato sull'Uranio-Torio-230 (stabilizzazione del carbonato di calcio) ed è risultato più antico di decine di migliaia di anni rispetto agli antecedenti reperti di Homo sapiens con datazione certa ritrovati in Africa o Europa, precedentemente considerati i più vecchi, con un salto cronologico impressionante che ridiscute tutta la teoria del Sapiens. La ricercatrice a capo del progetto Katerina Harvati spiega che almeno due popolazioni vivevano in Grecia meridionale nel Pleistocene medio: una primigenia popolazione di Homo sapiens, seguita dalle evidenze dei ritrovamenti dopo circa 40 000 anni da una popolazione di neandertaliani. Al 2021 sono in corso le estrazioni del DNA dagli antichissimi ritrovamenti, anche se, secondo lo stesso Team, l'operazione potrebbe essere difficilissima.
Dall'origine ipotizzata di provenienza africana della specie[3] ("Out of Africa Hypothesis", ipotesi nella quale l'uomo sarebbe nato in Africa e successivamente in espansione nel resto del mondo[7]), nei ritrovamenti etiopici in tufi vulcanici della valle del fiume Omo, si possono datare con tecniche basate sui rapporti isotopici dell'argon, a 195 000 anni (con un'incertezza di ±5 000 anni) due esemplari (Omo II e Omo I), rispettivamente di H. erectus moderno e H. sapiens arcaico (da cui secondo quest'ipotesi si sarebbero evoluti gli uomini attuali); ad oggi, H. sapiens si è diffuso su tutta la superficie delle terre emerse (attualmente anche in Antartide, a scopi scientifici, e nonostante il clima inospitale) con una popolazione totale che ha superato, nel marzo 2017, i 7,4 miliardi di individui.[8] Secondo ritrovamenti avvenuti in Marocco nel 2017, l'Homo sapiens avrebbe cominciato a diffondersi secondo lo studio di Daniel Richter e Shannon McPherron del Max Planck Institute, nell'intero continente africano già 315 000 anni fa, stimando la datazione del sito dei ritrovamenti.[9]
Similmente alla maggior parte dei primati, H. sapiens è un animale sociale. È inoltre particolarmente abile nell'utilizzo di sistemi di comunicazione per l'espressione, lo scambio di idee e l'organizzazione; crea complesse strutture sociali composte da gruppi in cooperazione e competizione, che variano dalle piccole famiglie e associazioni fino alle grandi unioni politiche, scientifiche, economiche. L'interazione sociale ha introdotto una larghissima varietà di tradizioni, rituali, regole comportamentali e morali, norme sociali e leggi che formano la base della società umana.
La specie umana manifesta il desiderio di capire e influenzare il mondo circostante, cercando di comprendere, spiegare e manipolare i fenomeni naturali attraverso la scienza, la filosofia, la mitologia e la religione. Questa curiosità naturale ha portato allo sviluppo di strumenti tecnologici e abilità avanzate; H. sapiens è l'unica specie ancora vivente che comunica attraverso la scrittura simbolica, utilizza il fuoco, cuoce i propri cibi, si veste ed usa numerose tecnologie.
Gli esseri umani possiedono anche un marcato apprezzamento per la bellezza e l'estetica che, combinato col desiderio di auto-espressione, ha condotto a creative innovazioni culturali quali le arti, comprensive di tutte le discipline musicali, figurative e letterarie.
La teoria attualmente più riconosciuta stima che:
Lo studio scientifico dell'evoluzione umana comprende lo sviluppo del genere Homo e lo studio degli altri ominidi, quali ad esempio Australopithecus, ad esso strettamente correlati. Gli umani moderni appartengono alla specie Homo sapiens, per alcuni autori suddivisibile in due sottospecie: Homo sapiens sapiens e Homo sapiens idaltu (tradotto approssimativamente come "uomo saggio maggiore"), estinto.
Dal punto di vista anatomico, gli umani moderni appaiono in testimonianze di reperti della grotta di Apidima in Grecia (Europa) risalenti a 210 000 anni fa[11] e successivamente 80.000 anni più tardi in altri reperti risalenti 130 000 anni fa in Africa[12][13]. Inoltre sono stati rinvenuti in tufi vulcanici della valle del fiume Omo in Etiopia resti risalenti a 195 000 anni fa, datati con tecniche basate sui rapporti isotopici dell'argon, con un'incertezza di ±5 000 anni[3].
I parenti più stretti ancora viventi di Homo sapiens sono le due specie appartenenti al genere Pan, comunemente noti come scimpanzé: il bonobo (Pan paniscus) e lo scimpanzé comune (Pan troglodytes). Le due specie sono ugualmente vicine, ovvero condividono lo stesso antenato comune; la differenza principale tra essi è l'organizzazione sociale: matriarcale per il bonobo e patriarcale per lo scimpanzé comune[14]. Il sequenziamento completo del genoma ha portato alla conclusione che "dopo 6,5 milioni di anni di evoluzione separata, le differenze tra bonobo/scimpanzé ed umani sono soltanto dieci volte maggiori di quelle esistenti tra due persone qualsiasi e dieci volte minori di quelle esistenti tra ratti e topi".
Infatti, il 98,6% della sequenza di DNA è identica tra le due specie di scimpanzé e gli esseri umani.[14][15][16][17] È stato stimato che la linea umana si sia distaccata da quella degli scimpanzé circa cinque milioni di anni fa e da quella dei gorilla circa otto milioni di anni fa. Tuttavia, un cranio ominide rinvenuto in Ciad nel 2001, classificato come Sahelanthropus tchadensis, risale approssimativamente a sette milioni di anni fa, la qual cosa potrebbe indicare una divergenza precedente[18]; anche studi del 2009 su Ardipithecus ramidus portano a 5,4-7,4 milioni di anni la probabile divergenza. Queste minime differenze genetiche hanno portato alcuni scienziati, il più noto dei quali al vasto pubblico è Jared Diamond, ad ipotizzare una riunificazione di uomini e scimpanzé sotto lo stesso genere Homo, come nell'originale schema di Linneo del Systema Naturae, edizione 1758. Ciò implicherebbe ovviamente una revisione totale almeno dei generi Pan, Ardipithecus, Kenyanthropus, Australopithecus e Homo.
L'attuale variabilità genetica della specie umana è estremamente bassa, comparativamente a quanto succede in altri raggruppamenti tassonomici animali.
I genetisti Lynn Jorde e Henry Harpending dell'università dello Utah hanno suggerito che la variazione del DNA umano è piccolissima se comparata con quella di altre specie e che durante il Tardo Pleistocene, la popolazione umana fosse ridotta a un piccolo numero di coppie genitoriali - non superiori alle 10 000 e forse intorno alle 1 000 - con la conseguenza di un pool genico residuo molto ristretto, la fortissima riduzione della popolazione globale accennata nell'introduzione della voce. Sono state formulate varie spiegazioni per questo ipotetico collo di bottiglia, tra cui la più famosa Teoria della catastrofe di Toba.
L'evoluzione umana è caratterizzata da un certo numero di importanti tendenze fisiologiche, incluse l'espansione della cavità cerebrale e del cervello stesso, che arriva, con una distribuzione variabile per ogni singolo individuo, ad un volume tipico di 1260 cm³[19][20], oltre il doppio di quello di uno scimpanzé o gorilla. Il ritmo di crescita postnatale del cervello umano differisce da quello delle altre scimmie antropomorfe (eterocronia), permettendo un lungo periodo di apprendimento sociale e l'acquisizione del linguaggio nei giovani umani. Gli antropologi fisici sostengono che la riorganizzazione della struttura del cervello sia più importante della stessa espansione cerebrale. Altri significativi cambiamenti evolutivi includono una riduzione dei denti canini, lo sviluppo della locomozione bipede e la discesa della laringe e dell'osso ioide che permise il linguaggio. Come siano collegate queste tendenze e quale sia il loro ruolo nell'evoluzione di una complessa organizzazione sociale e della cultura rimangono questioni ancora dibattute[21][22].
L'Homo sapiens è una specie monotipica. Nel tempo sono state proposte specie, sottospecie e paleosottospecie di Homo sapiens, anche se sono in corso tutt'oggi dibattiti sull'argomento, dato che specie e sottospecie sono definizioni convenzionali e non differenziazioni oggettive calcolabili o rilevabili.
Alcuni antropologi considerano la specie costituita da due diverse paleosottospecie[23]: Sapiens e Idaltu. Molti considerano i Neandertal una specie ed altri una sottospecie. Ed infine alcuni considerano H. heidelberg un progenitore, altri una specie ed altri ancora una paleosottospecie.
Con l'utilizzo di tecniche di biologia molecolare per la verifica di eventuali riapparentamenti genetici, al 2011 gli studi basati sull'analisi matrilineare del DNA mitocondriale, mostravano una scarsa possibilità di passata ibridazione, mentre le analisi del genoma nucleare, anche stimolate dal progetto Neanderthal genome project del Max Planck Institute for Evolutionary Anthropology tedesco e del 454 Life Sciences statunitense di sequenziamento del genoma neandertaliano indicano una vasta ibridazione; la ricerca Archeogenetiche di Svante Pääbo (Max Planck Institute) ha dimostrato che circa il 70-80% del genoma Neandertaliano è ancora presente attualmente nell'umanità, sparso in quantità fino al 5% circa nel DNA di ogni euroasiatico.[24][25]
Questi tre tipi di Homo (sapiens neandertal denisovan) più uno ulteriore non ancora individuato, come evidenziato dal team di Svante Pääbo al Max Planck Institute, si sono più volte incrociati creando un flusso genetico che ha ibridato in misure diverse ed epoche diverse tutte le popolazioni di Homo, fino ad arrivare nel nostro attuale DNA che con tecniche Archeogenetiche, che si avvalgono di supercomputers, si è potuto calcolare con sufficiente precisione la sequenza temporale e la quantità delle varie ibridazioni, fino al punto di rendersi conto che esiste un ulteriore flusso e ibridazione proveniente da un tipo di Homo che in effetti fino ad ora non è mai stato ritrovato e neanche ipotizzato prima dell'avvento dell'archeogenetica di Pääbo.
In particolare si ritrovano evidenze di componenti genetiche di H. denisova nelle popolazioni melanesiane ed asiatiche in misura minore, e forti componenti di H. neandertal nelle popolazioni asiatiche ed in misura minore europee. Si ipotizzano importanti coinvolgimenti di queste sequenze nel miglioramento del metabolismo, adattabilità e sistema immunitario[27], in particolare dei geni HLA di classe I, il complesso maggiore di istocompatibilità umano.
L'irrilevanza, su scala temporale storica, del processo di evoluzione biologica non segna una stasi nel progresso della specie.
Pur rimanendo biologicamente la stessa specie da circa duecentomila anni[29], e non subendo alcuna mutazione significativa da almeno diecimila, il processo evolutivo passa all'ambito sociale, tecnologico e culturale.
Le prime e significative fasi dello stesso, in parte portate avanti da progenitori evolutivi della specie attuale, rientrano nello studio della preistoria.
La stasi apparente nell'evoluzione biologica, in realtà è un fatto dovuto alla periodizzazione considerata, nella scala temporale di riferimento.
Rarefatte esplosioni evolutive su scale a lungo termine (centinaia di migliaia/milioni di anni), d'altronde, sembrerebbero riflettere cambiamenti permanenti, come appunto la genesi di nuove specie, mentre fluttuazioni a breve termine rappresenterebbero le variazioni di nicchia locali, ottimali, selezionate da limitate variazioni ambientali all'interno di una zona, e utili a creare popolazioni all'interno della specie, adattate alle nuove condizioni.
L'apprendimento sociale diventa quindi essenziale e primario per l'adattamento umano[30] all'ambiente, e principale motore del presente, osservabile, processo evolutivo.
Esistono teorie più o meno condivise sulle origini dell'uomo contemporaneo. Esse riguardano il rapporto tra gli uomini moderni e gli altri ominidi.
L'ipotesi dell'origine unica, propone che gli uomini moderni si siano evoluti in Africa[3] e che siano poi migrati all'esterno sostituendo quegli ominidi che erano in altre parti del mondo.
Su di essa sussistono vastissime evidenze paleoantropologiche, date da diverse migliaia di ritrovamenti fossili, archeologiche[31], linguistiche[32], climatologiche (modificazioni climatiche e conseguenti selezioni della popolazione), genetiche (mtDNA e nucleare, in particolare Aplogruppi del cromosoma Y)[33][34][35][36][37][38][39][40].
Da questo nucleo originario sarebbero derivate tre ramificazioni che dettero origine una al tipo khoisan l'altra al tipo dei pigmei africano e il terzo tipo da cui derivarono tutti gli altri tipi etnici umani[42]. Dal terzo tipo derivò inizialmente la popolazione australoide che si diffuse partendo dall'Africa orientale circa 60 000 anni fa, e forse più, colonizzando[43] tutta la zona tropicale fino al continente australiano, una popolazione dalla pelle scura che non utilizzava abbigliamento per difendersi dal freddo e che si diffuse seguendo le coste dei mari in cerca di molluschi. Recenti aggiornamenti basati su repertazioni[44] in territorio arabico anticipano di alcune migliaia di anni questa fase migratoria, ipotizzando un corridoio passante per la parte meridionale del Mar Rosso, e sollevando dei dubbi sul posizionamento precedente o seguente il grande evento di riduzione della popolazione umana concomitante (Teoria della catastrofe di Toba).
Nel 2015 la rivista Nature ha pubblicato la notizia che alcuni denti fossili ritrovati in Cina risalirebbero a circa 120 000 anni; tale datazione sposterebbe indietro la data delle prime ondate migratorie dall'Africa, consentendo inoltre di ipotizzare che la prima colonizzazione sia avvenuta verso l'Asia.[45]
La seconda ondata è quella del tipo dell'uomo di Cromagnon, partita dal medio-oriente circa 40 000 anni fa, che colonizzò il continente Europa. Questa popolazione era di alta statura, aveva la carnagione più chiara, era dedita alla caccia di grande selvaggina, utilizzava una sofisticata tecnologia della pietra e usava pellicce per coprirsi. I resti più antichi di Homo Sapiens in Europa sono datati a 44 000 anni fa e si riferiscono a dentature rinvenute nella Grotta del Cavallo nella Baia di Uluzzo nel Comune di Nardò. I reperti, ritrovati durante scavi condotti dal prof. Palma Di Cesnola dell'Università di Siena nel 1964, finora ritenuti appartenenti all'uomo di Neandertal, sono stati oggetti di nuovo studio nel 2011: i fossili degli strati coevi alle dentature (conchiglie) esaminati al radiocarbonio nei laboratori dell'Università di Oxford per conto del Dipartimento di Antropologia dell'Università di Vienna e lo studio morfologico dello smalto delle dentature, ne hanno confermato l'appartenenza all'Homo Sapiens, spostando di almeno 4 000 anni la datazione sulla presenza dell'uomo moderno in Europa e confermando, altresì, la coabitazione almeno nell'ambito del sito del ritrovamento dell'uomo di Neandertal con l'uomo moderno.[46]
La terza ondata (circa 25 000 anni fa) partì sempre dal medio oriente e si spinse attraverso l'Asia centrale fino in America settentrionale; di essa resta la popolazione Ainu del Giappone come esempio puro e da questa popolazione più diffusa derivarono tutti i tipi etnici successivi. La comparsa degli uomini grandi cacciatori determinò l'estinzione di molte specie animali alla fine del pleistocene, tra cui anche la scomparsa di tutte le altre specie del genere Homo.
Circa a 12 000 anni fa risale la comparsa del tipo paleomongolico che si diffuse dall'Asia centrale fino a colonizzare tutto il continente America. Circa a 7 000 anni fa risalgono le diffusioni dei tipi etnici mediterranei che dal medio oriente si diffusero in Europa e India, ed il tipo neomongolico che si diffuse in Asia orientale; questi ultimi tipi umani sono dediti alle attività economiche dell'agricoltura e allevamento. Infine vi sono le grandi diffusioni umane dei periodi storici che specie negli ultimi secoli ha portato alla grande diffusione del tipo europoide, come tipo ibrido tra i tipi Cro Magnon e mediterraneo e neo-mongolide, che attraverso la colonizzazione ha dato origine ad altre popolazioni ibride in tutti i continenti, un processo che continua oggigiorno e tende a una completa ibridazione di tutti i tipi umani.
L'uomo moderno è caratterizzato dal suo modello culturale connesso strettamente alla società a cui appartiene. Questa prospettiva, non si pone come unicità del regno animale. Viene considerato fatto acquisito dalle ricerche in ambito neurobiologico e neurocognitivista che l'espressione culturale non abbia assolutamente un valore extra-naturale. Inoltre altri animali (delfini, primati, elefanti, ecc) presentano un passaggio di conoscenza in senso orizzontale, presentano quindi cultura. È evidente però che nell'essere umano questa attitudine è ipertrofica, se paragonata ad altri animali.
Dalla sua comparsa sulla terra fino ad oggi, culture e società umane hanno continuamente subito mutamenti, in un lento e progressivo sviluppo che ha portato ad un'evoluzione culturale dell'essere umano, chiamata sinteticamente progresso.
Nel corso della storia le varie società si sono sviluppate, portando avanti una complessità sempre crescente, con l'aumentare delle conoscenze, delle varie culture e delle popolazioni. Crisi alimentari, scoperte e rivoluzioni scientifiche e sociali hanno spesso segnato i passaggi di questa evoluzione.
Il progresso della civiltà umana ha portato al prolungamento della speranza di vita e al miglioramento delle condizioni igienico sanitarie, al riconoscimento di diritti dell'uomo, alla maggior conoscenza delle risorse naturali e al miglioramento della qualità di vita generale, anche se a tutt'oggi in molte parti del mondo queste evoluzioni sono avvenute solo in parte o non sono ancora potute avvenire.
Caratteristica di questa parte evolutiva è la sempre maggiore velocità nel trasferimento orizzontale di elementi culturali, reso sempre più efficiente dai mezzi tecnologici che, a partire dalla scrittura, hanno reso possibile il fenomeno. La trasmissione veloce, a distanza, delle informazioni a partire dal XIX secolo, ha velocizzato il fenomeno, cresciuto esponenzialmente nel XX e XXI con le tecnologie digitali.
I primi oggetti lanciati dall'uomo all'esterno dell'atmosfera sono stati i vettori V2 di Wernher von Braun nel 1942, progettati per scopi bellici e non esplorativi ma che nel 1944 effettuarono voli di test per scopi scientifici, entrando nella termosfera. Il primo oggetto ad essere messo in orbita intorno al pianeta Terra è stato lo Sputnik 1, lanciato dal Programma spaziale sovietico nel 1957. Sempre nell'ambito del programma sovietico il 12 aprile 1961 Jurij Gagarin fu il primo essere umano a volare nello spazio esterno, mentre nell'ambito del programma Apollo gli astronauti Neil Armstrong e Buzz Aldrin furono i primi ad atterrare sulla luna e camminare sulla sua superficie.
Nel 1971 la stazione spaziale Saljut 1 fu il primo presidio permanente al di fuori dell'atmosfera, sostituita successivamente da altre stazioni fra cui la Mir e la Stazione Spaziale Internazionale.
Il corpo umano presenta diverse caratteristiche antropometriche esteriori che variano in maniera pressoché continua da individuo a individuo e per differente genere. Le dimensioni corporee, ad esempio, sono in gran parte determinate geneticamente, ma sono influenzate in maniera altamente significativa da fattori ambientali come per esempio la dieta e l'esercizio fisico. L'altezza media di un essere umano adulto varia, per etnie e sesso, seguendo approssimativamente una distribuzione normale e cambiando significativamente da luogo a luogo. In Italia, ad esempio, la popolazione compresa tra il 3° ed il 97° percentile nella misura della statura mostra un'altezza di 163–186 cm per i maschi e 151–174 cm per le femmine, ma nel mondo sono state rilevate stature estreme, per quanto noto, comprese tra 55,88 e 272 cm[48][49]. I fattori socioeconomici sono fondamentali nella variazione dei parametri antropometrici in una popolazione, che può avere incrementi anche molto elevati, in seguito ad un miglioramento degli stessi[50][51].
Gli umani sono capaci di un completo movimento bipede ed eretto, lasciando così le braccia libere, libere anche di manipolare oggetti attraverso le mani, caratterizzate dal pollice opponibile e particolarmente versatili nella loro prensilità. Poiché la fisiologia umana non si è del tutto adattata al bipedismo, la regione pelvica e la colonna vertebrale tendono a logorarsi con l'età, creando difficoltà locomotorie nella vecchiaia.
Gli esseri umani, fatta eccezione per testa, arti e zona pubica, appaiono relativamente privi di pelo se comparati ad altri primati. In realtà, un uomo medio possiede un numero maggiore di peli rispetto ad un normale scimpanzé. La maggiore differenza è che i peli degli uomini sono più corti, più sottili e più chiari di quelli di un generico scimpanzé e ciò li rende meno appariscenti.[52]
La formula dentaria si è conservata nel corso dell'ominazione, mantenendo quella di tutte le altre scimmie catarrine, evolvendo però le caratteristiche dei denti orientati verso una dieta mista, di tipo onnivoro. Dall'antenato comune alle altre antropomorfe, a grandi linee si osserva una generale riduzione delle dimensioni dei denti canini, e in generale delle dimensioni di tutti i denti, delle ossa mascellari e della robustezza delle inserzioni dei muscoli interessanti la masticazione nonché, caratteristica ominide, la formazione di primi premolari inferiori bicuspidati. Il dente del giudizio spesso è vittima della riduzione evolutiva generale delle dimensioni mascellari, e presenta a volte anomalie e imperfezioni nell'eruzione e nella crescita.
La tonalità dei peli e della pelle umane è determinata dalla presenza di pigmenti chiamati melanine. Le tonalità possono variare da un marrone molto scuro a un rosa molto chiaro, mentre il colore dei capelli varia dal biondo al castano, al rosso, fino al nero, che è il più diffuso.[53] Il colore scuro della pelle è un adattamento evolutosi come protezione dai raggi ultravioletti del sole, essendone la melanina un efficace bloccante;[54] il colore chiaro predomina negli ambiti geografici dove la selezione ha favorito invece il maggior grado di trasmissione delle frequenze luminose necessarie alla sintesi di colecalciferolo, vitamina del gruppo D prodotta principalmente, nell'uomo, a livello cutaneo. La colorazione della pelle degli uomini contemporanei è ancora parzialmente distribuita geograficamente, generalmente quindi correlata con il livello di radiazione ultravioletta, che aumenta avvicinandosi all'equatore. La pelle umana ha anche la capacità di abbronzarsi, ossia prima di scurire la melanina presente, poi di aumentare la quantità di melanina, diventando più scura e maggiormente protetta dagli effetti dannosi dei raggi UV.[55][56]
Il cervello umano è il centro del sistema nervoso umano e caratterizza meglio di qualsiasi altra caratteristica anatomica le particolarità della specie. Pur non essendo volumetricamente il maggiore nel mondo animale e neppure nella linea evolutiva ominide, e non possedendo il migliore rapporto volume/massa corporea, esso ha la stessa struttura generale di altri mammiferi ma è in generale maggiore del previsto sulla base della dimensione del corpo degli altri primati. Stime per il numero di neuroni del cervello umano ne ipotizzano un numero di 80-120 000 000 000. La maggior parte dell'espansione proviene dalla corteccia cerebrale, in particolare i lobi frontali, che sono associati alle funzioni esecutive come l'auto-controllo, pianificazione, ragionamento e pensiero astratto. La porzione della corteccia cerebrale dedicata alla visione è inoltre notevolmente ampliata, e diverse aree corticali svolgono ruoli specifici nel linguaggio, una competenza, a questo livello di complessità, unica.
Il cervello umano adulto pesa in media circa 1,5 kg} in circa 1 130-1 260 centimetri cubi con notevole variabilità individuale.
Il tempo necessario al riposo è compreso fra le sei e le otto ore al giorno per un adulto e da nove a dieci per un bambino; le persone più anziane di solito dormono da sei a sette ore al giorno. Nella società umana si sperimentano casi di carenza di riposo; questa mancanza può portare effetti negativi. Una restrizione delle ore per un adulto da otto a quattro porta cambiamenti nella fisiologia e nello stato mentale, inclusi fatica, aggressività e spossatezza.
In quanto animale, quella umana è una specie eucariota. Ogni cellula diploide contiene 23 coppie di cromosomi, ricevuti da entrambi i genitori. Di questi, 22 paia sono autosomi e un paio sono cromosomi sessuali. Secondo le stime gli umani hanno circa 20 o 25 000 geni. Così come per gli altri mammiferi, le femmine hanno i cromosomi sessuali uguali (XX) e i maschi hanno cromosomi sessuali differenti (XY). Il cromosoma X è più largo e porta più geni del cromosoma Y: ciò significa che eventuali malattie del cromosoma X si manifestano più facilmente negli uomini, poiché eventuali errori presenti in geni del cromosoma X non presenti contemporaneamente anche nell'Y arrecherebbero danno al fenotipo umano; tuttavia, poiché nel cromosoma Y vi sono numerosi geni non presenti anche nell'X, tra cui primeggia l'SRY che è presente anche in molti altri animali, il patrimonio genetico maschile è complessivamente maggiore di quello femminile e consente la formazione di ulteriori tessuti nei maschi, il che comporta un forte contribuito al dimorfismo sessuale.
L'anatomia umana permette l'emissione di un notevole spettro di sonorità, articolabili in suoni definiti. La voce umana si presta quindi a fare da tramite ad un complesso linguaggio, reso possibile per lo sviluppo cerebrale complessivo e delle specifiche aree deputate alla comunicazione. La natura fortemente sociale della specie permette l'utilizzo del mezzo per un amplissimo e variegato uso.
Il ciclo di vita umano è simile a quello degli altri mammiferi placentati. Una cellula uovo è fecondata all'interno del corpo della femmina da uno spermatozoo attraverso l'atto sessuale. Recentemente i progressi in campo medico permettono anche la fecondazione in vitro, utilizzata in alcuni casi. La cellula uovo fecondata, chiamata zigote, inizia a moltiplicarsi prima nella tuba uterina e poi, in seguito all'impianto, all'interno dell'utero, diventando un embrione, ed in seguito un feto. Dopo circa 9 mesi il feto, completamente sviluppato, viene partorito e può cominciare la sua vita indipendente.
Rispetto alle altre specie, il parto umano è un evento più delicato e può costituire una potenziale fonte di pericolo per madre e nascituro. Travagli dolorosi che possono durare più di ventiquattr'ore non sono rari e possono risultare dannosi, o addirittura mortali, per i soggetti coinvolti.
Tale anomalia è dovuta alla relativamente ampia circonferenza della testa del feto che ospita un generoso encefalo, e per la relativamente stretta cavità pelvica, entrambe evolutivamente recenti, la seconda dettata dall'acquisizione della stazione eretta ed andatura bipede dell'uomo.[57][58] L'aumento dei parti di successo è dovuto allo sviluppo delle tecniche mediche.
Nei paesi industrializzati i neonati pesano circa fra i 3 e i 4 kg e sono lunghi circa 50 o 60 centimetri.[59] Un peso eccessivamente basso alla nascita, in regioni in via di sviluppo, non è un evento raro e contribuisce ad alzare il livello di mortalità infantile in queste regioni.[60] A partire dal momento della nascita, gli esseri umani iniziano a crescere, come qualsiasi altro cucciolo di mammifero. Il periodo del passaggio all'età adulta, la pubertà, avviene solitamente prima per le femmine e successivamente per i maschi. Solitamente poi le femmine arrivano prima alla loro statura definitiva, attorno ai 18 anni, mentre i maschi fermano la loro crescita attorno ai 21 anni. Esistono enormi differenze nell'aspettativa di vita da un paese all'altro. La parte del mondo sviluppata sta velocemente diventando più anziana, con un'età media di 40 anni (Monaco addirittura 45,1), mentre nel terzo mondo l'età media si aggira intorno ai 15 - 20 anni (in Uganda 14,8). L'aspettativa di vita in Hong Kong è di 84,8 anni per le femmine e 78,9 per i maschi, mentre in Eswatini, soprattutto per l'AIDS, è di 31,3 anni per entrambi i sessi.[61] Mentre un europeo su cinque ha almeno 60 anni di età, solo un africano su venti ha più di 60 anni.[62]
Il numero degli ultracentenari nel mondo è stimato a 210 000 nel 2002.[63] Almeno una persona, Jeanne Calment, è nota per aver raggiunto i 122 anni di età; persone più longeve, tuttavia, sono state segnalate, ma non sono state mai documentate. Nel mondo in media ci sono 81 uomini di almeno sessant'anni ogni 100 donne della stessa fascia d'età, e, per i più anziani, il rapporto diventa di 53 a 100.
Le questioni filosofiche riguardo alla vita dopo la morte sono oggetto di numerosi dibattiti. Le cerimonie funebri sono caratteristiche delle società umane, spesso ispirate dalla speranza di una vita dopo la morte o dell'immortalità.
La specie umana è onnivora, in grado di consumare una grande varietà di materiali vegetali e animali.[64][65] Durante il paleolitico l'Homo sapiens impiegava caccia, pesca e raccolta quali fonti primarie di cibo[66], alternando ai vegetali spontanei (frutti, semi, radici, tuberi, funghi, piante erbacee) le proteine animali (carne, uova, pesce, insetti, molluschi, crostacei). Si è provato che gli umani abbiano usato il fuoco sin dal tempo[67] della predominanza della specie Homo erectus, che del fuoco faceva documentato uso, probabilmente anche per preparare e cucinare cibo prima di consumarlo.
L'uso del fuoco è diventato comunque documentatamente regolare nelle specie H.sapiens e H.neanderthalensis. Si ipotizza, su basi scientifiche, che un motore evolutivo per H.erectus (il primo ominide in grado di cuocere i cibi) sia stato costituito dal ricavare, con la cottura, più calorie dalla dieta, diminuire le ore dedicate all'alimentazione superando le limitazioni metaboliche che negli altri primati non hanno permesso un'encefalizzazione e uno sviluppo neuronale legato alle dimensioni del cervello in proporzione alle dimensioni corporee[68]. Questo, unito ad un crescente consumo di proteine animali, documentatamente ascritto alla separazione Homo-Australopithecus, o H.habilis-H.erectus[69][70] avrebbe costituito un potente impulso evolutivo.
Un certo numero di persone consuma comunque cibi non cotti, altri si astengono dal consumo di carne in toto, o di alcuni tipi solamente, altri ancora non consumano prodotti derivanti da animali, e ciò per diversi motivi, quali la religione, l'etica o per motivi di salute.
La dieta umana dipende molto dalla cultura e dall'ambiente di ogni popolazione, contemplando popoli come gli Inuit, praticamente carnivori, e vasti strati di popolazioni tropicali pressoché vegetariane.
Lo studio della dieta ha prodotto lo sviluppo di una vera e propria scienza alimentare. In genere, gli uomini possono sopravvivere da due a otto settimane senza cibo, a seconda del grasso depositato nel corpo. La sopravvivenza senz'acqua è invece limitata a tre o quattro giorni.
La carenza di cibo resta tuttavia un serio problema, con circa 300 000 morti per fame ogni anno.[71] In realtà esiste anche il problema contrario alla fame, l'obesità, che nei paesi industrializzati cresce in maniera quasi epidemica, portando problemi di salute e aumentando la mortalità.
Circa diecimila anni fa, l'uomo ha sviluppato l'agricoltura e l'allevamento all'inizio del Neolitico,[72] che ha sostanzialmente rivoluzionato il tipo di cibo che l'uomo assume, passando velocemente a una dieta base ricca di carboidrati amilacei da cereali, proteine vegetali da legumi e proteine animali, probabilmente in minore quantità, da latte, uova, e carne di specie allevate, lipidi da semi. Si trattava di calorie a reperibilità facilitata rispetto all'ottenimento degli stessi nutrienti dalle attività di caccia e raccolta.
La disponibilità di calorie per un sempre più elevato numero di individui ha contribuito allo sviluppo di popolazioni, città e, a causa dell'aumento della densità della popolazione, a una maggiore diffusione delle malattie infettive epidemiche, nonché a variazioni nella costituzione fisica e nei caratteri antropometrici. Il tipo di cibo che si consuma e il modo in cui si prepara varia da cultura a cultura e nel corso del tempo. Progressivamente vennero introdotti nella dieta sempre nuovi cibi.
Come tutti i mammiferi, l'essere umano ha due sessi, quello maschile (uomo) e quello femminile (donna). Le differenze fisiche tra i due sessi sono dettate da fattori di tipo genotipico.
Il corpo dell'uomo e della donna sono caratterizzati da due diverse manifestazioni fenotipiche del rispettivo patrimonio genetico, caratterizzanti gli apparati genitali e i caratteri sessuali secondari, come la barba e una maggiore massa muscolare nell'uomo e la forma delle mammelle e della distribuzione adiposa nella donna.
L'essere umano non presenta la caratteristica del ciclo estrale, con manifestazioni evidenti dello stato fisiologico, ma come molti primati, presenta un ciclo mestruale. La donna durante il ciclo non presenta segni fisici esterni della sua situazione intima, e l'accoppiamento fecondo prescinde dalla stagionalità. Questo porta l'uomo ad accoppiarsi in qualsiasi periodo dell'anno e del ciclo ovulatorio, oltre i giorni di fertilità.
L'attrazione tra due individui coinvolge sia il piano fisico che quello emotivo nell'innamoramento, con il quale due persone creano tra loro un legame di amore.
La sessualità ha il suo apice nell'atto sessuale, espressione della pulsione sessuale, come manifestazione di sentimenti di affetto e amore verso il/la partner, ma anche volta alla ricerca del piacere e dell'intimità fisica (cfr. erotismo).
Le differenze dal punto di vista sociale sono principalmente la conseguenza dei diversi ruoli spesso assegnati ai due sessi, differenti in differenti culture. Si spazia dalle società matriarcali a quelle patriarcali su di un'ampia varietà di organizzazioni societarie di base, dalla famiglia nucleare a quella multipla.
Nel corso della storia di fronte ad un denunciato sessismo vi sono stati movimenti e manifestazioni che si sono dichiarati per la parità tra i sessi in termini di diritti e rilevanza sociale o per favorire uno dei due.
Nell'essere umano la sessualità coinvolge anche i modelli culturali e ha implicazioni sociali che vanno oltre l'aspetto puramente genetico. Si parla di orientamento sessuale in relazione all'attrazione di un individuo verso un genere, oppure entrambi; e di identità di genere in relazione al genere a cui l'individuo sente di appartenere, in certi casi diverso da quello fisico.
Gli umani sono stati in passato suddivisi in razze sulla base sia dei caratteri ereditari che del fenotipo, con particolare riferimento al colore della pelle ed ai tratti somatici. Queste categorizzazioni, al di là delle utilizzazioni per fini razzisti, sono utilizzate ad esempio per l'individuazione sommaria di particolari patologie riscontrabili con maggior incidenza in alcune popolazioni come, ad esempio, l'anemia falciforme[73].
Oggi la comunità scientifica ha eliminato le razze dalla zoologia, al punto di non considerarle nella classificazione tassonomica degli organismi viventi, scelta che si poggia anche su una certa omogeneità genetica, nel caso umano[74], preferendo una suddivisione in popolazioni oppure etnie o popoli, unificati dalla condivisione di specificità culturali con la condivisione di alcuni caratteri biologici. A tal proposito si parla di suddivisione umana per categorie ancestrali dal punto di vista scientifico. Si ricorda inoltre la diversa valenza del termine razza nella traduzione da lingue differenti dall'italiano.
L'antropologia contemporanea riconosce tre classificazioni dell'Homo Sapiens: Europoide, Mongoloide e Negroide, ognuna con distinte caratteristiche morfologiche.
Gli studi genetici hanno dimostrato che nel continente africano si ha la maggiore diversificazione genetica degli esseri umani.[75] Comunque, rispetto ad altri animali, le sequenze genetiche umane sono molto omogenee. È stato scoperto che la maggior parte delle variazioni genetiche fra tre grandi popolazioni umane prese nel loro complesso (europei, asiatici e africani) sono solo tra il 5 e il 15% della variazione totale all'interno di ogni gruppo[76]. Tuttavia, il dibattito periodicamente si riaccende[77][78] in quanto vengono poste alcune critiche metodologiche sull'analisi che diede origine al dato (multi locus cluster analisi). Il trascorrere degli anni, ha comunque cumulato un'elevatissima quantità di lavori, sia tradizionali che molecolari a sostegno dell'omogeneità umana, data da una distribuzione di tipo clinale della popolazione stessa presa nel suo complesso.
Anticamente le comunità umane erano necessariamente vicine a fonti di acqua dolce e, in base alle abitudini, ad altre risorse naturali, come territori ricchi di selvaggina, abbondanza di vegetali eduli, in seguito al processo di neolitizzazione, poi terre fertili e pascoli per l'allevamento. Gli umani hanno e hanno avuto una grande capacità di modificare il loro habitat in vario modo, in tempi pre e protostorici con gli incendi massivi, e con tecniche di caccia particolarmente efficienti, poi con l'irrigazione, le costruzioni, in epoca storica con i trasporti, i beni manifatturieri e, con lo sviluppo dei trasporti in larga scala, la vicinanza a queste risorse non è più necessaria, tanto che l'assenza di queste non è più causa di carestia.
La tecnologia ha permesso agli uomini di colonizzare tutti i continenti e di adattarsi ad ogni tipo di clima. Negli ultimi decenni, l'uomo ha anche esplorato l'Antartide, parte dei fondali oceanici e lo spazio, anche se l'adattamento a lungo termine a questi ambienti non è ancora possibile. Con una popolazione di otto miliardi di individui, gli umani sono una specie notevolmente numerosa, contendendo ai ratti, diversamente conteggiati a seconda delle fonti e delle stime, il primato di mammifero più numeroso del pianeta. La maggior parte degli uomini (61%) vive in Asia. La restante parte vive maggiormente in America (14%), Africa (13%) e in Europa (12%), con lo 0,5% in Oceania.
L'abitazione in sistemi ecologici chiusi in ambienti poco vivibili, come l'Antartide o lo spazio, è costoso, spesso limitato nel tempo e ristretto solo ad operazioni scientifiche, militari o industriali. Dal 1800 al 2011 la popolazione umana è cresciuta da uno a sette miliardi di individui. Nel 2004 circa 2,5 miliardi su 6,3 miliardi di persone (39,7%) vivevano in aree urbane e ci si aspetta che questa percentuale aumenterà nel corso del XXI secolo. I problemi legati alla vita in città includono varie forme di inquinamento e crimine,[79] specialmente nei quartieri più poveri e degradati. I benefici legati alla vita urbana includono l'aumento dell'alfabetizzazione e della conoscenza.
Gli uomini, tuttavia, hanno compromesso negativamente l'ambiente naturale. Si è ipotizzato che nel passato la caccia senza limiti da parte dell'uomo abbia contribuito all'estinzione di alcune specie; poiché gli uomini non sono generalmente prede, essi sono stati collocati al vertice della catena alimentare.[80] Recentemente, con lo sviluppo dell'inquinamento, gli uomini sono considerati i maggiori responsabili del cambiamento globale del clima.[81] Si pensa che di questo passo l'uomo causerà l'estinzione di metà delle specie viventi entro il secolo.[82][83]
Il cervello umano è parte del sistema nervoso centrale dell'uomo. Il cervello controlla le attività "inferiori" autonome, o involontarie, quali la respirazione e la digestione. Il cervello controlla anche quelle attività coscienti e "superiori", quali il pensiero, il ragionamento e l'astrazione.[84] L'espressione dei processi cognitivi, nell'interazione psicofisica con l'ambiente, come comportamento emergente, costituisce la mente e, assieme alle loro conseguenze comportamentali, sono oggetto di studio della psicologia, delle neuroscienze, e di tutte le materie ad esse afferenti.
Il cervello umano è generalmente considerato più abile in queste attività e quindi, adottando una prospettiva antropocentrica, ne consegue che l'uomo è più intelligente di ogni altra specie terrestre a noi nota. Mentre gli altri animali sono capaci di creare strutture e di usare semplici strumenti - principalmente come risultato dell'istinto e dell'apprendimento attraverso l'imitazione - la tecnologia umana è estremamente più complessa, in costante evoluzione e miglioramento col passare del tempo. I più antichi strumenti e strutture umani, compresi quelli ascrivibili a generi e specie estinte, sono molto più avanzati di quelli creati da ogni altro animale.[85]
Uscendo dalla prospettiva antropocentrica che autoproclama l'uomo come misura di tutte le cose, le varie forme di intelligenza presenti nelle diverse specie animali possono essere viste come altrettanti adattamenti ad ambienti naturali e sociali; da ciò ne risulterebbe l'impossibilità di decretare la superiorità di una forma di intelligenza su un'altra, dunque di una struttura cerebrale su una diversa, esattamente come sarebbe fuorviante ritenere la mano una struttura superiore all'ala o alla pinna e, di conseguenza, l'"afferrare" una funzione superiore al "volare". In ogni caso il cervello umano ha la struttura generale di quello dei mammiferi, ma è più grande rispetto a qualsiasi altro animale in relazione alle dimensioni del corpo. I grandi animali hanno cervelli maggiori in termini assoluti, ma misurando il quoziente di encefalizzazione che compensa le dimensioni del corpo, il cervello umano è quasi due volte più grande del cervello del delfino, e tre volte più grande del cervello di uno scimpanzé. Gran parte dell'espansione proviene dalla corteccia cerebrale, in particolare i lobi frontali, che sono associati a funzioni esecutive come l'auto-controllo, la pianificazione, il ragionamento e il pensiero astratto. La porzione della corteccia cerebrale dedicata alla visione è ugualmente molto ampliata, e il livello di complessità delle interconnessioni cerebrali rende il cervello umano una struttura il cui comportamento emergente è considerato imparagonabile a quello di qualsiasi altra rete logica, biologica o artificiale, argomento, questo, di pertinenza, tra i tanti, delle neuroscienze.
L'abilità umana di pensare in maniera astratta è unica nel regno animale. Gli umani sono una delle sei specie (oltre a scimpanzé, oranghi, delfini, colombe e elefanti[86]) che hanno superato il "test dello specchio", che prova se una specie animale riconosce il suo riflesso come immagine di sé stesso. Il test viene fallito dall'uomo se provato su individui al di sotto dei due anni.[87]
Gli esseri umani possiedono coscienza di sé, degli altri e del proprio ambiente. La capacità della mente di creare e immaginare al di là di ogni esperienza è ancora materia di dibattito. Il filosofo Daniel Dennett, per esempio, sostiene che la mente non è altro che un insieme di dati, come se fosse un computer con diversi "programmi" che lavorano in parallelo.[88]
La natura del pensiero è al centro delle ricerche della psicologia. La psicologia cognitiva (o Cognitivismo) studia appunto la cognizione, ossia i processi mentali che sottendono la conoscenza, evidenziando il comportamento per comprendere il funzionamento del cervello umano. La percezione, l'apprendimento, la risoluzione dei problemi, la memoria, l'attenzione, il linguaggio e le emozioni hanno aree di ricerca ben definite.
Il Cognitivismo comparava, nelle sue prime teorizzazioni, il funzionamento del cervello umano a quello di un elaboratore, in cui i processi del pensiero sono conseguenti ad input esterni, dettati dall'esperienza: il metodo di ricerca adottato per questa disciplina è quello della psicologia sperimentale e si basa su un metodo scientifico di derivazione positivista. Tecniche e modelli della psicologia conoscitiva sono applicati estesamente e formano il puntello di teorie psicologiche in molte aree sia di ricerca che di psicologia applicata.
Il concetto di pensiero e quindi, indirettamente, di "mente", ha visto numerosi apporti da parte di studiosi, quali Russel, Bateson e Watzlawick, i quali hanno proposto una sua visione in termini di "sistema" all'interno di un "contesto di relazioni". La mente, secondo questo punto di vista, non potrebbe esistere se non come risultato delle interazioni degli elementi di un sistema appartenente a una specifica categoria logica a sua volta facente parte di altri insiemi logico - relazionali. È dalle interazioni dei diversi elementi del sistema - e dei sistemi tra loro - che nasce, secondo specifici processi, il pensiero.
Ampiamente concentrata sullo sviluppo della mente umana nel corso della vita dell'uomo, la psicologia dello sviluppo cerca di capire come le persone arrivino a percepire, capire ed agire nel mondo e come questi processi cambino con l'avanzare dell'età. Il cambiamento può concentrarsi su uno sviluppo intellettuale, conoscitivo, neurale, sociale o morale dell'individuo.
Alcuni filosofi dividono la coscienza in "fenomeni della coscienza", che costituiscono un'esperienza in sé, ed "accesso alla coscienza", che è la funzione con la quale i processi mentali si applicano al mondo sensibile, o meglio: di come i dati di quella realtà impattino sulla condizione mentale umana.[89] Se, infatti, i fenomeni di coscienza rappresentano lo stato di coscienza dell'individuo, l'accesso alla coscienza è il procedimento con il quale si diventa coscienti di qualcosa che è in relazione con concetti astratti. Varie forme di accesso alla coscienza includono la consapevolezza, la coscienza di sé, il flusso di coscienza, la fenomenologia e l'intenzionalità. Il concetto di fenomeno della coscienza, nella storia moderna e secondo taluni, è strettamente correlato a quello di qualia.
La psicologia sociale rappresenta un punto di contatto e collaborazione tra la sociologia e la psicologia, in quanto entrambe le discipline studiano natura e cause dell'interazione tra gli uomini: uno dei punti focali della disciplina è l'attenzione su come l'individuo consideri l'altro da sé e di come si relazioni con e ad esso. Il comportamento e processi mentali, umani e non-umani, possono essere descritti sia attraverso il cognitivismo animale che l'etologia, la psicologia evolutiva (o dello sviluppo) e la psicologia comparata.
L'ecologia umana è una disciplina anche accademica, branca dell'ecologia, che studia come l'uomo e la società interagiscano sia con l'ambiente naturale che con quello sociale.
La motivazione è la forza trainante del desiderio che si trova dietro ogni azione intenzionale dell'essere umano. La motivazione è basata sull'emozione; specificamente, sulla ricerca della soddisfazione (esperienze emotive positive) e l'evitare il conflitto; positivo e negativo sono definiti dallo stato individuale del cervello, non da norme sociali, sebbene lo stato psicologico ne viene a sua volta influenzato: una persona può essere guidata ad autolesionismo o da violenza perché il suo cervello è condizionato per creare una risposta positiva a queste azioni. La motivazione è importante perché è coinvolta nelle performance di tutte le reazioni umane conosciute.
In psicologia l'evitare il conflitto e la libido sono considerate motivazioni primarie. Le motivazioni economiche sono spesso viste come basate su incentivi economici, morali o coercitivi. La religione generalmente imputa la motivazione del singolo alle influenze divine o demoniache.
La felicità è una condizione emotiva umana. La definizione di felicità è un argomento comune in filosofia: alcune persone possono definirla come la migliore condizione che un essere umano può vivere, in termini di situazione "ottimale" mentale e fisica. Per altri può consistere nella libertà dal dovere e dall'ansia; nella coscienza dell'ordine ottimale delle cose; la sicurezza di ricoprire un posto nell'universo o nella società, la pace interiore e così via.
Si definisce cultura l'insieme delle particolarità materiali, intellettuali, emozionali e spirituali di un gruppo, incluse le arti, la letteratura, lo stile di vita, i gusti, le tradizioni, i riti e le credenze. Il collegamento tra la biologia, la cultura e il comportamento umani è spesso molto sottile, rendendone difficile e convenzionale la distinzione.
La cultura consiste in valori, norme sociali e manufatti. Il valore di una cultura definisce cosa è importante o morale. Importanti sono anche le norme sociali, ossia il modo in cui le persone dovrebbero comportarsi, in accordo con la tradizione. I manufatti sono oggetti derivati dai valori, dalle norme della cultura.
La capacità che gli umani hanno di trasferire concetti, idee e nozioni attraverso la parola o la scrittura non si trova in alcun'altra specie. La facoltà di parlare è una caratteristica chiave dell'umanità: in particolare, comune a tutte le lingue umane è il sistema della doppia articolazione, descritto da André Martinet negli anni sessanta, ossia una strategia universale che usa singole unità di significato, dette morfemi o monemi, e le abbina in più parole (prima articolazione), ma anche unità sprovviste di significato, da cui deriva il combinarsi dei fonemi (per lo scritto dei grafemi) all'interno delle parole (seconda articolazione); in altri termini, in ogni parola troviamo una doppia articolazione: una porta il significato lessicale, l'altra aggiunge il significato grammaticale.[90]. Il linguaggio è il fulcro della comunicazione tra esseri umani, tanto da essere fondamentale per l'identità di nazioni, culture e gruppi etnici.
L'invenzione della scrittura intorno al quarto millennio a.C. ha permesso la conservazione del linguaggio su oggetti materiali, ed ha segnato una tappa fondamentale della evoluzione culturale (vedi Preistoria). La scienza della linguistica descrive la struttura del linguaggio e le relazioni fra le varie lingue. Ci sono circa seimila differenti lingue e dialetti correntemente in uso e molte altre migliaia sono considerate estinte.
Si può dire che l'arte abbia circa la stessa età dell'uomo, da quella preistorica a quella contemporanea. L'arte è solo uno dei diversi aspetti del comportamento umano e una differenza importante che distingue la specie umana dalle altre.
Nel suo significato moderno, la parola arte è comunemente usata come il processo o il risultato di lavori materiali che, dal concetto alla creazione, aderisce all'impulso creativo. L'arte si distingue dagli altri lavori per essere in gran parte distaccata dalla necessità o da ogni indeterminata volontà creativa.
La musica è un fenomeno intuitivo basato su tre principi: il ritmo, l'armonia e la melodia. Ascoltare musica è forse la più comune e universale delle attività d'intrattenimento degli umani. Ci sono numerose varietà di generi musicali e musica etnica.
La letteratura è l'insieme dei lavori scritti e orali, specialmente quelli creativi, di fantasia e non. La letteratura comprende diversi generi come la poesia, l'epica, il mito ecc.
Fin dalla sua comparsa, l'uomo si è posto delle domande per rispondere a questioni fondamentali sul ruolo dell'umanità nell'universo o il significato della vita; questo bisogno ha portato l'uomo a sviluppare credenze che ammettono l'esistenza di un piano trascendente e sovrannaturale.
Questo comportamento, indicato con il termine generico di spiritualità, è una delle caratteristiche che distingue in maniera netta l'uomo dagli animali.
La spiritualità, spesso con argomenti supportati dalla filosofia, introduce concetti come Dio o il karma, ai quali l'uomo arriva non con ragionamenti ed esperienze di tipo scientifico, ma attraverso la fede, cioè il credere a qualcosa indipendentemente da prove materiali.
Una possibile manifestazione della spiritualità in forma organizzata e comunitaria è la religione. Partendo dalla ricerca spirituale, il credo religioso introduce culti, norme morali, istituzioni, oggetti e testi sacri che danno forma ed espressione all'esperienza spirituale.
La religione prevede la venerazione di una o più divinità, spesso conosciute tramite la rivelazione delle stesse. Il rapporto personale con le divinità prevede pratiche come ad esempio la preghiera o la meditazione; ci sono poi espressioni di tipo comunitario come riti o celebrazioni. In alcune religioni, il ruolo attivo spetta ad un clero, costituito da un gruppo di persone che si occupa dei culti e guida il gruppo di fedeli.
Nel corso della storia la religione è stata spesso contrapposta alla scienza e in generale alla razionalità. Degenerazioni della religione e credenze popolari portano alle superstizioni, forme di credenza in netto contrasto con la ragione, mentre esistono posizioni come ateismo e agnosticismo che si pongono contro o si distaccano dalla proposta religiosa.
Secondo stime dell'Enciclopedia Britannica nel mondo ci sono 1 miliardo e 154 milioni di atei ed agnostici, mentre il Cristianesimo, ha oltre 2 miliardi e 100 milioni di fedeli e l'Islam, la seconda religione con maggior numero di fedeli, ne ha oltre 1,8 miliardi.
La filosofia è una disciplina di studio che coinvolge l'investigazione, l'analisi e lo sviluppo di idee in generale, astratte o fondamentali. È una disciplina che cerca spiegazioni su valori, sulla realtà da importanti speculazioni.
Le discipline filosofiche più importanti sono la logica, l'ontologia, la metafisica, l'epistemologia e include rami di etica ed estetica. La filosofia copre una grande vastità di argomenti, ed è usata anche per riferire la visione del mondo di particolari filosofi o di scuole filosofiche.
La metafisica è la branca della filosofia che studia il principio primo, l'essere e l'esistenza (ontologia). Tra le dottrine di religione e scienza, sta la prospettiva filosofica della cosmologia metafisica. Questa antica disciplina di studio si occupa di giungere a logiche conclusioni sulla natura dell'universo, sull'umanità, su dio e su altre connessioni basate su estensioni di queste ricerche derivate dalla religione o dalla semplice osservazione.
Gli uomini spesso considerano sé stessi come la specie dominante sulla Terra e l'intelligenza più avanzata capace di modificare il proprio ambiente. Questa credenza è molto forte soprattutto nella moderna cultura occidentale. Tuttavia esiste anche una visione pessimistica dell'uomo che considera la brevità della sua vita.
L'umanesimo è una filosofia che sviluppa una dottrina socio-politica che non è collegata con le culture locali, ma che include tutta l'umanità per i caratteri comuni. Poiché le credenze spirituali spesso si manifestano come dottrine religiose, l'umanesimo laico cerca una risposta alla necessità di una filosofia comune che va oltre le caratteristiche culturali di religioni e codici morali locali. Molti umanisti sono religiosi e vedono l'umanesimo come una matura espressione della verità comune presente in molte religioni. Gli umanisti affermano la possibilità di una verità oggettiva e accettano che la percezione umana della verità sia imperfetta. Le dottrine basilari dell'umanesimo sono che gli umani sono importanti e che possono risolvere diversi problemi legati all'uomo e che la scienza, la libertà di parola, il pensiero razionale, la democrazie e la libertà nelle arti sono obiettivi di molti popoli. L'umanesimo dipende soprattutto sulla ragione e sulla logica, non tenendo conto del soprannaturale e del trascendente.
La scienza è il metodo di indagine dei fenomeni basato sull'esperimento e sulla misurazione dei risultati ottenuti dall'esperimento attraverso modelli matematici allo scopo di dimostrare un'ipotesi o di verificare una teoria. La tecnologia è l'insieme degli strumenti attraverso il cui utilizzo l'uomo raggiunge i suoi obiettivi.
Le culture umane sono caratterizzate e differenziate dagli oggetti che essi fanno ed utilizzano. L'archeologia cerca di ricostruire la storia del passato e di civiltà perdute in parte attraverso l'esame di manufatti che esse hanno prodotto. Gli antichi uomini hanno lasciato oggetti di pietra, pentolame e gioielli che sono caratteristici per ogni luogo e periodo.
Gli sviluppi tecnologici sono passati da una cultura ad un'altra. Per esempio le tecniche agricole o gli sviluppi in materia di armi, architettura e metallurgia.
Alcune tecniche possono essere trasmesse attraverso la tradizione orale. Lo sviluppo della scrittura ha reso possibile la trasmissione di informazioni da generazione a generazione, da un luogo all'altro con grande precisione.
Insieme, questi sviluppi hanno innescato il processo di civilizzazione e urbanizzazione, con i loro complessi ordinamenti sociali. Inoltre ciò comporta l'istituzionalizzazione dello sviluppo di nuove tecnologie. Questa scienza è ora al centro di tutta la cultura umana.
In tempi recenti, la fisica e l'astrofisica coprono un ruolo centrale per formare ciò che si conosce come cosmologia, che è la scienza che studia l'universo attraverso l'osservazione e l'esperimento. Questa disciplina, che focalizza sull'universo in larga scala, inizia dalla teoria del big bang, un'inflazione dello spazio-tempo avvenuta circa 14 miliardi di anni fa. Dopo questo inizio, gli scienziati propongono teorie sul suo sviluppo e sulla sua fine ultima.
L'uomo è un animale sociale e cerca l'interazione con altri individui. La società umana prevede diversi tipi di raggruppamenti, di carattere collaborativo, istituzionale o affettivo.
La più semplice e diffusa delle società umane è la famiglia, composta da individui legati da relazioni affettive e di parentela che vivono insieme nella stessa abitazione. L'esempio più comune di famiglia è costituito dalla coppia di genitori con i figli.
La società in senso ampio del termine è la Nazione ovvero un vasto raggruppamento di persone accomunate da lingua, cultura, storia ed etnia.
La socializzazione degli esseri umani prevede l'intreccio di relazioni di varia natura; possono essere basate su un rapporto di amicizia, formate per vicinanza geografica (come in un villaggio), per affinità o per comuni intenti (come per le associazioni), o per intenti collaborativi (come nel mondo del lavoro).
La società umana nel corso della storia ha maturato una differenziazione in classi sociali, determinate da fattori economici, etnici o di altro genere.
Un'attività che nasce in una società è lo sport, che ha il fine pratico di attività fisica, ma ha anche un ruolo culturale importante come disciplina agonistica, mezzo di socializzazione oltre che come forma di intrattenimento e svago.
Uno stato è una comunità politicamente organizzata che occupa un definito territorio, che ha un governo organizzato e che possiede sovranità interna ed esterna. Il riconoscimento dell'indipendenza di uno Stato dagli altri, conformandolo agli accordi internazionali, è spesso importante per lo stabilimento della sua posizione di stato. Per Max Weber per Stato si deve intendere «un'impresa istituzionale di carattere politico in cui l'apparato amministrativo avanza con successo una pretesa di monopolio della coercizione della forza legittima in vista dell'attuazione degli ordinamenti».
Il governo può essere definito come l'insieme delle istituzioni che creano e si impegnano a far rispettare le leggi.
La politica è il processo secondo cui le decisioni sono prese attraverso gruppi. Nonostante il termine sia applicato generalmente in ambito di governi, una politica può anche essere osservata in qualsiasi interazione tra gruppi umani. Nel caso più comune, volendo tentare una definizione potremmo dire che la politica è quell'attività umana, che si esplica in una collettività, il cui fine ultimo è incidere sulla distribuzione delle risorse materiali e immateriali.
Al giorno d'oggi, nessuna nazione dichiara apertamente di voler realizzare un governo mondiale, anche se alcuni considerano alcuni istituti internazionali come la Corte penale internazionale, le Nazioni Unite, il Fondo monetario internazionale e alcune unioni sovranazionali (come l'Unione europea) come l'inizio di una politica fortemente comunitaria che porterebbe in un prossimo futuro verso un regime di governo a livello mondiale.
La guerra è una situazione di conflitto tra Stati, organizzazioni o gruppi di persone relativamente grandi, caratterizzato dall'uso di violenza letale tra i belligeranti. Si è stimato che durante il XX secolo tra 167 e 188 milioni di esseri umani siano morti a causa della guerra.[91]
Una percezione comune della guerra è una serie di campagne militari tra i due nemici che portano avanti una disputa sul potere, sul territorio, sulle risorse naturali, sulla religione o su altro. Una guerra ai fini di liberazione o occupazione di territori e paesi è a volte detta "guerra di liberazione", mentre una guerra tra elementi di uno stesso Stato è detta "guerra civile".
La storia della guerra è stata un continuum di scoperte e innovazioni in campo tecnologico e tattico, come il combattimento corpo a corpo, l'uso di armi a lungo raggio, la propaganda e lo sterminio etnico.
L'intelligenza militare ha sempre coperto un ruolo importante nel determinare vittorie e sconfitte. Nei conflitti moderni i soldati e i veicoli bellici sono usati per la terra, navi da guerra sono utilizzate per il mare e le potenze aeree per il cielo. Lo spazio è recentemente diventato un importante fattore nei conflitti, nonostante le guerre moderne non coinvolgano ancora lo spazio fuori dell'atmosfera. La guerra porta violentemente sviluppi in politica, storia e tecnologia. Importanti invenzioni in medicina, navigazione, metallurgia, produzione, energia nucleare e informatica sono state pensate inizialmente per scopi bellici.
Il commercio è lo scambio volontario di beni e servizi ed è oltretutto una forma di economia. Il meccanismo che favorisce lo scambio commerciale è chiamato mercato. L'origine del commercio è stato il baratto, ossia lo scambio diretto di beni e servizi. I commercianti moderni generalmente negoziano attraverso un mezzo di scambio, come la moneta. Come risultato, l'acquisto è separato dalla vendita. L'invenzione della moneta (e successivamente del credito, della banconota e del pagamento virtuale) ha semplificato e promosso notevolmente il commercio.
Il commercio esiste per diverse ragioni. A causa della specializzazione e della divisione del lavoro, molte persone si concentrano su un piccolo aspetto della manifattura o dei servizi, vendendo il loro lavoro come un prodotto. Il commercio tra più aree geografiche (nazioni, regioni o città) si crea perché ogni regione può avere un certo tipo di vantaggio nella produzione di alcuni beni, ad esempio per la maggiore manodopera che permette di abbassare i costi di produzione, o per i costi limitati di una certa risorsa. Il commercio tra diverse regioni rende dunque vantaggi ad entrambe le parti.
L'economia è una scienza sociale che studia la produzione, la distribuzione e il commercio di beni e servizi.
L'economia viene generalmente distinta in macroeconomia, che studia le variabili aggregate (consumo, investimento, risparmio) e microeconomia, che studia le regole di comportamento economico dei singoli soggetti. Gli aspetti più importanti della economia sono la produzione, la distribuzione, il commercio e la concorrenza. L'economia cerca di prevedere soprattutto come i prezzi cambiano in funzione della domanda e dell'offerta.
Homo sapiens (Linnaeus, 1758; dal latino «uomo sapiente») è la definizione tassonomica dell'essere umano moderno. Appartiene al genere Homo, di cui è l'unica specie vivente, alla famiglia degli ominidi e all'ordine dei primati.
L'epoca che va dal periodo interglaciale medio, circa 300 000 anni fa, all'epoca odierna, vede la comparsa in Africa orientale e la diversificazione della specie Homo sapiens. Secondo le teorie prevalenti, dal continente africano, circa 65-75 000 anni fa (o secondo altre evidenze alcune decine di migliaia di anni prima), in stretta coincidenza con un evento di fortissima riduzione della popolazione globale, tuttora in fase di definizione, parte della specie iniziò un percorso migratorio che attraverso un corridoio mediorientale la portò a colonizzare l'intero pianeta.
La precisa datazione dei primi esemplari definibili sapiens, tradizionalmente posta a circa 130 000 anni fa, è stata spostata dalle scienze paleontologiche più indietro nel tempo, grazie a ritrovamenti nei tufi vulcanici della valle del fiume Omo in Etiopia. Per mezzo di tecniche basate sui rapporti fra gli isotopi dell'argon, alcuni reperti anatomicamente simili all'uomo moderno sono stati datati a 195 000 anni fa, con un'incertezza di ±5 000 anni. Nuove datazioni del 2017 su reperti rinvenuti nel 1961 nel sito archeologico di Jebel Irhoud, in Marocco, sposterebbero l'origine dell'Homo sapiens a circa 300 000 anni fa.
Homo sapiens est sola hominum hodiernorum species viva. Linnaeus hoc nomen anno 1758 excogitavit. Subspecies huius speciei sunt H. sapiens sapiens, homo hodiernus, et H. sapiens idaltu, nunc exstincta.
H. sapiens per gradus evolutus est in Africa abhinc annorum inter 200 000 et 100 000. Ante annorum 60 000 abhinc, pars familiae ab Africa abiit, dein aliis speciebus humanis, sicut H. neanderthalensi et H. erecto, successit.
Homo sapiens est sola hominum hodiernorum species viva. Linnaeus hoc nomen anno 1758 excogitavit. Subspecies huius speciei sunt H. sapiens sapiens, homo hodiernus, et H. sapiens idaltu, nunc exstincta.
H. sapiens per gradus evolutus est in Africa abhinc annorum inter 200 000 et 100 000. Ante annorum 60 000 abhinc, pars familiae ab Africa abiit, dein aliis speciebus humanis, sicut H. neanderthalensi et H. erecto, successit.
Humano (taxonomicamente Homo sapiens,[1][2] termo que deriva do latim "homem sábio",[3] também conhecido como pessoa, gente ou homem) é a única espécie do gênero Homo ainda viva[4][5] e o primata mais abundante e difundido da Terra, caracterizado pelo bipedalismo e por cérebros grandes, o que permitiu o desenvolvimento de ferramentas, culturas e linguagens avançadas. Os humanos são altamente sociais e tendem a viver em estruturas sociais complexas compostas por muitos grupos cooperantes e concorrentes, desde famílias e redes de parentesco até Estados políticos. As interações sociais entre os humanos estabeleceram uma ampla variedade de valores, normas sociais e rituais, que fortalecem a sociedade humana. A curiosidade e o desejo humano de compreender e influenciar o meio ambiente e de explicar e manipular fenômenos motivaram o desenvolvimento da ciência, filosofia, mitologia, religião e outros campos de estudo da humanidade.
O H. sapiens surgiu há cerca de 300 mil anos na África, evoluindo do Homo heidelbergensis e migrando para fora do continente africano, substituindo gradualmente as populações locais de humanos arcaicos. Durante a maior parte da história, todos os humanos foram caçadores-coletores nômades. A Revolução Neolítica, que começou no sudoeste da Ásia há cerca de 13 mil anos, trouxe o surgimento da agricultura e da ocupação humana permanente. À medida que as populações se tornaram maiores e mais densas, formas de governança se desenvolveram dentro e entre as comunidades e várias civilizações surgiram e declinaram. Os humanos continuaram a se expandir, com uma população global de mais de 7,9 bilhões em outubro de 2021.[6]
Os genes e o ambiente influenciam a variação biológica humana em características visíveis, fisiologia, suscetibilidade a doenças, habilidades mentais, tamanho do corpo e longevidade. Embora variem em muitas características, dois humanos são, em média, mais de 99% semelhantes. Em média, os homens têm maior força corporal, enquanto as mulheres geralmente apresentam maior percentual de gordura corporal. As mulheres entram na menopausa e tornam-se inférteis por volta dos 50 anos e, em média, também têm uma expectativa de vida mais longa em quase todas as populações do mundo. A natureza dos papéis de gênero masculino e feminino tem variado historicamente, e os desafios às normas de gênero predominantes têm se repetido em muitas sociedades. Os humanos são onívoros, capazes de consumir uma grande variedade de materiais vegetais e animais e usam o fogo e outras formas de calor para preparar e cozinhar alimentos desde a época do H. erectus. Eles podem sobreviver por até oito semanas sem comida e três ou quatro dias sem água. Geralmente são diurnos, dormindo em média sete a nove horas por dia. O parto é perigoso, com alto risco de complicações e morte. Frequentemente, a mãe e o pai cuidam dos filhos, que são indefesos ao nascer.
Os humanos têm um córtex pré-frontal grande e altamente desenvolvido, a região do cérebro associada à cognição superior. Eles são inteligentes, capazes de memória episódica, expressões faciais flexíveis, autoconsciência, mentalização, introspecção, pensamento privado, imaginação, volição e formação de pontos de vista sobre sua própria existência. Isso tem permitido grandes avanços tecnológicos e o desenvolvimento de ferramentas complexas, possíveis por meio da razão e da transmissão de conhecimento às gerações futuras. Linguagem, arte e comércio são características definidoras dos humanos. As rotas comerciais de longa distância podem ter levado a explosões culturais e distribuição de recursos que deram aos humanos uma vantagem sobre outras espécies semelhantes. A África Oriental, nomeadamente o Chifre da África, é considerada pelos antropólogos como o local de nascimento dos humanos de acordo com as evidências arqueológicas e fósseis existentes.[7][8][9][10]
Em latim, humanus é a forma adjetival do nome homo, traduzido como Homem (para incluir machos e fêmeas).[11] Por vezes, em Filosofia, é mantida uma distinção entre as noções de ser humano (ou Homem) e de pessoa. O primeiro refere-se à espécie biológica enquanto o segundo refere-se a um agente racional, visto, por exemplo, na obra de John Locke, Ensaio sobre o Entendimento Humano II 27, e na obra de Immanuel Kant, Introdução à Metafísica da Moral. Segundo a perspectiva de John Locke, a noção de pessoa passa a ser a de uma coleção de acções e operações mentais. O termo pessoa poderá assim ser utilizado para referir animais para além do Homem, para referir seres míticos, uma inteligência artificial ou um ser extraterrestre.[12]
O termo binomial Homo sapiens foi cunhado por Carl Linnaeus em seu trabalho do século XVIII Systema Naturae e também é o lectótipo do espécime.[13] O termo para o gênero Homo é uma derivação do século XVIII do latim homō ("homem"), em última instância "ser terrestre" (do latim antigo hemō).[14]
O estudo científico da evolução humana engloba o desenvolvimento do gênero Homo, mas geralmente envolve o estudo de outros hominídeos e homininaes, tais como o Australopithecus. O "humano moderno" é definido como membro da espécie Homo sapiens, sendo a única subespécie sobrevivente (Homo sapiens sapiens). O Homo sapiens idaltu e o Homo neanderthalensis, além de outras subespécies conhecidas, foram extintos há milhares de anos.[15] O Homo sapiens viveu com cerca de oito espécies de humanos hoje extintas há cerca de 300 000 anos.[16] Há apenas 15 000 anos, o homo sapiens compartilhava cavernas com outra espécie humana conhecida como Denisovans.[17] O Homo neanderthalensis, que se tornou extinto há 30 mil anos, tem sido ocasionalmente classificado como uma subespécie classificada como "Homo sapiens neanderthalensis", mas estudos genéticos sugerem uma divergência entre as espécies Neanderthal e Homo sapiens que ocorreu há cerca de 500 mil anos.[18] Da mesma forma, os poucos espécimes de Homo rhodesiensis são também classificados como uma subespécie de Homo sapiens, embora isso não seja amplamente aceito. Os humanos anatomicamente modernos têm seu primeiro registro fóssil na África, há cerca de 195 mil anos, e os estudos de biologia molecular dão provas de que o tempo aproximado da divergência ancestral comum de todas as populações humanas modernas terá sido há 200 mil anos.[19][20][21][22][23] O amplo estudo sobre a diversidade genética Africana chefiado pela Dra. Sarah Tishkoff encontrou no povo San a maior expressão de diversidade genética entre as 113 populações distintas da amostra, tornando-os um de 14 "grupos ancestrais da população". A pesquisa também localizou a origem das migrações humanas modernas no sudoeste da África, perto da orla costeira da Namíbia e de Angola.[24] A raça humana teria colonizado a Eurásia e a Oceania há 40 mil anos; e as Américas apenas há cerca de 10 mil anos.[25] A recente (2003) descoberta de outra subespécie diferente da atual Homo sapiens sapiens, o Homo sapiens idaltu, na África, reforça esta teoria, por representar um dos elos perdidos no conhecimento da nossa evolução.[26]
Os parentes vivos mais próximos dos seres humanos são os gorilas e os chimpanzés, mas os humanos não evoluíram a partir desses macacos: em vez disso, os seres humanos modernos compartilham com esses macacos um ancestral comum.[27] Os seres humanos são provavelmente os animais mais estreitamente relacionados com duas espécies de chimpanzés: o Chimpanzé-comum e o Bonobo.[27] O sequenciamento completo do genoma levou à conclusão de que "depois de 6,5 [milhões] de anos de evoluções distintas, as diferenças entre chimpanzés e humanos são dez vezes maiores do que entre duas pessoas independentes e dez vezes menores do que aquelas entre ratos e camundongos" . A concordância entre as sequencias do DNA humano e o do chimpanzé variam entre 95% e 99%.[28][29][30][31] Estima-se que a linhagem humana divergiu da dos chimpanzés há cerca de cinco milhões de anos e da dos gorilas há cerca de oito milhões de anos. No entanto, um crânio de hominídeo descoberto no Chade, em 2001, classificado como Sahelanthropus tchadensis, possui cerca de sete milhões de anos, o que pode indicar uma divergência mais anterior.[32]
A evolução humana é caracterizada por uma série de importantes alterações morfológicas, de desenvolvimento, fisiológico e comportamental, que tiveram lugar desde que a separação entre o último ancestral comum de humanos e chimpanzés. A primeira grande alteração morfológica foi a evolução de uma forma de adaptação de locomoção arborícola ou semiarborícola para uma forma de locomoção bípede, com todas as suas adaptações decorrentes, tais como um joelho valgo, um índice intermembral baixo (pernas longas em relação aos braços), e redução da força superior do corpo.[33]
Mais tarde, os humanos ancestrais desenvolveram um cérebro muito maior - normalmente de 1 400 cm³ em seres humanos modernos, mais de duas vezes o tamanho do cérebro de um chimpanzé ou gorila. O padrão de crescimento pós-natal do cérebro humano difere do de outros primatas (heterocronia) e permite longos períodos de aprendizagem social e aquisição da linguagem nos seres humanos juvenis. Antropólogos físicos argumentam que as diferenças entre a estrutura dos cérebros humanos e os dos outros macacos são ainda mais significativas do que as diferenças de tamanho.[34][35]
Outras mudanças morfológicas significantes foram: a evolução de um poder de aderência e precisão;[36] um sistema mastigatório reduzido; a redução do dente canino; e a descida da laringe e do osso hioide, tornando a fala possível. Uma importante mudança fisiológica em humanos foi a evolução do estro oculto, ou ovulação oculta, o que pode ter coincidido com a evolução de importantes mudanças comportamentais, tais como a ligação em casais. Outra mudança significativa de comportamento foi o desenvolvimento da cultura material, com objetos feitos pelos humanos cada vez mais comuns e diversificados ao longo do tempo. A relação entre todas estas mudanças é ainda tema de debate.[37][38]
As forças da seleção natural continuam a operar em populações humanas, com a evidência de que determinadas regiões do genoma exibiram seleção direcional nos últimos 15 mil anos.[39]
Homo habilis, o primeiro a usar ferramentas de pedra.
Conforme a hipótese paleoantropológica mais corroborada atualmente, da Origem Recente Africana, o ser humano moderno evoluiu na África durante o Paleolítico Médio, há cerca de 200 mil anos.[40] Embora alguns dos restos esqueléticos mais antigos sugiram uma origem da África Oriental, o sul da África é o lar de populações contemporâneas que representam o primeiro ramo da filogenia genética humana.[41] Até o início do Paleolítico Superior, há cerca de 50 mil AP, o comportamento moderno, que inclui a linguagem, a música e outras expressões culturais universais, já tinham se desenvolvido. Um estudo sobre a diversidade genética africana chefiado pela Dra. Sarah Tishkoff (Universidade da Pensilvânia) encontrou no povo San a maior expressão de diversidade genética entre 113 populações distintas, sugerindo que o "berço da humanidade" ficaria na região dos Khoisan (antes chamados de Hotentotes), na área de Kalahari mais próxima da costa da Fronteira Angola-Namíbia, indicando uma possível migração de ancestrais para o norte e para fora da África há cerca de 250 gerações.[24]
Estima-se que a migração para fora da África ocorreu há cerca de 70 mil anos AP. Os seres humanos modernos, posteriormente distribuídos por todos os continentes, substituíram os hominídeos anteriores. Eles habitaram a Eurásia e a Oceania há 40 mil anos AP e as Américas há pelo menos 14 mil anos AP.[42] Eles acabaram com o Homo neanderthalensis e com outras espécies descendentes do Homo erectus (que habitavam a Eurásia há 2 milhões de anos), através do seu maior sucesso na reprodução e na competição por recursos.[43]
Evidências acumuladas da arqueogenética, desde a década de 1990, deram forte apoio ao "Hipótese da origem única", e têm marginalizado a hipótese de competição multirregional, que propunha que os humanos modernos evoluíram, pelo menos em parte, de independentes de populações de hominídeos.[44]
Os geneticistas Lynn Jorde e Henry Harpending, da Universidade de Utah, propõem que a variação no DNA humano é minuta quando comparada com a de outras espécies. Eles também propõem que durante o Pleistoceno Superior, a população humana foi reduzida a um pequeno número de pares reprodutores - não maior de 10 000 e, possivelmente, não menor de 1 000 - resultando em um pool genético residual muito pequeno. Várias razões para esse gargalo hipotético têm sido postuladas, sendo uma delas a teoria da catástrofe de Toba.[45]
Em uma série de análises genéticas sem precedentes, publicadas no jornal Nature, em setembro de 2016, três times de pesquisadores concluíram que todos os não africanos descendem de uma única população que emergiu na África há entre 50 mil e 80 mil anos.[46]
Há 10 000 anos, a maioria dos seres humanos vivia como caçadores-coletores, em pequenos grupos nômades. O início das atividades agrícolas separa o período neolítico do imediatamente anterior, o período da idade da pedra lascada. Como são anteriores à história escrita, os primórdios da agricultura são obscuros, mas admite-se que ela tenha surgido independentemente em diferentes lugares do mundo, provavelmente nos vales e várzeas fluviais habitados por antigas civilizações. Há entre dez[47] e doze mil anos, durante a pré-história, no período do neolítico ou período da pedra polida, alguns indivíduos de povos caçadores-coletores notaram que alguns grãos que eram coletados da natureza para a sua alimentação poderiam ser enterrados, isto é, "semeados" a fim de produzir novas plantas iguais às que os originaram. Os primeiros sistemas de cultivo e de criação apareceram em algumas regiões pouco numerosas e relativamente pouco extensas do planeta. Essas primeiras formas de agricultura eram certamente praticadas perto de moradias e aluviões das vazantes dos rios, ou seja, terras já fertilizadas que não exigiam, portanto, desmatamento.[47]
Há cerca de 6 000 anos, os primeiros proto-estados desenvolveram-se na Mesopotâmia, no Saara/Nilo e no Vale do Indo. Forças militares foram formadas para a proteção das sociedades e burocracias governamentais foram criadas para facilitar a administração dos estados. Os Estados colaboraram e concorreram entre si em busca de recursos e, em alguns casos, travaram guerras. Entre há 2000 e 3000 anos, alguns estados, como a Pérsia, a Índia, a China, o Império Romano e a Grécia, desenvolveram-se e expandiram seus domínios através da conquista de outros povos. A Grécia antiga foi a civilização que construiu as fundações da cultura ocidental, sendo o local de nascimento da filosofia, democracia, os principais avanços científicos e matemáticos, os Jogos Olímpicos, literatura e historiografia ocidentais, além do drama, incluindo a comédia e a tragédia.[48]
No final da Idade Média ocorre o surgimento de ideias e tecnologias revolucionárias. Na China, uma avançada e urbanizada sociedade promoveu inovações tecnológicas, como a impressão. Durante a "Era de Ouro do Islamismo" ocorreram grandes avanços científicos nos impérios muçulmanos. Na Europa, a redescoberta das aprendizagens e invenções da Era clássica, como a imprensa, levou ao Renascimento no século XIV. Nos 500 anos seguintes, a exploração e o colonialismo deixaram as Américas, a Ásia e a África sob o domínio europeu, levando à posteriores lutas por independência. A Revolução Científica no século XVII e a Revolução Industrial nos séculos XVIII e XIX promoveram importantes inovações no setor dos transportes (transporte ferroviário e o automóvel), no desenvolvimento energético (carvão e a electricidade) e avanços nas formas de governo (democracia representativa e o comunismo).[49][50]
Com o advento da Era da Informação, no final do século XX, os humanos modernos passaram a viver em um mundo que se torna cada vez mais globalizado e interligado. Em 2008, cerca de 1,4 bilhões de seres humanos estavam ligados uns aos outros através da Internet,[51] e 3,3 bilhões pelo telefone celular.[52]
Embora a interligação entre os seres humanos tenha estimulado o crescimento das ciências, das artes e da tecnologia, ocorreram também confrontos culturais, o desenvolvimento e a utilização de armas de destruição em massa. A civilização humana tem levado à destruição ambiental e à poluição, contribuindo significativamente para um evento, ainda em curso, de extinção em massa de outras formas de vida chamado de extinção do Holoceno,[53] processo que pode ser acelerado pelo aquecimento global no futuro.[54]
A tecnologia permitiu ao ser humano colonizar todos os continentes e adaptar-se a praticamente todos os climas. Nas últimas décadas, os seres humanos têm explorado a Antártida, as profundezas dos oceanos e o espaço exterior, embora a longo prazo a colonização desses ambientes ainda seja inviável. Com uma população de mais de sete bilhões de indivíduos, os seres humanos estão entre os mais numerosos grandes mamíferos do planeta. A maioria dos seres humanos (60,3%) vive na Ásia. O restante vive na África (15,2%), nas Américas (13,6%), na Europa (10,5%) e na Oceania (0,5%).[55]
A habitação humana em sistemas ecológicos fechados e em ambientes hostis, como a Antártida e o espaço exterior, é cara, normalmente limitada no que diz respeito ao tempo e restrita a avanços e expedições científicas, militares e industriais. A vida no espaço tem sido muito esporádica, com não mais do que treze pessoas vivendo no espaço por vez. Entre 1969 e 1972, duas pessoas de cada vez estiveram na Lua. Desde a conquista da Lua, nenhum outro corpo celeste foi visitado por seres humanos, embora tenha havido uma contínua presença humana no espaço desde o lançamento da primeira tripulação a habitar a Estação Espacial Internacional, em 31 de outubro de 2000.[56]
Desde 1800, a população humana aumentou de um bilhão a mais de sete bilhões de indivíduos.[57][58] Em 2004, cerca de 2,5 bilhões do total de 6,3 bilhões de pessoas (39,7%) residiam em áreas urbanas, e estima-se que esse percentual continue a aumentar durante o século XXI. Em fevereiro de 2008, a Organização das Nações Unidas estimou que metade da população mundial viveria em zonas urbanas até ao final daquele ano.[59] Existem muitos problemas para os seres humanos que vivem em cidades como a poluição e a criminalidade, especialmente nos centros e favelas de cada cidade. Entre os benefícios da vida urbana incluem o aumento da alfabetização, acesso à global ao conhecimento humano e diminuição da suscetibilidade para o desenvolvimento da fome.[60]
Os seres humanos tiveram um efeito dramático sobre o ambiente. A atividade humana tem contribuído para a extinção de inúmeras espécies de seres vivos. Como atualmente os seres humanos raramente são predados, eles têm sido descritos como superpredadores.[61] Atualmente, através da urbanização e da poluição, os humanos são os principais responsáveis pelas alterações climáticas globais.[62] A espécie humana é tida como a principal causadora da extinção em massa do Holoceno, uma extinção em massa, que, se continuar ao ritmo atual, poderá acabar com metade de todas as espécies ao longo do próximo século.[63][64]
Os tipos de corpo humano variam substancialmente. Embora o tamanho do corpo seja largamente determinado pelos genes, é também significativamente influenciado por fatores ambientais, como dieta e exercício. A altura média de um ser humano adulto é de cerca de 1,5 a 1,8 metro de altura, embora varie consideravelmente de lugar para lugar.[67] A massa média de um homem adulto varia entre 76–83 kg e 54–64 kg para mulheres adultas.[68]
Embora os seres humanos aparentem ter menos pelos em comparação com outros primatas, com o crescimento notável de pelos ocorrendo principalmente no topo da cabeça, axilas e região pubiana, o homem médio tem mais folículos pilosos em seu corpo do que um chimpanzé médio. A principal diferença é que os pelos humanos são mais curtos, mais finos e com menos pigmentação do que os pelos do chimpanzé médio, tornando-os mais difícil de serem vistos.[69] Os seres humanos também estão entre os melhores corredores de longa distância no reino animal, mas são mais lentos em distâncias curtas.[70][71]
A tonalidade da pele humana e do cabelo é determinada pela presença de pigmentos chamados melaninas. As tonalidades de pele humana pode variar do marrom (castanho) muito escuro até ao rosa muito pálido. A cor do cabelo humano varia do branco, ao marrom, ao vermelho, ao amarelo e ao preto, a tonalidade mais comum.[72] Isso depende da quantidade de melanina (um pigmento eficaz no bloqueio do sol) na pele e no cabelo, com as concentrações de melanina diminuindo no cabelo com o aumento da idade, levando ao cinza ou, até mesmo, aos cabelos brancos. A maioria dos pesquisadores acredita que o escurecimento da pele foi uma adaptação evolutiva como uma forma de proteção contra a radiação solar ultravioleta. No entanto, mais recentemente, tem sido alegado que as cores de pele, são uma adaptação do equilíbrio de ácido fólico, que é destruído pela radiação ultravioleta, e de vitamina D, que requer luz solar para se formar.[73] A pigmentação da pele do humano contemporâneo está geograficamente estratificada e em geral, se correlaciona com o nível de radiação ultravioleta. A pele humana também tem a capacidade de escurecer (bronzeamento) em resposta à exposição à radiação ultravioleta.[74][75] Os seres humanos tendem a ser fisicamente mais fracos do que outros primatas de tamanhos semelhantes, com os jovens, condicionado os seres humanos do sexo masculino a terem se mostrado incapazes de combinar com a força de orangotangos fêmeas, que são pelo menos três vezes mais fortes.[76]
Os seres humanos têm palatos proporcionalmente mais curtos e dentes muito menores do que os de outros primatas e são os únicos primatas com os dentes caninos mais curtos. Têm caracteristicamente dentes cheios, com falhas de dentes perdidos geralmente fechando-se rapidamente em espécimes jovens e gradualmente perdem seus dentes do siso, tendo algumas pessoas, congenitamente, sua ausência natural.[77]
A fisiologia humana é a ciência das funções mecânicas, físicas e bioquímicas dos seres humanos em boa saúde, e do que seus órgãos e células são compostos. O principal foco da fisiologia está no nível dos órgãos e sistemas. A maioria dos aspectos da fisiologia humana estão intimamente homólogos correspondentes aos aspectos da fisiologia dos outros animais e a experimentação com animais de outras espécies tem proporcionado grande parte da base do conhecimento fisiológico. A anatomia e a fisiologia estão estreitamente relacionadas com as áreas de estudo: anatomia, o estudo da forma, e fisiologia, o estudo da função, estão intrinsecamente vinculadas e são estudadas em conjunto como parte de um currículo médico.[78]
Como a maioria dos animais, os humanos também são uma espécie eucariótica diplóide. Cada célula somática tem dois conjuntos de 23 cromossomos, cada conjunto recebido de um dos pais; os gametas têm apenas um conjunto de cromossomos, que é uma mistura dos dois conjuntos parentais. Entre os 23 pares de cromossomos, existem 22 pares de autossomos e um par de cromossomos sexuais. Como outros mamíferos, os humanos têm um sistema de determinação sexual XY, de modo que as fêmeas têm os cromossomos sexuais XX e os machos XY.[79] Os genes e o ambiente influenciam a variação biológica humana em características visíveis, fisiologia, suscetibilidade a doenças e habilidades mentais. A influência exata dos genes e do ambiente em certas características não é bem compreendida.[80][81]
Embora nenhum ser humano - nem mesmo gêmeos monozigóticos - seja geneticamente idêntico,[82] dois humanos em média terão uma similaridade genética de 99,5%-99,9%.[83][84] Isso os torna mais homogêneos do que outros grandes macacos, incluindo os chimpanzés.[85][86] Esta pequena variação no DNA humano em comparação com outras espécies sugere um efeito de gargalo populacional durante o Pleistoceno Superior (há cerca de 100 mil anos), no qual a população humana foi reduzida a um pequeno número de pares reprodutores.[87][88] As forças da seleção natural continuaram a operar nas populações humanas, com evidências de que certas regiões do genoma exibem seleção direcional nos últimos 15 mil anos.[89]
O genoma humano foi sequenciado pela primeira vez em 2001[90] e em 2020 centenas de milhares de genomas foram sequenciados.[91] Em 2012, o International HapMap Project comparou os genomas de 1.184 indivíduos de 11 populações e identificou 1,6 milhão de polimorfismos de nucleotídeo único.[92] As populações africanas também abrigam o maior número de variantes genéticas privadas, ou aquelas não encontradas em outros lugares do mundo. Embora muitas das variantes comuns encontradas em populações fora da África também sejam encontradas no continente africano, ainda há um grande número que é privado dessas regiões, especialmente Oceania e Américas. Pelas estimativas de 2010, os humanos têm aproximadamente 22 mil genes.[93] Ao comparar o DNA mitocondrial, que é herdado apenas da mãe, os geneticistas concluíram que o último ancestral comum feminino cujo marcador genético é encontrado em todos os humanos modernos, a chamada Eva mitocondrial, deve ter vivido por volta de há 90 mil a 200 mil anos.[94][95][96]
O ciclo de vida humano é semelhante ao de outros mamíferos placentários. O zigoto divide-se dentro do útero da mulher para se tornar um embrião, que, ao longo de um período de trinta e oito semanas (9 meses) de gestação se torna um feto humano. Após este intervalo de tempo, o feto é totalmente criado fora do corpo da mulher e respira autonomamente como um bebê pela primeira vez. Neste ponto, a maioria das culturas modernas reconhecem o bebê como uma pessoa com direito à plena proteção da lei, embora algumas jurisdições de diferentes níveis alterem esse padrão, reconhecendo os fetos humanos enquanto eles ainda estão no útero.[97][98]
Em comparação com outras espécies, o parto humano é perigoso. Partos de duração de vinte e quatro horas ou mais não são raros e muitas vezes levam à morte da mãe, da criança ou de ambos.[99] Isto ocorre porque, tanto pela circunferência da cabeça fetal relativamente grande (para a habitação do cérebro) quanto pela cavidade pélvica relativamente pequena da mãe (uma característica necessária para o sucesso do bipedalismo, por meio da seleção natural).[100][101] As chances de um bom trabalho de parto aumentaram significativamente durante o século XX nos países mais ricos com o advento de novas tecnologias médicas. Em contraste, a gravidez e o parto normal permanecem perigosos nas regiões subdesenvolvidas e em desenvolvimento do mundo, com taxas de mortalidade materna aproximadamente 100 vezes maiores do que nos países desenvolvidos.[102]
Nos países desenvolvidos, as crianças normalmente pesam de 3 a 4 kg e medem de 50 a 60 cm no nascimento.[103] No entanto, o baixo peso ao nascer é comum nos países em desenvolvimento e contribui para os altos níveis de mortalidade infantil nestas regiões.[104] Indefesos ao nascimento, os seres humanos continuam a crescer durante alguns anos, geralmente atingindo a maturidade sexual entre 12 e 15 anos de idade. Os seres humanos femininos continuam a desenvolver-se fisicamente até cerca dos 18 anos, o desenvolvimento masculino continua até cerca dos 21 anos. A vida humana pode ser dividida em várias fases: infância, adolescência, vida adulta jovem, idade adulta e velhice. A duração destas fases, no entanto, têm variado em diferentes culturas e períodos. Comparado com outros primatas, os corpos dos seres humanos desenvolvem-se extraordinariamente rápido durante a adolescência, quando o corpo cresce 25% no tamanho. Chimpanzés, por exemplo, crescem apenas 14%.[105]
Existem diferenças significativas em termos de esperança de vida ao redor do mundo. O mundo desenvolvido é geralmente envelhecido, com uma idade média em torno de 40 anos (a mais elevada é em Mônaco - 45,1 anos). No mundo em desenvolvimento é a idade média fica entre 15 e 20 anos. A esperança de vida ao nascer em Hong Kong é de 84,8 anos para a mulher e 78,9 para o homem, enquanto em Essuatíni, principalmente por causa da AIDS, é 31,3 anos para ambos os sexos.[106] Enquanto um em cada cinco europeus tem 60 anos de idade ou mais, apenas um em cada vinte africanos tem de 60 anos de idade ou mais.[107] O número de centenários (pessoas com idade de 100 anos ou mais) no mundo foi estimado pela Organização das Nações Unidas em 210 mil indivíduos em 2002.[108] Apenas uma pessoa, Jeanne Calment, é conhecida por ter atingido a idade de 122 anos e 164 dias; idades mais elevadas foram registradas, mas elas não estão bem fundamentadas. Mundialmente, existem 81 homens com 60 anos ou mais para cada 100 mulheres da mesma faixa etária, e entre os mais velhos, há 53 homens para cada 100 mulheres.[109]
Os seres humanos são os únicos que experimentam a menopausa em alguma parte da vida. Acredita-se que a menopausa surgiu devido à "hipótese da avó", em que ocorre o interesse da mãe em renunciar aos riscos de morte durante outros partos para, em troca, investir na viabilidade dos filhos já nascidos.[110]
As mais atuais evidências genéticas e arqueológicas suportam uma origem recente única dos humanos modernos na África Oriental,[114] sendo que as primeiras migrações começaram há 60 mil anos. Os atuais estudos genéticos demonstraram que os seres humanos do continente africano são os mais geneticamente diversos.[115] No entanto, em comparação com os outros grandes símios, as sequências dos genes humanos são notavelmente homogêneas.[85]
Não há consenso científico sobre a relevância biológica da raça. Poucos antropólogos endossam a noção de "raça humana" como um conceito basicamente biológico; eles tendem a ver a raça como uma construção social sobreposta, mas em parte obscurecida, subjacente a variação biológica.[116][117][118] É geralmente acordado que certos traços genéticos, incluindo algumas doenças comuns, correlacionam-se com a ascendência genética de regiões específicas e a ascendência genética, tal como determinado pela identificação racial, está se tornando uma ferramenta cada vez mais comum para avaliação de risco em medicina.[119][120][121][122][123][124][125][126]
O uso do termo "raça" para significar algo como "subespécie" entre os seres humanos é obsoleto; os Homo sapiens não têm subespécies existentes atualmente. Em sua conotação científica moderna, o termo não se aplica a uma espécie tão geneticamente homogênea como um ser humano, como indicado na declaração sobre a raça (UNESCO 1950, re-ratificada em 1978).[127][128] Os estudos genéticos têm fundamentado a ausência de claras fronteiras biológicas, assim sendo, o termo "raça" é raramente usado na terminologia científica, tanto na antropologia biológica e genética humana.[129] O que no passado tinha sido definido como "raças"—brancos, negros ou asiáticos—estão agora sendo definido como "grupos étnicos" ou "populações", em correlação com o campo (sociologia, antropologia, genética), no qual está sendo considerado.[130][131]
Por centenas de milhares de anos o Homo sapiens empregou (e algumas tribos que ainda dependem) um método de caçadores-coletores como o seu principal meio de obter alimentos, combinando e envolvendo fontes estacionárias de alimentos (tais como frutas, cereais, tubérculos e cogumelos, larvas de insetos e moluscos aquáticos), com a caça de animais selvagens, que devem ser caçados e mortos, para serem consumidos. Acredita-se que os seres humanos têm utilizado o fogo para preparar e cozinhar alimentos antes de comer desde o momento da sua divergência do Homo erectus.[133]
Os seres humanos são onívoros, capazes de consumir tanto produtos vegetais como produtos animais. Com as diferentes fontes de alimentos disponíveis nas regiões de habitação e também com diferentes normas culturais e religiosas, grupos humanos adotaram uma gama de dietas, principalmente a partir do puramente vegetariano para o carnívoro. Em alguns casos, restrições alimentares levam a deficiências que podem acabar em doenças, porém grupos estáveis de humanos se adaptaram aos vários padrões dietéticos, através da especialização genética e de convenções culturais para utilizar fontes alimentares nutricionalmente equilibradas.[134] A dieta humana é proeminentemente refletida na cultura humana e levou ao desenvolvimento da ciência dos alimentos.[135]
Em geral, os seres humanos podem sobreviver por duas a oito semanas sem alimentos, em função da gordura corporal armazenada. A sobrevivência sem água é geralmente limitada a três ou quatro dias. A falta de comida continua a ser um problema grave, com cerca de 300 mil pessoas morrendo de fome a cada ano.[136] A desnutrição infantil também é comum e contribui para o número de mortos.[137]
No entanto, a distribuição alimentar global não é equilibrada, a obesidade atinge algumas populações humanas chegando a proporções epidêmicas, levando a complicações de saúde e aumento da mortalidade em alguns países desenvolvidos e em desenvolvimento. O Centers for Disease Control and Prevention (CDC) dos Estados Unidos indica que 32% dos adultos americanos com idades superiores a 20 anos são obesos, enquanto 66,5% são obesos ou com sobrepeso. A obesidade é causada por consumir mais calorias do que os gastos do corpo, e muitos atribuem o ganho de peso excessivo a uma combinação de excessos alimentares e exercícios físicos insuficientes.[138]
Há pelo menos dez mil anos, os humanos desenvolveram a agricultura, que alterou substancialmente o tipo de alimentos que as pessoas comiam. Isto levou a um aumento da população, ao desenvolvimento das cidades e, em virtude do aumento da densidade populacional, à maior propagação de doenças infecciosas. Os tipos de alimentos consumidos, bem como a forma como são preparados, tem variado muito, através do tempo, da localização e da cultura.[139]
Os seres humanos são geralmente diurnos. A necessidade de sono média é de entre sete e nove horas por dia para um adulto e de nove a dez horas por dia para uma criança; as pessoas idosas costumam dormir de seis a sete horas. Sentir menos sono do que isso é comum nas sociedades modernas e a privação do sono pode ter efeitos negativos. A restrição constante do sono adulto para quatro horas por dia tem sido mostrada como correlacionada com mudanças na fisiologia e no estado mental, incluindo fadiga, agressividade e desconforto corporal.[140]
O cérebro humano é o centro do sistema nervoso central e atua como o principal centro de controle para o sistema nervoso periférico. O cérebro controla atividades autônomas involuntárias, como a respiração e a digestão, assim como atividades conscientes, como o pensamento, o raciocínio e a abstração. Estes processos cognitivos constituem a mente, e, juntamente com suas consequências comportamentais, são estudadas no campo da psicologia.[141]
O cérebro humano é considerado o mais "inteligente" e capaz cérebro da natureza, superando o de qualquer outra espécie conhecida. Enquanto muitos animais são capazes de criar estruturas utilizando ferramentas simples, principalmente através do instinto e do mimetismo, a tecnologia humana é muito mais complexa e está constantemente evoluindo e melhorando ao longo do tempo. Mesmo as mais antigas estruturas e ferramentas criadas pelos humanos são muito mais avançadas do que qualquer outra estrutura ou ferramenta criada por qualquer outro animal.[142]
Embora as habilidades cognitivas humanas sejam muito mais avançadas do que as de qualquer outra espécie, a maioria destas habilidades podem ser observadas em sua forma primitiva no comportamento de outros seres vivos. A antropologia moderna sustenta a proposição de Darwin de que "a diferença entre a mente de um homem e a de animais evoluídos, grande como é, é certamente uma diferença de grau e não de tipo".[143]
Os seres humanos são apenas uma das nove espécies que passam no teste do espelho — que testa se um animal reconhece sua reflexão como uma imagem de si mesmo — juntamente com todos os grandes macacos (gorilas, chimpanzés, orangotangos, bonobos), golfinhos, elefantes asiáticos, Pega-rabudas e Orcas.[144] A maioria das crianças humanas passam no teste do espelho com 18 meses de idade.[145] No entanto, a utilidade deste teste como um verdadeiro teste de consciência tem sido contestada, e esta pode ser uma questão de grau, em vez de uma divisão nítida. Macacos foram treinados para aplicar as regras de resumo em tarefas.[146]
O cérebro humano percebe o mundo externo através dos sentidos e cada indivíduo humano é muito influenciado pelas suas experiências, levando a visões subjetivas da existência e da passagem do tempo. Os seres humanos possuem a consciência, a auto-consciência e uma mente, que correspondem aproximadamente aos processos mentais de pensamento. Estes são ditos de possuir qualidades tais como a auto-consciência, sensibilidade, sapiência e a capacidade de perceber a relação entre si e o meio ambiente. A medida como a mente constrói ou experimenta o mundo exterior é um assunto de debate, assim como as definições e validade de muitos dos termos usados acima. O filósofo da ciência cognitiva Daniel Dennett, por exemplo, argumenta que não existe tal coisa como um centro narrativo chamado de "mente", mas que em vez disso, é simplesmente um conjunto de entradas e saídas sensoriais: diferentes tipos de '"softwares"' paralelos em execução.[147] O psicólogo B. F. Skinner argumenta que a mente é uma ficção de motivos que desvia a atenção das causas ambientais do comportamento[148] e o que são comumente vistos como processos mentais podem ser melhor concebidos como formas de comportamento verbal encoberto.[149][150]
A motivação é a força motriz por trás do desejo de todas as ações deliberadas dos seres humanos. A motivação é baseada em emoções, especificamente, na busca de satisfação (experiências emocionais positivas), e à prevenção de conflitos. Positivo e negativo são definidos pelo estado individual do cérebro, que pode ser influenciado por normas sociais: uma pessoa pode ser levada a auto-agressão ou violência, porque seu cérebro está condicionado a criar uma resposta positiva a essas ações. A motivação é importante porque está envolvida no desempenho de todas as respostas aprendidas. Dentro da psicologia, a prevenção de conflitos e a libido são vistas como motivadores primários. Dentro da economia, a motivação é muitas vezes vista por basear-se em incentivos, estes podem ser de ordem financeira, moral ou coercitiva.[151]
A emoção tem uma significante influência, podemos dizer que serve até mesmo para controlar o comportamento humano, porém historicamente muitas culturas e filósofos, por diversas razões tem desencorajado essa influência por não ser checável. As experiências emocionais percebidas como agradáveis, como o amor, a admiração e a alegria, contrastando com aquelas percebidas como desagradáveis, como o ódio, a inveja ou a tristeza.[152][153] No pensamento científico moderno, algumas emoções refinadas consideradas um traço complexo neural inato em uma variedade de mamíferos domesticados e não domesticados. Estas normalmente foram desenvolvidas em reacção a mecanismos de sobrevivência superior e inteligentes de interação entre si e o ambiente; como tal, não é em todos os casos distinta e separada da função neural natural como foi uma vez assumida a emoção refinada. No entanto, quando seres humanos vivem de forma civilizada, verificou-se que a ação desinibida em extrema emoção pode levar à desordem social e à criminalidade.[154]
A sexualidade humana, além de garantir a reprodução biológica, tem importante função social: ele cria intimidade física, títulos e hierarquias entre os indivíduos, podendo ser direcionada para a transcendência espiritual (de acordo com algumas tradições);[155][156] e com um sentido hedonista de gozar de atividade sexual envolvendo gratificação. O desejo sexual, ou libido, é sentido como um desejo do corpo, muitas vezes acompanhada de fortes emoções como o amor, o êxtase e o ciúme.[157]
Escolhas humanas em agir sobre a sexualidade são normalmente influenciadas por normas culturais, que variam de forma muito ampla. As restrições são muitas vezes determinadas por crenças religiosas ou costumes sociais. O pesquisador pioneiro Sigmund Freud acreditava que os seres humanos nascem polimorficamente perversos, o que significa que qualquer número de objetos pode ser uma fonte de prazer.[158][159]
Segundo Freud, os seres humanos, em seguida, passam por cinco fases de desenvolvimento psicossexual (e podem fixar-se em qualquer fase por causa de traumas diversos durante o processo). Para Alfred Kinsey, outro influente pesquisador do sexo, as pessoas podem cair em qualquer lugar ao longo de uma escala contínua de orientação sexual (com apenas pequenas minorias totalmente heterossexual ou totalmente homossexual). Estudos recentes da neurologia e da genética sugerem que as pessoas podem nascer com uma predisposição para uma determinada orientação sexual ou outra.[158][159]
O conjunto sem precedentes de habilidades intelectuais da humanidade foi um fator-chave no eventual avanço tecnológico da espécie e na concomitante dominação da biosfera.[162] Desconsiderando os hominídeos extintos, os humanos são os únicos animais conhecidos por ensinar informações generalizáveis,[163] implantar inatamente a incorporação recursiva para gerar e comunicar conceitos complexos,[164] envolver a "física popular" necessária para projetar ferramentas competentes,[165][166] ou cozinhar alimentos em estado selvagem.[167] O ensino e a aprendizagem preservam a identidade cultural e etnográfica de todas as diversas sociedades humanas.[168] Outros traços e comportamentos que são, em sua maioria, exclusivos aos humanos, incluem iniciar e controlar focos de fogo,[169] estruturar fonemas[170] e a aprendizagem vocal.[171]
A divisão dos humanos em papéis de gênero masculino e feminino foi marcada culturalmente por uma divisão correspondente de normas, práticas, vestimentas, comportamento, direitos, deveres, privilégios, estatutos sociais e poder. Muitas vezes se acredita que as diferenças culturais por gênero tenham surgido naturalmente de uma divisão do trabalho reprodutivo; o fato biológico de que as mulheres dão à luz levou a uma maior responsabilidade cultural de nutrir e cuidar dos filhos.[172] Os papeis de gênero têm variado historicamente e os desafios às normas de gênero predominantes têm se repetido em muitas sociedades.[173]
Embora muitas espécies se comuniquem, a linguagem é exclusiva dos humanos, uma característica definidora da humanidade e uma cultura universal.[174] Ao contrário dos sistemas limitados de outros animais, a linguagem humana é aberta - um número infinito de significados pode ser produzido pela combinação de um número limitado de símbolos.[175][176] A linguagem humana também tem a capacidade de deslocamento, ao usar palavras para representar coisas e acontecimentos que não estão ocorrendo no presente ou localmente, mas que residem na imaginação compartilhada dos interlocutores.[77]
A linguagem difere de outras formas de comunicação por ser independente da modalidade; os mesmos significados podem ser transmitidos por meio de diferentes meios, auditivamente na fala, visualmente pela língua de sinais ou escrita e até mesmo por meio tátil como o braille.[177] A linguagem é fundamental para a comunicação entre os humanos e para o senso de identidade que une nações, culturas e grupos étnicos.[178] Existem aproximadamente seis mil línguas diferentes atualmente em uso, incluindo línguas de sinais e muitos outros milhares que estão extintas.[179]
As artes humanas podem assumir muitas formas, incluindo visuais, literárias e performáticas . A arte visual pode variar de pinturas e esculturas a filmes, design de interação e arquitetura.[180] As artes literárias podem incluir prosa, poesia e dramas; enquanto as artes performáticas geralmente envolvem teatro, música e dança.[181][182] Os humanos geralmente combinam as diferentes formas, por exemplo, vídeos musicais.[183] Outras entidades que foram descritas como tendo qualidades artísticas incluem preparação de alimentos, videogames e medicamentos.[184][185][186] Além de proporcionar entretenimento e transferência de conhecimento, as artes também são utilizadas para fins políticos.[187]
A arte é uma característica definidora do ser humano e há evidências de uma relação entre criatividade e linguagem.[188] A evidência mais antiga de arte foram as gravuras de conchas feitas pelo Homo erectus 300 mil anos antes da evolução dos humanos modernos.[189] A arte atribuída ao H. sapiens existia há pelo menos 75 mil anos, com joias e desenhos encontrados em cavernas na África do Sul.[190][191] Existem várias hipóteses de por que os humanos se adaptaram às artes. Isso inclui permitir que eles resolvam melhor os problemas, fornecendo um meio de controlar ou influenciar outros humanos, encorajando a cooperação e contribuição dentro de uma sociedade ou aumentando a chance de atrair um parceiro em potencial. O uso da imaginação desenvolvida por meio da arte, combinada com a lógica, o que pode ter dado aos primeiros humanos uma vantagem evolutiva[192]
Evidências de humanos engajados em atividades musicais são anteriores à arte nas cavernas e, até agora, a música tem sido praticada por praticamente todas as culturas humanas.[193] Existe uma grande variedade de gêneros musicais e músicas étnicas; com habilidades musicais humanas relacionadas a outras habilidades, incluindo comportamentos humanos sociais complexos. Foi demonstrado que os cérebros humanos respondem à música tornando-se sincronizados com o ritmo e a batida, um processo denominado arrastamento.[194] A dança também é uma forma de expressão humana encontrada em todas as culturas[195] e pode ter evoluído como uma forma de ajudar os primeiros humanos a se comunicarem.[196] Ouvir música e observar a dança estimula o córtex orbitofrontal e outras áreas do cérebro sensíveis ao prazer.[197]
Ao contrário da fala, a leitura e a escrita não são naturais aos humanos e devem ser ensinadas.[198] A literatura ainda está presente antes da invenção das palavras e da linguagem, com pinturas de 30 mil anos nas paredes de algumas cavernas retratando uma série de cenas dramáticas.[199] Uma das obras literárias mais antigas que sobreviveram é a Epopeia de Gilgamesh, gravada pela primeira vez em tabuletas babilônicas antigas há cerca de 4 mil anos.[200] Além de simplesmente transmitir conhecimento, o uso e o compartilhamento de ficção imaginativa por meio de histórias pode ter ajudado a desenvolver as capacidades humanas de comunicação e aumentado a probabilidade de conseguir um parceiro.[201] A narração de histórias também pode ser usada como uma forma de fornecer ao público lições morais e estimular a cooperação.
Ferramentas de pedra foram usadas por proto-humanos há pelo menos 2,5 milhões de anos.[202] O uso e a fabricação de ferramentas foram apresentados como a habilidade que define os humanos mais do que qualquer outra coisa[203] e têm sido historicamente vistos como um importante passo evolutivo.[204] A tecnologia se tornou muito mais sofisticada há cerca de 1,8 milhões de anos, com o uso controlado do fogo começando por volta de há 1 milhão de anos.[205][206] A roda e os veículos com rodas apareceram simultaneamente em várias regiões em algum momento do IV milênio a.C..[207] O desenvolvimento de ferramentas e tecnologias mais complexas permitiu o cultivo da terra e a domesticação de animais, revelando-se essencial para o desenvolvimento da agricultura - o que ficou conhecido como Revolução Neolítica.[208]
A China desenvolveu o papel, a imprensa, a pólvora, a bússola e outras invenções importantes.[209] As melhorias contínuas na fundição permitiram o forjamento de cobre, bronze, ferro e, eventualmente, do aço, que é usado em ferrovias, arranha-céus e muitos outros produtos e construções.[210] Isso coincidiu com a Revolução Industrial, onde a invenção de máquinas automatizadas trouxe grandes mudanças ao estilo de vida dos humanos.[211] A tecnologia moderna pode ser vista como em progressão exponencial,[212] com grandes inovações no século XX, como eletricidade, penicilina, semicondutores, motores de combustão interna, internet, fetilizantes fixadores de nitrogênio, aviões, computadores, automóveis, a pílula, fissão nuclear, revolução verde, rádio, criação científica de plantas, foguetes, ar condicionado, televisão e linha de montagem.[213]
A religião é geralmente definida como um sistema de crenças sobre o sobrenatural, o sagrado ou o divino, além de práticas, valores, instituições e rituais associados a tal crença. Algumas religiões também têm um código moral. A evolução e a história das primeiras religiões tornaram-se recentemente áreas de ativa investigação científica.[214][215][216][217]
Embora o momento exato em que os humanos se tornaram religiosos pela primeira vez permaneça desconhecido, pesquisas mostram evidências confiáveis de comportamento religioso por volta do Paleolítico Médio (há cerca de 45 mil a 200 mil anos).[218] A religião pode ter evoluído para desempenhar um papel de ajudar a impor e encorajar a cooperação entre humanos.[219]
Não existe uma definição acadêmica consensual do que constitui religião.[220] A religião assumiu muitas formas que variam de acordo com a cultura e a perspectiva individual, em alinhamento com a diversidade geográfica, social e linguística do planeta. A religião pode incluir uma crença na vida após a morte,[221] a origem da vida,[222] a natureza do universo (cosmologia religiosa) e seu destino final (escatologia), além do que é moral ou imoral.[223] Uma fonte comum de respostas a essas perguntas são as crenças em seres divinos transcendentes, como divindades ou um Deus único, embora nem todas as religiões sejam teístas.[224][225]
Embora o nível exato de religiosidade seja algo difícil de medir,[226] a maioria dos humanos professa alguma variedade de crenças religiosas ou espirituais.[227] Em 2015, a maioria da população mundial era cristã, seguida por muçulmanos, hindus e budistas.[228] Cerca de 16%, ou pouco menos de 1,2 bilhão de humanos, eram irreligiosos, incluindo aqueles sem crenças religiosas ou sem identidade com qualquer religião.[229]
Um aspecto exclusivo dos humanos é sua capacidade de transmitir conhecimento de uma geração para a seguinte e de construir continuamente sobre essas informações para desenvolver ferramentas, leis científicas e outros avanços para transmitir adiante.[230] Esse conhecimento acumulado pode ser testado para responder a perguntas ou fazer previsões sobre como o universo funciona e tem sido muito bem-sucedido no avanço da ascendência humana.[231] Aristóteles foi descrito como o primeiro cientista,[232] e precedeu o surgimento do pensamento científico durante o período helenístico.[233] Outros primeiros avanços na ciência vieram da Dinastia Han na China e durante a Idade de Ouro Islâmica.[234][235] A Revolução científica, perto do final do Renascimento, levou ao surgimento da ciência moderna.[236]
Uma cadeia de eventos e influências levou ao desenvolvimento do método científico, um processo de observação e experimentação que é usado para diferenciar a ciência da pseudociência.[237] A compreensão da matemática é exclusiva dos humanos, embora outras espécies de animais tenham alguma cognição numérica.[238] Toda a ciência pode ser dividida em três ramos principais, as ciências formais (por exemplo, lógica e matemática), que se preocupam com sistemas formais, as ciências aplicadas (por exemplo, engenharia, medicina), que se concentram em aplicações práticas, e as ciências empíricas, que se baseiam na observação empírica e, por sua vez, são divididas em ciências naturais (por exemplo, física, química, biologia) e ciências sociais (por exemplo, psicologia, economia, sociologia).[239]
A filosofia é um campo de estudo onde os humanos procuram compreender verdades fundamentais sobre si próprios e o mundo em que vivem.[240] A investigação filosófica tem sido uma característica importante no desenvolvimento da história intelectual dos humanos.[241] Ela tem sido descrita como a "terra de ninguém" entre o conhecimento científico definitivo e os ensinamentos religiosos dogmáticos.[242] A filosofia depende da razão e da evidência, ao contrário da religião, mas não requer as observações empíricas e os experimentos fornecidos pela ciência.[243] Os principais campos da filosofia incluem metafísica, epistemologia, lógica e axiologia (que inclui ética e estética).[244]
A sociedade é o sistema de organizações e instituições decorrentes da interação entre humanos. Os humanos são seres altamente sociais e tendem a viver em grandes grupos sociais complexos. Eles podem ser divididos em diferentes grupos de acordo com sua renda, riqueza, poder, reputação e outros fatores.[245] A estrutura da estratificação social e o grau de mobilidade social diferem, especialmente entre as sociedades modernas e tradicionais. Os grupos humanos variam desde o tamanho das famílias até as nações. As primeiras formas de organização social humana foram famílias que viviam em sociedades de bandos ou tribos, como caçadores-coletores.[246]
Todas as sociedades humanas organizam, reconhecem e classificam os tipos de relações sociais com base nas relações entre pais, filhos e outros descendentes (consanguinidade) e nas relações por meio do casamento. Existe também um terceiro tipo aplicado aos padrinhos ou filhos adotivos. Essas relações culturalmente definidas são chamadas de parentesco. Em muitas sociedades, é um dos princípios de organização social mais importantes e desempenha um papel na transmissão de estatutos sociais e herança.[247] Todas as sociedades têm regras de tabu sobre incesto, segundo as quais o casamento entre certos tipos de relações de parentesco é proibido e algumas também têm regras de casamento preferencial com certas relações de parentesco.[248]
Grupos étnicos humanos são uma categoria social que se identifica como um grupo com base em atributos compartilhados que os distinguem de outros grupos. Podem ser um conjunto comum de tradições, ancestrais, idioma, história, sociedade, cultura, nação, religião ou tratamento social dentro de sua área de residência.[249][250] A etnia é separada do conceito de raça, que se baseia em características físicas, embora ambas sejam socialmente construídas.[251] Atribuir etnicidade a determinada população é complicado, pois mesmo dentro de designações étnicas comuns, pode haver uma ampla gama de subgrupos e a composição desses grupos étnicos pode mudar com o tempo, tanto no nível coletivo quanto no individual.[85] Também não existe uma definição geralmente aceita sobre o que constitui um grupo étnico.[252] Os agrupamentos étnicos podem desempenhar um papel poderoso na identidade social e na solidariedade das unidades etno-políticas. Isso está intimamente ligado à ascensão do Estado-nação como a forma predominante de organização política nos séculos XIX e XX.[253][254][255]
A distribuição inicial do poder político foi determinada pela disponibilidade de água doce, solo fértil e clima temperado de diferentes locais.[256] À medida que as populações agrícolas se reuniam em comunidades maiores e mais densas, as interações entre esses diferentes grupos aumentavam. Isso levou ao desenvolvimento da governança dentro e entre as comunidades.[257] À medida que as comunidades cresciam, a necessidade de alguma forma de governança aumentava, pois todas as grandes sociedades sem governo lutavam para funcionar.[258] Os humanos desenvolveram a capacidade de mudar a afiliação com vários grupos sociais com relativa facilidade, incluindo alianças políticas anteriormente fortes, se isso for visto como uma vantagem pessoal.[259] Essa flexibilidade cognitiva permite que os humanos individuais mudem suas ideologias políticas, com aqueles com maior flexibilidade menos propensos a apoiar posturas autoritárias e nacionalistas.[260]
Os governos criam leis e políticas que afetam os cidadãos que governam. Houve várias formas de governo ao longo da história da humanidade, cada uma com vários meios de obter poder e capacidade de exercer diversos controles sobre a população.[261] Em 2017, mais da metade de todos os governos nacionais eram democracias, com 13% sendo autocracias e 28% contendo híbridos de ambas.[262] Muitos países formaram alianças políticas internacionais, sendo a maior delas as Nações Unidas, que tem 193 Estados-membros.[263]
O comércio, a troca voluntária de bens e serviços, é visto como uma característica que diferencia os humanos de outros animais e tem sido citado como uma prática que deu ao Homo sapiens uma grande vantagem sobre outros hominídeos.[264][265] As evidências sugerem que os primeiros H. sapiens usavam rotas comerciais de longa distância para trocar mercadorias e ideias, levando a explosões culturais e fornecendo fontes adicionais de alimento quando a caça era escassa, enquanto essas redes de comércio não existiam para os agora extintos neandertais.[266][267] O comércio inicial provavelmente envolvia materiais para a criação de ferrament,as como a obsidiaa.[268] As primeiras rotas comerciais verdadeiramente internacionais giraram em torno do comércio de especiarias durante os períodos romano e medieval.[269] Outras rotas comerciais importantes a serem desenvolvidas nessa época incluem a Rota da Seda, a Rota do Incenso, a Rota do Âmbar, a Rota do Chá, a Rota do Sal, a Rota Comercial Transsaariana e a Rota do Estanho.[270]
As primeiras economias humanas eram mais provavelmente baseadas em ofertas ao invés de um sistema de escambo.[271] O dinheiro inicial consistia em mercadorias; sendo o mais antigo em forma de gado e o mais utilizado em conchas de cauri.[272] Desde então, o dinheiro evoluiu para moedas emitidas pelo governo, papel-moeda e dinheiro eletrônico. O estudo humano da economia é uma ciência social que examina como as sociedades distribuem recursos escassos entre diferentes pessoas.[273] Existem enormes desigualdades na divisão da riqueza entre os humanos; os oito humanos mais ricos valem o mesmo valor monetário que a metade mais pobre de toda a população humana.[274]
Os humanos cometem violência contra outros humanos em uma taxa comparável a outros primatas, mas em uma taxa mais alta do que a maioria dos outros mamíferos.[275] Prevê-se que 2% dos primeiros H. sapiens foram assassinados, taxa que aumentou para 12% durante o período medieval, antes de cair para menos de 2% nos tempos modernos.[276] Ao contrário da maioria dos animais, que geralmente matam bebês, os humanos matam outros humanos adultos em uma taxa muito alta.[277] Há uma grande variação na violência entre as populações humanas, com taxas de homicídio em sociedades que possuem sistemas jurídicos e fortes atitudes culturais contra a violência em cerca de 0,01%.[278]
A disposição dos humanos de matar outros membros de sua espécie em massa por meio de conflitos organizados há muito tempo é objeto de debate. Uma escola de pensamento é a de que a guerra evoluiu como um meio de eliminar competidores e sempre foi uma característica humana inata. Outra sugere que a guerra é um fenômeno relativamente recente e surgiu devido a mudanças nas condições sociais.[279] Embora não tenham sido estabelecidas, as evidências atuais sugerem que as predisposições bélicas só se tornaram comuns há cerca de 10 mil anos e, em muitos lugares, muito mais recentemente do que isso. A guerra teve um alto custo na vida humana; estima-se que durante o século XX, entre 167 milhões e 188 milhões de pessoas morreram em consequência de guerras.[280]
a. ^ Sinônimos registrados para a espécie Homo sapiens, sendo que os nomes de Bory de St. Vincent referem-se a variedades geográficas dos humanos modernos: aethiopicus Bory de St. Vincent, 1825; americanus Bory de St. Vincent, 1825; arabicus Bory de St. Vincent, 1825; aurignacensis Klaatsch & Hauser, 1910; australasicus Bory de St. Vincent, 1825; cafer Bory de St. Vincent, 1825; capensis Broom, 1917; columbicus Bory de St. Vincent, 1825; cro-magnonensis Gregory, 1921; drennani Kleinschmidt, 1931; eurafricanus (Sergi, 1911); grimaldiensis Gregory, 1921; grimaldii Lapouge, 1906; hottentotus Bory de St. Vincent, 1825; hyperboreus Bory de St. Vincent, 1825; indicus Bory de St. Vincent, 1825; japeticus Bory de St. Vincent, 1825; melaninus Bory de St. Vincent, 1825; monstrosus Linnaeus, 1758; neptunianus Bory de St. Vincent, 1825; palestinus McCown & Kleith, 1932; patagonus Bory de St. Vincent, 1825; priscus Lapouge, 1899; proto-aethiopicus Giuffrida-Ruggeri, 1915; scythicus Bory de St. Vincent, 1825; sinicus Bory de St. Vincent, 1825; spalaeus Lapouge, 1899; troglodytes Linnaeus, 1758 [nomen oblitum]; wadjakensis Dubois, 1921.[281]
|pp=
(ajuda) Humano (taxonomicamente Homo sapiens, termo que deriva do latim "homem sábio", também conhecido como pessoa, gente ou homem) é a única espécie do gênero Homo ainda viva e o primata mais abundante e difundido da Terra, caracterizado pelo bipedalismo e por cérebros grandes, o que permitiu o desenvolvimento de ferramentas, culturas e linguagens avançadas. Os humanos são altamente sociais e tendem a viver em estruturas sociais complexas compostas por muitos grupos cooperantes e concorrentes, desde famílias e redes de parentesco até Estados políticos. As interações sociais entre os humanos estabeleceram uma ampla variedade de valores, normas sociais e rituais, que fortalecem a sociedade humana. A curiosidade e o desejo humano de compreender e influenciar o meio ambiente e de explicar e manipular fenômenos motivaram o desenvolvimento da ciência, filosofia, mitologia, religião e outros campos de estudo da humanidade.
O H. sapiens surgiu há cerca de 300 mil anos na África, evoluindo do Homo heidelbergensis e migrando para fora do continente africano, substituindo gradualmente as populações locais de humanos arcaicos. Durante a maior parte da história, todos os humanos foram caçadores-coletores nômades. A Revolução Neolítica, que começou no sudoeste da Ásia há cerca de 13 mil anos, trouxe o surgimento da agricultura e da ocupação humana permanente. À medida que as populações se tornaram maiores e mais densas, formas de governança se desenvolveram dentro e entre as comunidades e várias civilizações surgiram e declinaram. Os humanos continuaram a se expandir, com uma população global de mais de 7,9 bilhões em outubro de 2021.
Os genes e o ambiente influenciam a variação biológica humana em características visíveis, fisiologia, suscetibilidade a doenças, habilidades mentais, tamanho do corpo e longevidade. Embora variem em muitas características, dois humanos são, em média, mais de 99% semelhantes. Em média, os homens têm maior força corporal, enquanto as mulheres geralmente apresentam maior percentual de gordura corporal. As mulheres entram na menopausa e tornam-se inférteis por volta dos 50 anos e, em média, também têm uma expectativa de vida mais longa em quase todas as populações do mundo. A natureza dos papéis de gênero masculino e feminino tem variado historicamente, e os desafios às normas de gênero predominantes têm se repetido em muitas sociedades. Os humanos são onívoros, capazes de consumir uma grande variedade de materiais vegetais e animais e usam o fogo e outras formas de calor para preparar e cozinhar alimentos desde a época do H. erectus. Eles podem sobreviver por até oito semanas sem comida e três ou quatro dias sem água. Geralmente são diurnos, dormindo em média sete a nove horas por dia. O parto é perigoso, com alto risco de complicações e morte. Frequentemente, a mãe e o pai cuidam dos filhos, que são indefesos ao nascer.
Os humanos têm um córtex pré-frontal grande e altamente desenvolvido, a região do cérebro associada à cognição superior. Eles são inteligentes, capazes de memória episódica, expressões faciais flexíveis, autoconsciência, mentalização, introspecção, pensamento privado, imaginação, volição e formação de pontos de vista sobre sua própria existência. Isso tem permitido grandes avanços tecnológicos e o desenvolvimento de ferramentas complexas, possíveis por meio da razão e da transmissão de conhecimento às gerações futuras. Linguagem, arte e comércio são características definidoras dos humanos. As rotas comerciais de longa distância podem ter levado a explosões culturais e distribuição de recursos que deram aos humanos uma vantagem sobre outras espécies semelhantes. A África Oriental, nomeadamente o Chifre da África, é considerada pelos antropólogos como o local de nascimento dos humanos de acordo com as evidências arqueológicas e fósseis existentes.
Homo sapiens (Latină: "Omul înțelept" sau "Omul inteligent") este denumirea științifică pentru singura specie umană existentă. Homo este genul uman care include și Neandertalii și multe alte specii dispărute de hominizi; H. sapiens este singura specie care a supraviețuit din genul Homo. Oamenii moderni sunt subspecii ale Homo sapiens sapiens, care le diferențiază de ceea ce se susține a fi strămoșul lor direct, Homo sapiens idaltu.
Numele binomial Homo sapiens a fost inventat de suedezul Carl Linnaeus (1758).[1] Substantivul latin homō (genitiv hominis) înseamnă "om, ființă umană".
Subspeciile lui H. sapiens includ Homo sapiens idaltu și singura subspecie existentă, Homo sapiens sapiens. Unele surse arată Neandertalienii (Homo neanderthalensis) ca o subspecie (Homo sapiens neanderthalensis).[2][3] În mod similar, specimenele descoperite din speciile Homo rhodesiensis au fost clasificate de unii ca fiind subspecii (Homo sapiens rhodesiensis), însă ultimele două clasificări ale subspeciei nu sunt acceptate pe scară largă de oamenii de știință.
Homo sapiens (Latină: "Omul înțelept" sau "Omul inteligent") este denumirea științifică pentru singura specie umană existentă. Homo este genul uman care include și Neandertalii și multe alte specii dispărute de hominizi; H. sapiens este singura specie care a supraviețuit din genul Homo. Oamenii moderni sunt subspecii ale Homo sapiens sapiens, care le diferențiază de ceea ce se susține a fi strămoșul lor direct, Homo sapiens idaltu.
Лінія еволюції людини характеризувалася прямоходінням, поступовим вдосконаленням руки як органу праці, ускладненням будови мозку і прижиттєво виникаючих форм поведінки. При цьому морфологічна еволюція гомінідів мала нерівномірний, «мозаїчний» характер. Так, спочатку сформувався комплекс ознак, пов'язаних з прямоходінням (не пізніше 3 млн років тому, а можливо, і значно раніше), тоді як об'єм мозку у цих найдавніших гомінід був досить невеликий (менше 800 см3), а рука ще багато в чому зберігала риси мавп. Ймовірно, не було повного паралелізму і в темпах морфологічної та біохімічної еволюції. Згідно з поширеною точкою зору, лінія людини відокремилася від загального з мавпами стовбура не раніше 10 і не пізніше 6 млн років тому. Перші представники роду Homo з'явилися близько 2 млн років, за даними археології найдавніші скелети сучасної людини Н. sapiens мають вік близько 200 тис. років, аналіз генетиків дає наступні цифри по чоловічій лінії (Y-хромосоми) — 338 тис. р.,[1] по жіночій (мітохондральна ДНК) — 200 тис. р.[2] Найдавніші сліди трудової діяльності датуються 2,5-2,8 млн років (знаряддя з Ефіопії).
У ході гомінізації відбувалося зменшення плодючості, подовження періоду дитинства, уповільнення статевого дозрівання, зростання тривалості життя одного покоління. Генотип людини забезпечує можливість сприйняття соціальної програми, а повна реалізація його біологічної організації можлива лише в умовах соціального середовища.
Після появи людини сучасного типу суспільно-історичний розвиток вже не визначається змінами біологічних властивостей людини. Але стабілізація фізичного типу людина відносна: в межах видового, «сапієнтного» комплексу можливі різноспямовані зміни морфофункціональних характеристик, що нерідко приймають форму «епохальних зрушень». Починаючи з мезоліту, неодноразово відбувалися такі коливання в довжині тіла, масивності скелета, формі голови тощо. Вони можуть виражатися і в змінах темпів онтогенезу (акселерація). У сучасної людини вплив на ці процеси як біологічних, так і соціальних чинників в їх складній взаємодії безперечний. Питання про можливість направленої дії людини на свій генофонд вельми складне і не може вирішуватися однозначно, воно представляє не тільки науково-технічну, але і, в першу чергу, соціально-етичну проблему.
Н. sapiens — широко, хоча і нерівномірно розселений по Землі (панойкуменний) вид, що включає численні популяції, представники яких дають при змішуванні плодюче потомство і виявляють значну фенотипову мінливість, яка до певної міри пов'язана з морфофункціональною адаптацією (найвиразніші прояви останньої спостерігаються в районах з екстремальними умовами середовища — Арктика, екваторіальні райони, високогір'я тощо). Біологічна адаптація людини специфічна, бо полягає в збереженні не тільки її біологічних, але і соціальних функцій, та здійснюється при значній (і далі все більшій) ролі соціального чинника. Процес еволюції гомінідів супроводжувався поступовим звуженням дії природного відбору через виникнення і розвиток суспільства та створення нового, «штучного» місця існування.
У зоологічній системі вид людина розумна належить до підтипу хребетних, класу ссавців, ряду приматів, родини гомінід. Найбільш споріднені з людиною (за даними порівняльної анатомії, фізіології, молекулярної біології, імуногенетики, патології тощо) людиноподібні мавпи, особливо шимпанзе звичайний і горила. З ними людину зближують такі анатомічні особливості, як відносно великий головний мозок, п'ятипала хапальна кисть з плоскими нігтями і великим пальцем, що протиставляється, та інші. Відмінності ж між людиною і рештою приматів стосуються переважно будови рухового апарату і розмірів, борознуватості кори та загального та розвитку головного мозку.
Всі сучасні люди належать до одного виду, в межах якого виділяється декілька основних рас. Середня висота дорослої людини варіювалася з етнічною приналежністю і статтю. Висота скелету Homo sapiens становить 150–185 см, розмір мозку — 1100–1700 мл[2].
Серед людиноподібних мавп людина вирізняється найвищим ступенем розвитку психіки і влаштованістю суспільного життя; людина єдина володіє розвиненою культурою та здатна до її створення. Характерною особливістю людини є свідомість, що сформувалася на основі суспільно-трудової діяльності.
Дуже високий ступінь гомології ДНК людини і шимпанзе — не менш 90% схожих генів. Проте в морфологічному відношенні людина вельми відрізняється від людиноподібних мавп пропорціями кінцівок (подовження ніг порівняно з руками), S-подібною формою хребта з виразними вигинами в шийному й поперековому відділах, особливим розташуванням і розвитком деяких м'язів у зв'язку з прямоходінням, низькою розширеною формою тазу, сплющенням в передньозадньому напрямі грудної клітки, склепінчастою стопою з масивним та приведеним великим пальцем при деякій редукції решти пальців, наявністю повного зіставлення великого пальця кисті, сильним розвитком папілярних візерунків на пальцьових подушечках рук.
Для людини характерні:
Статевий диморфізм людини проявляється в:
Разом з цим спостерігаються відмінності в деяких фізіолого-біохімічних характеристиках (багато гормонів, гемоглобін, силові м'язові характеристики тощо).
Специфікою індивідуального розвитку людини є подовження періоду дитинства з вираженим стрибком швидкості росту через статеве дозрівання. Співвідношення тривалості дитинства та загальної тривалості життя у людини становить 1:5 проти 1:6-1:13 в інших приматів.
Онтогенез — період життя організму від народження до смерті.
Виділяють такі етапи онтогенезу людини:
1. Пренатальний (гестеційний вік 38-41(42)тижнів; якщо 28-38 тижнів, то дитина недоношена; глибоконедоношена за <28 тижнів гестації):
2. Інтранатальний (період пологів (2-20 год.)
3. Постнатальний (період життя після народження):
Homo sapiens (tiếng Latin: "người tinh khôn") là danh pháp hai phần (cũng được biết đến là tên khoa học) của loài người duy nhất còn tồn tại. Homo là chi người, cũng bao gồm người Neanderthal và nhiều loài khác đã tuyệt chủng của họ Vượn người; H. sapiens là loài duy nhất còn sót lại của chi Homo. Con người hiện đại là phân loàiHomo sapiens sapiens, phân biệt chúng ta với thứ được tranh cãi là tổ tiên trực tiếp của chúng ta, người Homo sapiens idaltu.
Sự khéo léo và khả năng thích ứng của người Homo sapiens đã khiến họ trở thành loài có ảnh hưởng nhất trên Trái đất; họ đang được coi là loài ít được quan tâm nhất trên Sách đỏ về các loài bị đe dọa của sự Liên minh Bảo tồn Thiên nhiên Quốc tế.[1]
Danh pháp hai phần Homo sapiens được đặt ra bởi Carl Linnaeus (1758).[2] Danh từ Latin homō (thuộc cách hominis) có nghĩa là "người đàn ông, con người".
H. sapiens bao gồm Homo sapiens idaltu, một phân loài cổ của H. sapiens. Dân cư loài người còn tồn tại đã được chia thành các phân loài về phương diện lịch sử, nhưng kể từ thập niên 1980 mọi nhóm còn tồn tại có xu hướng được xếp vào thành một phân loài duy nhất, H. sapiens sapiens.[3]
Một số nguồn cho thấy người Neanderthal (Homo neanderthalensis) là một phân loài (Homo sapiens neanderthalensis).[4][5] Tương tự như vậy, các mẫu vật phát hiện được của loài Homo rhodesiensis đã được một vài người phân loại thành một phân loài (Homo sapiens rhodesiensis), mặc dù vẫn phổ biến khi coi hai loài vừa đề cập là những loài riêng biệt trong chi Homo hơn là một phân loài trong H. sapiens.[6]
Theo truyền thống, có hai quan điểm cạnh tranh nhau trong cổ nhân chủng học về nguồn gốc của H. sapiens: thuyết nguồn gốc châu Phi gần đây và thuyết nguồn gốc đa khu vực.
Từ năm 2010, nghiên cứu gen đã dẫn đến sự xuất hiện của một vị trí trung gian, có đặc trưng chủ yếu của thuyết châu Phi gần đây cộng thêm hỗn hợp với con người cổ xưa có giới hạn.
Nguồn gốc châu Phi gần đây của con người hiện đại là học thuyết chính thống mô tả nguồn gốc và phân tán ban đầu của giải phẫu người hiện đại. Lý thuyết được gọi là mẫu Đi-khỏi-châu-Phi (Gần đây) trên truyền thông phổ biến, và một cách hàn lâm, là mẫu học thuyết một-nguồn gốc gần đây (recent single-origin hypothesis - RSOH), Học thuyết thay thế (Replacement Hypothesis), và Nguồn Gốc châu Phi gần đây (Recent African Origin - RAO). Học thuyết rằng con người có duy nhất một nguồn gốc (monogenesis) đã được xuất bản trong tác phẩm Nguồn gốc loài Người (1871) của Charles Darwin. Khái niệm này là suy đoán cho đến những năm 1980, khi nó đã được chứng thực bởi một nghiên cứu ADN ty thể ngày nay, kết hợp với các bằng chứng dựa trên nhân chủng học sinh học của các mẫu vật cổ xưa. Theo di truyền học và bằng chứng hóa thạch, người Homo sapiens cổ xưa tiến hóa thành loài người hiện đại chỉ duy nhất ở châu Phi, giữa 200.000 và 100.000 năm trước, với các thành viên của một nhánh rời châu Phi 60.000 năm trước và qua thời gian thay thế loài người trước đó như người Neanderthal và người đứng thẳng. Gần đây hơn, vào năm 2017, các hóa thạch tìm thấy ở Jebel Irhoud (Maroc) đã gợi ra rằng Homo sapiens có thể đã tiến hóa sớm tới 300.000 năm trước,[8] và bằng chứng khác cũng gợi ra rằng Homo sapiens có lẽ đã di cư từ châu Phi sớm tới 270.000 năm trước.[9][10]
Nguồn gốc duy nhất gần đây của loài người hiện đại ở Đông Phi có vị trí gần như đồng thuận trong cộng đồng khoa học.[11][12][13][14][15] Tuy nhiên, sự sắp xếp gần đây của bộ gen đầy đủ của người Neanderthal đã ám chỉ rằng người Neanderthal và một số người hiện đại có cùng một dòng dõi gen cổ đại.
Các tác giả của nghiên cứu cho rằng các phát hiện của họ phù hợp với sự pha trộn của người Neanderthal lên đến 4% trong một số quần thể. Nhưng những nghiên cứu cũng cho thấy rằng có thể có những lý do khác tại sao con người và người Neanderthal lại chia sẻ cùng dòng dõi di truyền cổ đại.[16] Trong tháng 8 năm 2012, một nghiên cứu của các nhà khoa học tại Đại học Cambridge đã đặt câu hỏi về kết luận này, giả định rằng thay vào đó, ADN trùng là một phần còn lại của một tổ tiên chung của cả người Neanderthal và người hiện đại. Tuy nhiên, nghiên cứu đó không giải thích tại sao chỉ có một phần của con người hiện đại có ADN Neanderthal.[17][18]
Học thuyết nguồn gốc đa khu vực cung cấp một lời giải thích cho các mô hình tiến hóa của loài người, được đề xuất bởi Darien H. Wolpoff[19] in 1988[20] Nguồn gốc đa khu vực cho rằng sự tiến hóa của loài người từ sự khởi đầu của Thế Pleistocene 2,5 triệu năm trước công nguyên cho đến ngày nay đã thuộc một loài người duy nhất và liên tục, tiến hóa trên khắp thế giới thành người Homo sapiens sapiens.
Khung thời gian cho sự tiến hóa của chi Homo khỏi tổ tiên chung cuối cùng tinh tinh người là khoảng 10 đến 2 triệu năm trước, còn của H. sapiens khỏi người đứng thẳng là khoảng 1,8 để 0,2 triệu năm trước.
Nghiên cứu khoa học về sự tiến hóa của con người đề cập đến chủ yếu là sự phát triển của chi Homo (loài người còn tồn tại và đã tuyệt chủng), nhưng thường liên quan đến việc nghiên cứu những loài thuộc họ Vượn người khác; bao gồm cả Vượn người phương Nam, một tổ tiên quan trọng của con người, và những họ hàng hiện tại đồng thời đã tuyệt chủng của chúng ta trong phân họ Homininae: tinh tinh, tinh tinh lùn, khỉ đột, và các loài thuộc tông người (hominin) đã tuyệt chủng có liên quan.
"Con người hiện đại" được xác định là loài người Homo sapiens, trong đó phân loài duy nhất còn tồn tại được gọi là người Homo sapiens sapiens.
Homo sapiens idaltu, phân loài còn lại được biết đến, hiện tại đã tuyệt chủng.[21] Homo neanderthalensis, loài tuyệt chủng 30,000 năm trước, đôi khi cũng được phân loại là một phân loài, "Homo sapiens neanderthalensis"; các nghiên cứu về di truyền hiện đang cho rằng những ADN chức năng của người hiện đại và người Neanderthal đã khác nhau từ 500.000 năm trước.[22]
Tương tự, những mẫu vật phát hiện được của loài Homo rhodesiensis đã được một vài người phân loại là một phân loài, nhưng sự phân loại này không được chấp nhận rộng rãi.
Người hiện đại về mặt giải phẫu lần đầu xuất hiện trong các hóa thạch tại châu Phi khoảng 195,000 năm trước (xem Omo remains), và các nghiên cứu về sinh học phân tử đã cho thấy các bằng chứng rằng thời gian xấp xỉ của sự chia tách (về ADN) từ chung một tổ tiên của tất cả loài người là 200.000 năm trước.[23][24][25][26][27] Những nghiên cứu rộng rãi về sự đa dạng hóa gen của châu Phi đã tìm thấy người San ǂKhomani có sự đa dạng hóa gen nhiều nhất trong số 113 mẫu dân cư khác nhau, khiến họ trở thành một trong 14 "cụm dân cư cổ đại". Nghiên cứu cũng đồng thời định vị khởi nguồn của cuộc di cư của loài người hiện đại là ở phía Tây nam châu Phí, gần biên giới biển của Namibia và Angola.[28][29]
Chọn lọc tự nhiên đã tiếp tục tiếp diễn ra với loài người, với những bằng chứng cho thấy một số vùng hệ gen nhất định đã cho thấy sự chọn lọc có hướng trong 15.000 năm qua.[30]
|pmc=
(trợ giúp). PMID 20448178. doi:10.1126/science.1188021. Homo sapiens (tiếng Latin: "người tinh khôn") là danh pháp hai phần (cũng được biết đến là tên khoa học) của loài người duy nhất còn tồn tại. Homo là chi người, cũng bao gồm người Neanderthal và nhiều loài khác đã tuyệt chủng của họ Vượn người; H. sapiens là loài duy nhất còn sót lại của chi Homo. Con người hiện đại là phân loàiHomo sapiens sapiens, phân biệt chúng ta với thứ được tranh cãi là tổ tiên trực tiếp của chúng ta, người Homo sapiens idaltu.
Sự khéo léo và khả năng thích ứng của người Homo sapiens đã khiến họ trở thành loài có ảnh hưởng nhất trên Trái đất; họ đang được coi là loài ít được quan tâm nhất trên Sách đỏ về các loài bị đe dọa của sự Liên minh Bảo tồn Thiên nhiên Quốc tế.
Сравнение последовательностей ДНК показывает, что самыми близкими родственниками человека из ныне живущих видов являются два вида шимпанзе (обыкновенный и бонобо)[19][20][21]. Филогенетическая линия, с которой связано происхождение современного человека (Homo sapiens) отделилась от других гоминид 6—7 млн лет назад (в миоцене)[19][22][23]. Другие представители этой линии (главным образом, австралопитеки и ряд видов рода Homo) до настоящего времени не сохранились.
Ближайшим относительно надёжно установленным предком Homo sapiens был Homo erectus. Homo heidelbergensis, прямой потомок Homo erectus и предок неандертальцев, по всей видимости, не был предком современного человека, а был представителем боковой эволюционной линии.[источник не указан 2935 дней] Большинство современных теорий связывают возникновение Homo sapiens с Африкой, тогда как Homo heidelbergensis возник в Европе.
Появление человека было связано с рядом существенных анатомических и физиологических модификаций, в том числе:
Сравнение полиморфизмов митохондриальной ДНК и датирование окаменелостей позволяют заключить, что Homo sapiens появился ок. 200 000 лет назад (это примерное время, когда жила «Митохондриальная Ева» — женщина, которая была последним общим предком всех ныне живущих людей по материнской линии; общий предок всех ныне живущих людей по отцовской линии — «Y-хромосомный Адам» — жил несколько позже)[24].
Включение останков из Джебель-Ирхуд и Флорисбада в группу ранних представителей человека разумного Homo sapiens clade указывает, по мнению авторов публикации в журнале «Nature», на то, что данный вид 300 тыс. л. н. был распространён по всему африканскому континенту, а не появился позже в Восточной или Южной Африке. Данные останки Homo sapiens имеют более продолговатый череп и слегка увеличенные зубы по сравнению с современным Homo sapiens, тем не менее не относятся к другому виду Homo[8].
В 2009 году группа учёных под руководством Сары Тишкофф из Университета Пенсильвании опубликовала в журнале «Science» результаты комплексного исследования генетического разнообразия народов Африки. Они установили, что самой древней ветвью, испытавшей наименьшее количество смешиваний, как раньше и предполагалось, является генетический кластер, к которому принадлежат бушмены и другие народы, говорящие на койсанских языках. Скорее всего, они и являются той ветвью, которая ближе всего к общим предкам всего современного человечества[25].
Около 74 000 лет назад небольшая популяция (ок. 2000 человек), пережившая последствия очень мощного вулканического извержения (~20—30 лет зимы), предположительно вулкана Тоба в Индонезии, стала предком современных людей в Африке[источник не указан 632 дня][источник не указан 632 дня]. Можно предположить, что 60 000—40 000 лет назад люди мигрировали в Азию, и оттуда в Европу (40 000 лет), Австралию и Америку (35 000—15 000 лет)[24].
Вместе с тем, эволюцию специфических человеческих способностей, таких как развитое сознание, интеллектуальные способности и язык, проблематично исследовать, поскольку их изменения невозможно прямо отследить по останкам гоминид и следам их жизнедеятельности, для изучения эволюции данных способностей учёные интегрируют данные различных наук, в том числе физической и культурной антропологии, зоопсихологии, этологии, нейрофизиологии, генетики.
Вопросы о том, как именно эволюционировали упомянутые явления (речь, религия, искусство), и в чём состояла их роль в появлении сложной социальной организации и культуры Homo sapiens, остаются по сей день предметом научных дискуссий.
Помимо главенствующих теорий антропогенеза, существует и немало менее известных, непроверенных гипотез происхождения человека (вплоть до откровенно фантастических). Например, гипотеза о южноамериканском происхождении человека. Большинство альтернативных гипотез являются достоянием паранауки, и академическая наука их опровергает.
Первые люди были кочевыми охотниками и собирателями. Приблизительно в 10 тысячелетии до н. э. люди стали осваивать сельское хозяйство, произошла Неолитическая революция. С развитием сельского хозяйства произошёл рост численности населения и становление первых цивилизаций Древнего мира[26].
Неотъемлемые составляющие человеческой цивилизации возникли в различные эпохи. Часть из них появилась задолго до возникновения Homo sapiens.
Древние люди создали богатую позднепалеолитическую культуру (разнообразные орудия из камня, кости и рога, жилища, шитую одежду, полихромную живопись на стенах пещер, скульптуру, гравировку на кости и роге).
Каменные инструменты. Наиболее древними на сегодняшний день являются инструменты, найденные в ущелье Олдовай (Танзания). Их возраст оценивается в 2,6 млн лет.
Освоение огня. Ряд археологических находок демонстрирует, что гоминиды использовали огонь по крайней мере 1,6—1,5 и 1 млн лет назад[27][28].
Искусство. К наиболее ранним образцам искусства относится рубило с украшением из окаменевших останков морского ежа. Его возраст оценивается в 200 000 лет. Некоторые исследователи считают древнейшим образцом искусства обработанную гальку, найденную в Израиле. Этот камень, возможно, представляет собой изображение женщины. Возраст артефакта составляет 330 000—230 000 лет.
Язык и речь. Время появления языка и речи у человека или его предков может быть выведено лишь приблизительно только на основании косвенных археологических или анатомических данных. Развитие областей мозга человека, связанных с регуляцией речи (зона Брока и зона Вернике) прослеживается в черепе Homo habilis, возраст которого составляет 2 млн лет.
В развитии материальной культуры выделяют несколько археологических культур, которые отличаются друг от друга типом артефактов (прежде всего инструментов) и технологиями их создания.
Всю совокупность людей на планете, вне зависимости от того, в составе уже возникшей цивилизации они или нет, называют человечество. Иными словами, человечество — совокупность всех человеческих индивидов. Разнообразие культур, форм общественной жизни и социальной организации является предметом изучения социальных и гуманитарных наук (социальной и культурной антропологии, социологии, экономики, истории и др.).
Историю человечества принято для удобства описания разделять на этапы:
Человек заселяет практически всю Землю. На 31 октября 2011 года население мира составило 7 млрд человек[30][31]. В начале нашей эры на Земле было уже 230 млн, к концу 1-го тыс. н. э. — 275 млн, в 1800 — 1 млрд, в 1900 — 1,6 млрд, в 1960 — 3 млрд, в 1993 — 5,5 млрд. 12 октября 1999 года население Земли составило ровно 6 млрд человек, в 2003 — 6,3 млрд, в 2006 — 6,5 млрд, в 2011-м — 7 млрд, прогноз на 2050 год — 9,2 млрд. Вплоть до 1970-х годов численность населения мира росла по гиперболическому закону; в настоящее время наблюдается прогрессирующее замедление темпов роста населения Земли.
Анатомическое строение человека аналогично анатомии других приматов. Наиболее явными внешними различиями являются соотношения размеров костей скелета, объём головного мозга и оволосение кожных покровов.
Человек обладает крайне развитым мозгом. Отношение массы мозга к массе тела больше, чем у многих других животных (за исключением, например, мелких птиц[32], коатов или паукообразных обезьян[33]), а абсолютная масса мозга больше лишь у слонов и китообразных[32]. Степень развития мозга может быть оценена, в частности, по соотношению массы спинного мозга к головному. Так, у кошек оно — 1:1, у собак — 1:3, у низших обезьян — 1:16, у человека — 1:50. У людей верхнего палеолита мозг был заметно (на 10—12 %) крупнее мозга современного человека[34].
У человека хорошо развиты области мозга, отвечающие за равновесие и координацию движений, что позволяет ходить на двух ногах. Обонятельные области, напротив, развиты слабо, что соответствует чрезвычайно слабому обонянию. С другой стороны, человек, как и все приматы, обладает стереоскопическим зрением.
Голова большая. На верхних конечностях по пять длинных гибких пальцев, один из которых несколько отстоит от остальных, а на нижних — пять коротких пальцев, помогающих балансировать при ходьбе. Помимо ходьбы, люди также способны к бегу, но, в отличие от большинства приматов, способность к брахиации развита слабо. Чаще всего люди передвигаются на двух ногах. Тем не менее, люди — не единственные современные млекопитающие, способные к прямохождению. Кенгуру, которые относятся к примитивным млекопитающим, используют только задние ноги для передвижения. Анатомия людей и кенгуру системно изменилась для поддержания прямохождения — несколько ослаблены задние мышцы шеи, перестроен позвоночник, увеличены бёдра, существенно оформлена пятка. Некоторые приматы и полуприматы также способны к прямохождению, однако лишь в течение короткого времени, поскольку их анатомия почти не помогает этому. Так на двух конечностях полубоком прыгают некоторые лемуры и сифаки. Медведи, сурикаты, некоторые грызуны периодически применяют «прямостояние» в социальных действиях, но в такой позе практически не ходят.
Основные антропологические особенности человека, отличающие его от палеоантропов и архантропов — объёмистый мозговой череп с высоким сводом, вертикально поднимающийся лоб, отсутствие надглазничного валика, хорошо развитый подбородочный выступ. Ископаемые люди имели несколько более массивный скелет, чем современные люди.
Средняя масса тела мужчины составляет 70—80 кг, женщины — 50—65 кг, хотя встречаются и более крупные люди. Средний рост мужчин составляет около 175 см, женщин — около 165 см[37]. Средний рост человека менялся с течением времени.
Последние 150 лет наблюдается ускорение физиологического развития человека — акселерация (увеличение среднего роста, продолжительности репродуктивного периода)[38][39].
Размеры тела человека могут меняться при различных заболеваниях. При повышенной продукции гормона роста (опухоли гипофиза) развивается гигантизм. Например, максимальный достоверно зафиксированный рост человека — 272 см (Роберт Уодлоу), а незарегистрированный — 284 см (Махнов Фёдор) . И наоборот, низкая продукция гормона роста в детском возрасте может приводить к карликовости.
Тело человека обычно мало покрыто волосами, за исключением областей головы, а у половозрелых особей — паха, подмышек и, особенно у мужчин, рук и ног. Рост волос на шее, лице (борода и усы), груди и иногда на спине характерен для мужчин. (Отсутствие волос встречается также у некоторых других млекопитающих, в частности у слонов и голых землекопов.)
Как и у других гоминид, волосяной покров не имеет подшёрстка, то есть не является мехом. К старости волосы человека седеют.
Кожа человека способна изменять пигментацию: под действием солнечного света она темнеет, появляется загар. Эта особенность наиболее заметна у европеоидной и монголоидной рас. Кроме того, в коже у человека под воздействием солнечного света происходит синтез витамина D.
Половой диморфизм выражается рудиментарным развитием молочных желёз у мужчин по сравнению с женщинами и более широким тазом у женщин, более широкими плечами и большей физической силой у мужчин. Кроме того, взрослым мужчинам свойственно более сильное оволосение лица и тела.
В пределах вида Homo sapiens выделяют несколько рас — внутривидовых групп популяций, имеющих сходный набор наследуемых морфологических и физиологических признаков, варьирующих в определённых пределах и обусловленных долговременными адаптационными процессами популяций людей, обитавших в различных ареалах.
У вида наблюдается непрерывное распределение типов телосложения (мускульного, костного, жирового), пигментации кожи и других признаков; таким образом, раса или этнорасовая группа в терминах популяционной генетики определяется как группа со специфическим распределением частот генов, отвечающих за эти признаки. Комплексы признаков, характерных для этнорасовых групп, отражают не только адаптационную реакцию на условия обитания, но и миграционную историю популяций и историю генетического взаимодействия с другими популяциями.
Для поддержания нормального течения физиологических процессов жизнедеятельности человеку необходимо питаться, то есть поглощать пищу. Люди всеядны — в их рацион входят плоды и корнеплоды, мясо позвоночных и многих морских животных, яйца птиц и рептилий, молочные продукты. Разнообразие пищи животного происхождения ограничивается главным образом специфической культурой. Значительная часть пищи подвергается термической обработке. Большим разнообразием отличаются и потребляемые жидкости — напитки.
Новорожденные дети, как и детёныши других млекопитающих, питаются материнским молоком.
Продолжительность жизни человека зависит от ряда факторов и в развитых странах составляет в среднем 79 лет.
Максимальная официально зарегистрированная продолжительность жизни составляет 122 года и 164 дня, в таком возрасте умерла француженка Жанна Кальман в 1997 году. Возраст более старших долгожителей оспаривается.
В сравнении с другими животными, репродуктивная функция человека и половая жизнь обладают рядом особенностей.
Половая зрелость наступает в 15—18 лет[40].
В отличие от большинства млекопитающих, репродуктивная способность которых ограничена периодами течки, женщинам присущ менструальный цикл, продолжающийся около 28 суток, благодаря чему они способны к беременности в течение всего года. Беременность может наступить в определённый период месячного цикла (овуляция), однако никаких внешних признаков готовности женщины к ней нет. Женщины даже в период беременности могут вести половую жизнь, что нехарактерно для млекопитающих, встречается только среди приматов[41]. Однако репродуктивная функция ограничена возрастом: женщины теряют способность к размножению в среднем в 40—50 лет (с наступлением климакса).
Нормальная беременность длится 40 недель (9 месяцев)[42]. Из-за больших размеров плода роды могут приводить к травмам и кровопотере у матери. Травмами считаются разрывы промежности[43] у матери в момент рождения плода при неправильном поведении роженицы в родах; для предотвращения разрывов промежности акушеркой проводится эпизиотомия — разрезание промежности роженицы для облегчения появления головки ребёнка и предотвращения разрывов промежности у матери, затем, после рождения ребёнка, на месте сделанного разреза накладываются швы. Если ребёнок очень крупный (по данным исследований — УЗИ, акушерским замерам), а таз матери узкий (по данным акушерских замеров), проводится оперативное родоразрешение — кесарево сечение, при котором под наркозом вскрывается передняя брюшная стенка роженицы, и ребёнок вынимается из полости матки через сделанный разрез.
Женщина, как правило, единовременно рожает только одного ребёнка (двое и более детей — близнецы — встречаются примерно один раз на 80 рождений). Новорождённый ребёнок весит 3—4 кг, зрение его не сфокусировано, и он не способен самостоятельно передвигаться. В заботе о потомстве в первые годы ребёнка участвуют, как правило, оба родителя: детёнышам ни одного животного не требуется столько внимания и ухода, сколько требуется человеческому ребёнку.
Старение человека — как и старение других организмов, это биологический процесс постепенной деградации частей и систем тела человека и последствия этого процесса. Тогда как физиология процесса старения аналогична физиологии старения других млекопитающих, некоторые аспекты этого процесса, например, потеря умственных способностей, имеют большее значение для человека. Кроме того, большое значение приобретают психологические, социальные и экономические аспекты старения.
В каждой ядросодержащей соматической клетке человека содержится 23 пары (46) линейных хромосом.
В 2006 году было обнаружено, что в геноме человека присутствует 212 копий гена MGC8902 — значительно больше, чем в геномах шимпанзе — 37 копий, мыши и крысы — по одной копии. Ген MGC8902 кодирует белок DUF1220, функция которого неизвестна, однако установлено, что этот белок присутствует в нейронах головного мозга. Исследователи выдвигают предположение, согласно которому многократное дублирование MGC8902, по крайней мере, частично обусловило эволюцию человеческого мозга. Поскольку функция белка DUF1220 неизвестна, значение данного отличия человека остаётся неизученным.
Головной мозг человека координирует центральную нервную систему и контролирует периферическую нервную систему. Помимо контроля «низших», непроизвольных, преимущественно автономных процессов, таких как дыхание и пищеварение, мозг также отвечает за «высшие» функции, такие как мышление, разум и абстракция[44][45][46]. Эти когнитивные процессы образуют ум, и они, вместе с их влиянием на поведение, изучаются психологией.
В целом, мозг человека, как наиболее способный к упомянутым высшим видам деятельности, рассматривается как более «умный» чем мозг любого другого известного вида. Хотя некоторые «не человеческие» виды и способны создавать что-либо и даже использовать простые орудия (англ.)русск. (в основном на уровне инстинктов и подражания), технологии человека заметно более сложные, непрерывно эволюционирующие и улучшающиеся с течением времени.
Люди ведут преимущественно дневной образ жизни (англ.)русск.. В среднем, потребность во сне составляет 7—9 часов в сутки у взрослых, и 9—10 часов у детей; пожилые обычно спят около 6—7 часов. Нередко люди спят меньше, однако депривация сна может оказать негативное воздействие на здоровье. Было обнаружено, что ограничение продолжительности сна взрослого человека до четырёх часов в день коррелирует с изменениями в физиологическом и психическом состоянии, включая ухудшение памяти, утомление, агрессивность и общий физический дискомфорт[47]. В течение сна люди могут видеть сновидения. При сновидениях люди испытывают зрительные, звуковые, тактильные и другие ощущения (образы); причём обычно человек ощущает себя скорее «участником» сновидения, чем сторонним наблюдателем этих образов. Появление снов стимулируется варолиевым мостом, а чаще всего они возникают во время фазы быстрого сна.
Люди — один из относительно небольшого числа видов, имеющих достаточное самосознание, чтобы распознать себя в зеркале[48]. Уже в возрасте 18 месяцев большинство детей осознают, что в зеркале — не кто-то другой, а сам смотрящий в него ребёнок[49].
Человеческий мозг воспринимает внешний мир через чувства, а на каждого отдельного человека сильно влияет его или её собственный опыт, что ведёт к субъективному взгляду на существование и на течение времени. Обычно говорят, что люди обладают сознанием, самосознанием, умом — всё это так или иначе соответствует процессам мышления. Также говорят о таких качествах как самоосознанность, чувствительность, мудрость и о способностях воспринимать отношение с самим собой и с окружающей средой. Насколько мысленные конструкции человека или его опыт соответствуют объективности внешнего физического мира — вопрос дебатов, а также того, что именно подразумевать под вышеперечисленными терминами, и насколько корректно в принципе их использование.
Физические аспекты работы мозга, ума и нервной системы в целом лежат в области неврологии, поведенческие — в области психологии, и иногда в не до конца определённой области где-то между этими дисциплинами — в психиатрии, которая изучает психические заболевания и расстройства поведения. Психология не обязательно относится к работе мозга или нервной системы, и может быть сформулирована в терминах феноменологических или информационных (англ.)русск. теорий разума. Тем не менее, понимание функций мозга всё чаще требуется в психологической теории и практике, особенно в области искусственного интеллекта, нейропсихологии, и когнитивной нейробиологии.
Человек является сложноорганизованным социальным существом. Его поведение зависит как от биологических факторов (физиологические потребности, инстинкты), так и от множества небиологических — культура общества (традиции, культурные ценности), законы государства, личные моральные убеждения, мировоззрение и религиозные взгляды, но степень влияния этих факторов различна для отдельных индивидов и отдельных популяций. Поведение человека изучают этология и психология.
Отличительной особенностью человеческого общества является уровень развития образования, достаточный для сохранения накопленного опыта путём последовательной передачи информации от поколения к поколению. Известно, что некоторые животные также могут обмениваться умениями, но цепи передачи нового опыта слишком коротки и опыт зачастую оказывается утерян ещё в рамках того поколения, в котором он был обретён. Например, имеются данные, что имевшие взаимодействие с капканами волки при повторном столкновении с ними учат спутников распознавать и избегать ловушки, однако ни разу не наблюдалась передача подобного опыта волчатам.
Предполагается, что эффективное образование и накопление знаний стало возможным благодаря развитию двух отделов нервной системы: зоны Брока, давшей возможность быстро и сравнительно точно описывать семантику опыта упорядоченными наборами слов, и зоны Вернике, позволяющей столь же быстро понимать передаваемую речью семантику, — результатом чего явилось ускорение речевого обмена информацией и упрощение усвоения новых понятий. Это, в свою очередь, позволило легко формализовывать опыт в достаточно полное и легко интерпретируемое описание, избегая более ресурсоемких методов обучения. Стоит отметить, что родственные предкам человека и сравнимые с ними по развитию неандертальцы также обладали речью, но заметно более медленной и, предположительно, менее гибкой.
В контексте эволюции человека среди других животных выделяет качественно новый характер взаимодействия с окружающей средой — помимо пассивного приспособления к изменяющимся внешним факторам человек активно влияет на них, повышая комфортность среды в соответствии со своими потребностями. Превосходство (как в гибкости, так и в безопасности экспериментов для популяции) негенетического образования над генетической передачей и обработкой данных вкупе с имманентно присущим человеку стремлением к познанию окружающего мира привело к фактически экспоненциальному нарастанию объёма доступных знаний и позволило говорить об условном переходе человека на качественно новый этап развития, в рамках которого результаты ментальной деятельности значительно более критичны, нежели результаты игравших ранее первичную роль генетических процессов.
Человеку присуща способность заранее предвидеть результаты своих действий и составлять планы, моделировать собственную деятельность и анализировать себя «со стороны». Некоторые приматы также обладают способностью предвидеть последствия своих поступков, однако она развита слабее, чем у человека.
Для человека характерно активное формирование сложных приобретённых потребностей, практически не наблюдавшихся у других животных. Способность к формированию приобретённых потребностей позволяет повышать стабильность общества путём прививания всем индивидам некой «общепринятой» морали.
В определённых условиях человеческий разум может пересилить инстинкты, даже инстинкт самосохранения. Примером этому являются самоубийства. Другим примером являются антисексуалы и люди давшие обет безбрачия, например, монахи. Они способны долгое время сдерживать инстинкт размножения.
Человек — единственный представитель животного мира, обладающий способностью к речи. Многие птицы, например, попугай, обладают способностью к звукоподражанию, но для способности к речи необходима вторая сигнальная система, которая, по всей видимости, свойственна только человеку[50]. В ряде экспериментов обезьян и дельфинов пытались обучить пониманию простых фраз или их генерации с использованием языка жестов, но такие попытки чаще всего заканчивались безрезультатно[51][52][53].
Сравнение последовательностей ДНК показывает, что самыми близкими родственниками человека из ныне живущих видов являются два вида шимпанзе (обыкновенный и бонобо). Филогенетическая линия, с которой связано происхождение современного человека (Homo sapiens) отделилась от других гоминид 6—7 млн лет назад (в миоцене). Другие представители этой линии (главным образом, австралопитеки и ряд видов рода Homo) до настоящего времени не сохранились.
Ближайшим относительно надёжно установленным предком Homo sapiens был Homo erectus. Homo heidelbergensis, прямой потомок Homo erectus и предок неандертальцев, по всей видимости, не был предком современного человека, а был представителем боковой эволюционной линии.[источник не указан 2935 дней] Большинство современных теорий связывают возникновение Homo sapiens с Африкой, тогда как Homo heidelbergensis возник в Европе.
Появление человека было связано с рядом существенных анатомических и физиологических модификаций, в том числе:
Структурные преобразования мозга Увеличение мозговой полости и головного мозга Развитие двуногого передвижения (бипедализм) Развитие хватательной кисти Опущение гортани и подъязычной кости Уменьшение размера клыков Появление менструального цикла Редукция большей части волосяного покрова.Сравнение полиморфизмов митохондриальной ДНК и датирование окаменелостей позволяют заключить, что Homo sapiens появился ок. 200 000 лет назад (это примерное время, когда жила «Митохондриальная Ева» — женщина, которая была последним общим предком всех ныне живущих людей по материнской линии; общий предок всех ныне живущих людей по отцовской линии — «Y-хромосомный Адам» — жил несколько позже).
Включение останков из Джебель-Ирхуд и Флорисбада в группу ранних представителей человека разумного Homo sapiens clade указывает, по мнению авторов публикации в журнале «Nature», на то, что данный вид 300 тыс. л. н. был распространён по всему африканскому континенту, а не появился позже в Восточной или Южной Африке. Данные останки Homo sapiens имеют более продолговатый череп и слегка увеличенные зубы по сравнению с современным Homo sapiens, тем не менее не относятся к другому виду Homo.
В 2009 году группа учёных под руководством Сары Тишкофф из Университета Пенсильвании опубликовала в журнале «Science» результаты комплексного исследования генетического разнообразия народов Африки. Они установили, что самой древней ветвью, испытавшей наименьшее количество смешиваний, как раньше и предполагалось, является генетический кластер, к которому принадлежат бушмены и другие народы, говорящие на койсанских языках. Скорее всего, они и являются той ветвью, которая ближе всего к общим предкам всего современного человечества.
Около 74 000 лет назад небольшая популяция (ок. 2000 человек), пережившая последствия очень мощного вулканического извержения (~20—30 лет зимы), предположительно вулкана Тоба в Индонезии, стала предком современных людей в Африке[источник не указан 632 дня][источник не указан 632 дня]. Можно предположить, что 60 000—40 000 лет назад люди мигрировали в Азию, и оттуда в Европу (40 000 лет), Австралию и Америку (35 000—15 000 лет).
Вместе с тем, эволюцию специфических человеческих способностей, таких как развитое сознание, интеллектуальные способности и язык, проблематично исследовать, поскольку их изменения невозможно прямо отследить по останкам гоминид и следам их жизнедеятельности, для изучения эволюции данных способностей учёные интегрируют данные различных наук, в том числе физической и культурной антропологии, зоопсихологии, этологии, нейрофизиологии, генетики.
Вопросы о том, как именно эволюционировали упомянутые явления (речь, религия, искусство), и в чём состояла их роль в появлении сложной социальной организации и культуры Homo sapiens, остаются по сей день предметом научных дискуссий.
Помимо главенствующих теорий антропогенеза, существует и немало менее известных, непроверенных гипотез происхождения человека (вплоть до откровенно фантастических). Например, гипотеза о южноамериканском происхождении человека. Большинство альтернативных гипотез являются достоянием паранауки, и академическая наука их опровергает.
Становление цивилизации Основные статьи: Неолитическая революция, Колыбель цивилизации, Цивилизация, Всемирная история См. также: ЧеловечествоПервые люди были кочевыми охотниками и собирателями. Приблизительно в 10 тысячелетии до н. э. люди стали осваивать сельское хозяйство, произошла Неолитическая революция. С развитием сельского хозяйства произошёл рост численности населения и становление первых цивилизаций Древнего мира.
Неотъемлемые составляющие человеческой цивилизации возникли в различные эпохи. Часть из них появилась задолго до возникновения Homo sapiens.
Древние люди создали богатую позднепалеолитическую культуру (разнообразные орудия из камня, кости и рога, жилища, шитую одежду, полихромную живопись на стенах пещер, скульптуру, гравировку на кости и роге).
Каменные инструменты. Наиболее древними на сегодняшний день являются инструменты, найденные в ущелье Олдовай (Танзания). Их возраст оценивается в 2,6 млн лет.
Освоение огня. Ряд археологических находок демонстрирует, что гоминиды использовали огонь по крайней мере 1,6—1,5 и 1 млн лет назад.
Искусство. К наиболее ранним образцам искусства относится рубило с украшением из окаменевших останков морского ежа. Его возраст оценивается в 200 000 лет. Некоторые исследователи считают древнейшим образцом искусства обработанную гальку, найденную в Израиле. Этот камень, возможно, представляет собой изображение женщины. Возраст артефакта составляет 330 000—230 000 лет.
Язык и речь. Время появления языка и речи у человека или его предков может быть выведено лишь приблизительно только на основании косвенных археологических или анатомических данных. Развитие областей мозга человека, связанных с регуляцией речи (зона Брока и зона Вернике) прослеживается в черепе Homo habilis, возраст которого составляет 2 млн лет.
Реконструкция черепа «Пекинского человека» («синантропа»). В современной антропологии классифицируется как Homo erectusВ развитии материальной культуры выделяют несколько археологических культур, которые отличаются друг от друга типом артефактов (прежде всего инструментов) и технологиями их создания.
Олдовайская культура — 2,5—1,5 млн лет. Аббевильская культура — 1,5 млн — 300 000 лет. Ашёльская культура — 300 000—100 000 лет. Мустьерская культура — 100 000—30 000 лет.Всю совокупность людей на планете, вне зависимости от того, в составе уже возникшей цивилизации они или нет, называют человечество. Иными словами, человечество — совокупность всех человеческих индивидов. Разнообразие культур, форм общественной жизни и социальной организации является предметом изучения социальных и гуманитарных наук (социальной и культурной антропологии, социологии, экономики, истории и др.).
Историю человечества принято для удобства описания разделять на этапы:
Первобытное общество, или доисторическое общество Древний мир Средние века Новое время Новейшее время (1918 — нынешнее время).智人(学名:Homo sapiens,意为“有智慧的人”)生物学上归类为哺乳纲、灵长目、人科、人属的物种,分为早期智人和晚期智人两个发展阶段。此外还有已灭绝的亚种长者智人。[3]
旧石器时代的人类依据体质特征分为直立人(猿人)、早期智人(古人)和晚期智人(新人、真人)三个发展阶段。其中,直立人属旧石器时代早期,其体质特征介于类人猿和智人之间,下肢能够直立,脑容量较大,会制造石器,会使用天然火,并且已有语言能力。早期智人属旧石器时代中期,脑壳变薄。晚期智人属旧石器时代晚期,其体质特征与现代人已没有明显区别。但现代人一般限指新石器时代以后的人类。[4]
早期智人(英语:Archaic Homo sapiens)大约在距今25萬 年到40万年间演变出来,体质特征上介于直立人和晚期智人之间。早期智人脑容量已达到现代人的水平,用兽皮做衣服,能人工取火,有埋葬死人的习俗。[5]
晚期智人在体质特征上和现代人已没有明显差异,能精制石器和骨器,懂得绘画、雕刻等艺术,能修建简单房屋,男女有明确分工。
人类单地起源说主张智人源于非洲,在距今大约5万年到10万年间迁移出非洲,取代了亚洲的直立人和欧洲的尼安德特人[6][7][8]。智人走出非洲时在中东一带与尼安德特人相遇,并发生小规模融合混血,然后才迁移到世界各地,所以非洲以外的现代人都携有部分尼安德特人的基因。[9]
截至2011年底,世界人口超过70亿,联合国估计在2050年时将达到90至100亿。2004年,人口最多的国家是中国(13亿6千万)、印度(12亿1千万)、美国(3亿2千万)、印尼(2亿2千万)、巴西(1亿8千万)、巴基斯坦(1亿7千万)、尼日利亚(1亿7千万)、孟加拉国(1亿5千万)、俄罗斯(1亿4千万)、日本(1亿2千万)、墨西哥(1亿1千万)。
ホモ・サピエンス(ラテン語: Homo sapiens、「賢い人間」の意)は、現生人類が属する種の学名である[2]。ヒト属で現存する唯一の種で、ネアンデルタール人などすでに絶滅した多くの旧人類も含む。
種の下位の亜種の分類では現生人類をホモ・サピエンス・サピエンスとすることで、彼らの祖先だと主張されてきたホモ・サピエンス・イダルトゥと区別している。創意工夫に長けて適応性の高いホモ・サピエンスは、これまで地球上で最も支配的な種として繁栄してきた。国際自然保護連合が作成する絶滅危惧種のレッドリストは、「軽度懸念」としている[1]。
「ホモ・サピエンス」の学名は、1758年にカール・フォン・リンネが考案した[3]。ラテン語の名詞で「homō」は「人間」を意味する。
ホモ・サピエンスの亜種は、ホモ・サピエンス・イダルトゥと唯一現存するホモ・サピエンス・サピエンスを包有する。ネアンデルタール人も一亜種のホモ・サピエンス・ネアンデルターレンシスに分類する情報源があり[4][5]、種の標本が発見されたホモ・ローデシエンシスも、いくつかで一亜種のホモ・サピエンス・ローデシエンシスに分類しているが、後の2つの亜種は科学者にあまり受け入れられていない。
古人類学では、ホモ・サピエンスの起源でアフリカ単一起源説と多地域進化説(英語版)の2つの仮説が長年激しく対立したが、現在はアフリカ単一起源説が主流である。更新世が始まる250万年前から現在まで、世界中の各地域で人類がそれぞれ独自に進化してきたとする多地域進化説は、ミルフォード・H・ウォルポフ(英語版)[6]が人類の進化を説明するため、1988年[7]に提唱した。
人類が共通の祖先を持つとする仮説は、1871年にチャールズ・ダーウィンが著した『人間の由来(英語版)』の中で発表された。この説は古い標本に基づいた自然人類学上の証拠と近年のミトコンドリアDNAの研究の進展により、1980年代以降に立証された。遺伝的な証拠や化石の証拠によると、非現生人類のホモ・サピエンスは20万年前から10万年前にかけておもにアフリカで現生人類へ進化したのち、6万年前にアフリカを離れて長い歳月を経て世界各地へ広がり、先住のネアンデルタール人やホモ・エレクトスなどの初期人類集団との交代劇を繰り広げた。
現生人類すべての起源が東アフリカにあるとする説は、科学界でほぼ合意[8][9][10][11][12]されている。ネアンデルタール人のゲノムを解析した研究チームは、サハラ以南のアフリカ以外に起源を持つすべての現生人類は、ゲノムにネアンデルタール人のDNAが1パーセントから4パーセント含まれる、としている。この研究は同時に、ヒトとネアンデルタール人が古代の遺伝系統を共有する別の理由がある[13]可能性を指し示している。ケンブリッジ大学の科学者はこの結論に疑問を呈し、DNAの重複はネアンデルタール人と現生人類の双方の共通の祖先の名残り[14][15]、と仮定する研究結果を2012年8月に発表した。
ヒト属とチンパンジーの共通祖先が分岐したのはおよそ200万-1,000万年前、ホモ・サピエンスとホモ・エレクトスの共通祖先が分岐したのはおよそ20万-180万年前と見られている。
現生人類はホモ・サピエンス種である。そして、そのうち唯一現存する亜種はホモ・サピエンス・サピエンスとして知られる。他の既知の亜種であるホモ・サピエンス・イダルトゥはすでに絶滅している[16]。一時期、ホモ・サピエンス・ネアンデルターレンシスと呼ばれて亜種に分類されていたネアンデルタール人は3万年前に絶滅している。遺伝学研究は現生人類とネアンデルタール人の共通祖先がおよそ50万年前に分岐したことを示唆する[17]。
現生人類の最も古い化石は、エチオピアのオモ遺跡(英語版)から発見されたおよそ19万5,000年前のものとされて来たが、2004年にモロッコのJebel Irhoudの地層で発見された、頭蓋骨及びその同年代のもの思われる複数の石器がおよそ30万年前のものであると結論づけられ、2017年6月のNatureに発表された。分子生物学の研究結果からすべての現生人類がおよそ20万年前のアフリカ人祖先集団に由来するとした証拠が示されている[18][19][20][21][22]が、それより10万年ほども古い化石が発見されたことで、今後のさらなる研究が待たれる。アフリカ人の遺伝的多様性に関する広範な研究から、14の「祖先集団クラスター」に由来するサンプリングされた113の様々な集団のうち、サン人の遺伝的多様性が最も高いことが判明している。また、この研究報告は南西アフリカのナミビアとアンゴラの沿岸境界近くが現生人類の移動の起点だとしている[23][24]。
直近1万5000年のゲノムを解析した結果、ヒト個体群の自然淘汰が現在も作用を続けていることが判明している[25]。
ホモ・サピエンス(ラテン語: Homo sapiens、「賢い人間」の意)は、現生人類が属する種の学名である。ヒト属で現存する唯一の種で、ネアンデルタール人などすでに絶滅した多くの旧人類も含む。
種の下位の亜種の分類では現生人類をホモ・サピエンス・サピエンスとすることで、彼らの祖先だと主張されてきたホモ・サピエンス・イダルトゥと区別している。創意工夫に長けて適応性の高いホモ・サピエンスは、これまで地球上で最も支配的な種として繁栄してきた。国際自然保護連合が作成する絶滅危惧種のレッドリストは、「軽度懸念」としている。
사람 혹은 호모 사피엔스(Homo sapiens)는 유일하게 현존하는 인류이다. 그 이름은 "슬기로운 사람"의 라틴어로 1758년에 칼 폰 린네가 고안했다. 호모 종의 멸종된 종에는 호모 에렉투스(약 190만 년에서 40만 년 전 사이에 살았음)와 많은 다른 종이 있다. 호모 사피엔스 이달투는 호모 사피엔스의 멸종된 어종이다.
기원은 원래 아프리카에서 유래되어 세계 각지로 퍼졌을 것이라는 아프리카 단일기원설과 고인류가 전세계로 퍼진 이후 제각각 현인류로 진화했을 것이라는 다지역 기원설이 대립하였었으나, 현대에는 전자가 많은 연구에 의해 뒷받침됨으로써 아프리카 단일기원설이 사실일 것으로 추정된다. 한편 고대에 네안데르탈인과 데니소바인 등 다른 인류 종과의 혼혈 또한 제한적으로나마 이루어진 적이 있다는 것이 최근 연구를 통해 드러났다.