dcsimg

Alpaka (zwierzę) ( Polish )

provided by wikipedia POL
 src= Ten artykuł dotyczy zwierzęcia. Zobacz też: inne znaczenia tego słowa. Commons Multimedia w Wikimedia Commons Wikisłownik Hasło w Wikisłowniku
 src=
Stado Alpak na pastwisku w Great Carlton w Anglii

Alpaka (Vicugna pacos) – południowoamerykański, trawożerny ssak parzystokopytny z rodziny wielbłądowatych. Zwierzę udomowione, hodowane dla wełny i mięsa, przypomina nieco lamę, ale jest od niej mniejsza i z budowy ciała bardziej podobna do owcy.

Występowanie

Alpaki są zwierzętami stadnymi, które hodowane są w całej Ameryce Południowej. Zazwyczaj jednak żyją w umiarkowanych warunkach w Andach południowego Peru, zachodniej Boliwii, Ekwadoru i północnego Chile na wysokości od około 3500 do 5000 m n.p.m. Nie są ograniczone do określonego środowiska, co sprawia, że są łatwe w utrzymaniu i występują ma wielu obszarach[1].

Większość światowej populacji alpak żyje w regionie Altiplano Peru-Chile-Boliwia w Ameryce Południowej. Najwięcej, bo ponad połowa na świecie znajduje się w Peru i liczy 3,3 mln sztuk, 420 tys. żyje w Boliwii oraz 45 tys. w Chile. W związku z tym, że nie występują u nich problemy z aklimatyzacją zwierzęta te występują także na innych kontynentach[2].

 src=
Obszar pochodzenia Alpak

Wykorzystanie

Alpaki były hodowane ze względu na ich futro, z którego wytwarza się dzianiny i tkaniny. Jest to jedwabiste włókno naturalne, cieplejsze i bardziej delikatne od owczej wełny.Włókno alpak nie zawiera lanoliny czyli wosku wydzielanego przez gruczoły łojowe z wełny zwierząt, która sprawia, że jest hipoalergiczne.Proces wytwarzania włókna alpak jest podobny do procesu wytwarzania owczej wełny. Pozyskuje się materiał, z którego następnie produkowane są m.in. ludowe stroje[3].

Pochodzenie

Do niedawna uważano, że alpaka pochodzi od gwanako andyjskiego. Badania DNA dowodzą jednak, że jej protoplastą jest wikunia[4].

Charakterystyka

Ciało alpaki osiąga 128–151 cm długości, przy wysokości w kłębie 80–100 cm i masie ciała 55–85 kg. Ubarwienie różnorodne (22 kolory), najczęściej czarne lub brązowo-czarne, czasem białe. Alpaki są zwierzętami socjalnymi tworzącymi grupy rodzinne złożone z dominującego samca, kilku samic i ich potomstwa.

Ciąża u alpaki trwa około 335–340 dni, rodzi zazwyczaj jedno małe. Alpaki żyją około 15–25 lat. Hodowana w dużych stadach, na mięso i przede wszystkim wełnę. Właśnie dla tego surowca przystosowano ją do życia w Europie. Sierść alpaki wyróżnia się jedwabistym połyskiem. Występują dwie rasy alpak – suri i huacaya, różnią się okrywą włosową. Włosy suri dorastają do 50 cm długości. Z wełny alpaki produkuje się koce, poncza oraz wysokiej klasy odzież.

Mają bardzo łagodny charakter, przez co nadają się do pracy z dziećmi z cierpiącymi na ADHD i z porażeniem mózgowym[5]. Jednocześnie aktywnie walczą z drapieżnikami, co sprawia, że w Europie wykorzystuje się je do ochrony stad owiec[6].

Hodowla

Według źródeł archeologicznych lamy i alpaki zostały udomowione ok. 4000–5000 lat p.n.e. w rejonie peruwiańsko-boliwijskiego Altiplano[7]. Alpaka hodowana jest w Andach na obszarze od południowego Peru, Chile po północną Boliwię. Dzięki lepszej od owczej wełnie i dobremu mięsu są hodowane także w innych regionach świata, także w Polsce. Nie niszczą pastwisk za sprawą miękkich poduszek kopyt, a dzięki dwudzielnej wardze, jedząc rośliny, nie wyrywają ich korzeni z ziemi. Przystosowane są do klimatu wysokogórskiego, a do wyżywienia wystarczą im słabe gleby piątej i szóstej klasy o niewielkim areale – na jednym hektarze jest w stanie utrzymać się około 20 sztuk alpak. Wytrzymują trudne zimy dzięki wełnie odpornej na mroźny klimat, która dłużej zatrzymuje ciepło. Ponadto nawóz alpak z dobrym skutkiem można wykorzystać w ogrodnictwie[8].

Przypisy

  1. AnnaA. Haładyj AnnaA., JacekJ. Trzewik JacekJ., Pojęcie strategicznych zasobów naturalnych – uwagi krytyczne, „Przegląd Prawa Ochrony Środowiska” (1), 2014, s. 27, DOI: 10.12775/ppos.2014.002, ISSN 2080-9506 [dostęp 2019-01-23] .
  2. MoralesM. Villavicencio MoralesM., Anna., Chów alpak, Multico Oficyna Wydawnicza, 2010, ISBN 978-83-7073-964-5, OCLC 751088146 [dostęp 2019-01-23] .
  3. Beurteilung, Berlin, Heidelberg: Springer Berlin Heidelberg, s. 74–76, DOI: 10.1007/978-3-540-79329-8_17, ISBN 978-3-540-79328-1 [dostęp 2019-01-23] .
  4. Zobacz: lamy
  5. Alpaka – ssak z Ameryki Południowej, który zastąpi polską owcę?. swiatrolnika.info, 2016. [dostęp 2016-10-08].
  6. Alpaki jak psy pasterskie: bronią owiec przed drapieżnikami, tvnmeteo.tvn24.pl, 10 kwietnia 2013 [dostęp 2018-08-05] .
  7. MoralesM. Villavicencio MoralesM., Anna., Chów alpak, Multico Oficyna Wydawnicza, 2010, ISBN 978-83-7073-964-5, OCLC 751088146 [dostęp 2019-01-23] .
  8. Andrzej Żyłowski: Alpaki – szansą dla rolników naszego powiatu. wyszkow24.pl, 2013-11-04. [dostęp 2014-07-30].

Bibliografia

  • Halina Komosińska, Elżbieta Podsiadło: Ssaki kopytne : przewodnik. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2002, s. 128-129. ISBN 83-01-13806-8.
  • Anna Morales Villavicencio: Chów alpak. Oficyna Wydawnicza Multico, 2010, ​ISBN 978-837-073-964-5​.
license
cc-by-sa-3.0
copyright
Autorzy i redaktorzy Wikipedii
original
visit source
partner site
wikipedia POL

Alpaka (zwierzę): Brief Summary ( Polish )

provided by wikipedia POL
 src= Stado Alpak na pastwisku w Great Carlton w Anglii

Alpaka (Vicugna pacos) – południowoamerykański, trawożerny ssak parzystokopytny z rodziny wielbłądowatych. Zwierzę udomowione, hodowane dla wełny i mięsa, przypomina nieco lamę, ale jest od niej mniejsza i z budowy ciała bardziej podobna do owcy.

license
cc-by-sa-3.0
copyright
Autorzy i redaktorzy Wikipedii
original
visit source
partner site
wikipedia POL