Zmienniak plamisty[2], platka[3] (Xiphophorus maculatus) – słodkowodna ryba akwariowa z rzędu karpieńcokształtnych (Cyprinodontiformes) i rodziny piękniczkowatych (Poeciliidae).
Xiphophorus maculatus jest jednym z najszerzej występujących gatunków ze swojego rodzaju. Pochodzi on z wód rozciągających się od rzeki Jamapa w Meksyku (okolice Veracruz), aż do terenów państwa Belize. Można go znaleźć jedynie na równinach nadbrzeżnych, które w tym rejonie świata ciągną się nieprzerwanie na długim dystansie [4] . Został on introdukowany do wielu innych rejonów świata z czego największe jego skupiska znajdują się w niektórych częsciach Australii i Ameryki Środkowej[5].
Różne ubarwienia w zależności od odmiany hodowlanej, np. platka pomarańczowa (na zdjęciu) lub czarno-czerwona, itp. Samice są pełniejsze, brzuszki mają uwypuklone, natomiast samce są smuklejsze. Wielkość samca do 4 cm, samicy do 6 cm.
Samce zmienniaka plamistego czasami są trochę agresywne względem innych samców tego samego gatunku, tak jak samce innych gatunków piękniczkowatych, dlatego warto trzymać jednego samca z kilkoma samicami. Samice są z reguły spokojne. Optymalna temperatura 24–27 °C (pH do 8,0). Twardość wody 20°n. Potrzebuje zbiornika długości co najmniej 60 cm, jednogatunkowego albo ogólnego, z innymi, spokojnymi rybami. Platki są pokojowo usposobione wobec innych gatunków ryb, czasem bywa, że jakiś samczyk próbuje zapłodnić samicę innego gatunku piękniczki, np. mieczyka albo gupika.
Zmienniak plamisty jest wszystkożerny. Może się odżywiać zarówno pokarmem roślinnym, detrytusem jak i drobnymi zwierzętami. Procentowy udział różnych rodzajów pokarmu zależy od regionu w którym występuje organizm[5]. Na przykład w diecie populacji zamieszkującej australijską rzekę Brisbane głównym źródłem pokarmu są krewetki z rodzaju Caradina i różnego rodzaju owady lub ich larwy[6], a u osobników zamieszkujących Indonezyjskie jezioro przeważa detrytus, a mniejszy udział mają larwy owadów oraz cyclopoid copepods (Cabi, 2017).
Ryba jajożyworodna. Samce posiadają gonopodium (przekształcona płetwa odbytowa pałeczkowatego kształtu) i dokonują zapłodnienia wewnętrznego. Ciąża trwa 26-90 dni, a plemniki przekazywane są poprzez spermatofory. Charakterystyczne dla X.maculatus jest to, że samica po przyjęciu 1 spermatoforu może wydać kilka miotów potomstwa. 20 % samic dalej wydaje na świat potomstwo nawet 150 dni po zniknięciu z jej otoczenia samca-partnera. Przy dogodnych warunkach termicznych subtropikalnego i tropikalnego klimatu reprodukcja zachodzi praktycznie nieprzerwanie[4][5].
Dorosła, zdrowa samica może urodzić ok. 80 młodych, czasem nawet 100. Bywa, że samica "wydala" z dróg płciowych niezapłodnione jajeczka, jednak jest ich mało, około 5–10. Młode muszą mieć schronienie przed matką ze względu na możliwy kanibalizm, dlatego w akwarium należy posadzić dużo pierzastych roślin, aby narybek miał gdzie się ukryć. Jeśli jednak posiadamy zbiornik hodowlany, warto byłoby właśnie w nim umieścić narybek, bo w oddzielnym akwarium byłby bezpieczniejszy.
Ze względu na szeroki zakres tolerancji środowiskowej, wszystkożerność, szybkie tempo wzrostu i zdolność do rodzenia żywego potomstwa X. Maculatus okazał się gatunkiem inwazyjnym. Informacje o specyficznych dla niego szkodliwych oddziaływaniach ekologicznych są ograniczone, ale uważa się, że wraz z innymi osobnikami z rodziny Poeciliidae jest odpowiedzialny za spadek liczebności bezkręgowców wodnych na Hawajach. Jego wpływ na środowisko prawdopodonie ogranicza się do drapieżnictwa i konkurencji o pokarm[5].
.jpg)
