Yew

Тис (лат. Táxus) — тистар ғаиләһенә ҡараған үҫемлек төрө. Тис - яй үҫә торған ағас йәки ҡыуаҡ, бейеклеге 1-ҙән 10 метрға тиклем. Олононоң диаметры 4 метрға етеүе ихтимал. Тистың үҙағасын күп быуаттар йәйә һәм һөңгө һабы өсөн ҡулланғандар.

Башҡорт теленә урыҫ теленән ингән, ә урыҫ телендәге этимологияһы билдәле түгел^[7]. Ҡайһы бер сығанаҡтарҙа «тисс» тип яҙыу ҡулланыла ^[8] , һүҙ аҙағында ике «с» яҙыла.

Төрҙәре

2013 йылдағы The Plant List мәғлүмәттәре буйынса тистың туғыҙ төрө бар^[9]:

• Taxus baccata L. (1753) typus — Еләкле тис, или Европа тисы
• Taxus brevifolia Nutt. (1849) — Ҡыҫҡа япраҡлы тис, или Тымыҡ океан тисы
• Taxus canadensis Marshall (1785) — Канада тисы
• Taxus cuspidata Siebold & Zucc. (1846) — Осло тис, или Алыҫ көнсығыш тисы
• Taxus floridana Nutt. ex Chapm. (1860) — Флорида тисы
• Taxus fuana Nan Li & R.R.Mill
• Taxus globosa Schltdl. (1838) — Шар кеүек тис, или Мексика тисы
• Taxus sumatrana ((Miq.) de Laub. — Суматра тисы
• Taxus wallichiana Zucc. (1843) — Валлих тисы

Тәбиғи гибридтар

• Taxus ×hunnewelliana Rehder (1925) [= Taxus canadensis × Taxus cuspidata]
• Taxus ×media Rehder (1906) — Урталыҡ тис [= Taxus baccata × Taxus cuspidata]

Культуралы төрҙәр

Күпселек төрҙәренең һәм сорттарының һыуыҡҡа сыҙамлылығы: 6b һәм 5b-нан йылыраҡҡа тиклем ^[10].

Иҫкәрмәләр

Әҙәбиәт

• Уханов В. В. Род Taxus — Тисс // Деревья и кустарники СССР. Дикорастущие, культивируемые и перспективные для интродукции. / Ред. тома С. Я. Соколов и Б. К. Шишкин — М.—Л.: Изд-во АН СССР, 1949. — Т. I. Голосеменные. — Б. 19—31. — 464 б. — 3000 экз.
• В. В. Шванова. Тисс
• Richard W. Spjut Overview of the Genus Taxus (Taxaceae): The Species, Their Classification, and Female Reproductive Morphology. — 2010.

Һылтанмалар

• Species in Taxus (инг.). The Plant List (2013). Version 1.1. Published on the Internet; http://www.theplantlist.org/. Royal Botanic Gardens, Kew and the Missouri Botanical Garden (2013).