Η Μικρή ρέα είναι παλαιόγναθο ατροπιδοφόρο πτηνό της οικογενείας των Ρεϊδών, που απαντά αποκλειστικά στην Νότια Αμερική. Η επιστημονική ονομασία του είδους είναι Rhea pennata [1] και περιλαμβάνει 3 υποείδη.[2]
Η επιστημονική ονομασία του γένους, Rhea, είναι άμεση απόδοση της ελληνικής Ρέα. Η Ρέα (μυθολογία) ήταν σημαντική τιτανική θεότητα στα αρχαία χρόνια, μητέρα του Δία, αδελφή και σύζυγος του Κρόνου. Άγνωστος παραμένει ο λόγος ονοματοδοσίας του πτηνού, καθώς η ίδια η λέξη έχει άγνωστη ετυμολογία [4]. Πιθανόν, επειδή το πτηνό έχει απωλέσει την πτητική του ικανότητα και κινείται συνεχώς στο έδαφος, την γη, να συσχετίζεται η ονομασία με την θεά Γη, της οποίας η Ρέα ήταν θυγατέρα.[5] Κατ’ άλλην -πιθανότερη- εκδοχή, στην κωμωδία του Αριστοφάνη Όρνιθες, υπάρχει σκωπτική αντιπαράθεση μεταξύ της «Μεγάλης Μητέρας» (Ρέα) και του «Μεγάλου Όρνιθος» (Στρουθοκάμηλος), δηλαδή ο αρχαίος κωμικός «χειρίζεται» την θεά Ρέα σαν πτηνό, στοιχείο που οδήγησε στην ονοματοδοσία του.[6]
Ο όρος pennata στην επιστημονική ονομασία του είδους, είναι λατινικός και σημαίνει «ο φέρων φτερά, πτερωμένος, πτερωτός». Προέρχεται από το σημαντικό διαγνωστικό στοιχείο της παρουσίας φτερών στην κνήμη του ζώου,[5] από όπου δόθηκε η παλαιότερη επιστημονική ονομασία του γένους, Pterocnemia (βλ. Συστηματική ταξινομική).
Η αγγλική λαϊκή ονομασία του είδους, όπως και η αντίστοιχη ελληνική παραπέμπουν στο μέγεθος του πτηνού, συγκρινόμενο με εκείνο της μεγάλης ρέας. Άλλες ονομασίες του είδους είναι ñandú petiso, ή ñandú del norte, κυρίως στην Αργεντινή. Η λέξη ñandú (στην γλώσσα guarani), σημαίνει «αράχνη», πιθανόν λόγω της συνήθειας του πτηνού να ανοιγοκλείνει τις πτέρυγες, όταν τρέχει. Επίσης, στην γλώσσα Κέτσουα (Quechua), αποκαλείται suri ή surí και στην γλώσσα mapuche αποκαλείται choique, ονομασία με πιθανή προέλευση την Παταγονία.
Το είδος περιγράφηκε για πρώτη φορά από τον Γάλλο φυσιοδίφη Α. Ντ’ Ορμπινί (Alcide Charles Victor Marie Dessalines d'Orbigny, 1802-1857), από τον κάτω Ρίο Νέγρο, (Μπουένος Άιρες Αργεντινή, 1834). Μέχρι πρόσφατα ήταν τοποθετημένο στο γένος Pterocnemia, βάσει κυρίως της παρουσίας φτερών στον ταρσό, καθώς και την διευθέτηση των φολίδων στην ίδια περιοχή. Όμως, γενετικές μελέτες έδειξαν στενή συγγενική σχέση με την μεγάλη ρέα και ταξινομήθηκε στο ίδιο με αυτήν γένος –ωστόσο, η ITIS δεν έχει αποδεχθεί ακόμη αυτή την αλλαγή.[7]
Αναγνωρίζονται 3 υποείδη, αλλά υπάρχουν διαφωνίες μεταξύ των ερευνητών, καθώς έχει προταθεί η ταξινόμηση του ενός (1) από αυτά ως ξεχωριστό είδος (βλ. Πίνακα κατανομής υποειδών). Ωστόσο, αυτή η πρόταση δεν έχει υιοθετηθεί πλήρως. Η ταξινομική κατάσταση των επί μέρους taxa στις περιοχές όπου οι κατανομές τους συναντώνται ή πλησιάζουν μεταξύ τους, στην επαρχία Μεντόζα παραμένει αβέβαιη και απαιτεί περαιτέρω διευκρίνιση. Δεν είναι γνωστό εάν είναι είναι παραπατρικά, με μικρή ενδιάμεση περιοχή υβριδοποίησης, εάν υπάρχουν σταδιακά ενδιάμεσοι πληθυσμοί (clinal) σε μια μεγάλη περιοχή, που διαχωρίζονται από στενή, αλλά σημαντική περιοχή βιοτόπου ή υψομέτρου ή αλληλοεπικαλύπτονται χωρίς διασταυρώσεις μεταξύ τους.[8]
Η μικρή ρέα απαντά στην Νότια Αμερική, στην περιοχή των αλτιπλάνος και στην Παταγονία, από το ύψος της βόρειας Χιλής, νότια μέχρι την Γη του Πυρός. Τα κράτη όπου κατανέμεται -όχι αναγκαστικά σε όλη τους την έκταση- είναι η Βολιβία, το Περού, η Χιλή και η Αργεντινή.
Η μικρή ρέα διαβιοί στην στέπα, τις θαμνώδεις εκτάσεις, τα μικτά εδάφη θάμνων-στέπας και στους υγροτόπους με λιβάδια και λίμνες,[14] μέχρι τα 1.500 μ. ή και τα 2.000 μ.[15] Γενικά, προτιμούν να αναπαράγονται σε ορεινές περιοχές με συστάδες γρασιδιού.[16]
Ωστόσο, υπάρχει διαφορά στο υψόμετρο όπου συχνάζουν τα επί μέρους υποείδη της μικρής ρέας. Το υποείδος 2 (nominate), διαβιοί στα προαναφερθέντα υψόμετρα, αλλά τα υποείδη 1 και 3 απαντούν και σε ερημικές περιοχές, αλατούχα εδάφη τύπου puna, πλατώματα με ελαφρόπετρα, ορεινούς τυρφώνες και περιοχές με tola (Lepidophyllum sp.), ακόμη και μέχρι τα 3.000-4.500 μ.,[17] ιδιαίτερα κατά την αναπαραγωγική περίοδο.
Η μικρή ρέα είναι ατροπιδοφόρο πτηνό που το παρουσιαστικό της θυμίζει μικρή στρουθοκάμηλο, με μέγεθος ικανό για να της δώσει τον «τίτλο» του μεγαλύτερου πτηνού στην Νότια Αμερική, μετά την μεγάλη ρέα. Γενικά, το πτέρωμα είναι αφράτο και «αναμαλλιασμένο», σκούρο γκρίζο με αρκετές αποχρώσεις του καφέ, πιο σκούρο μαυριδερό στην βάση του λαιμού. Το κεφάλι, ο λαιμός, οι γλουτοί και οι μηροί είναι πτερωμένοι. Το πτέρωμα έχει στίγματα καφέ και λευκά, ενώ τα φτερά του είναι παρόμοια με εκείνα των στρουθοκαμήλων, υπό την έννοια ότι δεν διαθέτουν μεταφτερό (aftershaft) στην βάση του καλάμου.[18] Οι πτέρυγες είναι αρκετά μεγάλες, αλλά χρησιμοποιούνται μόνο κατά το τρέξιμο, για να διατηρείται η ισορροπία του πουλιού κυρίως στις κλειστές στροφές, καθώς επίσης και κατά την διάρκεια των ερωτικών επιδείξεων.
Όπως και στην στρουθοκάμηλο, το κεφάλι και το ράμφος είναι μικρά, ενώ οι ταρσοί μεγάλοι, ισχυροί και καλύπτονται από 18 οριζόντιες φολιδωτές «πλάκες» στο μπροστινό μέρος.[19] Τα πόδια είναι, επίσης, ισχυρά και έχουν 3 δακτύλους, με τον οπίσθιο δάκτυλο να απουσιάζει. Σε γενικές γραμμές, τα αρσενικά είναι μεγαλύτερα και βαρύτερα από τα θηλυκά, με πιο σκούρα χρώματα. Οι νεοσσοί είναι γκρίζοι με σκούρες επιμήκεις ρίγες.
Όπως και η μεγάλη ρέα, η μικρή ρέα θεωρείται παμφάγο πτηνό, που περιλαμβάνει τόσο φυτική όσο και ζωική ύλη στην διατροφή της. Πέρα από τις ομοιότητες με την μεγάλη «εξαδέλφη» της, η μικρή ρέα τρώει κάκτους, φύλλα, καρπούς και σπέρματα διαφόρων φυτών, ιδιαίτερα όμως κυριαρχούν οι αγρωστώδεις πόες Stipa sp..[19] Επίσης, φυτά που ευδοκιμούν σε «σκληρά», αλατούχα εδάφη, όπως των οικογενειών Chenopodiaceae και Amaranthaceae.
Η μικρή ρέα είναι, γενικά, σιωπηλό πτηνό εκτός από την αναπαραγωγική περίοδο, οπότε αρθρώνει υπόκωφους θορύβους (ιδίως το αρσενικό), ενώ οι νεοσσοί παράγουν χαρακτηριστικό σφύριγμα. Κατά την διάρκεια της περιόδου μη-αναπαραγωγής, τυπικά, οι μικρές ρέες σχηματίζουν ομάδες των 5-30 ατόμων, με ένα (1) αρσενικό να συνοδεύεται πάντοτε από αρκετά θηλυκά.[19] Όταν καταδιώκονται, τρέχουν γρήγορα σε σχήμα ζιγκ-ζαγκ, σηκώνοντας εναλλάξ τις πτέρυγες. Η μικρή ρέα μπορεί να φτάσει ταχύτητες των 60 χλμ/ώρα, που τής επιτρέπουν να ξεφεύγει από τα περισσότερα αρπακτικά ζώα.
Το κυνήγι και η συλλογή των αβγών είναι οι κυριότερες απειλές για το είδος, με την υπερβόσκηση, ίσως, να είναι λιγότερο σημαντική, αλλά εξακολουθεί να έχει αρνητικές επιπτώσεις.[20] Άτομα σε αιχμαλωσία αναπαράγονται για εμπορικούς λόγους.[21]
Tο είδος, αν και έχει περιγραφεί ως «μη κοινό»,[22] έχει μεγάλο φάσμα κατανομής, ως εκ τούτου δεν προσεγγίζει τα κατώτατα όρια για τα Ευάλωτα (VU) είδη, βάσει του κριτηρίου του μεγέθους εύρους κατανομής, την έκταση των οικοτόπων και το μέγεθος του πληθυσμού. Το μέγεθος πληθυσμού δεν έχει ποσοτικοποιηθεί, αλλά δεν πιστεύεται ότι προσεγγίζει τα κατώτατα όρια για τα Ευάλωτα είδη (<10.000 ώριμα άτομα με συνεχιζόμενη πτώση> 10% σε δέκα χρόνια ή τρεις γενεές, ή με μια συγκεκριμένη δομή του πληθυσμού). Παρά το γεγονός ότι η τάση του πληθυσμού είναι καθοδική, η μείωση δεν πιστεύεται ότι είναι αρκετά ταχεία για να προσεγγίσει τα κατώτατα όρια για τα Ευάλωτα είδη, βάσει του κριτηρίου τάσης του πληθυσμού (> 30% πτώση πάνω από δέκα χρόνια ή τρεις γενεές). Για τους λόγους αυτούς, το είδος αξιολογείται ως Ελαχίστης Ανησυχίας (LC) σύμφωνα με την IUCN.[3]
Ωστόσο, τα ανωτέρω αφορούν στους πληθυσμούς του υποείδους Rhea pennata pennata, διότι η κατάσταση των πληθυσμών των άλλων δύο υποειδών Rhea pennata garleppi και Rhea pennata tarapacensis είναι χειρότερη. Ακόμη και εάν δεν θεωρηθεί ως ξεχωριστό είδος (Rhea tarapacensis) (βλ. Πίνακα κατανομής), το «σύνολο» των δύο υποειδών κατατάσσεται ως Σχεδόν Απειλούμενο (ΝΤ), καθώς η μείωση του πληθυσμού του μπορεί να είναι «μέτριας» ταχύτητας για πάνω από τρεις γενιές (περίπου 33 έτη), λόγω των επιπτώσεων από την συλλογή των αβγών και το κυνήγι. Βέβαια, ο συνολικός πληθυσμός είχε εκτιμηθεί, παλαιότερα, σε μερικές εκατοντάδες πουλιά, αλλά είναι πιθανόν πολύ υψηλότερος, με «τουλάχιστον πολλές εκατοντάδες» μόνο στη Χιλή, από τα περουβιανά σύνορα προς την ορεινή Αντοφαγάστα. Ωστόσο, ο πληθυσμός στο Περού εξακολουθεί να θεωρείται ότι είναι πολύ μικρός.[23] Μια προκαταρκτική εκτίμηση είναι ότι ο συνολικός πληθυσμός θα μπορούσε να βρίσκεται στο εύρος 1.000-2.499 ωρίμων ατόμων, αλλά ο πραγματικός αριθμός μπορεί να είναι υψηλότερος.[24]
Η Μικρή ρέα είναι παλαιόγναθο ατροπιδοφόρο πτηνό της οικογενείας των Ρεϊδών, που απαντά αποκλειστικά στην Νότια Αμερική. Η επιστημονική ονομασία του είδους είναι Rhea pennata και περιλαμβάνει 3 υποείδη.
Η μικρή ρέα είναι το μικρότερο από τα 2 αρτίγονα μέλη του γένους Rhea, της οικογενείας των Ρεϊδών, ατροπιδοφόρων πτηνών που απαντούν στην Νότια Αμερική. Το άλλο μέλος της οικογενείας είναι η μεγάλη ρέα.
.JPG)
