De steeneik (Quercus ilex) is een boom uit de napjesdragersfamilie (Fagaceae). Deze van nature in Zuid-Europa voorkomende, groenblijvende eik wordt veel aangeplant als sierboom en ter beschutting, vooral in kuststreken. De boom is bestand tegen de zilte zeewind en de luchtvervuiling in de stad. In Nederland en Vlaanderen is de boom matig winterhard. De boom kan dertig meter hoog worden, maar blijft meestal veel lager. In rotsachtige gebieden blijft de eik vaak struikvormig.
De steeneik heeft een dichte, brede, koepelvormige kroon. Meestal zijn de takken opgaand. De schors is bruinachtig zwart tot zwart. De schors is tot vierkante platen gebarsten.
De steeneik heeft slanke, dof grijsachtig bruine twijgen die zijn voorzien van wollige haartjes. Op de twijgen zitten kleine, geelbruine knoppen. De eindknop heeft ongekrulde borsteltjes.
De bladeren variëren in vorm van lang en smal tot eirond. Ze zijn dik, leerachtig en lijken wel wat op bladeren van de hulst (Ilex aquifolium). De bladeren aan de jonge loten hebben een getande rand als bescherming tegen vraat; naarmate de twijg ouder wordt worden de bladranden meer gegolfd, en uiteindelijk glad. De bovenzijde van het blad is ruw en glanzend groen. De onderzijde is grijsachtig groen. De bladsteel is wollig behaard en 1-2 cm lang.
Er zijn bleke, goudgele katjes van 4-7 cm lang. De steeneik heeft lichtgroene eikels die 1,5-2 cm lang zijn. Er zijn diepe napjes met viltige schubben.
De steeneik levert zeer hard, zwaar hout, in kleine afmetingen, dat azijnhout genoemd wordt, waarschijnlijk afgeleid van azinheira, de naam van de boom in het Portugees. Het leent zich voor onderdelen die zwaar belast worden zoals in de wagenmakerij en in windmolens voor de kammen van de wielen. Het hout wordt ook als brandhout zeer gewaardeerd.
De bast wordt gebruikt voor het looien van huiden.
De vruchten van de steeneik zijn, wanneer ze zijn geroosterd, eetbaar. Verder worden ze in Spanje en Portugal gebruikt als voer voor het Iberische varken, dat naar zeggen zijn smaak ontleent aan de eikels waarmee het wordt gevoerd.
Katjes en blad
Eikels
Bast
Stam met diameter van 26 cm (zonder bast)
Closeup (dwarsdoorsnede)
Links kernhout, rechts spinthout (lengtedoorsnede)
Bovenwiel korenmolen te Kortgene met kammen (tanden) van azijnhout
Mediabestanden die bij dit onderwerp horen, zijn te vinden op de pagina Quercus ilex op Wikimedia Commons. De steeneik (Quercus ilex) is een boom uit de napjesdragersfamilie (Fagaceae). Deze van nature in Zuid-Europa voorkomende, groenblijvende eik wordt veel aangeplant als sierboom en ter beschutting, vooral in kuststreken. De boom is bestand tegen de zilte zeewind en de luchtvervuiling in de stad. In Nederland en Vlaanderen is de boom matig winterhard. De boom kan dertig meter hoog worden, maar blijft meestal veel lager. In rotsachtige gebieden blijft de eik vaak struikvormig.
