El pinu montés (Pinus sylvestris) tamién conocíu como pinu de Valsaín, pinu serranu, pinu albar, pinu del Norte, pinu coloráu o pinu bermeyu,[2] ye una especie arbórea que pertenez a la familia Pinacea, xéneru Pinus. Esta conífera, que puede algamar los 30 metros d'altor, crez nel norte d'Eurasia. Les referencies al color coloráu o bermeyu deber al so corteza, d'un colloráu xubíu na parte alta del tueru, y pardorrojiza na parte inferior.
El pinu montés ye un árbol bien común nel Hemisferiu Norte, estendiéndose por Eurasia, Jinotega en rexones relativamente fríes. Distribuyir dende Escocia y España pel oeste hasta Siberia y los montes del Cáucasu pel este, y dende Laponia pel norte hasta Sierra Nevada (España) pel sur. Nel norte de la so distribución espandir dende'l nivel del mar hasta los 1.000 m, ente que nel sur desenvolver en montes n'altitúes entendíes ente los 800 y los 2.400 msnm. El pinu montés alcuéntrase cultiváu llargamente en Nueva Zelanda y en munches de les rexones más fríes de Norteamérica. Alcuéntrase catalogáu como una "especie invasora" en delles zones norteamericanes, na que s'inclúi Ontario y Wisconsin.
El pinu montés puede llegar a midir 30 m d'altor por unos 5 metros de circunferencia, llegando a crecer 6 metros d'altu en 10 años. La so copa ye de forma cónica de moza pa depués d'adultu pasar a ser irregular, ancha y ablayada, de moza presenta un tueru vistíu que d'adultu pasa a ser desnudu.
Les fueyes son simples, arrexuntaes de dos a dos, aciculares, ríxides, punchantes, curties, d'a 3 a 7 cm de llargor, de seición semicircular, arredondiaes nel envés, finalmente dentaes. Les flores o estróbilos femeninos son conos de forma oblonga, de color castañu, apófisis pocu saliente, desprovistu de umbo espinosu, pequeños, de 3 a 6 cm de llargu, axuntaos en grupos de 2 a 3, caedizos, yá que apenes maurecen. Los piñones, que son les granes, son diminutos, dotaos d'una nala.
Soporta plenu sol, non asina cola solombra; afacer a tou tipu de suelu menos a los anubiertos pero sí a los húmedos, mientres más fértiles y fondos mayor ye'l desenvolvimientu, aguanta la seca. Nun tolera la contaminación y nun vive enforma tiempu en competencia con otres especies que la superen n'altor. Aguanten iviernos bien fríos.
Les mases de pinu montés de la península ibérica constitúin la llende suroccidental de la so área de distribución mundial, con nucleos d'estensión llindada y gran valor biogeográfico. Exemplos d'estes poblaciones marxinales son les alcontraes en Sierra Nevada y Sierra de Baza, Cordal Cantábricu (Pinar de Lillo y Velilla del Ríu Carrión), Sierra de Gredos y Sierra de Guadarrama. Los estudios paleobotánicos realizaos nestos montes non solo reconocen l'orixe natural d'eses formaciones sinón que tamién rexistren un amenorgamientu importante de la área de distribución de los pinos montanos (incluyendo tamién a (P. nigra y P. uncinata) mientres los últimos milenios.
En toles turberas de monte y altu monte d'Asturies y Cantabria (Alsa-Molledo) apaecen rexistros polínicos d'importancia siquier hasta la Edá Media, lo que demuestra la presencia de pinares d'entidá, que fueron quemaos y valtaos na Edá Moderna. En feches históriques bien recién, escastóse en Cantabria y Asturies. En Cantabria apaecen tueres subactuales (restos de tueros de pinos antiguos) en Campoo de Yuso y Yerbosa, lo que demuestra'l so calter autóctonu y óptimo pa estes árees forestales. N'Asturies exisitían a principios del sieglu XX a veres del llagu Somiedu y en Cantabria nes contornes de Campoo, Alto Nansa y Liebana los pisos altitudinales onde casi sumieron esfarrapaos pol fueu y baltar antigües.
Nel Parque Natural de Redes (Asturies), preséntense pies aisllaos nel so pisu cimeru.
Diversos autores plantegaron el colapsu del urogallo cantábricu de resultes al mediu plazu de la erradicación de les mases autóctones de pinu montés nel Cordal Cantábricu, al resultar subóptimos los montes caducifolios y espone-y a mayores riesgos naturales a estes tetraónidas pola so escasa cobertoria foliar. Les repoblaciones efectuaes dende'l sieglu XIX buscaron camudar esta destrucción antigua, con dellos llogros importantes.
L'aceite esencial ye responsable de la so aición como antisépticu, expectorante, diuréticu uricosúricu, aiciones reforzaes pola brea vexetal. Amás ye antiviral, antipirético, inmunoestimulante y vasoprotector capilar. N'usu tópicu l'aceite esencial produz un efeutu rubefaciente.
Indicáu p'afecciones respiratories: gripe, resfriaos, sinusitis, farinxitis, larinxitis, traqueitis, bronquitis, asma. Cistitis, uretritis, prostatitis, reumatismu (n'usu internu y esternu), gota, mancaes, parodontopatías, vulvovaginitis. Brea, n'usu tópicu: psoriasis.[3]
Pinus sylvestris describióse por Carlos Linneo y espublizóse en Species Plantarum 2: 1000. 1753.[4]
El so nome procede del llatín pinus (pinu). N'inglés dicha raigañu (pine) enfusa al traviés del francés pin; nel sieglu XVIII esta especie yera conocida n'Inglaterra como "Scots Fir" (del danés fyr), pero "fir" acútase anguaño a los abetos, qu'inclúin tantu al xéneru Abies como a Pseudotsuga (Abetu de Douglas).
sylvestris: epítetu llatín que significa "de los montes, montés".[5]
Castellanu: Valsaín, aznacho, aznallo, escupineiro, pinabete, pineda de carboneros, pinete, pinu, pinu Valsaín, pinu albal, pinu albar, pinu albar montés, pinu balsain, pinu balsaín, pinu bermeyu, pinu blancal, pinu blancu, pinu blancucu, pinu cantu, pinu bravu, pinu bravíu, pinu brozno, pinu carrasco, pinu chopu, pinu común, pinu corteyudu, pinu cortezuelo, pinu de Balsain, pinu d'Escocia, pinu de Valsaín, pinu de balsaín, pinu enebral, pinu gallegu, pinu maderable, pinu madereru, pinu nebral, pinu negral, pinu negru, pinu real, pinu rojal, pinu coloráu, pinu royal, pinu royano, pinu ruco, pinu serranu, pinu montés, piñal, teda.[8]
.
Esta páxina forma parte del wikiproyeutu Botánica, un esfuerciu collaborativu col fin d'ameyorar y organizar tolos conteníos rellacionaos con esti tema. Visita la páxina d'alderique del proyeutu pa collaborar y facer entrugues o suxerencies. El pinu montés (Pinus sylvestris) tamién conocíu como pinu de Valsaín, pinu serranu, pinu albar, pinu del Norte, pinu coloráu o pinu bermeyu, ye una especie arbórea que pertenez a la familia Pinacea, xéneru Pinus. Esta conífera, que puede algamar los 30 metros d'altor, crez nel norte d'Eurasia. Les referencies al color coloráu o bermeyu deber al so corteza, d'un colloráu xubíu na parte alta del tueru, y pardorrojiza na parte inferior.
_-_Trj%C3%A1b%C3%B6rkur_-_Wachth%C3%BCttelkamm_(Rax).JPG)
