Sugar Pine

Pinus lambertiana, el Pinu d'azucre,^[2] ye una especie arbórea de la familia de les pinacees.

Vista del árbol

Descripción y hábitat

Ye orixinaria de los montes d'Oregón y California al oeste de los Estaos Xuníos, y Baxa California nel noroeste de Méxicu; específicamente la Sierra Nevada, la Cordal de les Cascaes, la Cadena costera del Pacíficu, y la Sierra de San Pedro Mártir.

Descripción

Pinu d'azucre, coles sos llargues cañes.

Esti árbol ye'l más grande de les especies de pinu, crez comúnmente de 40 a 60 metros (130 a 200 pies) d'altor, escepcionalmente hasta 81 metros (265 pies) d'altor, y con un tueru del diámetru de 1.5 a 2.5 metros (5 a 8 pies), escepcionalmente 3.5 metros (11 pies).

Ye un miembru del grupu de pinu blancu, Pinos sub-xéneru Strobus, y al igual que tolos miembros d'esi grupu, les fueyes ('aguyes') tán en bultos de cinco, con una envoltura de fueya caduca. Son de 6 a 11 centímetros (2 a 4 pulgaes) de llargu. El Pinu d'Azucre caracterizar por tener piñes más llargues que cualesquier otra conífera, xeneralmente ye de 25 a 50 centímetros (10 a 20 pulgaes) de llargu, escepcionalmente hasta 66 centímetros (26 pulgaes) de llargu (anque les piñes del Pinu de Coulter son más sólides). Les granes son de 10 a 12 mm (0.4 a 0.5 pulgaes) de llargu, con una aleta de 2 a 3 centímetros (0.75 a 1.2 pulgaes) qu'ayuda a esvalixar el vientu.

Contaminación por Hongu

El Pinu d'Azucre foi severamente afeutáu pol Pinu Blanco Roa Vesicular (Cronartium ribicola), un fungu que foi por fuercia introducíu dende Europa en 1909. Una alta proporción del Pinu d'Azucre foi matada por rucar vesicular, sobremanera en partir norte del rangu de les especies qu'esperimentaron el moho por un llargu periodu de tiempu. El moho tamién destruyó munches games de los Pinos Blancos del Oeste y de los Pinos de Corteza Blanca.^[3] El Serviciu Forestal de los Estaos Xuníos tien un programa pal desenvolvimientu de Pinos d'Azucre y Pino Blanco del Oeste resistentes al moho. Les plantes de pebidal d'estos árboles fueron introducíes nel mediu montés. La Fundación de Pinu d'Azucre na Cuenca del Llagu Tahoe foi esitosa n'atopar granes d'árboles de pinu d'azucre resistente y demostraron que ye importante pa los ciudadanos particulares ayudar al Serviciu Forestal de los Estaos Xuníos a restablecer estes especies.^[4]

Folclor

Nel mitu de la creación de Ahumawi, Annikadel, el creador fai una de les 'Primer Persones' al refundiar intencionalmente una grana de Pinu d'Azucre nun llugar fayadizu pa la so crecedera. Unu de los descendientes d'esta descendencia ye l'home Piña-Pino d'Azucre, quien tien un fíu guapu llamáu Ahsoballache. Dempués que Ahsoballache cásase cola fía de To'kis, la muyer Esguil, el so güelu aportunaba que la nueva pareya tendría de tener un fíu. Con esti fin, el güelu ruempe una balanza de la piña del Pinu d'Azucre, y de callao ordena a Ahsoballache a somorguiase nel conteníu de la balanza del manantial y escondelo adientro nuna cesta cubierta. Ahsoballache realiza'l llabor esa nueche; al siguiente amanecer, el y la so esposa afayen al bebi Edechewe cerca de la so cama.

Taxonomía

Pinus lambertiana describióse por David Douglas y espublizóse en Transactions of the Linnean Society of London 15: 500. 1827.^[5]

Etimoloxía

Pinus: nome xenéricu dadu en latin al pinu.^[6]

lambertiana: epítetu dau n'honor del botánicu inglés Aylmer Bourke Lambert (1761-1842).

Sinonimia

• Pinus lambertiana var. martirensis Xibla
• Pinus lambertiana var. minor Lemmon
• Pinus lambertiana var. purpurea Lemmon
• Strobus lambertiana (Douglas) Moldenke^[7][8]

Ver tamién

• Terminoloxía descriptiva de les plantes
• Cronoloxía de la botánica
• Hestoria de la Botánica
• Carauterístiques de les pinacees

Referencies

Bibliografía

1. Abrams, L. 1923. Ferns to Birthworts. 1: 1–557. In L. Abrams (ed.) Ill. Fl. Pacific States. Stanford University Press, Stanford.
2. CONABIO. 2009. Catálogu taxonómicu d'especies de Méxicu. 1. In Capital Nat. Méxicu. CONABIO, Mexico City.
3. Farjon, A. K. & B. T. Styles. 1997. Pinus (Pinaceae). Fl. Neotrop. 75: 1–291.
4. Farjon, A. K., J. A. Pérez de la Rosa & B. T. Styles. 1997. Field Guide Pines Mexico Central America 1–147. Royal Botanic Gardens, Kew.
5. Flora of North America Editorial Committee, y. 1993. Pteridophytes and Gymnosperms. Fl. N. Amer. 2: i–xvi, 1–475.
6. Hitchcock, C. H., A.J. Cronquist, F. M. Ownbey & J. W. Thompson. 1969. Vascular Cryptogams, Gymnosperms, and Monocotyledons. 1: 1–914. In Vasc. Pl. Pacif. N.W.. University of Washington Press, Seattle.
7. Jepson, W. L. 1909. Fl. Calif. vol. 1. 578 pp. Cunningham, Curtiss & Welch, San Francisco.
8. Killeen, T. J., Y. García Estigarribia & S. G. Beck. (eds.) 1993. Guía Árb. Bolivia 1–958. Herbario Nacional de Bolivia & Missouri Botanical Garden, La Paz.
9. Munz, P. A. 1974. Fl. S. Calif. 1–1086. University of California Press, Berkeley.
10. Munz, P. A. & D. D. Keck. 1959. Cal. Fl. 1–1681. University of California Press, Berkeley.
11. Perry, J. P. 1991. Pines Mex. Centr. Amer. 1–231. Timber Press, Portland, Oregon.

Enllaces esternos

• Wikimedia Commons acueye conteníu multimedia sobre Pinus lambertiana.
• US Forestry Service: Pinus lambertiana

Lambert şamı (lat. Pinus lambertiana) - şamkimilər fəsiləsinin şam ağacı cinsinə aid bitki növü.

Mənbə

İynəyarpaqlılar ilə əlaqədar bu məqalə qaralama halındadır. Məqaləni redaktə edərək Vikipediyanı zənginləşdirin. Etdiyiniz redaktələri mənbə və istinadlarla əsaslandırmağı unutmayın.

Borovice Lambertova (Pinus lambertiana) je severoamerický druh pětijehličné borovice, která je největší borovicí vůbec. Dorůstá do výšky 40–60, výjimečně 80 metrů, průměr jejího kmene dosahuje 3–6 m a šišky jsou až 50 cm dlouhé. Ve střední Evropě roste velmi vzácně, většinou mladí jedinci, popř. roubovaná.

Synonyma

• Sugar Pine
• Big Pine
• Gigantic Pine

Vzhled

Jedna z největších borovic. Kůra mladých stromů je hladká, světlehnědá, na starých kmenech nepravidelně rozbrázděná. Jehlice po 5 ve svazku, 7–10 (14cm) dlouhé, tuhé, více než 1,5 mm široké, s průduchy na všech stranách. Při bázi jehlic je blanitá pochva až 2 cm dlouhá, která později (2.–3. rokem) opadává. Letorosty jsou silnější, měkce a řídce hnědě chlupaté. Pupeny malé, tupé, zasmolené. Šišky na 1 cm dlouhých stopkách, 30–50 cm dlouhé, 8–11 cm široké – největší ze všech jehličnanů. Semena jsou jedlá a nasládlá, 10 x 15 mm, černá, s krátkým tupým křídlem.

Výskyt

Roste převážně v horách na jihozápadě USA (Kalifornie, Oregon, Nevada, Mexiko). Špatně snáší naše klima a je velmi citlivá na rez vejmutovkovou (Cronartium ribicola).

V ČR: V arboretu Sofronka (Plzeň) rostl 20letý roubovanec tehdy nejstaršího stromu (z arboreta Kysihýbel u Bánské Štiavnice), ale v r. 2002 uhynul na rez vejmutovkovou. Předtím však byl přeroubován na Dendrologickou zahradu v Průhonicích. Na soukromé zahradě v Doubravčicích u Kostelce n. Č. l. dosáhl roubovanec výšky 10 m a byl nejvyšším jedincem tohoto druhu v ČR. Začátkem roku 2011 oba roubovanci podlehli napadení rzí vejmutovkou a jinými patogeny.^[2]

Ekologie

Roste v horách od 1000 m n. m. a vystupuje až do nadmořské výšky 2700 m. Netvoří souvislé lesy, ale vyskytuje se roztroušeně jako příměs v porostech jiných jehličnatých druhů. Vyžaduje lehkou propustnou hlinitopísčitou půdu.

Využití

Je to jedna z pěti hospodářsky nejdůležitějších borovic USA, její červenohnědé dřevo je dobře zpracovatelné. Na poraněných místech vylučuje tzv. kalifornskou manu, obsahující sladký pinit (metylester d-inositu), který byl sbírán a používán jako sladidlo a lék proti kašli. (Odtud amer. název Sugar Pine = borovice sladká.)

Odkazy

Reference

1. ↑ Červený seznam IUCN 2018.1. 5. července 2018. Dostupné online. [cit. 2018-08-10]
2. ↑ BUSINSKÝ, Roman; VELEBIL, Jiří. Borovice v České republice: Výsledky dlouhodobého hodnocení rodu Pinus L. v kultuře v České republice. 1. vyd. Průhonice: Výzkumný ústav Silva Taroucy pro krajinu a okrasné zahradnictví, 2011. 180 s. ISBN 978-80-85116-90-8. S. 20.

Literatura

• BUSINSKÝ, R. 2004. Komentovaný světový klíč rodu Pinus L. – Závěrečná zpráva „Výzkum a hodnocení genofondu dřevin z aspektu sadovnického použití“, Výzkumný ústav Silva Taroucy pro krajinu a okrasné zahradnictví, Průhonice.
• NOVÁK, F.A. (1953): Borovice neboli sosna, Pinus Linné (zpracováno 1942). – In: Klika, J., Novák, F.A., Šiman, K. & Kavka, B., Jehličnaté: 129–258. ČSAV, Praha.

Externí odkazy

• Obrázky, zvuky či videa k tématu borovice Lambertova ve Wikimedia Commons
• Galerie borovice Lambertova ve Wikimedia Commons

Die Zucker-Kiefer (Pinus lambertiana) ist ein Nadelbaum aus dem Westen Nordamerikas. Sie ist die größte aller Kiefern-Arten und bildet auch die längsten Zapfen der Gattung.^[1] Ihren Namen hat sie von Sekrettropfen, die an Wundrändern auftreten und durch den hohen Gehalt an Inosit süß schmecken.^[2]

Beschreibung

Zweig mit Zapfen

Die Zucker-Kiefer erreicht eine Höhe von 60 Metern, unter optimalen Bedingungen wurde eine maximale Höhe von 83 Metern bei einem Brusthöhendurchmesser von 3 Metern gemessen. Das Höchstalter beträgt etwa 600 Jahre. Sie hat einen geraden Stamm und eine schmal kegelförmige, offene Krone. Die Äste stehen waagrecht und sind weit abstehend bis leicht überhängend. Die Borke junger Bäume ist glatt und hellbraun, später wird sie dicker und gespalten. Junge Triebe sind dick und zeigen eine kurze, weiche, braune Behaarung. Die rotbraunen Knospen sind eiförmig bis zylindrisch, 3 bis 8 Millimeter lang, spitz und harzig und haben dicht anliegende Schuppen.

Die Nadeln sitzen in Fünfergruppen und werden 7 bis 10 Zentimeter lang und 1,5 bis 2 Millimeter breit. Sie sind dunkelgrün, steif, etwas gedreht und scharf zugespitzt und haben einen gesägten Rand. Innen haben sie bläulich-weiße Spaltöffnungslinien. Die Nadelscheiden sind 2 Zentimeter lang und hinfällig. Die Nadeln bleiben zwei bis drei Jahre am Baum.

Die männlichen Zapfen sind gelb, zylindrisch und werden 15 Millimeter lang. Die Samenzapfen reifen nach zwei Jahren.^[1] Sie sind glänzend hellbraun und werden 30 bis 60 Zentimeter lang und 8 bis 11 Zentimeter, im offenen Zustand bis 25 Zentimeter breit. Sie sind zylindrisch, gestielt und hängend. Die Zapfenschuppen sind ledrig, breit keilförmig und haben eine konvexen Rücken und eine stumpfe und etwas zurückgebogene Spitze. Die Samen sind 1,5 Zentimeter lang und geflügelt.^[3][4]

Die Chromosomenzahl beträgt 2n=24.^[1]

Verbreitung und Standortansprüche

Natürliches Verbreitungsgebiet^[5]

Das natürliche Verbreitungsgebiet der Zucker-Kiefer erstreckt sich hauptsächlich über die niederschlagsreichen Westhänge der Küstengebirge und der Sierra Nevada in Kalifornien und Oregon.^[3] Man findet sie auch im Westen von Nevada und im Norden der Baja California.^[6]

Sie bevorzugt kühl-feuchte Wälder mit durchlässigen, frischen bis feuchten, sandigen und kiesigen, mäßig nährstoffreichen Böden. Sie wächst auf sauren bis neutralen Böden und meidet kalkhaltige Substrate. Man findet sie in Höhen zwischen 330 und 3.200 Metern.^[1] Ihr Optimum findet sie auf tiefgründigen, sandigen Lehmen aus Granitverwitterung in Höhen zwischen 1.500 und 2.000 Metern. Sie ist frosthart und erträgt Temperaturen von −15 bis −12 °C. Sie gedeiht auf sonnigen bis lichtschattigen Standorten.^[3][4]

Die Zucker-Kiefer wird in der Roten Liste der IUCN als nicht gefährdet („Lower Risk/Least Concern“) geführt. Es wird jedoch darauf hingewiesen, dass eine neuerliche Überprüfung der Gefährdung nötig ist.^[7]

Ökologie

Die Zucker-Kiefer tritt selten in Reinbeständen auf. Sie wächst zusammen mit dem Riesenmammutbaum (Sequoiadendron giganteum), der Sierra-Tanne (Abies concolor var. lowiana), der Weihrauchzeder (Calocedrus decurrens), der Douglasie (Pseudotsuga menziesii) und der Gelb-Kiefer (Pinus ponderosa).^[3]

Die Art wird stark durch den Strobenrost (Cronartium ribicola) geschädigt, der jedoch im südlichen Teil des Verbreitungsgebiets möglicherweise aus klimatischen Ursachen nur selten auftritt. Die allgemeine Anfälligkeit gegenüber Rostpilzen und die zu geringe Frostbeständigkeit sind Gründe, warum sie in Mitteleuropa nicht gepflanzt wird.^[3] Unter den Insekten verursacht der Bergkiefernkäfer (Dendroctonus ponderosae) den größten Schaden. Bei Trockenheit befallen auch andere Arten wie der Prachtkäfer Melanophila californica oder der Borkenkäfer Dendroctonus valens die Zucker-Kiefer. Die Zapfen werden durch den Käfer Conophthorus lambertianae geschädigt.^[8]

Systematik

Die Zucker-Kiefer wird der Untersektion Strobus in der Sektion Quinquefoliae zugeordnet. Diese wird zur Untergattung Strobus in der Gattung Kiefern (Pinus) gezählt.^[6] Sie kann mit der Westlichen Weymouth-Kiefer (Pinus monticola) und mit Armands Kiefer (Pinus armandii) gekreuzt werden.^[2]

Pinus lambertiana wurde 1827 durch den schottischen Botaniker David Douglas in den Transactions of the Linnean Society of London Band 15, Seite 500 erstbeschrieben.^[9] Synonyme sind Picea lambertiana (Douglas) F.Sanders und Strobus lambertiana (Douglas) Moldenke.^[9]

Verwendung

Das Holz der Zucker-Kiefer wird stark genutzt, wobei deutlich mehr Bäume abgeholzt werden als nachwachsen.^[1] Das Holz kann leicht gespalten werden und wurde früher zur Herstellung von Schindeln verwendet.^[2]

Nachweise

Literatur

• Andreas Roloff, Andreas Bärtels: Flora der Gehölze. Bestimmung, Eigenschaften und Verwendung. Mit einem Winterschlüssel von Bernd Schulz. 3., korrigierte Auflage. Eugen Ulmer, Stuttgart (Hohenheim) 2008, ISBN 978-3-8001-5614-6, S. 767.
• Schütt, Schuck, Stimm: Lexikon der Baum- und Straucharten. Nikol, Hamburg 2002, ISBN 3-933203-53-8, S. 364–365.

Einzelnachweise

1. ↑ ^{a b c d e} Pinus lambertiana. In: Flora of North America Vol. 2. www.eFloras.org, abgerufen am 30. Januar 2010 (englisch).
2. ↑ ^{a b c} Schütt et al.: Lexikon der Baum- und Straucharten, S. 365
3. ↑ ^{a b c d e} Schütt et al.: Lexikon der Baum- und Straucharten, S. 364
4. ↑ ^{a b} Roloff et al.: Flora der Gehölze
5. ↑ Elbert L. Little, Jr.: Pinus lambertiana. (pdf; 1,7 MB) In: Digital Representations of Tree Species Range Maps from "Atlas of United States Trees". U.S. Department of Agriculture, Forest Service, abgerufen am 30. Januar 2010 (englisch).
6. ↑ ^{a b} Pinus lambertiana. Germplasm Resources Information Network (GRIN), abgerufen am 30. Januar 2010 (englisch).
7. ↑ Pinus lambertiana in der Roten Liste gefährdeter Arten der IUCN 2010. Eingestellt von: Conifer Specialist Group, 1998. Abgerufen am 3. Jänner 2011.
8. ↑ R. J. Habeck: Pinus lambertiana. In: Fire Effects Information System. U.S. Department of Agriculture, Forest Service, 1992, abgerufen am 30. Januar 2010 (englisch).
9. ↑ ^{a b} Rafaël Govaerts (Hrsg.): Pinus. In: World Checklist of Selected Plant Families (WCSP) – The Board of Trustees of the Royal Botanic Gardens, Kew, abgerufen am 24. April 2019.

Η πεύκη η λαμπερτιανή (επιστημονική ονομασία Pinus lambertiana) είναι ένα από τα ψηλότερα και πιο ογκώδη πεύκα, με τους μεγαλύτερους κώνους από κάθε κωνοφόρο. Είναι γηγενής στα βουνά της ακτής του Ειρηνικού της Βόρειας Αμερικής, από το Όρεγκον και την Καλιφόρνια, μέχρι τη Μπάχα Καλιφόρνια.

Περιγραφή

Η πεύκη η λαμπερτιανή έχει οριζόντια κλαδιά που γέρνουν προς τα κάτω από το βάρος των κώνων.

Είναι μεγαλά δέντρα, τα μεγαλύτερα πεύκα, με σύνηθες ύψος 40 με 60 μέτρα, και συγκεκριμένες περιπτώσεις μέχρι τα 82 μέτρα. Ο κορμός τους είναι μεγάλος και ευθύς, με διάμετρο 1,5 μέχρι 2,5 μέτρα, ενώ έχουν καταγραφεί άτομα με διάμετρο κορμό ίση με 3,5 μέτρα. Οι βελόνες αναπτύσσονται σε δέσμες των πέντε με μια φυλλοβόλα θήκη. Έχουν μήκος 6-11 εκατοστά. Η λαμπερτιανή πεύκη είναι αξιοπρόσεκτη για το γεγονός ότι διαθέτει τους μεγαλύτερους κώνους από κάθε κωνοφόρο, με μήκος ως επί το πλείστον 25-50 εκατοστών, κατ 'εξαίρεση μέχρι 66 εκατοστά (αν και οι κώνοι του πεύκου του Coulter είναι πιο ογκώδεις). Οι σπόροι, ύστερα από δύο χρόνια ωρίμανσης, έχουν μήκος 10-12 mm, με ένα 2-3 εκατοστών φτερό που υποβοηθάει την εναέρια διασπορά.

Η κόμη του είναι στενά κωνική, γίνεται στρογγυλεμένη ή επίπεδη στη κορφή. Ο κορμός έχει το χρώμα καφέ σε γκρι-καφέ, βαθιά αυλάκια, μακρίες πλάκες και είναι φολιδωτός. Τα κλαδιά είναι μακριά, σχεδόν οριζόντια και φέρουν τους κώνους κοντά στα άκρα, ενώ οι κλαδίσκοι έχουν γκρι-πράσινο με κόκκινο-καστανό χρώμα, και γίνονται γκρι όσο μεγαλώνουν σε ηλικία.

Παραπομπές

• Gymnosperm Database: Pinus lambertiana, ανακτήθηκε 15 Φεβρουαρίου 2012

Pinus lambertiana (commonly known as the sugar pine or sugar cone pine) is the tallest and most massive pine tree, and has the longest cones of any conifer. The species name lambertiana was given by the Scottish botanist David Douglas, who named the tree in honour of the English botanist, Aylmer Bourke Lambert. It is native to coastal and inland mountain areas along the Pacific coast of North America, as far north as Oregon and as far south as Baja California in Mexico.

Description

Growth

The sugar pine is the tallest and largest Pinus species, commonly growing to 40–60 meters (130–195 ft) tall, exceptionally to 82 m (269 ft) tall, with a trunk diameter of 1.2–2.5 m (3 ft 11 in – 8 ft 2 in), exceptionally 3.5 m (11 ft 6 in).^[2] The tallest recorded specimen is 83.45 m (273 ft 9 in) tall, is located in Yosemite National Park, and was discovered in 2015.^[3] The second tallest recorded was "Yosemite Giant", an 82.05 m (269 ft 2 in) tall specimen in Yosemite National Park, which died from a bark beetle attack in 2007. The tallest known living specimens today grow in southern Oregon and Yosemite National Park: one in Umpqua National Forest is 77.7 m (254 ft 11 in) tall and another in Siskiyou National Forest is 77.2 m (253 ft 3 in) tall. Yosemite National Park also has the third tallest, measured to 80.5 m (264 ft 1 in) tall as of June 2013; the Rim Fire affected this specimen, but it survived.

Old sugar pines in the Rogue River – Siskiyou National Forest, southern Oregon

The bark of Pinus lambertiana ranges from brown to purple in color and is 5–10 centimeters (2–4 in) thick.^[2] The upper branches can reach out over 8 m (26 ft).^[2] Like all members of the white pine group (Pinus subgenus Strobus), the leaves ("needles") grow in fascicles ("bundles") of five,^[2] with a deciduous sheath. They are 5–11 cm (2–4+1⁄4 in) long.^[4] Sugar pine is notable for having the longest cones of any conifer, mostly 10–50 cm (4–19+3⁄4 in) long,^[2][5] exceptionally to 60 cm (23+1⁄2 in) long (although the cones of the Coulter pine are more massive); their unripe weight of 1–2 kilograms (2.2–4.4 lb) makes them perilous projectiles when chewed off by squirrels.^[2] The seeds are 1–2 cm (1⁄2–3⁄4 in) long, with a 2–3-centimeter (3⁄4–1+1⁄4-inch) long wing^[5] that aids their dispersal by wind. Sugar pine never grows in pure stands, always in a mixed forest and is shade tolerant in youth.^[6]

Distribution

The sugar pine occurs in the mountains of Oregon and California in the Western United States, and Baja California in northwestern Mexico; specifically the Cascade Range, Sierra Nevada, Coast Ranges, and Sierra San Pedro Martir. It is generally more abundant towards the south and can be found growing in elevations between 500 and 1,500 m (1,600 and 4,900 ft) above sea level.^[2]

Genome

The massive 31 gigabase mega-genome of sugar pine has been sequenced in 2016 by the large PineRefSeq consortium.^[7] This makes the genome one of the largest sequenced and assembled so far.^[7]

The transposable elements that make up the megagenome are linked to the evolutionary change of the sugar pine. The sugar pine contains extended regions of non-coding DNA, most of which is derived from transposable elements. The genome of the sugar pine represents one extreme in all plants, with a stable diploid genome that is expanded by the proliferation of transposable elements, in contrast to the frequent polyploidization events in angiosperms.^[8]

Almost ripe female cones

Embryonal growth

In late stage of embryonal development, the sugar pine embryo changes from a smooth and narrow paraboloid to a less symmetric structure. This configuration is caused by a transverse orientation of division planes in the upper portion of the embryo axis. The root initial zone is established, and the epicotyl develops as an anlage flanked by regions of that define the cotyledonary buttresses. At this stage, the embryo is composed of the suspensor, root initials and root cap region, hypocotyl-shoot axis, and the epicotyl. The upper (distal) portion of the embryo, which gives rise to the cotyledons and the epicotyl, is considered to be the shoot apex.^[9]

Shoot apex

The apex has the following four zones:^[10]

1. The apical initials produce all cells of the shoot apex through cell division. It is located at the top of the meristem and the cells are larger in size compared to other cells on the surface layer.
2. The central mother cell generates the rib meristem and the inner layers of the peripheral tissue zone through cell division. It presents a typical gymnosperm appearance and is characterized by cell expansion and unusual mitosis that occurs in the central region. The rate of mitosis increases on its outer edge.
3. The peripheral tissue zone consists of two layers of cells that are characterized by dense cytoplasm and mitosis of high frequency.
4. Lastly, the rib meristem is a regular arrangement of vertical files of cells which mature into the pith of the axis.

Etymology

Naturalist John Muir considered sugar pine to be the "king of the conifers". The common name comes from the sweet resin, which Native Americans used as a sweetener.^[11] John Muir found it preferable to maple sugar.^[12] It is also known as the great sugar pine. The scientific name was assigned by David Douglas, who was the first to describe it in 1826,^[2] in honor of Aylmer Bourke Lambert.

Ecology

Wildlife

The large size and high nutritional value of the sugar pine seeds are appealing to many species. Yellow pine chipmunks (Neotamias amoenus) and Steller's jays (Cyanocitta stelleri) gather and hoard sugar pine seeds. Chipmunks gather wind-dispersed seeds from the ground and store them in large amounts. Jays collect seeds by pecking the cones with their beaks and catching the seeds as they fall out. Although wind is a main dispersion factor of sugar pine seeds, animals tend to collect and store them before the wind can blow them far.^[13]

Black bears (Ursus americanus) rely on sugar pine seeds for their food source in the fall months within the Sierra Nevada. There is relationship between sugar pine seeds and oak acorns, as the bears will feed preferentially on those that are in a higher supply for that season. Both sugar pine and oak species are currently in decline, which can have a direct effect on black bear food sources within the Sierra Nevada.^[14]

Threats

Sugar pine trees have been impacted by the invasive species of mountain pine beetles (Dendroctonus ponderosae) that are native to western North America. The beetles lay their eggs inside of the tree and inhibit the trees ability to defend itself against the invading species. The beetles also feed from the trees nutrients which slowly weakens the trees overall health, making the pines more susceptible to other threats like fires and fungal infections by white pine blister rust.^[15] Blister rust can weaken the tree and enable further infestation by mountain pine beetles due to the lack of defense from the sugar pine.^[16]

Sugar pine starting to succumb to white pine blister rust

The sugar pine has been severely affected by the white pine blister rust (Cronartium ribicola),^[17] a fungus that was accidentally introduced from Europe in 1909. A high proportion of sugar pines have been killed by the blister rust, particularly in the northern part of the species' range that has experienced the rust for a longer period of time. The rust has also destroyed much of the Western white pine and whitebark pine throughout their ranges.^[18] The U.S. Forest Service has a program (see link below) for developing rust-resistant sugar pine and western white pine. Seedlings of these trees have been introduced into the wild. The Sugar Pine Foundation in the Lake Tahoe Basin has been successful in finding resistant sugar pine seed trees and has demonstrated that it is important for the public to assist the U.S. Forest Service in restoring this species. However, blister rust is much less common in California, and sugar, Western white and whitebark pines still survive in great numbers there.^[19]

The species is generally resistant to fire because of its thick bark and because it clears away competing species.^[2] However, its mortality has been directly linked to dryer conditions and higher temperatures. Sugar pine trees grow in western North America, a region already impacted by climate change. Higher temperatures within a sugar pine forest can lower resin levels within the tree which will cause less protection against pathogens. At the same time the warmer winters make the survival of the pests and pathogens more likely. The weakened or dying trees then provide fuel to the forest fires, which may become more frequent and more intense, if the climate change results in warmer temperatures in summer, particularly if coupled with drier conditions and stronger winds.^[20]

Protective efforts

Sugar pine trees are in a slow decline because of the several threats it faces: white pine blister rust, mountain pine beetles and climate change. Efforts to restore sugar pines and other white pine trees that have been impacted by invasive species, climate change and fires have been undertaken by governmental and non-governmental entities. One of the latter is a non-for-profit organization called Sugar Pine Foundation created in 2004 to plant sugar pine seeds in the Sierra Nevada along the border of California and Nevada.^[19] They plant seedlings grown from seeds collected from blister rust resistant trees. In order to identify if the trees resistant to that pathogen, Sugar Pine Foundation tested over 500 sugar pine trees and have found 66 resistant trees.^[19] The foundation is building a sugar pine population that is resistant to white pine rust because the fungus is a major threat and will continue to kill sugar pine trees at a very high rate.^[21]

Uses

Bark of a sugar pine on Mount San Antonio

According to David Douglas, who was guided to the (exceptionally thick) tree specimen he was looking for by a Native American,^[2] some tribes ate the sweetish seeds. These were eaten raw and roasted, and also used to make flour or pulverized into a spread.^[2] Native Americans also ate the inner bark.^[2] The sweet sap or pitch was consumed, in small quantities due to its laxative properties,^[22] but could also be chewed as gum.^[2] Its flavor is thought largely to be derived from the pinitol it contains.^[2]

In the mid-19th century, the trees were used liberally as lumber during the California Gold Rush. In modern times they are used in much lower quantities, being spared for high-end products as with Western white pine.^[2]

The odorless wood is also preferred for packing fruit, as well as storing drugs and other goods. Its straight grain also makes it a useful organ pipe material.^[22]

Folklore

In the Achomawi creation myth, Annikadel, the creator, makes one of the 'First People' by intentionally dropping a sugar pine seed in a place where it can grow. One of the descendants in this ancestry is Sugarpine-Cone man, who has a handsome son named Ahsoballache.^[23]

After Ahsoballache marries the daughter of To'kis the Chipmunk-woman, his grandfather insists that the new couple have a child. To this end, the grandfather breaks open a scale from a sugar pine cone, and secretly instructs Ahsoballache to immerse the scale's contents in spring water, then hide them inside a covered basket. Ahsoballache performs the tasks that night; at the next dawn, he and his wife discover the infant Edechewe near their bed.^[23]

The Washo language has a word for sugar pine, simt'á:gɨm, and also a word for "sugar pine sugar", nanómba.

References

Pinus lambertiana, el pino de azúcar,^[2]​ es una especie arbórea de la familia de las pináceas.

Vista del árbol

Descripción y hábitat

Es originario de las montañas de Oregón y California al oeste de los Estados Unidos, y Baja California en el noroeste de México; específicamente la Sierra Nevada, la Cordillera de las Cascadas, la Cadena costera del Pacífico, y la Sierra de San Pedro Mártir.

Descripción

Piñas y agujas de Pino de Azúcar

Este árbol es el más grande de las especies de pino, crece comúnmente de 40 a 60 metros (130 a 200 pies) de altura, excepcionalmente hasta 81 metros (265 pies) de altura, y con un tronco del diámetro de 1.5 a 2.5 metros (5 a 8 pies), excepcionalmente 3.5 metros (11 pies).

Es un miembro del grupo de pino blanco, Pinus sub-género Strobus, y al igual que todos los miembros de ese grupo, las hojas ('agujas') están en bultos de cinco, con una envoltura de hoja caduca. Son de 6 a 11 centímetros (2 a 4 pulgadas) de largo. El pino de azúcar se caracteriza por tener piñas más largas que cualquiera otra conífera, generalmente es de 25 a 50 centímetros (10 a 20 pulgadas) de largo, excepcionalmente hasta 66 centímetros (26 pulgadas) de largo (aunque las piñas del pino de Coulter son más sólidas). Las semillas son de 10 a 12 mm (0.4 a 0.5 pulgadas) de largo, con una aleta de 2 a 3 centímetros (0.75 a 1.2 pulgadas) que ayuda a dispersar el viento.

Contaminación por hongos

El pino de azúcar ha sido severamente afectado por la roya vesicular del pino blanco (Cronartium ribicola), un hongo que fue accidentalmente introducido desde Europa en 1909. Una alta proporción del pino de azúcar fue atacado y muerto por la roya vesicular, sobre todo en la parte norte del rango de las especies que han experimentado el moho por un largo período de tiempo. El moho también ha destruido muchas gamas de los pinos blancos del oeste y de los pinos de corteza blanca.^[3]​ El Servicio Forestal de los Estados Unidos tiene un programa para el desarrollo de pinos de azúcar y pinos blancos occidentales resistentes al moho. Las plantas de semillero de estos árboles han sido introducidas en el medio silvestre. La Fundación de Pino de Azúcar en la cuenca del lago Tahoe ha tenido éxito en encontrar semillas de árboles de pino de azúcar resistentes y han demostrado que es importante para los ciudadanos particulares ayudar al Servicio Forestal de los Estados Unidos a restablecer estas especies.^[4]​

Folclore

En el mito de la creación de Ahumawi, Annikadel, el creador hace una de los "Primeros Humanos" al arrojar intencionalmente una semilla de pino de azúcar en un lugar adecuado para su crecimiento. Uno de los descendientes es el hombre Piña-Pino de Azúcar, quien tiene un agraciado hijo llamado Ahsoballache. Después de que Ahsoballache se casara con la hija de To'kis, la mujer Ardilla, su abuelo insistió en que la nueva pareja debía tener un hijo. Con este fin, el abuelo rompe una escama de la piña del pino de azúcar, y en secreto ordena a Ahsoballache sumergirse en el manantial escondiendo su contenido adentro en una cesta cubierta. Ahsoballache realiza la labor esa noche; al siguiente amanecer, él y su esposa descubren al bebé Edechewe cerca de la cama.

Taxonomía

Pinus lambertiana fue descrito por David Douglas y publicado en Transactions of the Linnean Society of London 15: 500. 1827.^[5]​

Etimología

Pinus: nombre genérico dado en latín al pino.^[6]​

lambertiana: epíteto otorgado en honor del botánico inglés Aylmer Bourke Lambert (1761-1842).

Sinonimia

• Pinus lambertiana var. martirensis Silba
• Pinus lambertiana var. minor Lemmon
• Pinus lambertiana var. purpurea Lemmon
• Strobus lambertiana (Douglas) Moldenke^[7]​^[8]​

Referencias

Bibliografía

1. Abrams, L. 1923. Ferns to Birthworts. 1: 1–557. In L. Abrams (ed.) Ill. Fl. Pacific States. Stanford University Press, Stanford.
2. CONABIO. 2009. Catálogo taxonómico de especies de México. 1. In Capital Nat. México. CONABIO, Mexico City.
3. Farjon, A. K. & B. T. Styles. 1997. Pinus (Pinaceae). Fl. Neotrop. 75: 1–291.
4. Farjon, A. K., J. A. Pérez de la Rosa & B. T. Styles. 1997. Field Guide Pines Mexico Central America 1–147. Royal Botanic Gardens, Kew.
5. Flora of North America Editorial Committee, e. 1993. Pteridophytes and Gymnosperms. Fl. N. Amer. 2: i–xvi, 1–475.
6. Hitchcock, C. H., A.J. Cronquist, F. M. Ownbey & J. W. Thompson. 1969. Vascular Cryptogams, Gymnosperms, and Monocotyledons. 1: 1–914. In Vasc. Pl. Pacif. N.W.. University of Washington Press, Seattle.
7. Jepson, W. L. 1909. Fl. Calif. vol. 1. 578 pp. Cunningham, Curtiss & Welch, San Francisco.
8. Killeen, T. J., E. García Estigarribia & S. G. Beck. (eds.) 1993. Guía Árb. Bolivia 1–958. Herbario Nacional de Bolivia & Missouri Botanical Garden, La Paz.
9. Munz, P. A. 1974. Fl. S. Calif. 1–1086. University of California Press, Berkeley.
10. Munz, P. A. & D. D. Keck. 1959. Cal. Fl. 1–1681. University of California Press, Berkeley.
11. Perry, J. P. 1991. Pines Mex. Centr. Amer. 1–231. Timber Press, Portland, Oregon.

Suhkrumänd (Pinus lambertiana) on männiliste sugukonda männi perekonda kuuluv okaspuu. Ta kuulub viieokkaliste mändide rühma ja alamperekonda Strobus ning on oma nime (sugar pine) saanud tänu tüves sisalduvale magusale vaigule, mida indiaanlased kasutasid köha ravimiseks^[3]. Eurooplastest avastas suhkrumänni esimesena šoti botaanik David Douglas (1799–1834) 1826. aastal Oregoni territooriumilt.^[4]

Botaanilised tunnused

Käbid ja okkad

Suhkrumänd on kõrge ja pikaealine okaspuu, mille eluiga küündib 400–500 aastani^[5]. Puu kasvab tavaliselt 30–50 m, harva kuni 75 m kõrguseks. Maksimaalne registreeritud kõrgus on 81,7 m, olles sellega männi perekonna kõige kõrgem esindaja.^[6]

Võra on noorel puul kitsaskooniline, vananedes muutub ümaramaks või tipuosas laiuvaks. Tüvi on valdavalt massiivne ja sirge, läbimõõt 90–180, maksimaalselt 330 cm. Korp on pruuni kuni hallikaspruuni tooniga, sügavrõmeline.^[6]

Juurestik on hästi arenenud ja plastiline. Peajuur kasvab kiiresti ning võib puu teisel eluaastal ulatuda kuni ühe meetri sügavusele.^[7]

Pungad on silinderja-munaja kujuga, punakaspruunid, vaigused, kuni 8 mm pikkused. Noored võrsed on karvadega kaetud, helepruunid-punakad kuni hallikasrohelised, vananedes muutuvad halliks. Okkad on viiekaupa kimbus, 5–10 cm pikkused, painduvad, sirged või veidi kõverdunud, sinakasrohelised, terava tipuga, püsivad võrsetel 2–4 aastat.^[6]

Isasõisikud on kollased, ellipsoidse-silindrilise kujuga, kuni 15 mm pikkused. Suhkrumänni käbid on okaspuude seas kõige suuremad, 25–50 cm pikkused, sümmeetrilised, silinderja kujuga, veidi kaardus, vaigused, läikivalt kollakaspruunid. Seemned on munaja kujuga, tumepruunid, kest on 1–2 cm pikkune, 2–3 cm pikkuse tiivakesega.^[6]

Levikuala ja ökoloogia

Suhkrumänni levila asub Põhja-Ameerika lääneosas, ulatudes Oregonist kuni Mehhiko loodeosani, kus ta kasvab sõltuvalt laiuskraadist 300–3200 m kõrgusel üle merepinna.^[6]

Kasvukohad

Suhkrumänni mets Californias

Suur osa suhkrumänni kasvukohtadest on järsud ja ebatasased mäenõlvad. Madalamatel kõrgustel on ta esindatud kõikidel nõlvadel, kuid kõrgemal eelistab soojemaid lõuna- ja läänepoolseid mäenõlvu. Optimaalne kasv on tagatud väiksemate kalletega ja keskmistel kõrgustel paiknevatel mäenõlvadel.^[7] Suhkrumänd talub külmakraade kuni –18...–23 °C.^[8]

Kliima

Levila temperatuur ja sademete hulk on otseses sõltuvuses piirkonna laiuskraadist ja kõrgusest merepinna suhtes. Samal laiuskraadil temperatuur langeb ja sademete hulk tõuseb suurematel kõrgustel, põhjast lõunasse aga temperatuur tõuseb ja sademete hulk väheneb. Areaali suved on soojad ja kuivad, talved pehmed ja sademeterohked (temperatuur langeb harva alla nulli). Juulis ja augustis sajab tavaliselt vähem kui 25 mm ja õhu suhteline niiskus on üsna väike. Suurem osa sademetest esineb novembrist aprillini, millest keskmistel ja suurematel kõrgustel moodustab valdava osa lumi. Aasta keskmine sademete hulk on vahemikus 840–1750 mm.^[7]

Kasvupinnas

Suhkrumänd kasvab tavaliselt tüüpilistel okaspuu segametsade muldadel, mille lähtekivimiteks on vulkaanilised, sette- ja tardkivimid. Ta domineerib sageli levilas esinevatel parasniisketel muldadel, mis on moodustunud ultraaluselistest kivimitest nagu peridotiit ja serpentiniit, kuigi nende kivimite väikese kaltsiumi- ja magneesiumisisalduse tõttu on puud pigem kesise kasvuga. Suhkrumänni tavaliseks kasvupinnaseks on heade dreneerivate omadustega ja happelise reaktsiooniga mullad. Happeline reaktsioon suureneb tavaliselt sügavamatel muldadel. Ultraaluselistest kivimitest moodustunud mullad on neutraalsed või nõrgalt happelise reaktsiooniga. Kõige parema kvaliteediga suhkrumännikud kasvavad Sierra Nevada regioonis saviliivmuldadel, mille lähtekivimiks on graniit; Kaskaadide lõunaosas sügavatel liivsavimuldadel, mille lähtekivimiks on basalt ja rüoliit; rannikupiirkonnas ja Siskiyou mägedel Californias ja Oregonis liivakivist ja savikildast moodustunud muldadel.^[7]

Suhkrumänni metsad

Suhkrumänd kasvab harva puhaspuistutes ning enamasti leidub teda üksikute gruppide või üksikpuudena okaspuu segametsade koosseisus. Levila põhjaosas kasvab ta peamiselt koos järgmiste puuliikidega: harilik ebatsuuga (Pseudotsuga menziesii), hiigel-elupuu (Thuja plicata), hiigelnulg (Abies grandis), kalifornia ebaküpress (Chamaecyparis lawsoniana), kalifornia lõhnaseeder (Calocedrus decurrens), kollane mänd (Pinus ponderosa), läänetsuuga (Tsuga heterophylla) ja Menziesi maasikapuu (Arbutus menziesii).^[7]

Levila keskosas esinevad koos suhkrumänniga järgmised puuliigid: hall nulg (Abies concolor), Jeffrey mänd (Pinus jeffreyi), kalifornia lõhnaseeder, kalifornia tamm (Quercus kelloggii), kollane mänd (Pinus ponderosa), tore nulg (Abies magnifica) ja mammutipuu (Sequoiadendron giganteum).^[7]

Levila lõunaosas kasvavad koos suhkrumänniga järgmised puuliigid: Coulteri mänd (Pinus coulteri), hall nulg, Jeffrey mänd, kalifornia lõhnaseeder, kollane mänd ja suurekäbiline ebatsuuga (Pseudotsuga macrocarpa).^[7]

Suurematel kõrgustel on suhkrumänni kaaspuuliikideks Jeffrey mänd, keerdmänd (Pinus contorta), läänemänd (Pinus monticola) ja tore nulg.^[7]

Paljunemine

Isasõisikud

Suhkrumänd on ühekojaline taim ja paljuneb seemnetega. Käbikandvus algab suhkrumännil hiljem, kui temaga koos kasvavatel mändidel ning ka käbide arv pole kuigi suur. Tolmlemine toimub mai lõpust kuni augusti alguseni, mis sõltub eelkõige kasvukoha kõrgusest. Seemnete koguhulgast valmib vaid 40–50% järgmise aasta augustist kuni oktoobri alguseni. Neid kahjustab ürask Conophthorus lambertianae, kes võib hävitada kuni 93% puu seemnetest. Veel valmimata seemnetest toituvad ka oravad ja linnud, näiteks Douglase orav (Tamiasciurus douglasii) ja valgepea-rähn (Picoides albolarvatus).^[7]

Head seemneaastad korduvad kahe kuni seitsme aasta järel. Nendel aastatel on seemnete idanevus 67–93%, vaheaastatel aga võib langeda kuni 28%. Valminud seemned varisevad augusti lõpust kuni oktoobri lõpuni. Suhkrumänni seemned on üsna suured ja rasked, ühe seemne keskmine mass on 216 mg. Kuna seemne tiivake pole eriti suur, siis rasked seemned ei kandu tuulega kuigi kaugele, 80% neist langeb emapuust vaid kuni 30 m kaugusele. Peale tuule aitavad ka linnud ja väikeloomad kaasa seemnetele levitamisele, kuigi nad söövad enamuse neist ära.^[7]

Esimesel kasvuaastal võib põua tõttu hukkuda kuni 50% seemikutest ning vaid 20–25% kasvama hakanud puudest elavad 10. eluaastani.^[7]

Haigused ja kahjurid

Seenhaigused

Männi-koorepõletikuga nakatunud puu

Väga suurt kahju tekitab suhkrumändidele männi-koorepõletik, mida põhjustab seen Cronartium ribicola. See seenhaigus on kõige olulisem Põhja-Ameerika viieokkaliste mändide kahjustaja. Välikatsete käigus on 70,8 kuni 77,4% suhkrumändidest nakatunud koorepõletikku^[9]. Nakatunud seemikud hukkuvad tavaliselt mõne aasta jooksul. Haiguse levik on kõige ulatuslikum Oregonis ja California põhjaosas ning väheneb järk-järgult lõuna suunas, kus valitseb seente levikut pidurdav kuivem kliima.^[5]

Parasiittaimed

Parasiittaim Arceuthobium californicum võib oluliselt kahjustada nakatunud puid, kuid aeglaselt levivat kahjustajat saab edukalt sanitaarraietega kontrolli all hoida.^[5] Parasiittaimed vähendavad puude vastupanuvõimet haigustele, tüve läbimõõtu, kasvukõrgust ja puidu kvaliteeti. Haigusest kurnatud puud langevad aga tihti üraskite ründe alla.^[7]

Kahjurputukad

Mäestiku-männiürask (Dendroctonus ponderosae) on suhkrumänni kõige olulisem kahjurputukas. Nende putukate epideemilised rünnakud toimuvad periooditi ning põhjustavad suhkrumändide hukkumist suurte gruppide kaupa.^[7]

Suhkrumänni käbisid kahjustav ürask Conophthorus lambertianae võib hävitada kuni 75% aastasest seemnesaagist.^[5]

Kasutamine

Hariliku männi ja suhkrumänni käbi

Suhkrumänni puit on kõrgelt hinnatud heade omaduste tõttu. Ta on hästi töödeldav, kerge ja hea vastupanuvõimega deformatsioonidele. See on leidnud kasutust eelkõige akna- ja ukseraamide, simside, uste ja mitmete spetsiaalsete puittoodete (nt oreliviled ja klaveriklahvid) valmistamisel.^[5]

Puidu füüsikalised ja mehaanilised omadused on toodud alljärgnevas tabelis:^[10][11]

Viited

Välislingid

Sokerimänty (Pinus lambertiana) on mäntyjen sukuun kuuluva ainavihanta havupuu. Laji on saanut nimensä makeasta pihkastaan, joka sisältää paljon ksylitolia. Vanhin ajoitettu puu on noin 800-vuotias. Intiaanit käyttivät sokerimännyn pähkinöitä osana ravintoaan. Sokerimäntyä vaivaavista sienistä yleisin on Cronartium ribicola -sieni, joka on tuhonnut suuria määriä sokerimäntyjä.

Sokerimäntyä tavataan alkuperäisenä Yhdysvaltain länsiosissa Oregonin ja Kalifornian osavaltioissa sekä hyvin pienellä alueella Nevadassa, mutta myös Luoteis-Meksikossa Baja Californian osavaltiossa. Lajin alkuperäistä elinympäristöä ovat vuoristojen rinteet 300–3 200 metrin korkeudessa.

Kuvaus

Sokerimänty.

Sokerimänty on mäntylajeista suurin. Sen normaali pituus on 40–60 metriä, mutta pisin mitattu sokerimänty Yosemiten kansallispuistossa on saavuttanut 81,7 metrin korkeuden. Rungon ympärysmitta on 1,5–2,5 m, parhaimmillaan yli 3,5 m.

Puun parhaita tuntomerkkejä ovat viisi 6–11 cm pitkää neulasta samassa kannassa ja suuret kävyt, jotka voivat kasvaa jopa 50–66 cm mittaisiksi.

Lähteet

Aiheesta muualla

• Pinus lambertiana, IUCN Red List
• Pikkupuu.fi

Le Pin à sucre, Pinus lambertiana, est une espèce de pins, de la famille des Pinaceae, que l'on ne trouve que sur la côte ouest des États-Unis et du Mexique, dans les états d'Oregon, de Californie et de Basse-Californie, et notamment dans la Sierra Nevada, la chaîne des Cascades, les chaînes côtières du Pacifique et la Sierra de San Pedro Mártir.

Appellation

Le naturaliste John Muir considérait que le pin à sucre était le « roi des conifères ». Le nom vernaculaire vient de la résine douce, que Muir aurait trouvée meilleure que le sucre d'érable^[1].

Dimensions

Cônes et aiguilles d'un pin à sucre.

Cet arbre est la plus grande espèce de pin, atteignant communément les 40-60 mètres de hauteur, exceptionnellement jusqu'à 81 m, avec un tronc dont le diamètre varie généralement entre 1,5 à 2,5 m, allant au maximum jusqu'à 3,5 m.

C'est un membre du groupe des pins blancs, c'est-à-dire du sous-genre Strobus du genre Pinus, et comme chez tous les arbres de ce groupe, les feuilles (ou aiguilles) sont regroupées cinq par cinq, avec une gaine caduque. Elles mesurent 6-11 cm de long. Ce pin a les plus longs cônes de tous les conifères, ceux du Pin à gros cônes étant simplement plus massifs. Ces cônes mesurent de 25 à 50 cm de long, atteignant exceptionnellement les 66 cm. Les graines mesurent entre 10 et 12 mm de long, avec des ailes de 2-3 cm de long, aidant à la dissémination.

Infections fongiques

Le Pin à sucre a été plusieurs fois infecté par la rouille vésiculeuse du pin blanc (Cronartium ribicola), un champignon accidentellement introduit depuis l'Europe en 1909. Une grande partie de ces pins a été tuée par cette rouille, particulièrement dans la partie septentrionale de la répartition qui a longtemps hébergé ce champignon.

L'infection a aussi touché d'autres espèces, détruisant Pins argentés et Pins à écorce blanche. Le Service des forêts des États-Unis a un programme visant à développer des Pins à sucre et de Pins argentés résistants à la rouille. Des graines de ces arbres ont été introduites dans la nature. L'initiative de la Sugar Pine Foundation dans le bassin du lac Tahoe a trouvé des graines de Pins à sucre résistantes et a démontré qu'il est important que les citoyens aident le Service des forêts des États-Unis pour la sauvegarde des espèces^[2].

Voir aussi

Références taxinomiques

• (en) Référence Flora of North America : Pinus lambertiana
• (en) Référence Tree of Life Web Project : Pinus lambertiana
• (en) Référence Catalogue of Life : Pinus lambertiana Douglas (consulté le 18 décembre 2020)
• (fr+en) Référence ITIS : Pinus lambertiana Dougl.
• (en) Référence NCBI : Pinus lambertiana (taxons inclus)
• (en) Référence GRIN : espèce Pinus lambertiana Douglas

Source

• (en) Cet article est partiellement ou en totalité issu de l’article de Wikipédia en anglais intitulé .

Notes et références

Sykurfura (fræðiheiti Pinus lambertiana) er hávaxnasta og gildvaxnasta furutegundin, og hefur lengstan köngul allra barrtrjáa. Fræðiheitið lambertiana var gefið af Breska grasafræðingnum David Douglas, sem nefndi tegundina til heiðurs enska grasafræðingnum, Aylmer Bourke Lambert. Hún er ættuð frá fjöllum Kyrrahafsstrandar Norður-Ameríku, frá Oregon gegn um Kaliforníu til Baja California.

Tilvísanir

Viðbótarlesning

• Chase, J. Smeaton (1911). Cone-bearing Trees of the California Mountains. Chicago: A. C. McClurg & Co. bls. 99. LCCN 11004975. OCLC 3477527. Snið:LCC, with illustrations by Carl Eytel - Kurut, Gary F. (2009), "Carl Eytel: Southern California Desert Artist", California State Library Foundation, Bulletin No. 95, pp. 17-20 retrieved November 13, 2011
• Muir, J. (1911). My First Summer in the Sierra.
• Kinloch Jr., Bohun B.; Scheuner, William H. (1990). "Pinus lambertiana". In Burns, Russell M.; Honkala, Barbara H. Conifers. Silvics of North America. Washington, D.C.: United States Forest Service (USFS), United States Department of Agriculture (USDA). 1 – via Southern Research Station (www.srs.fs.fed.us).
• Habeck, R. J. (1992). "Pinus lambertiana". Fire Effects Information System (FEIS). US Department of Agriculture (USDA), Forest Service (USFS), Rocky Mountain Research Station, Fire Sciences Laboratory – via https://www.feis-crs.org/feis/.

• Pinus lambertiana var. martirensis
  Silba
• Pinus lambertiana var. minor
  Lemmon
• Pinus lambertiana var. purpurea
  Lemmon
• Strobus lambertiana (Douglas) Moldenke

Saldžioji arba lamberto pušis (lot. Pinus lambertiana, angl. Sugar pine, vok. Zucker-Kiefer) – pušinių šeimos (Pinaceae) visžalis spygliuotis bei vienanamis medis.

Vyriški kankorėžiai prieš apsidulkinimą

Kankorėžiai

Tarp pušinių turi vienus masyviausių kankorėžių

Saldžioji pušis

Paplitimas ir augavietės

Paplitusi JAV vakaruose, o pagrindinis arealas vakariniame Oregone bei kalnuotose Kalifornijos vietovėse. Šiek tiek auga Nevados vakariniame pakraštyje bei Žemutinėje Kalifornijoje (Meksika).

Auga kalnuotose vietovėse 300-3200 m aukštyje, dažnai persimaišiusi su kitais spygliuočiais. Tinkamiausias jų geram vegetavimui gerai pralaidus, dirvožemis. Lamberto pušis anglų ir kitose kalbose vadinama „cukrine pušimi“, dėl kvapių ir saldžių sakų. XX a. daug šios pušies sengirių buvo iškirsta^[1].

Požymiai

Jų kamienas status, laja siaurai kūgiška, vėliau tampa plokščiaviršūnė. Jauno medžio žievė plona ir pilkšvai žalia, vėliau sustorėja iki 7,5 cm, rausvai ruda su vertikaliai ir giliai sueižėjusiomis žievės dalelėmis. Spygliai 5-10 cm ilgio, 1-1,5 mm pločio, susitelkę po 5. Vyriški kankorėžiai iki 15 cm ilgio, geltoni. Moteriški Kankorėžiai cilindriški, gelsvai rudi, 25-46 cm ilgio, rečiau dar ilgesni (ilgiausi tarp visų pušinių), su 6-15 cm ilgio žvyneliais. Sėklos 10-20 mm ilgio, su 2-3 cm ilgio skristuku.

Matmenys

Greitai augantys medžiai. Tai pat aukščiausi pušų genties medžiai, nors panašaus aukščio užauga geltonosios pušies Pinus ponderosa subsp. benthamiana porūšis, taip pat vieni aukščiausių Šiaurės Amerikos medžių. Saldžiosios pušys paprastai užauga 40-60 m, nors rečiau, bet pasitaiko ir 75-82 m aukščio medžiai. Vienas tokių - 82,19 m aukščio (pagal R. van Pelt) medis 2010 metais nusibaigė ir šiuo metu aukščiausia laikoma 77,85 m aukščio medis. Kamieno skersmuo 90-180 cm, rečiau 150-250 cm, bet dabar žinomas augantis medis, turintis 352 cm skersmens kamieną.

Saldžioji pušis gerokai pralenkia visas pušų genties rūšis ir savo masyvumu. Vienos augančios išmatuotas tūris buvo 255 m³.Šio medžio kiti duomenys tokie: aukštis 62,8 m, kamieno skersmuo 3,34 m, auga Dorington'e (Kalifornija). Palyginimui antra pagal masyvumą gentyje geltonoji pušis su jos Pinus ponderosa subsp. benthamiana porūšiu yra 143,5 m³ tūrio, aukštis 72,2 m, kamieno skersmuo 253 cm. Matyt masyviausia istoriniais laikais augusi saldžioji pušis buvo pastebėta 1826 metais, apie tai bylojantys istoriniai dokumentai. 1 m aukštyje nuo žemės turėjusi 5,60 m kamieno skersmenį, 40,84 m aukštyje kamieno skersmuo siekė 1,69 m, o bendras medžio aukštis buvo 65,53 m. Ji buvo išmatuota botaniko David'o Douglas'o turėjusio gerą reputaciją, anuomet tyrinėjusio Šiaurės Amerikos vakarų dalies augaliją.

Amžius

Apie jų seniausius individus mažai informacijos arba ji neparemta šaltiniais. Vienas tokių, tai škotų kilmės amerikiečių gamtininkas John Muir yra teigęs esančias 800 metų, bet nepaliko daugiau jokių įrodymų. Taip pat (A.C.Carder, 1995. Forest giants of the world: past and present. Fitzhenry and Whiteside. 208 pp.) teigia apie 760 metų senumo medžius. Bet dabar vyrauja teiginiai, kad tai palyginus neilgai gyvenantys medžiai - 400-500, rečiau iki 600 metų.

Šaltiniai

Nuorodos

• Saldžiosios pušies mokslinis lotynų kalba pavadinimas ir sinonimai per (theplantlist.org), (ipni.org), (tropicos.org), (kew.org) svetaines Anglų k.
• Pinus lambertiana (fs.fed.us), Anglų k.
• Pinus lambertiana (conifers.org), Anglų k.
• Pinus lambertiana (efloras.org), Anglų k.
• Pinus lambertiana (pfaf.org), Anglų k.
• Sugar pine (dendro.cnre.vt.edu), Anglų k.
• Pinus lambertiana (plants.usda.gov), Anglų k.
• Pinus lambertiana (iucnredlist.org), Anglų k.

Galerija

• Kankorėžiai

Vikiteka

Iliustruotas Lietuvos augalų genčių vardynas · Lietuvos vietinės medžių ir krūmų rūšys · Lietuvos išskirtiniai medžiai · Lietuvos svetimžemė dendroflora · Pasaulio išskirtiniai medžiai

Miškas · Miško skliautas · Lietuvos miškai · Pasaulio miškai (šalys pagal miškų plotą) · Miškų nykimas (neteisėtas miško kirtimas)

Miškininkystė (ekologinė miškininkystė) · Miško atkūrimas · Įveisimas · Miškų ūkis · Miškų urėdija · Girininkija · Eiguva · Lietuvos miškų institutas

De suikerden of reuzenden (Pinus lambertiana) is een groenblijvende conifeer uit de dennenfamilie (Pinaceae). Het is de grootste en meest volumineuze boom uit het geslacht der dennen en hij heeft de langste kegels van alle coniferen. In het Engels heet de boom sugar pine of sugar cone pine. De suikerden dankt haar naam aan de zoete geur van haar suikerhoudende hars.

Voorkomen

De boom is inheems in de bergen langs de westkust van de Verenigde Staten (meer bepaald in de Cascade Range, Sierra Nevada en Coast Ranges van Oregon, Californië en Nevada) en de Mexicaanse deelstaat Baja California (in het Sierra de San Pedro Mártir-gebergte). In Europa is de boom alleen in arboreta te vinden.

Beschrijving

De suikerden lijkt het best op de weymouthden (Pinus strobus), maar met een nettere, donkerder kroon. De loten zijn groen, fijn en kort roodbruin behaard. Bij kneuzing geven de loten een sterke citroengeur af. De naalden staan in bundels van vijf en worden ongeveer 10 cm lang. De kegels zijn enorm: ze worden tot 45 cm lang. Suikerdennen in Europese arboreta vormen echter zelden of nooit kegels.

De Schots-Amerikaanse natuurvorser John Muir prees de sugar pine als "the noblest pine yet discovered, surpassing all others not merely in size but also in kingly beauty and majesty."^[1]

Veel suikerdennen zijn aangetast door blaas- of zwartebessenroest (Cronartium ribicola), een schimmel van Europese oorsprong. Vooral in het noorden van het verspreidingsgebied heeft de schimmel veel suikerdennen geveld. Ook Pinus monticola en Pinus albicaulis lijden hieraan.

• Een jongen met de kegel van een suikerden in het Yosemite National Park in Californië.

• Aangetaste boom door blaasroest (zwartebessenroest)

• Pinus lambertiana in de Flora of North America
• Owen Johnson & David More, ANWB Bomengids van Europa, ANWB B.V., Den Haag, 2005.

Zie de categorie Pinus lambertiana van Wikimedia Commons voor mediabestanden over dit onderwerp.

Sukkerfuru (Pinus lambertiana) er en art i furufamilien. Sukkerfurua vokser vilt i fjellområdene i vestlige Nord-Amerika. Den er den største furuarten og kan bli 75 m høy og ha en stammediameter på 330 cm.

Litteratur

Kongler

• A. Mitchell, oversatt av I. Gjærevoll (1977). Trær i skog og hage. Tiden. s. 162. ISBN 82-10-01282-7.
• «Pinus lambertiana». Flora of North America. Besøkt 28. desember 2015.
• B.B. Kinloch jr. og W.H. Scheuner. «Sugar Pine». Silvics of North America. Besøkt 28. desember 2015.
• «Pinus lambertiana». The Gymnosperm Database. Besøkt 28. desember 2015.

Eksterne lenker

• (en) sukkerfuru i Encyclopedia of Life
• (en) sukkerfuru i Global Biodiversity Information Facility
• (en) sukkerfuru hos NCBI
• (en) sukkerfuru hos ITIS
• (en) sukkerfuru hos Tropicos
• (en) sukkerfuru hos The International Plant Names Index
• (en) Kategori:Pinus lambertiana – bilder, video eller lyd på Wikimedia Commons
• (en) Pinus lambertiana – galleri av bilder, video eller lyd på Wikimedia Commons
• Pinus lambertiana – detaljert informasjon på Wikispecies

Denne botanikkrelaterte artikkelen er foreløpig kort eller mangelfull, og du kan hjelpe Wikipedia ved å utvide den.
Det finnes mer utfyllende artikkel/artikler på .

Sosna Lamberta, sosna cukrowa (Pinus lambertiana Dougl.) – gatunek drzewa iglastego z rodziny sosnowatych (Pinaceae). Sosna Lamberta nazywana jest często cukrową (ang. sugar pine)^[2], co zawdzięcza wydzielaniu słodkiej żywicy, która jest jadalna, choć szkodliwa w większych ilościach^[3]. Gatunek ten jest charakterystyczny dla Oregonu i Kalifornii, sięgając do północno-zachodnich krańców Meksyku. Park Narodowy Yosemite jest ostatnią z jego większych ostoi. Sosna Lamberta znana jest z najdłuższych szyszek spośród iglastych – osiągają one do 66 cm długości i ważą do 2 kg. Jest też drugą co do wielkości sosną – jej największe okazy dorastają do 80 m wysokości i ok. 3 m średnicy pnia, wyższa jest tylko sosna żółta.

Rozmieszczenie geograficzne

Naturalny zasięg sosny Lamberta rozciąga się szerokim pasem wzdłuż pacyficznego wybrzeża Ameryki Północnej: od południowego Oregonu do południowej Kalifornii, zahaczając o skrajnie zachodnią Nevadę (basen jeziora Tahoe^[4]) w południowo-zachodniej części Stanów Zjednoczonych, po Kalifornię Dolną w północno-zachodnim Meksyku. Zasięg mieści się między szerokością geograficzną 30° 30' N a 45° 10' N. Sosna ta występuje głównie na terenach górskich. Jej zasięg jest niemal ciągły w górach Klamath i Siskiyou oraz na zachodnich zboczach Gór Kaskadowych i Sierra Nevada. Mniejsze i izolowane populacje rosną w Górach Nadbrzeżnych południowego Oregonu i Kalifornii, w górach Transverse i Peninsular Ranges w południowej Kalifornii oraz na wschód od Gór Kaskadowych i pasma Sierra Nevada. Południowy kraniec zasięgu stanowi odizolowana meksykańska populacja w paśmie Sierra de San Pedro Mártir (Kalifornia Dolna)^[5][2][6]. Ponad 80% drzewostanów znajduje się na terenie Kalifornii, przy czym najrozleglejsze i najliczniejsze populacje rosną w mieszanych lasach iglastych na zachodnich zboczach gór Sierra Nevada^[6].

Sosna Lamberta zazwyczaj występuje na wysokości 335–1645 m n.p.m. w Górach Kaskadowych, 610-2285 m w Sierra Nevada, 1220-3000 m w Transverse i Peninsular Ranges oraz 2150–2775 m w Sierra San Pedro Mártir^[6]. Podawana jest z wysokości 330–3200 m n.p.m.^[7]

Gatunek został introdukowany do Europy w XIX wieku (do Anglii w 1827^[8], do Arboretum w Kórniku trafił w 1851^[9]). Do połowy XX wieku okazałe drzewa tego gatunku rosły jeszcze w Anglii, jednak później poginęły, prawdopodobnie w każdym wypadku z powodu rdzy wejmutkowo-porzeczkowej^[8].

Morfologia

Szyszki sosny cukrowej są najdłuższe spośród wszystkich iglastych. Na zdjęciu w porównaniu z szyszką sosny zwyczajnej (P. sylvestris)

Pokrój

Korona drzewa jest wąsko stożkowata, z czasem na szczycie zaokrąglona lub płaska. Gałęzie rozpościerają się poziomo, na końcach zwisają pod ciężarem dużych szyszek.

Pień i pędy

Jest to drugi co do wielkości przedstawiciel rodzaju Pinus, osiągający zazwyczaj 40–60 m wysokości, chociaż znane są okazy dorastające do ponad 80 m^[10] (wyższa jest tylko sosna żółta). Średnica pnia wynosi ok. 1,5–2,5 m, czasem powyżej 3 m. Kora jest cynamonowo-brązowa do szaro-brązowej, głęboko bruzdowana, o długich, łuskowatych płytkach. Gałęzie są długie, niemal poziome^[2]. Pędy cienkie, zielono-oliwkowe, krótko, ale gęsto czerwonobrązowo omszone^[8].

Liście

Igły wyrastają po 5 na krótkopędach, są długości 5–10 cm, szerokości 1–1,5(2) mm^[2], proste, lekko skręcone, zaostrzone, giętkie, niebieskozielone do ciemnozielonych^[3], z wyraźnymi białymi rzędami aparatów szparkowych. Pochewka liściowa o rozmiarach (1)1,5–2 cm szybko opada. Na pędach igły skierowane są prosto ku ich szczytom. Pąki walcowate z długo wyciągniętymi wierzchołkami. Łuski jasnobrązowe z ciemnymi wierzchołkami^[8].

Szyszki

Kwiatostany męskie są podłużnie cylindryczne, żółte, o długości do 15 mm. Szyszki żeńskie (nasienne) często rosną w grupach, są zwisające, symetryczne, cylindryczne przed otwarciem, później elipsoidalno-cylindryczne. Osiągają wagę do 2 kg, są błyszczące, a gdy dojrzeją, jasnobrązowe. Sosna Lamberta znana jest z najdłuższych szyszek spośród wszystkich roślin iglastych. Ich długość mieści się między 25 a 50 cm, przy czym zdarzają się także szyszki o długości do 66 cm. Nasiona są długości 1–2 cm, brązowe, opatrzone szerokim skrzydełkiem o długości 2–3 cm^[2][10].

Korzeń

W młodym wieku wykształca się głęboki korzeń palowy.

Gatunki podobne

Sosna meksykańska, ale ma dłuższe liście (10–18 cm). Od także pięcioigielnej wejmutki sosna Lamberta różni się wyraźnym, gęstym omszeniem pędów^[8].

• Pokrój

• Kwiatostany męskie

• Dojrzała szyszka

Biologia

Rozwój

Sosna Lamberta to gatunek jednopienny. Pąki reprodukcyjne zawiązują się w lipcu i sierpniu, ale pozostają w uśpieniu do następnej wiosny. Pylenie następuje od końca maja do początku sierpnia, w zależności od wysokości n.p.m. i, w mniejszym stopniu, szerokości geograficznej. Pyłek roznoszony jest przez wiatr (anemogamia). Szyszki żeńskie są długości 2,5–5 cm w momencie zapylenia, ale do końca sezonu podwajają długość. Do zapłodnienia dochodzi późną wiosną następnego roku (około 12 miesięcy po zapyleniu). Nasiona dojrzewają późnym latem. Dojrzałe szyszki stają się jasnobrązowe i otwierają się od połowy sierpnia na niższych stanowiskach do początku października na wyższych i opadają wkrótce po uwolnieniu nasion. Drzewo uzyskuje pełną zdolność produkcyjną po osiągnięciu około 75 cm średnicy pnia lub wieku około 150 lat^[6][11].

Produkcja szyszek u sosny Lamberta rozpoczyna się później i jest mniej obfita niż u gatunków jej towarzyszących. Badania populacji ze środkowych gór Sierra Nevada wykazały, że szyszki wytwarza mniej niż 5% okazów o średnicy pnia poniżej 20 cm, 50% sosen o średnicy poniżej 31 cm oraz 80% o średnicy powyżej 51 cm. W pierwszym roku rozwoju szyszki często samoistnie opadają. Prawdopodobieństwo, że zapylona szyszka dojrzeje, kształtuje się na poziomie 40-50%. Podczas badań populacji z gór Klamath stwierdzono, że 19% szyszek opadało w 5-12 tygodni od zapylenia, pomimo że nie miały widocznych uszkodzeń spowodowanych przez patogeny. Liczba zrzucanych szyszek wahała się wśród badanych drzew od 15 do 85%^[6].

Drzewa obradzają obficie przeważnie co 4 lata (od 2 do 7). Dorosłe drzewa wytwarzają dużą liczbę nasion, średnio 150 sztuk w szyszce, przy czym u poszczególnych drzew liczba ta waha się od 34 do 257 sztuk. W latach obfitych zdrowych nasion jest 67-99%, w pozostałych wartość ta może spaść do 28%. Nasiona są względnie duże i ciężkie, na jeden kilogram składa się średnio 4630 nasion. Skrzydełka mają niewielkie w stosunku do rozmiaru, więc opadają w większości (80%) w odległości do 30 m od drzewa^[6].

Nasiona kiełkują epigeicznie i wykształcają 12–13 liścieni^[12] oraz długi korzeń palowy. Siewki rosną szybko na dobrej glebie, na słabszym podłożu i w zacienieniu wzrost jest powolny. Po około dwóch latach korzeń sięga na głębokość 56-102 cm. Wczesny wzrost sosny Lamberta jest wolniejszy niż sosny żółtej, jednak później przyspiesza i utrzymuje się także po osiągnięciu przez drzewo dojrzałości. Najlepsze tempo wzrostu wykazują sosny Lamberta rosnące w górach Sierra Nevada, na wysokości 1370-1830 m n.p.m.^[6][11]

Przyrost na grubość rozpoczyna się w połowie kwietnia i trwa do końca lata, zaś pod koniec maja pędy zaczynają rosnąć na długość, co trwa około 7 tygodni^[6]. Igły pozostają na gałęziach przez 2–4 lata. Sosny Lamberta żyją 400–500 lat (i dłużej^[6]) i rosnąc w tym czasie osiągają drugą po mamutowcu olbrzymim całkowitą objętość^[11].

Anatomia

Drewno bielaste jest kremowobiałe do żółtawobiałego. Twardziel jest płowożółta lub jasnobrązowa, czasem o lekkim odcieniu czerwieni. Słoje roczne są wyraźnie widoczne, z jasnym drewnem wczesnym i wąskim paskiem ciemniejszego, gęstszego drewna późnego. Liczne przewody żywiczne znajdują się w środkowej i zewnętrznej części pierścieni^[13].

Cechy fitochemiczne

Żywica ma słodki smak, ze względu na zawartość alkoholu cukrowego o nazwie pinitol (C₇H₁₄O₆)^[13].

Genetyka

Liczba chromosomów: 2n=24^[7].

Jest to jeden z bardziej zmiennych genetycznie gatunków sosny. Populacje wykazują wyraźne adaptacje genetyczne do warunków klimatycznych panujących na danej wysokości nad poziomem morza^[6].

Gatunek wykształcił trzy różne rodzaje dziedzicznej odporności na patogen powodujący najgroźniejszą dla niego chorobę – rdzę wejmutkowo-porzeczkową. Gwałtowna, nadwrażliwa reakcja na inwazję grzybni jest uwarunkowana przez jeden dominujący gen. Gen ten występuje z różną, ale stosunkowo niską częstością w granicach zasięgu występowania gatunku. Bardzo skutecznie przeciwdziała zarażeniu z większości źródeł. Na plantacji w górach Klamath została znaleziona rasa rdzy odporna na ten gen, ale w ciągu 10 lat od odkrycia nie rozprzestrzeniła się poza to stanowisko. U niektórych grup drzew zaobserwowano inną reakcję obronną, widoczną przez spowolnienie tempa infekcji i ograniczenie śmiertelności, mniejszą liczbę infekcji na drzewo oraz częstsze odrzucanie gałęzi będących w początkowym stadium zarażenia. Trzeci rodzaj odporności jest słabo poznany i zależny od wieku – drzewa dorosłe wykazują odporność na patogen, podczas gdy ich siewki pozostają podatne^[6].

Sosna Lamberta nie krzyżuje się z innymi gatunkami sosen występujących w jej zasięgu. Nie zidentyfikowano żadnej naturalnej hybrydy^[6]. Udało się natomiast uzyskać niewielką liczbę hybryd pierwszego pokolenia sztucznie z dwoma gatunkami azjatyckimi: sosną koreańską (Pinus koraiensis) oraz sosną Armanda (P. armandii). Gatunki te są ważne gospodarczo przez ich względną odporność na rdzę wejmutkowo-porzeczkową. W efekcie krzyżowania uzyskuje się jednak niewielką liczbę nasion, dopiero ponowne skrzyżowanie P. lambertiana x armandii z P. lambertiana daje obfite plony i drzewa o wyższej odporności na rdzę niż czystogatunkowe sosny Lamberta^[6].

Ekologia

Las w górach Sierra Nevada w Kalifornii, Sequoiadendron giganteum w centrum, sosna Lamberta po lewej

Siedlisko

Sosna Lamberta rośnie na wysokościach 300–3200 m n.p.m., zazwyczaj w górach, w mieszanych lasach iglastych. Rzadko tworzy jednolite drzewostany, przeważnie rośnie pojedynczo lub w małych grupach. Na północy zasięgu towarzyszą jej jedlica zielona (Pseudotsuga menziesii), sosna żółta (Pinus ponderosa), jodła olbrzymia (Abies grandis), cedrzyniec kalifornijski (Calocedrus decurrens), choina zachodnia (Tsuga heterophylla), żywotnik olbrzymi (Thuja plicata), cyprysik Lawsona (Chamaecyparis lawsoniana), Lithocarpus densiflorus i Arbutus menziesii. W centralnej części zasięgu występuje razem z sosną żółtą, sosną Jeffreya (Pinus jeffreyi), jodłą kalifornijską (Abies concolor), cedrzyńcem kalifornijskim, jodłą wspaniałą (Abies magnifica), mamutowcem olbrzymim (Sequoiadendron giganteum) i dębem Quercus kelloggii. Dalej na południe towarzyszą jej sosna Jeffreya, sosna żółta, sosna Coultera (Pinus coulteri), cedrzyniec kalifornijski, jodła kalifornijska i jedlica wielkoszyszkowa (Pseudotsuga macrocarpa)^[6].

W południowej Kalifornii na niższych, bardziej wilgotnych stanowiskach towarzyszy jej dąb Quercus chrysolepis, podczas gdy na wyższych położeniach prusznik (Ceanothus cordulatus), mącznica (Arctostaphylos parryana var. pinctorum) oraz Chrysolepis sempervirens^[11].

Występuje na obszarach o ciepłych, suchych latach i chłodnych, mokrych zimach. Poziom opadów atmosferycznych waha się od 83 do 173 cm rocznie, przy czym w lipcu i sierpniu wynosi zwykle poniżej 2,5 cm miesięcznie, a wilgotność względna latem jest niska. Większość opadów występuje między listopadem a kwietniem, głównie w postaci śniegu. Sosna Lamberta jest mało odporna na mrozy. Toleruje częściowe zacienienie. Najlepiej rośnie na glebach ilastych (od piaszczystego do gliniastego iłu). Na niższych wysokościach rośnie na każdym stanowisku, na wyższych preferuje stanowiska cieplejsze (południowe i zachodnie). Dzięki głębokiemu systemowi korzeniowemu nie jest podatna na wywroty powodowane przez silne wiatry^[6][11].

Przystosowania do pożarów

Sosna Lamberta jest średnio odporna na pożary lasu. Młode drzewa przeżywają pożary od małej do średniej intensywności, jednak są wrażliwe na bardziej intensywny ogień. Starsze okazy przeżywają większość pożarów dzięki grubej korze i otwartej koronie, która spowalnia rozprzestrzenianie się ognia. Sosna ta uważana jest za mało podatną na ataki patogenów i szkodników następujące w efekcie osłabienia po pożarze^[11].

Interakcje międzygatunkowe

Sosna Lamberta jest schronieniem i źródłem pożywienia dla szeregu ptaków i ssaków. Gęste zarośla młodych drzew służą większym ssakom jako schronienie i osłona termiczna. W starszych drzewach bytują małe ssaki, np. wiewiórki czikari (Tamiasciurus douglasii) oraz ptaki, np. dzięcioły białogłowe (Picoides albolarvatus) czy sowy. Uważana jest za mało smaczną dla zwierząt dzikich i gospodarskich. Mimo to małe ssaki żerują na młodych siewkach, ograniczając zdolność drzew do regeneracji. Żerowanie wiewiórek czikari i dzięciołów białogłowych na szyszkach może spowodować znaczne szkody w wytwarzanych nasionach^[6][11].

Sukcesja

Sosna Lamberta jest gatunkiem seralnym, rzadko tworzącym jednogatunkowe stanowiska. Lepiej znosi zacienienie niż sosna żółta, trochę gorzej niż cedrzyńce i daglezje, dużo gorzej niż jodła kalifornijska. Z wiekiem staje się mniej tolerancyjna i, jeśli jest zdominowana przez inne drzewa, zanika, zaś w sprzyjających warunkach zajmuje pojawiające się prześwity. Dlatego spotykana jest jako gatunek dominujący tylko w biocenozach, w których działały czynniki eliminujące jodłę kalifornijską, będącą gatunkiem klimaksowym^[6][11].

Rośliny pasożytnicze

Sosna Lamberta jest głównym gospodarzem pasożytniczej rośliny Arceuthobium californicum z rodziny jemiołowatych (Viscaceae)^[2][14]. Jest to pasożyt pędowy, występujący w zachodniej części zasięgu tej sosny, od południowych Gór Kaskadowych przez Sierra Nevada do gór Cuyamaca w południowej Kalifornii. Pojawia się także na okazach rosnących w górach na północy Kalifornii (od hrabstwa Lake do granicy z Oregonem). Nie występuje tak obficie jak inne rośliny pasożytnicze z tej rodziny na innych sosnach, prawdopodobnie dlatego, że sosny Lamberta rzadko tworzą jednolite drzewostany, częściej występując w lasach mieszanych, co utrudnia rozprzestrzenianie się pasożyta w naturalnych warunkach. Zarażeniu ulega ok. 20% lasów, w których występuje sosna Lamberta. Zarażenie może prowadzić do dużych uszkodzeń drzewa, także przez zwiększenie podatności na inne infekcje na skutek osłabienia. Na starych okazach spotykane są wówczas duże i liczne skupiska pasożyta. Następuje spowolnienie tempa wzrostu, a osłabione drzewa są często atakowane przez szkodniki i obumierają^[15].

Na sośnie Lamberta pasożytują także inni przedstawiciele rodzaju Arceuthobium. Jest gospodarzem pomocniczym A. monticola, infekują ją również, choć rzadko, Arceuthobium abietinum f. sp. concoloris oraz A. campylopodum. Jest z kolei odporna na infekcje A. cyanocarpum oraz A. siskiyouense, pomimo że występują w jej zasięgu^[14].

Infekcje grzybowe

Sosna Lamberta jest bardzo podatna na rdzę wejmutkowo-porzeczkową, chorobę wywoływaną przez grzyb Cronartium ribicola, zawleczony w 1909 roku z Europy do Ameryki Północnej. Rdza zniszczyła populacje w północnej części zasięgu. Im dalej na południe, tym choroba występuje rzadziej. W środkowej i południowej Kalifornii lato jest zbyt suche, by choroba mogła się rozprzestrzeniać. Porażone siewki i małe drzewka giną w wyniku uszkodzeń powodowanych obwarem pędu głównego. Zarażone starsze drzewa stają się wrażliwsze na ataki innych patogenów^[11].

Lokalnie igły są atakowane przez grzyb Lophodermella arcuata (Darker) Darker, zaś opieńka miodowa (Armillaria mellea) może wywołać opieńkową zgniliznę korzeni. Choroby korzeni powodowane przez korzeniowca sosnowego (Heterobasidion annosum) lub Ophiostoma wageneri mogą doprowadzić do śmierci drzew w każdym wieku i rozmiarze^[6].

Systematyka i nomenklatura

Osobny artykuł: Systematyka sosny.

Gatunek został odkryty po raz pierwszy 26 października 1826 r., a następnie opisany w 1827 r. przez szkockiego botanika Davida Douglasa^[12] (1799–1834). Epitet gatunkowy lambertiana w nazwie naukowej został nadany przez odkrywcę na cześć jego przyjaciela, angielskiego botanika Aylmera B. Lamberta (1761–1842). Nazwa angielska Sugar Pine wzięła się od słodkiego smaku żywicy, porównywanego ze smakiem cukru klonowego^[13][16].

Synonimy^[17]: Pinus lambertiana var. martirensis Silba, P. lambertiana subsp. martirensis (Silba) Silba, P. lambertiana var. minor Lemmon, P. lambertiana var. purpurea Lemmon, Strobus lambertiana (Douglas) Moldenke.

Pozycja gatunku w obrębie rodzaju Pinus^[10]:

• podrodzaj Strobus
  • sekcja Quinquefoliae
    • podsekcja Strobus
      • gatunek P. lambertiana

Zagrożenia i ochrona

Sosna Lamberta w Parku Narodowym Sekwoi

Międzynarodowa Unia Ochrony Przyrody (IUCN) przyznała temu gatunkowi kategorię zagrożenia LC (least concern), co oznacza, że jest on gatunkiem najmniejszej troski. Część stanowisk sosny Lamberta znajduje się na obszarach chronionych, m.in. w Parku Narodowym Yosemite, czy w Parku Narodowym Sekwoi^[18][5].

Zidentyfikowanym zagrożeniem dla gatunku jest podatność na rdzę wejmutkowo-porzeczkową, która ogranicza naturalne odnawianie na obszarach narażonych na zarażenie patogenem. Prowadzone są badania nad tą chorobą i jej monitoring. W celu ochrony sosny Lamberta prowadzi się także zabiegi hodowlane służące uzyskaniu i namnażaniu roślin genetycznie odpornych na tego grzyba^[18][5].

Zastosowanie

Wycinka sosny Lamberta, Kalifornia, początek XX w.

Surowiec drzewny

Sosna Lamberta jest głównym źródłem surowca drzewnego na średnich wysokościach, m.in. w górach Klamath i Siskiyou, Górach Kaskadowych, Sierra Nevada czy paśmie Transverse. Wysokiej jakości drewno stanowi poszukiwany surowiec budowlany ze względu na stabilność wymiarową i obrabialność. Drewno jest jasne i odporne na deformacje. Łatwo poddaje się frezowaniu i formowaniu. Jest cenione jako materiał do wyrobu m.in. elementów pianin i organów^[6][11]. Brak smaku i zapachu czyni z niego idealny materiał na pojemniki na żywność czy leki. Wcześniej, głównie w okresie gorączki złota w górach Sierra Nevada, drewno wykorzystywano do produkcji wszelkich wyrobów drewnianych, budowy domów, stodół, kanałów i śluz wodnych, stempli kopalnianych czy zagród dla zwierząt gospodarskich. Później uznano takie wykorzystanie za marnotrawstwo, zważywszy na wysoką jakość surowca^[13].

Roślina jadalna

Słodka żywica, pojawiająca się w miejscu uszkodzenia kory, była chętnie jedzona przez rdzennych Amerykanów. Zasychając, żywica przybiera biały kolor. Można ją jednak spożywać tylko w niewielkich ilościach, ze względu na właściwości przeczyszczające^[13][3]. Jako pożywienie służyły także nasiona. Szyszki zbierano w całości na początku jesieni, prażono na rozżarzonych węglach, a następnie rozcinano i wytrząsano z nich nasiona. Tak przesuszone nasiona były tłuczone na mąkę lub zjadane w całości^[16].

Inne zastosowanie

Rdzenni Amerykanie wykorzystywali smołę drzewną z sosny Lamberta do naprawiania canoe i mocowania grotów i piór do promieni strzał^[11].

Uprawa

Uprawa sosny Lamberta jest trudniejsza niż niektórych innych sosen pięcioigielnych. Jako jedna z możliwych przyczyn podawana jest mniejsza tolerancja na suszę, która może spowodować obumarcie do połowy jednorocznych siewek. W warunkach naturalnych wrażliwość siewek na suszę jest do pewnego stopnia kompensowana przez szybko wykształcany, głęboki system korzeniowy. Sadzonki, aby przetrwać pierwsze lato po zasadzeniu, muszą posiadać zdolność intensywnej regeneracji systemu korzeniowego, która u sosny Lamberta jest znacznie mniejsza niż u gatunków naturalnie jej towarzyszących. Przez lata niepowodzenia w uprawie w szkółkach w Kalifornii były powodowane wysiewem nasion w maju, zbyt późnym dla tego gatunku, przez co jednoroczne siewki były za małe do rozsady. Wysiew nasion w lutym lub marcu, po uprzednim poddaniu ich stratyfikacji, daje odpowiednio długi sezon wegetacyjny aby jednoroczne siewki nadawały się do sadzenia^[6].

Sosna Lamberta nie oczyszcza pnia samoczynnie, nawet rosnąc w dużym zwarciu, dlatego potrzebne są zabiegi mechaniczne aby uzyskać drewno wysokiej jakości^[6].

Choroby

Istotnym zagrożeniem dla plantacji sosny Lamberta, większym niż na stanowiskach naturalnych, jest rdza wejmutkowo-porzeczkowa. Sosna ta jest najbardziej podatna spośród ważnych gospodarczo gatunków północnoamerykańskich sosen pięcioigielnych^[11]. Rdza wejmutkowo-porzeczkowa była przyczyną obumarcia drzew tego gatunku uprawianych w Europie^[8]. Oczyszczanie pni z gałęzi zmienia mikroklimat i przyspiesza rozwój porzeczek (Ribes) w podszycie, co znacznie podwyższa prawdopodobieństwo nasilenia i rozprzestrzenienia się choroby u obydwu gospodarzy. Jednakowy wiek drzew sprawia, że przez około 20 lat plantacje pozostają narażone na niemal całkowite zniszczenie. Za obiecujące rozwiązanie uważa się uprawę genetycznie odpornych na rdzę sosen Lamberta wraz z innymi drzewami iglastymi. Do patogenów powodujących duże straty w szkółkach (do 50% rocznie) należą również grzyby z gatunków Fusarium oxysporum i Macrophomina phaseolina oraz lęgniowce z rodzajów Pythium, Phytophthora i Rhizoctonia^[6].

Szkodniki

Szkodnikiem sosny Lamberta jest chrząszcz Conophthorus ponderosae Hopkins (syn. Conophthorus lambertianae Hopkins^[19]) z rodziny ryjkowcowatych, żerujący także na innych amerykańskich gatunkach sosen. Atakuje szyszki nasienne w drugim roku ich rozwoju i może doprowadzić do utraty nasion na poziomie 93%^[6]. Wiosną samica składa jaja w młodej szyszce. Larwy żerują wewnątrz szyszki, latem przeobrażają się do postaci dorosłej i wraz z szyszkami opadają na ziemię. Najczęściej zimują w obumarłej szyszce, z której wychodzą następnej wiosny^[20].

Na sośnie Lamberta żeruje także inny przedstawiciel ryjkowcowatych, chrząszcz Dendroctonus ponderosae. Może doprowadzić do obumarcia dużych grup drzew. Szereg innych owadów żerujących na korze i drewnie (m.in. Dendroctonus valens, Melanophila californica, Ips paraconfusus) dodatkowo przyczynia się do śmierci tych sosen, szczególnie po okresach letniej suszy^[6].

Przypisy

Pinus lambertiana é uma espécie de pinheiro originária do Novo Mundo. Faz parte do grupo de espécies de pinheiros com área de distribuição no Canadá e Estados Unidos da América (com excepção das àreas adjacentes à fronteira com o México).^[1]

Ver também

• Lista de espécies de pinheiro por região
• Pinaceae
• Conífera

Referências

Sockertallen har långa, raka grenar som tyngs ned i topparna av dess kottar.

Sockertall (Pinus lambertiana) är ett barrträd i släktet tallar. Sockertallen är den massivaste och mest högväxta tallen (i tallsläktet), och har de längsta kottarna av alla barrväxter. Trädets naturliga utbredningsområde är bergen vid Nordamerikas stillahavskust, och sträcker sig från Oregon, genom Kalifornien i USA till Baja California i Mexiko.

Externa länkar

• Wikimedia Commons har media som rör Sockertall.
  Bilder & media

Källor

Denna växtartikel saknar väsentlig information. Du kan hjälpa till genom att tillföra sådan.

• 1 Поширення
• 2 Опис
• 3 Використання
• 4 Загрози та охорона
• 5 Посилання
• 6 Галерея

Thông Lamberta hay thông đường (danh pháp hai phần: Pinus lambertiana) là một loài thông có trong khu vực miền núi ở Oregon và California thuộc miền tây Hoa Kỳ và Baja California ở tây bắc México; đặc biệt là tại Sierra Nevada, dãy núi Cascade, dãy núi Coast và Sierra San Pedro Martir. Loài này được Douglas miêu tả khoa học đầu tiên năm 1827.^[1]

Mô tả

Loài thông này là to lớn nhất trong các loài thông, nói chung cao tới 40–60 m (130–200 ft), có thể lên tới 81 m (265 ft), và đường kính thân cây 1,5-2,5 m (5–8 ft), đôi khi tới 3,5 m (11 ft).

Thông Lamberta có các cành thẳng và dài, trĩu xuống ở phần ngọn do các nón.

Là thành viên của nhóm thông trắng (phân chi Strobus) của chi Pinus nên giống như các thành viên khác của nhóm này, các lá kim của nó mọc thành chùm 5 lá với bao vỏ sớm rụng. Chúng dài 6–11 cm (2-4 inch). Thông Lamberta có các nón dài nhất trong số các loài cây lá kim, chủ yếu dài 25–50 cm (10–20 in), đôi khi tới 66 cm (26 inch), mặc dù các nón của thông Coulter trông to lớn hơn. Các hạt dài 10–12 mm (0,4-0,5 inch), với cánh dài 2–3 cm (0,75-1,2 inch) hỗ trợ sự phát tán bằng gió.

Thông Lamberta rất dễ bị nấm gỉ sét phồng rộp thông trắng (Cronartium ribicola) tấn công. Một tỷ lệ lớn thông Lamberta bị nấm gỉ sét này giết hại, cụ thể là trong khu vực phía bắc của phạm vi phân bố.[1] Cục Lâm nghiệp Hoa Kỳ có chương trình để phát triển các giống kháng nấm cho thông Lamberta và thông trắng miền tây. Các cây non của các giống này đã được đưa vào trồng trong tự nhiên. Sugar Pine Foundation (Quỹ Thông đường) tại lòng chảo hồ Tahoe đã thành công trong việc tìm kiếm thông đường kháng nấm và chứng minh rằng nó là quan trọng đối với các công dân trong việc hỗ trợ Cục Lâm nghiệp Hoa Kỳ để phục hồi loài này. [2]

Nhà tự nhiên học John Muir coi thông Lamberta là "vua của cây lá kim". Tên gọi thông đường có nguồn gốc từ nhựa mủ ngọt mà Muir cho là ưa thích hơn so với phong đường.[3]

Văn hóa dân gian

Trong hệ thống tín ngưỡng của người Achumawi thì Annikadel - đấng Tạo hóa - đã tạo ra một trong những 'Người đầu tiên' bằng cách cố tình để rơi hạt thông đường vào nơi thích hợp cho sự phát triển. Một trong những hậu duệ trong dòng họ này là Sugarpine-Cone Man (Người đàn ông Nón Thông đường), và ông có người con trai thông minh tên là Ahsoballache.

Sau khi Ahsoballache cưới con gái của To'kis là Chipmunk-Woman (người đàn bà Sóc chuột), ông nội của Ahsoballache đòi hỏi cặp vợ chồng này phải có con cái. Để đạt mục đích này, người ông bẻ một vảy bắc từ nón của thông đường và bí mật chỉ thị cho Ahsoballache ngâm những thứ chứa trong vảy bắc đó vào suối nước và giấu nó bên trong một cái rổ có nắp đậy. Ahsoballache thực hiện các công việc đó trong đêm; vào bình minh ngày hôm sau thì ông và vợ ông phát hiện ra một đứa trẻ mới đẻ tên là Edechewe (Người đàn ông đánh cá) gần giường của họ.

Chú thích

Liên kết ngoài

• Phương tiện liên quan tới Pinus lambertiana tại Wikimedia Commons
• Dữ liệu liên quan tới Pinus lambertiana tại Wikispecies
• Vườn thực vật hoàng gia Kew; Đại học Harvard; Australian Plant Name Index (biên tập). “Pinus lambertiana”. International Plant Names Index. Truy cập ngày 9 tháng 8 năm 2013.
• Conifer Specialist Group (1998). Pinus lambertiana. Sách đỏ 2006. IUCN 2006. Truy cập 05-5-2006.
• Cục Lâm nghiệp Hoa Kỳ: Pinus lambertiana
• Vườn ươm cây de Villardebelle: ảnh các nón thông
• Cơ sở dữ liệu thực vật hạt trần: Pinus lambertiana
• Quần thực vật Bắc Mỹ: Pinus lambertiana
• Cục Lâm nghiệp Hoa Kỳ, Trung tâm tài nguyên gen Dorena (chương trình kháng nấm gỉ sét)
• Quỹ Thông đường (Chương trình phục hồi thông đường và thông trắng miền tây)
• Muir J. (1911). My First Summer in the Sierra.

• 1 Распространение и экология
• 2 Ботаническое описание
• 3 Название
• 4 Значение и применение
• 5 Примечания
• 6 Ссылки

長く真っ直ぐな枝を持ち、その先端は松毬の重みで垂れ下がる。

サトウマツ (砂糖松；Pinus lambertiana) はマツの一種である。マツ属としては世界で最も巨大で、松毬の長さも最長である。アメリカ西海岸、オレゴン州からバハカリフォルニアの山岳地帯に分布する。

形態[編集]

マツ属のStrobus 亜属に属し、このグループの他種と同じように、落葉性の葉鞘を持つ5本が束になった針状の葉をつける。葉の長さは6–11 cm。松毬は針葉樹では最長で25–50 cmに達し、最大で66 cmのものが確認されている（松毬の重さでは Pinus coulteri が優る）。種子は長さ10–12 mmで、風によって分散するために長さ2–3 cmの翼が付いている。種子は松の実として食べられる。

大きさ[編集]

マツ属の最大種であり、通常は樹高40–60 m、幹の直径1.5-2.5 mになるが、最高で82 m、幹の直径3.5 m の記録がある。これはヨセミテ国立公園の"Yosemite Giant"と呼ばれる個体だったが、2007年にキクイムシによる被害で枯死した。

現在生きている個体では、オレゴン州南部のUmpqua National Forestの個体が77.7 m^[2]、Siskiyou National Forestの個体が77.2 mある^[3]。2013年にはヨセミテの個体が80.5 mと測定された。この個体はリム・ファイアの被害を受けたが生存している^[4]。

分布[編集]

アメリカ西海岸のオレゴン州・カリフォルニア州からメキシコ北部のバハカリフォルニアの山岳地帯に分布する。特にカスケード山脈、シエラネバダ山脈、太平洋海岸山脈、シエラ・サンペドロ・マルティル山脈に多い。

発疹さび病[編集]