Hieraaetus pennatus (Gmelin & JF 1788)

Dwergarend (Hieraaetus pennatus) is 'n klein arend, algemene standvoël en somerbesoeker wat voorkom in die westelike bergagtige streke van Suid-Afrika en Namibië. In Engels staan die arend bekend as die Booted eagle.

Identifikasie

Die voël is 45 tot 55 cm lank en weeg 520 tot 1200g. Die vlerkspan is 1.1 tot 1.3m. Die voël kom in tweekleur tipes voor, donkerbruin of wit of vaalgeel. Dit het 'n kenmerkende skouervlek.

Die voël vreet hoofsaaklik voëls asook reptiele, klein soogdiere en vlieënde termiete.

Sien ook

• Alfabetiese lys van Suid-Afrikaanse voëls
• Lys van Suid-Afrikaanse voëls (Groepeer)
• Lys van Suider-Afrikaanse voëls volgens wetenskaplike name

Bronne

• Sasol Voëls van Suider-Afrika. Struik Nature. Vierde Uitgawe 2011. ISBN 978-1-77007-926-7
• Newman se Voëls van Suider-Afrika, Struik Nature, Gedenkuitgawe 2010, ISBN 978-1-77007-877-2

Hieraaetus pennatus ye una especie d'ave accipitriforme de la familia Accipitridae. Ye un ave rapaz de medianu tamañu, presente na mayor parte d'Eurasia y África.

Descripción

Ye una rapazu mediana d'ente 40 y 55 cm de llargu y 110-135 cm de valumbu.^[3][4] Los machos pesen 700 gramos y les femes 1 kg.^[4] Siendo con estes dimensiones l'águila más pequeña que s'atopa na Península Ibérica.^[4][5]

Paecer en tamañu y forma al busardo ratoneru, anque coles nales más anches, y un tipu de vuelu distintu.

Presenta dos fases de coloración:

• La fase pálida, cola parte inferior del cuerpu blanca y con pequeñes puntes y matices pardos. La cabeza ye marrón y el cantu de les nales escuru, casi negru.
• La fase escura, cola parte inferior del cuerpu de color marrón escuru. Al igual que na fase pálida los cantos de les nales son escuros, anque non tantu.

Dambes fases tienen la cola per debaxo d'un color gris maciu. Nos sos partes cimeros son abondo más paecíes los dos fases, con un plumaxe de color marrón. En vuelu suelse reparar unos llurdios blancos nos sos costazos llamaes "lluces d'aterrizaxe", pero que nun son esclusives d'esta especie.^[3]

Taxonomía

Foi descrita por Gmelin en 1788 como Falco pennatus;^[6] darréu, en 1844, Kaup describió'l xéneru Hieraaetus onde foi a la fin incluyida.

Dellos estudios clasificaron a tol xéneru Hieraaetus dientro del xéneru Aquila,^[7][8] anque otru autores siguen calteniendo'l xéneru, y l'inclusión de la águila calzada nel mesmu.^{[9][10][11][12]} La situación taxonómica d'esti grupu d'águiles inda precisa de más estudios pa resolvese.^[13]

Distribución y hábitat

Atopar pel sur d'Europa, África del Norte y Asia. Ye una ave migratoria que pasa los iviernos nel África subsaḥariana y sur d'Asia; anque nel suroeste de la Península Ibérica hai pequeñes poblaciones invernantes.^[3]

Habita en zones forestales que tean entemecíes, como en mosaicu, con zones de carba y terrenes abiertos.^[3][14]

Comportamientu

Reproducción

Realiza'l nial nun árbol, escasamente nun cortáu predresu.^[3][4] Xeneralmente escueye los exemplares más grandes.^{[ensin referencies]} El nial suel tener una base con cañes grandes y recubiertu de fueyes de pinu. La puesta ye de 1 a 3 güevos, anque lo más común son dos.^[4][5] La incubación dura de 35 a 40 díes, y los pollos permanecen nel nial de 56 a 60 díes.^[4]

Alimentación

Aliméntase de fontes bien variaes, principalmente aves, pero tamién pequeños mamíferos, reptiles, páxaros ya inclusive invertebraos.^[4][14].

Referencies

Enllaces esternos

• Wikimedia Commons acueye conteníu multimedia sobre Hieraaetus pennatus .

• Identificación de sexos y edaes nel Atles d'Identificación de les Aves d'Aragón.
• Ficha de la especie, nun proyeutu divultativo del Muséu Nacional de Ciencies Naturales
• Monografía de la especie, nun proyeutu divultativo SEO/BirdLife

Esta páxina forma parte del wikiproyeutu Aves, un esfuerciu collaborativu col fin d'ameyorar y organizar tolos conteníos rellacionaos con esti tema. Visita la páxina d'alderique del proyeutu pa collaborar y facer entrugues o suxerencies.

Cırtdan qartalça (lat. Aquila pennata) - qartal cinsinə aid heyvan növü.

Mənbə

An erer korr a zo un evn-preizh, Hieraaetus pennatus (pe Aquila pennata) an anv skiantel anezhañ.

Doareoù pennañ

Boued

Annez

Bevañ a ra al labous pergen Eurazia hag Afrika ar Su^[1].

Rummatadur

Diouzh an evnoniourien e vez renket an erer korr en urzhiad Falconiformes pe Accipitriformes.

Dave

L'àguila calçada (dit espolsamates o esparver^[1] a les Balears) (Hieraaetus pennatus) és un rapinyaire de mida mitjana. Com totes les àguiles, pertany a la família Accipitridae.

Morfologia

Fa uns 47 cm de llargada i una envergadura alar de 120 cm.

Pel que fa al plomatge, n'hi ha de dos tipus, el fosc i el pàl·lid. En cada cas és el mateix tant per als mascles com per a les femelles.

El tipus fosc n'és el més abundant. El cap i el coll són de color castany clarament estriat. El front és blanc. Les parts superiors són marró fosc i contrasten amb les plomes infracaudals, més clares. La cua és ocre amb les vores d'un color marró grisós fosc. Les parts inferior del cos són d'un marró negrós excepte la cua, que és d'un marró grisós més clar. Els pantalons, molt desenvolupats, són d'un color marró fosc.

En el tipus pàl·lid els pantalons són blancs. Les parts superiors són de color gris fosc i les inferiors, blanques o d'un ocre clar, i estriades. El cap també és de color ocre clar i forma estries.

Els exemplar joves s'assemblen als adults. La diferència més notable consisteix que les parts superiors dels joves i el cap tenen un to més vermellós.

Subespècies

• Hieraaetus pennatus pennatus
• Hieraaetus pennatus milvoides
• Hieraaetus pennatus minisculus
• Hieraaetus pennatus harterti

Hàbitat

Preferentment boscos, però també prats i camps de cultiu rarament allunyats de zones arbrades. A l'hora de reproduir-se busca zones muntanyoses on el bosc alterni amb zones descobertes.

Migracions

Cap al setembre o octubre, abandonen el territori de cria i van a passar l'hivern a les zones tropicals (les que nien a l'Àsia central a l'Índia, i les europees a la sabana africana) d'on en tornen cap a l'abril.

Les àguiles de l'Europa occidental passen a l'Àfrica per l'estret de Gibraltar i les de l'Europa de l'Est pel Bòsfor. En alguns casos excepcionals utilitzen la via de Sicília i Tunis i encara són més excepcionals els casos d'aquelles que no travessen el Mediterrani i passen l'hivern al sud d'Europa.

Comportament i dieta

És un ocell territorial. Mitjançant lluites aèries magistralment conduïdes, és capaç d'expulsar del seu territori, que es força gran, altres ocells rapinyaires.

El seu vol, una mica oscil·lant, recorda el de l'esparver. Sempre planeja i es passa la major part de la jornada volant.

Malgrat la seva talla, és un caçador molt hàbil. Captura les preses a les clarianes del bosc. Plana a gran altura tot descrivint cercles fins que localitza una presa. Llavors es llança en picat fins quasi arribar al nivell del terra. Llavors rectifica sobtadament la direcció, s'eleva una mica per, tot seguit, caure sobre la presa, que agafa amb les seves poderoses urpes. Amb aquest mateix sistema també pot caçar ocells en vol baix. Així mateix, és capaç de caçar insectes al vol i també pollets d'altres espècies d'ocells.

Els vols nupcials són espectaculars. La parella plana per damunt del bosc traçant estrets cercles i, sobtadament, es llencen en picat fins pràcticament fregar-se amb les capçades dels arbres. Llavors planen un llarg tram a tocar del bosc per acabar tornant a agafar altura sense pràcticament batre les ales. Quan arriba el període de la reproducció, la parella realitza sovint vols per sobre del bosc emeten un crit característic una vegada i una altra.

Fora del període nupcial, la parella també sol volar junta freqüentment. Per contra, a l'època de la hivernada se separen i la viuen en solitari. A la primavera següent, però, tornaran a retrobar-se en el mateix territori de reproducció de l'any anterior i, segons sembla, les parelles es formen de per vida.

Cant

Fora de l'època de reproducció, habitualment resta silenciosa. En l'època nupcial, més que de cant caldria parlar d'uns esgarips aguts i repetitius semblants a un "kuih kiih". Quan comença la desfilada nupcial, el mascle emet de manera insistent un “pi-piiii” i al niu sol ser habitual una mena de “klia-klia-klia- ki-ki”.

Reproducció

Les parelles construeixen el niu bastant a prop les unes de les altres. El niu fa entre 60 i 70 cm de diàmetre amb un gruix d'uns 30 cm. És construït conjuntament pels dos membres de la parella a base de branques i tronquets i, durant tot el període de la nidificació, la femella hi va aportant una gran quantitat de fulles. Habitualment l'instal·len en un arbre, a una alçada entre els 6 i els 16 metres, però també poden fer-lo en una cinglera.

A l'abril-maig la femella hi pon 1 o 2 ous blancs amb taques marronoses (excepcionalment 3). La incubació dura de 32 a 34 dies i és realitzada fonamentalment per la femella, la qual rarament abandona el niu durant tot el període d'incubació mentre el mascle s'encarrega de proporcionar-li l'aliment. Tot i això, a vegades la femella pot sortir del niu i llavors el mascle s'ocupa de covar.

Els pollets creixen lentament. Les primeres plomes apareixen al cap de vint dies i al cap de 40 el plomatge ja està pràcticament complet. Entre els 50 i 60 dies després del naixement (és a dir, cap a finals d'agost) abandonen el niu, tot i que durant uns dies més romandran pels seus voltants, on els pares continuen alimentant-los. En general, sobreviuen les dues cries, ja que no sembla que sigui habitual que el pollet més gran elimini el petit.

Referències

• BirdLife International (2004). Hieraaetus pennatus. Llista Vermella de la UICN, Unió Internacional per a la Conservació de la Natura, 2006. Consultat el 12 de maig del 2006 (en anglès). L'entrada de la base de dades inclou una justificació de per què aquesta espècie és de risc mínim
• Splitting headaches? Recent taxonomic changes affecting the British and Western Palaearctic lists - Martin Collinson, British Birds vol 99 (June 2006), 306-323.
• Bunce, M., et al. (2005) Ancient DNA Provides New Insights into the Evolutionary History of New Zealand's Extinct Giant Eagle. PLoS Biol 3(1): e9 DOI: 10.1371/journal.pbio.0030009 HTML open-source article.
• Lerner, H. R. L. and D. P. Mindell (2005) Phylogeny of eagles, Old World vultures, and other Accipitridae based on nuclear and mitochondrial DNA. Molecular Phylogenetics and Evolution (37): 327-346. PDF document.
• SAUER, Frieder - Aus terrestres - Ed. Blume (1983) - ISBN 84-7031-508-0.

Enllaços externs

A Wikimedia Commons hi ha contingut multimèdia relatiu a: Àguila calçada comuna

• Oiseaux. Photos.
• Ageing and sexing (PDF) by Javier Blasco-Zumeta.
• Bloc de l'Àguila Calçada al Parc Natural dels Ports.
• Canal Youtube, vídeos del procés de nidificació i webcam connectada en directe des de març a setembre, en un niu al Parc Natural dels Ports.

Aderyn a rhywogaeth o adar yw Gwalcheryr bacsiog (sy'n enw gwrywaidd; enw lluosog: gwalcheryrod bacsiog) a adnabyddir hefyd gyda'i enw gwyddonol Hieraaetus pennatus; yr enw Saesneg arno yw Booted eagle. Mae'n perthyn i deulu'r Eryr (Lladin: Accipitridae) sydd yn urdd y Falconiformes.^[1]

Talfyrir yr enw Lladin yn aml yn H. pennatus, sef enw'r rhywogaeth.^[2] Mae'r rhywogaeth hon i'w chanfod yn Asia, Ewrop ac Affrica.

Teulu

Mae'r gwalcheryr bacsiog yn perthyn i deulu'r Eryr (Lladin: Accipitridae). Dyma rai o aelodau eraill y teulu:

Rhestr Wicidata:

rhywogaeth enw tacson delwedd Aquila spilogaster Aquila spilogaster Aquila wahlbergi Aquila wahlbergi Barcud wynepgoch Gampsonyx swainsonii Eryr Adalbert Aquila adalberti Eryr Bonelli Aquila fasciata Eryr euraid Aquila chrysaetos Eryr Gurney Aquila gurneyi Eryr nadroedd Madagasgar Eutriorchis astur Eryr rheibus Aquila rapax Eryr rheibus y diffeithwch Aquila nipalensis Eryr ymerodrol Aquila heliaca Fwltur yr Aifft Neophron percnopterus

Gweler hefyd

• Rhestr Goch yr IUCN

Cyfeiriadau

Orel nejmenší (Hieraaetus pennatus) je malý až středně velký dravec z čeledi jestřábovitých, dosahující velikosti káně lesní.

Popis

Od káněte se liší mimo jiné šesti (u káně pěti) prstovitými ručními letkami. Dospělí ptáci se vyskytují ve dvou barevných variantách - tmavé a světlé. Ptáci tmavé formy mají tmavohnědou spodinu těla s rezavým nádechem a v letu světlejší vnitřní ruční letky. Ptáci světlé formy mají spodinu těla bílou, kontrastující s černými letkami. Svrchu jsou ptáci obou forem hnědí, se světle hnědými velkými krovkami, bělavým kostřecem, malou bílou skvrnou na předním okraji křídel u hlavy a několik světlých per na lopatkách. Hnízdí v lesích s plochami otevřené krajiny, do České republiky zaletuje jen vzácně.^[3]

Výskyt v ČR

Orel nejmenší zaletuje do České republiky jen velmi vzácně. Po roce 1989 byl pozorován pouze dvakrát, a to v září 1995 u Domaželic (okres Přerov) a v květnu 2006 u Nenkovic (okres Hodonín).^[4]

Odchov v zajetí

V roce 2017 se jako první na světě podařilo liberecké zoologické zahradě úspěšně odchovati tohoto dravce v zajetí.^[5]

Galerie

• Aquila pennata

• Aquila pennata

• Orel nejmenší – tmavá forma

• Orel nejmenší – světlá forma

• Aquila pennata

Odkazy

Reference

1. ↑ Červený seznam IUCN 2018.1. 5. července 2018. Dostupné online. [cit. 2018-08-10]
2. ↑ ITIS: Hieraaetus pennatus
3. ↑ SVENSON, L. a kol. Ptáci Evropy, severní Afriky a Blízkého východu. Praha: Svojtka&Co, 2004. ISBN 80-7237-658-6. S. 82.
4. ↑ Pozorování orla nejmenšího v ČR na stránkách FK ČSO
5. ↑ Liberecká zoo jako první na světě odchovala orla nejmenšího. Novinky.cz. Dostupné online [cit. 2017-06-01]. (česky)

Externí odkazy

• Obrázky, zvuky či videa k tématu orel nejmenší ve Wikimedia Commons
• Taxon Hieraaetus pennatus ve Wikidruzích
• Slovníkové heslo orel nejmenší ve Wikislovníku
• Orel v ZOO Liberec

Dværgørn (Hieraaetus pennatus) er en rovfugl i høgefamilien. Arten er udbredt i Europa (flest i Spanien), Nordafrika og fra Lilleasien videre østover i et smalt bælte til Manchuriet samt helt isoleret i Sydafrika. Den har et vingefang på op til 132 centimeter, det vil sige på størrelse med en musvåge. Føden består af krybdyr, fugle, mindre pattedyr og insekter. Det er en trækfugl med vinterkvarter i Afrika og Indien.^[1]

Kilder og eksterne henvisninger

1. ^ Benny Génsbøl, Rovfuglene i Europa, Nordafrika og Mellemøsten, 2. udgave 1987. ISBN 87-12-01741-8

• BirdLife International (2015): Booted Eagle - BirdLife Species Factsheet

• Wikimedia Commons har flere filer relateret til Dværgørn

Stub

Der Zwergadler (Hieraaetus pennatus, Syn.: Aquila pennata) ist ein mittelgroßer Greifvogel aus der Familie der Habichtartigen (Accipitridae). Das Artepitheton pennatus ist das lateinische Wort für befiedert und bezieht sich auf die bis zu den Zehen befiederten Beine. Daher rühren auch der englische Name (Booted Eagle), der französische (Aigle botté), die sich mit „gestiefelter Adler“ übersetzen lassen, und der spanische (águila calzada – „behoster Adler“).

Beschreibung

Der Zwergadler erreicht eine Körperlänge von 42–50 Zentimetern, wovon 19–22 Zentimeter auf den Schwanz entfallen. Die Spannweite der Flügel beträgt etwa 113–134 Zentimeter. Das Gewicht der Männchen erreicht im Durchschnitt rund 720 Gramm, das der Weibchen rund 960 Gramm. Damit ist er etwa so groß wie der Mäusebussard, hat jedoch schlankere Flügel und einen deutlich längeren Schwanz.

Im Flug zeigt der kleinste europäische Adler seine charakteristischen Kennzeichen. Im Segelflug sind die Fingerung der sechs äußeren und die helleren drei inneren Handschwingen auffällig. Ein charakteristisches Merkmal des Zwergadlers ist seine gescheckt wirkende Oberseite. Auf der Oberseite der Flügel erstreckt sich ein breites hellbeige-braunes Band diagonal die mittleren Armdecken. Die Oberschwanzdecken und der Nacken sind hell. Die Schulterfedern sind hellbeige und weisen die Positionslichter, reinweiße vordere Schulterfedern am Ansatz der Flügel, auf. Ebenso ist der Stirnansatz an der Schnabelbasis in beiden Morphen weiß. Die Wachshaut des dunklen Schnabels sind ebenso wie die Beine gelb. Die Iris der Altvögel ist goldgelb, die der Jungvögel braun.

Helle Morphe

Die Unterseite des Körpers und der Flügel ist gelblich-weiß und steht damit in deutlichem Kontrast zu den dunklen Schwingen. Der Kropfbereich weist dünne braune Längsstreifen auf, die Decken der Flügelunterseiten haben dunkle Flecken. Die Oberseite ist ebenso wie die der dunklen Morphe braun. Die helle Morphe ist in Westeuropa häufiger als die dunkle.

Dunkle Morphe

Die Färbung der Unterseite ist bei der dunklen Morphe sehr variabel und reicht von schwarzbraun über braun bis hell rostbraun. Der Anteil der dunklen Morphe beträgt im europäischen Teil Russlands etwa drei Viertel.

Verbreitung

Das Brutgebiet des Zwergadlers zieht sich vom Westen Nordafrikas über ganz Spanien und einem Streifen durch Frankreich vom Nordosten (Ardennen) bis zu den Pyrenäen im Süden. Weiterhin gibt es vereinzelte Brutvorkommen in Osteuropa, eine flächendeckende Verbreitung in Griechenland und dem Norden der Türkei sowie im Kaukasus und in einem Streifen vom Kaspischen Meer über den Westen der Mongolei bis zur sibirischen Taiga. In Deutschland wurde 1995 im Waldgebiet Hakel (Sachsen-Anhalt) der bisher einzige Brutnachweis erbracht. Für Österreich werden 2004 1–3 Paare angegeben. Als ausgeprägte Zugvögel ziehen die in Westeuropa beheimateten Zwergadler im September nach Afrika südlich der Sahara. Die osteuropäischen Brutvögel überwintern in Indien. In Südafrika, Namibia und dem Norden Indiens gibt es ganzjährige Vorkommen.

Unterarten

Der Zwergadler kommt in drei Unterarten vor:

• H. p. pennatus – die Nominatform vom Nordwesten Afrikas über Süd- und Osteuropa und Kleinasien bis in den Nordwesten Indiens und bis zum Balchaschsee
• H. p. harteri – im Süden Sibiriens, im Norden der Mongolei und in Transbaikalien
• H. p. miniscula – in Südafrika

Bestand

Der Bestand des Zwergadlers in der Westpaläarktis wird derzeit auf etwa 8000 Paare geschätzt. Der Großteil davon verteilt sich auf Nordwestafrika und die Iberische Halbinsel. Der Weltbestand wird auf annähernd 17000 Paare geschätzt. Genaue Angaben liegen derzeit nicht vor, da sich der Zwergadler im Brutgebiet sehr heimlich verhält und die Art oft nicht erkannt wird, vor allem in der dunklen Morphe.

Ernährung

Seine Nahrung besteht vorwiegend aus Kleinsäugetieren (Nagetiere, Kaninchen), Vögeln und Reptilien wie Eidechsen, ebenso nimmt er auch Insekten. In Spanien sind Eidechsen, Kaninchen und Rothühner die am meisten von ihm gefangenen Beutetiere.^[1]

Fortpflanzung

Das Weibchen legt in der Regel zwei, selten auch nur ein Ei in den in hohe Bäume gebauten Horst.

Quellen

Literatur

• Benny Génsbol, Walther Thiede: Greifvögel. Alle europäischen Arten, Bestimmungsmerkmale, Flugbilder, Biologie, Verbreitung, Gefährdung, Bestandsentwicklung. BLV Verlag, München 1997, ISBN 3-405-14386-1.
• T. Mebs & D. Schmidt: Die Greifvögel Europas, Nordafrikas und Vorderasiens. Franckh-Kosmos, Stuttgart 2006. ISBN 3-440-09585-1

Einzelnachweise

1. ↑ Mebs & Schmidt 2006, S. 203

Weblinks

• Hieraaetus pennatus in der Roten Liste gefährdeter Arten der IUCN 2008. Eingestellt von: BirdLife International, 2008. Abgerufen am 1. Januar 2009.
• Videos, Fotos und Tonaufnahmen zu Hieraaetus pennatus in der Internet Bird Collection
• Splitting headaches? Recent taxonomic changes affecting the British and Western Palaearctic lists – Martin Collinson, British Birds vol 99 (Juni 2006), 306–323
• Alters- und Geschlechtsmerkmale (PDF; 4,2 MB) von J. Blasco-Zumeta und G.-M. Heinze (eng.)

L'aigla botada (ò agla botada) (Hieraaetus pennatus) es un aucèu qu'es de la familha deis Accipitridae.

Vejatz tanben

Aigla

Shqiponja Xhuxh (Hiearaaetus pennatus) është një shpendë grabitqarë me madhësi mesatare nga familja accipitridae. Epitetoni i llojit (pennatus) është fjala latine për: "mbuluar me pendla" dhe vjen ngase këmbët i ka të gjitha me pendla deri te gishtat. Prej këtu emri i këtij lloji në Anglisht (Booted Eagle) dhe në gjuhën frënge (Aigle botte) e cila duke e përkthyer në gjuhën shqipe i bie, "Shqiponjë me çizme".

Përshkrimi

Shqiponja Xhuxh arrin një gjatësi të trupit 42 deri 50cm, 19 deri 22cm bie mbi bisht. Hapja e krahëve arrin 113 deri 134cm. Pesha e meshkujve arrin mesatarisht 720 gram, femrat peshojnë rreth 960 gram. Irisi i Shqiponjave Xhuxh të rritura është ngjyrë të verdhë si ari, kurse zogjt kanë irisin ngjyrë të kaftë.

Përhapja

Territori në të cilin i çelin këto Shqiponja vezët shtrihet nga perëndimi i Afrikës Veriore, nëpër tërë Spanjen dhe një shirit përmes Francës (prej Ardeneve në veri deri te Pirinejet në jug). Pastaj vazhdon në Evropen Lindore, në tërë Greqinë dhe Turqinë veriore del në Kaukaz prej aty vazhdon deri në perëndimin e Mongolisë deri në Taigen Siberiane. si zogjë shtegtarë Shqiponjat Xhuxhë të cilat jetojnë në Evropën perëndimore në shtator shtegëtojnë në Jug të sahares në Afrikë. Shqiponjat Xhuxh të Evropes Lindore gjatë dimrit shkojnë në Indi. Në Indinë Veriore, në Namibi dhe në Afriken Jugore ka Shqiponja Xhuxh që nuk shtegtojnë fare.

Nënllojet

Shqiponja Xhuxh paraqitet në 3 nënlloje:

• H. p. pennatus - nga perëndimi i Afrikes veriore, mbi Evropen jugore e lindore dhe Azinë e vogël deri në Indi dhe deri në Kazakistan.
• H. p. harteri - në jug të Siberisë, veri të Mongolisë dhe në transbajkall
• H. p. miniscula - në Afriken e jugut

Mënyra e jetesës

Ushqimi

Ushqimi i tij përbëhet nga gjitarë të vegjël (siç janë brejtësit, lepujt), shpendë dhe zvarranikë si p.sh. hardhucat, poashtu edhe insekte të ndryshme. Në Spanjë më së shumti gjahton hardhuca, lepuj dhe pula të kuqe.

Shumimi

Femra sipas rregules lëshon 2 vezë, rrallëherë edhe 1, në folen e tyre të ndërtuar në drunjë të lartë.

Referimet

• T. Mebs & D. Schmidt: Die Greifvögel Europas, Nordafrikas und Vorderasiens. Franckh-Kosmos, Stuttgart 2006. ISBN 3-440-09585-1

Shiko dhe këtë

Velbrún ørn (frøðiheiti - Aquila pennata, Hieraaetus pennatus)

Sí eisini

• Fuglar í Føroyum

Ο Σταυραετός ^[i] είναι ημερόβιο αρπακτικό πτηνό, ένας από τους αετούς που απαντούν και στον ελλαδικό χώρο. Η επιστημονική ονομασία του είδους είναι Hieraaetus pennatus και δεν περιλαμβάνει υποείδη (μονοτυπικό). ^[2][3] Σύμφωνα με τους περισσότερους ορνιθολόγους περιλαμβάνει δύο χρωματικές φάσεις (colour phases) (βλ. Μορφολογία).

• Ο σταυραετός είναι ο μικρότερος αετός της Ευρώπης, με μέγεθος όσο μιας γερακίνας -η και λιγότερο.

Τάση παγκόσμιου πληθυσμού

• Καθοδική ↓ ^[4]

Ονοματολογία

Η επιστημονική ονομασία του γένους, Hieraaetus, είναι εκλατινισμένη απόδοση της ελληνικής Ιεραετός, εκ των ιέραξ «γεράκι» + αετός, πιθανόν λόγω των ενδιάμεσων χαρακτηριστικών του πτηνού. ^[5]

Ο όρος pennatus-a στην επιστημονική ονομασία του είδους είναι λατινικός και προέρχεται από την επίσης λατινική λέξη penna ή pinna, «πτέρυγα, φτερούγα» αλλά και «φτερό» και αναφέρεται στην επικαλυμμένη με φτερά οπίσθια πλευρά των ταρσών του πτηνού (δηλ. «πτερωμένος»). ^[6]

Η αγγλική ονομασία του είδους Booted Eagle οφείλεται όπως και η λατινική ονομασία στους, καλυμμένους με φτερά, ταρσούς του είδους, που δίνουν την εντύπωση «μπότας».

Η ελληνική λαϊκή ονομασία του είδους παραμένει αδιευκρίνιστης προέλευσης, πιθανόν όμως να οφείλεται στην χαρακτηριστική σταυρωτή διάταξη των ανοικτόχρωμων τμημάτων τής άνω επιφανείας (ραχιαίας) τού σώματος του πτηνού.

Συστηματική ταξινομική

Το είδος περιγράφηκε από τον Γερμανό φυσιοδίφη Γ. Γκμέλιν (Johann Friedrich Gmelin, 1748 – 1804), ως Falco pennatus (Γαλλία, 1788). Η μεταφορά του στο γένος Hieraaetus, έγινε το 1844 από τον Γερμανό φυσιοδίφη Γ. Κάουπ (Johann Jakob Kaup, 1803 - 1873). ^[7]

Η συστηματική του taxon παραμένει προβληματική σε επίπεδο γένους. Μέχρι πριν από λίγα χρόνια ανήκε στο γένος Hieraaetus, ^[8] που περιελάμβανε 7 είδη, με κατανομή σε όλες τις ηπείρους πλην της αμερικανικής. ^[9] Όμως, νέα χρωμοσωμικά δεδομένα, οδήγησαν στην ταυτοποίηση τεσσάρων από αυτά τα είδη ως πολυφυλετικών και την μεταφορά τους στο γένος Aquila, ενώ τα υπόλοιπα τρία παρέμειναν ως είχαν στο γένος Hieraaetus. Έτσι, όμως, προέκυψε ταξινομικό πρόβλημα ονοματολογίας. ^[ii]

Παρόλ' αυτά, οι σημαντικότεροι ταξινομικοί φορείς (Howard & Moore, HBW, ITIS) δεν αποδέχθηκαν την συγκεκριμένη αλλαγή και εξακολουθούν να τοποθετούν το taxon στο γένος Hieraaetus. Περαιτέρω, η ταξινομική ομάδα εργασίας του BirdLife γνωρίζει ότι, οι φυλογενετικές αναλύσεις που έχουν δημοσιευθεί και προτείνουν την μετακίνηση στο γένος Aquila δεν συμφωνούν όλες μεταξύ τους. ^[10]

Γενικά, η κατάσταση παραμένει μη-ξεκάθαρη. Μερικοί ερευνητές προτείνουν την κατάργηση του γένους Hieraaetus και την μεταφορά όλων ανεξαρτήτως των ειδών στο «παραδοσιακό» γένος Aquila, ενώ άλλοι προτείνουν τη διαμοίρασή τους με εντελώς διαφορετικό τρόπο. ^[11] Την κατάσταση έρχεται να περιπλέξει περαιτέρω το γεγονός ότι, το ασιατικό είδος Hieraaetus kienerii θεωρείται φυλογενετικά πολύ απομακρυσμένο και, μάλλον θα πρέπει να συστηματοποιηθεί σε νέο γένος. ^[12]

Από δεδομένα της Συγκριτικής Μορφολογίας και, μαζί με το είδος Hieraaetus morphnoides της Αυστραλασίας, ο σταυραετός θεωρείται ο κοντινότερος συγγενής του Αετού του Χάαστ (Harpagornis moorei), ενός γιγάντιου αρπακτικού που ενδημούσε στη Νότιο Νήσο της Νέα Ζηλανδίας, μέχρι το 1400 περίπου, οπότε και εξαφανίστηκε, πιθανότατα από το κυνήγι των ντόπιων Μαορί και από την εκρίζωση του μόα (Dinornis sp.), που αποτελούσε την κύρια τροφή του. ^[13][14]

Γεωγραφική εξάπλωση

Το είδος απαντά σε ευρείες περιοχές του Παλαιού Κόσμου (οικοζώνες: Παλαιαρκτική, Αφροτροπική και Ινδομαλαϊκή) ως πλήρως μεταναστευτικό πτηνό –εκτός ελαχίστων εξαιρέσεων.

Ο σταυραετός απαντά στον ευρασιατικό χώρο, κατά μήκος μιας, σχετικά στενής, ζώνης, που έχει τα δυτικά της όρια στην περιοχή της Ιβηρικής και στη ΒΔ. Αφρική, ενώ τα ανατολικά της όρια φθάνουν μέχρι την Β. Μογγολία και την ΝΚ. Σιβηρία. Ενδιάμεσα, αυτή η ζώνη περνάει από τη Γαλλία, διακόπτεται στην ηπειρωτική Ιταλία, συνεχίζεται στην Κ. και Α. Ευρώπη, την Ελλάδα και τα Βαλκάνια, γενικότερα, στην Μικρά Ασία και στην Τρανσκαυκασία και, μέσω των υψηλών οροσειρών της Κ. Ασίας, καταλήγει στην Τρανσβαϊκαλία και την ΒΑ. Κίνα. Προς βορράν φθάνει μέχρι την Λευκορωσία την Ουκρανία και την ευρωπαϊκή Ρωσία. Σε όλη αυτή τη ζώνη, ο σταυραετός είναι αποκλειστικά, αναπαραγόμενος καλοκαιρινός επισκέπτης, με μικρούς θύλακες στο Β. και Δ. Πακιστάν και το Αφγανιστάν, όπου απαντά ως καθιστικό πτηνό. Οι ανατολικοί ασιατικοί πληθυσμοί διαχειμάζουν στην ινδική υποήπειρο.

Οι Κ. και Ν. Αφρική, αποτελούν ευρύτατες επικράτειες διαχείμασης, με μικρούς επιδημητικούς θύλακες στη Νότια Αφρική και κάποιες μικρές περιοχές στην Ανγκόλα και την Β. Ναμίμπια. ^[15][16][17]

Μεταναστευτική συμπεριφορά

Το είδος είναι σχεδόν πλήρως μεταναστευτικό, με την συντριπτική πλειονότητα των ευρωπαϊκών πληθυσμών να ταξιδεύουν στην υποσαχάρια Αφρική και νότια του ισημερινού. Ωστόσο, κατ' εξαίρεσιν, υπάρχουν μικροί πληθυσμοί που ξεχειμωνιάζουν στην Ν. Ισπανία, την Γαλλία, την Ελλάδα (και την Κρήτη), το Ισραήλ και, κατά καιρούς, στην ΒΔ. Αφρική και την Αίγυπτο. Τα αφρικανικά εδάφη διαχείμασης εκτείνονται από τις δασώδεις σαβάνες της Αιθιοπίας και του Κ. Σουδάν, νότια προς τη Νότια Αφρική και δυτικά προς το Τσαντ. τη Νιγηρία και την Μπουρκίνα Φάσο (Άνω Βόλτα), το Μάλι, την Σενεγάλη και την Ακτή Ελεφαντοστού. ^[18]

Οι φθινοπωρινές αναχωρήσεις προς το νότο ξεκινάνε από τα τέλη Αυγούστου και οι ευρωπαϊκές θέσεις αναπαραγωγής ερημώνουν από τα μέσα Οκτωβρίου, αν και μερικά πουλιά παραμένουν στην Τουρκία, το Β. Ιράν, τη Ν. Γαλλία και την ΒΔ. Αφρική μέχρι τον Νοέμβριο. Τα πρώτα άτομα επιστρέφουν στην ΒΔ. Αφρική από τον Φεβρουάριο (κυρίως τον Μάρτιο), ενώ στην Γαλλία επιστρέφουν στα τέλη Μαρτίου, στην Τουρκία και το Ιράν στις αρχές Απριλίου, και στην Ουγγαρία στα μέσα Απριλίου. Οι ευρωπαϊκοί πληθυσμοί αναπαραγωγής εισέρχονται και εξέρχονται από την ήπειρο, κυρίως μέσω των στενών διαβάσεων του Βοσπόρου και του Γιβραλτάρ, καθώς και γύρω από το ανατολικό άκρο του Ευξείνου Πόντου, αν και πραγματοποιείται τακτική διέλευση διά μέσου της Σικελίας ανάμεσα στην Ιταλία και την Τυνησία. Μικροί αριθμοί μπορούν επίσης να διασχίσουν την Μεσόγειο σε ευρύτερα σημεία, όπως φαίνεται από τις εμφανίσεις στις Βαλεαρίδες Νήσους, την Μάλτα και την Κρήτη. Πάντως, από τα στενά του Γιβραλτάρ γίνονται οι μεγαλύτερες αποδημίες, με την ευρεία συμμετοχή του πληθυσμού της Ιβηρικής και της Γαλλίας. Η φθινοπωρινή αποδημία πραγματοποιείται εκεί, από τα μέσα Σεπτεμβρίου έως τις αρχές Οκτωβρίου, ενώ η εαρινή επιστροφή είναι παρατεταμένη -πιθανόν οφείλεται σε ανώριμα άτομα- από τα μέσα Μαρτίου έως τα τέλη Μαΐου. ^[19]

Κατά την μετανάστευση τα πουλιά ακολουθούν «γνωστές» διαδρομές και δεν διασχίζουν μεγάλες εκτάσεις νερού - αυτή είναι κοινή ηθολογική συμπεριφορά στα πτηνά που εκμεταλλεύονται θερμικά ανοδικά ρεύματα, δεδομένου ότι η πτήση πάνω από αυτές τις περιοχές απαιτεί μεγάλη κατανάλωση ενέργειας με το συνεχές φτεροκόπημα. Πηγαίνοντας νότια κινούνται σε μικρά σμήνη, ίσως «παρέα» με σμήνη άλλων αρπακτικών, όπως η γερακίνα. Συνήθως, ταξιδεύουν μοναχικά ή κατά ζευγάρια όταν επιστρέφουν. ^[20]

Τυχαίοι, περιπλανώμενοι επισκέπτες έχουν αναφερθεί μεταξύ άλλων από το Βέλγιο, την Δανία και την Φινλανδία, την Ινδονησία, το Λάος, το Κατάρ και τις Σεϋχέλλες. ^[21]

• Στην Ελλάδα -όπως και στις υπόλοιπες ευρωπαϊκές χώρες πλην ελαχίστων εξαιρέσεων-, ο σταυραετός είναι πλήρως μεταναστευτικό είδος, δηλαδή έρχεται και αναπαράγεται τα καλοκαίρια (μέσα Απριλίου-αρχές Οκτωβρίου), για να διαχειμάσει στην Αφρική, χωρίς να λείπουν και οι διαβατικοί πληθυσμοί (βλ. και Κατάσταση στην Ελλάδα). ^{[22][23][24][25]} Από την Κρήτη αναφέρεται είτε ως χειμερινός επισκέπτης, είτε ως διαβατικό πτηνό, ^[26], ενώ από την Κύπρο ως σπάνιος διαβατικός μετανάστης. ^[27]

Βιότοπος

Το είδος είναι δασόβιο και απαντά τόσο σε δάση φυλλοβόλων όσο και κωνοφόρων. Συνήθως προτιμάει τα μεγάλα υψόμετρα, αλλά μπορεί να βρεθεί και σε πεδιάδες στο επίπεδο της θάλασσας. Προτιμά τις δασικές συστάδες με ξέφωτα ή, αντίστροφα, τις ανοικτές εκτάσεις -όπως χωράφια- με διάσπαρτα δένδρα. ^[28]

Στη Νότια Αφρική, οι εκεί πληθυσμοί καταλαμβάνουν ορεινές περιοχές με «σπασμένο» τερέν και ορθοπλαγιές που βλέπουν σε καχεκτικούς, ξερούς θάμνους. Στο Μαρόκο, ο σταυραετός εμφανίζεται ακόμη και στις βραχώδεις ακτές, φυτείες ευκαλύπτου, φοίνικες και ελαιώνες ή άλλες δασικές περιοχές. ^[29] Στην ευρύτερη περιοχή του Νεπάλ αναπαράγεται από τα 3.200-3.850 μ. ^[30]

• Στην Ελλάδα, ο σταυραετός απαντά σε λοφώδεις ή ορεινές περιοχές χαμηλού υψομέτρου, όπου οι δασώδεις εκτάσεις εναλλάσσονται με ξέφωτα, ^[31] σε φυλλοβόλα ή μικτά δάση με κωνοφόρα, ^[32] σε μέσα και μικρά υψόμετρα ^[33] (600-700 μ.). ^[34]

Μορφολογία

Το βασικό χαρακτηριστικό του σταυραετού είναι το μικρό του μέγεθος. Είναι ο μικρότερος ευρωπαϊκός αετός ισομεγέθης με τις γερακίνες. ^[35]. Τα φύλα είναι όμοια σε χρωματισμούς με τα θηλυκά ελαφρώς μεγαλύτερα και βαρύτερα. Διακρίνονται δύο χρωματικές φάσεις (colour phases), μία κοινότερη ανοικτόχρωμη και μία σπανιότερη σκούρα. Και στις δύο φάσεις, η άνω επιφάνεια έχει γκρί-καφέ χρώμα, με πιο ανοικτόχρωμο κεφάλι, και γκρίζα-καφετί ουρά με δυσδιάκριτες «μπάρες» ^[36]. Τα ερετικά φτερά εμφανίζονται σκουρότερα, με τα τρία εσωτερικά πρωτεύοντα πιο ανοικτόχρωμα. ^[37] Ωστόσο, το κύριο διαγνωστικό στοιχείο του σταυραετού, ιδιαίτερα στη σκούρα φάση, είναι το ανοικτόχρωμα «μπάλωμα» στα φτερά της ωμοπλάτης (scapulars), που σχηματίζουν ένα χαρακτηριστικό «V», εμφανώς ορατό κατά τη ραχιαία όψη του πτηνού.

• Αυτά τα διακριτά φτερά έχουν το προσωνύμιο «φώτα πορείας» ή «φώτα προσγείωσης» (sic) (headlights/landinglighs) στην αγγλική βιβλιογραφία ^[38] ενώ, λόγω του -ελαφρά- «σταυροειδούς» τους σχήματος, πιθανόν να έδωσαν την λαϊκή ελληνική ονομασία στο πτηνό

Ωστόσο, η κάτω επιφάνεια διαφέρει σημαντικά στις δύο φάσεις: είναι λευκοκίτρινη στην ανοικτόχρωμη φάση, οπότε έρχεται σε ισχυρή αντίθεση με τις σχεδόν μαύρες πτέρυγες. Η περιοχή του λαιμού και του στήθους με χαρακτηριστικής σκούρες, κάθετες ραβδώσεις. Στην σκουρόχρωμη φάση, η κάτω επιφάνεια ποικίλλει από το σκούρο καφέ μέχρι ανοικτό καφεκόκκινο ή καστανό, κιτρινομπέζ χρώμα (rufous morph) ^[39].

Τα νεαρά άτομα είναι σχεδόν όμοια με τους ενήλικες κάθε χρωματικής φάσης, ιδιαίτερα εκείνα της ανοικτόχρωμης, που είναι πρακτικά αδύνατον να ξεχωρίσουν από τους ενήλικες, εκτός από κάποιες αδρές γραμμές που σχηματίζονται στα άκρα των μεγάλων στεγάστρων και των δευτερευόντων ερετικών φτερών. ^[40]

Το κήρωμα και τα πόδια είναι και στις δύο φάσεις κίτρινα ενώ ο ταρσός είναι ελάχιστα μακρύτερος από τον μεσαίο δάκτυλο (ευκρινώς μακρύτερος στον σπιζαετό). ^[41] Οι ταρσοί είναι πτερωμένοι μέχρι τα δάκτυλα και η άκρη των πτερύγων φθάνει σχεδόν μέχρι την άκρη της ουράς, όταν το πτηνό κάθεται. Η ίριδα των ενηλίκων είναι κίτρινη-καφέ, πορτοκαλί-καφέ ή κόκκινη-καφέ, ενώ των νεαρών ατόμων γκρίζα-καφέ. ^[42]

Σε κάθε άτομο της σκούρας φάσης αντιστοιχούν 7 με 8 άτομα της ανοιχτόχρωμης, ^[43] εκτός από την περιοχή της ευρωπαϊκής Ρωσίας, όπου τα 3 στα 4 άτομα ανήκουν στην σκουρόχρωμη φάση.

Βιομετρικά στοιχεία

• Μήκος σώματος: (42-) 46 έως 51 (-54) εκατοστά
• Άνοιγμα πτερύγων: (109-) 113 έως 132 (-138) εκατοστά
• Μήκος χορδής πτέρυγας: ♂ < 37 εκατοστά, ♀> 38 εκατοστά
• Μήκος ουράς: 19 έως 22 εκατοστά (♂ < 19,5 εκατοστά, ♀> 20,5 εκατοστά)
• Βάρος: ♂ 510 έως 770 γραμμάρια, ♀ (840-) 950 έως 1.000 (-1.250) γραμμάρια

(Πηγές: ^{[44][45][46][47][48][49][50][51][52][53][54][55][56] [57][58]}

Τροφή

Οι πληθυσμοί της Παλαιαρκτικής τρέφονται κυρίως με μικρά πουλιά, μικρά θηλαστικά και ερπετά. Από δειγματοληπτική έρευνα στην Ισπανία, σαύρες, λαγοί και πέρδικες είναι τα συνηθέστερα θηράματα. ^[59] Οι αφρικανικοί πληθυσμοί τρέφονται κυρίως με τρωκτικά, αλλά και σκοτωμένα πουλιά από τροχαία, σαύρες, αμφίβια, ακρίδες και άλλους οργανισμούς. Τα θηράματα μπορεί να συλλαμβάνονται στον αέρα μετά από ενέδρα, αλλά τα περισσότερα πιάνονται στο έδαφος ή από τις κορυφές των δέντρων μετά από εφόρμηση. ^[60]

• Στην Ελλάδα, το διαιτολόγιο του σταυραετού αποτελείται από μικρά θηλαστικά (λαγούς, κρικητούς, επίμυς, τυφλοπόντικες, νυφίτσες), πτηνά (κορυδαλούς, τσίχλες, περιστέρια ), ερπετά (σαύρες) και, σπανιότερα έντομα. ^[61]

Ηθολογία

Ο σταυραετός, λόγω κυρίως του μικρού του μεγέθους, διαθέτει μεγάλη ταχύτητα και ευελιξία, χωρίς ωστόσο να έχει την δύναμη του σπιζαετού. Πετάει συνήθως για πολλές ώρες πάνω από τις κορυφές των δέντρων ή και μέσα από αυτά, ψάχνοντας για θηράματα. Φαινομενικά κυνηγάει μοναχικά, αλλά κάπου εκεί κοντά υπάρχει και το ταίρι του. Επιτίθεται στο θήραμα με εντυπωσιακό τρόπο, πολλές φορές με εφορμήσεις από μεγάλο ύψος (stoop). ^[62] Είναι έντονα μοναχικό πτηνό και, ακόμη και κατά τις μεταναστεύσεις, δεν σχηματίζει ομάδες μεγαλύτερες των 5 ατόμων, παραμένοντας μακριά από άλλα αρπακτικά πτηνά. ^[63] Οι σταυραετοί κουρνιάζουν στα δέντρα, σε αγαπημένα σημεία κοντά στη φωλιά όπου ξεκουράζονται και αφοδεύουν άπεπτα σφαιρίδια τροφής (pellets), πιο σπάνια σε γκρεμούς. ^[64] Περνούν μεγάλο μέρος της ημέρας στον αέρα, ^[65] συνήθως στα 200-300 μ. από το έδαφος. ^[66]

Πτήση

Ο σταυραετός μοιάζει αρκετά με την γερακίνα, όταν πετάει, ιδιαίτερα στο κεφάλι, αλλά το σώμα του είναι πιο στιβαρό και εμφανίζει 6 (όχι 5) «δάκτυλα» ^[67] (ακραία πρωτεύοντα ερετικά φτερά, στις άκρες των πτερύγων και μακρύτερη, πιο τετραγωνισμένη ουρά. Η πτήση είναι γρήγορη και ευθεία, ^[68] τα φτεροκοπήματα είναι «βαθιά» και ισχυρά, διακόπτονται δε περιοδικά από μακρές αερολισθήσεις με την ουρά κλειστή ή ημι-ανοικτή. Δεν αιωροπορεί στο ίδιο σημείο (hovering), αλλά εκτελεί εντυπωσιακές, κατακόρυφες εφορμήσεις (stoops), με κλειστές πτέρυγες, ιδιαίτερα κατά την περίοδο αναπαραγωγής. ^[69] Δεν γυροπετάει (soaring) τόσο συχνά όσο οι γερακίνες. ^[70]

Φωνή

• Δείγματα φωνής (εξωτερικός σύνδεσμος)

Αναπαραγωγή

Η αναπαραγωγική περίοδος στην Ευρώπη ξεκινάει από τις αρχές Απριλίου και διαρκεί μέχρι τις αρχές Μαΐου, ενώ η ωοτοκία πραγματοποιείται άπαξ. ^[71] Στα Ιμαλάια διαρκεί από τον Μάρτιο μέχρι τον Ιούνιο και στην Νότια Αφρική από τον Σεπτέμβριο μέχρι τον Δεκέμβριο. ^[72] Τα ζευγάρια σχηματίζονται μετά από τελετουργικά ερωτοτροπίας, τα οποία αποτελούνται από εντυπωσιακές κάθετες εφορμήσεις (stoops) και «αναδύσεις». Τα πουλιά καλούν συχνά, το ένα το άλλο, μερικές φορές με εμπλοκή των γαμψωνύχων τους. ^[73]

Στις θέσεις αναπαραγωγής (βλ. Βιότοπος), ο σταυραετός φωλιάζει πάνω σε δένδρα (βελανιδιές και κωνοφόρα), ^[74], πολύ πιο σπάνια σε βράχια ^[75] σε πιο ανοικτά οικοσυστήματα. ^[76] Στη Νότια Αφρική, φωλιάζει αποκλειστικά σε ορθοπλαγιές. ^[77] H φωλιά είναι μία σχετικά μεγάλη κατασκευή, 40-60 εκ. σε βάθος από χοντρά κλαδιά, επιστρωμένη με φρέσκα φύλλα και πευκοβελόνες. Κατασκευάζεται και από τους δύο εταίρους, ^[78] επαναχρησιμοποιείται μετά από επιτυχημένες ωοτοκίες και, με τα χρόνια, μπορεί να πάρει μεγάλες διαστάσεις. Συνήθως κατασκευάζεται σε ύψος 6 έως 16 (-35) μέτρων από το έδαφος. Μερικές φορές χρησιμοποιείται κάποια παλιά φωλιά άλλου είδους (αρπακτικού, ερωδιού, κορακοειδούς). ^[79]

Η γέννα αποτελείται από (1-) 2 (-3) ελαφρώς υποελλειπτικά αβγά, διαστάσεων 55 Χ 44,3 χιλιοστών. Τα αβγά εναποτίθενται με διαφορά αρκετών ημερών μεταξύ τους, με αποτέλεσμα να επιβιώνει μόνο ο μεγαλύτερος νεοσσός, τις περισσότερες φορές. Η επώαση γίνεται μόνον από το θηλυκό με το αρσενικό να εφοδιάζει με τροφή και διαρκεί 30 ημέρες, περίπου. Οι νεοσσοί είναι φωλεόφιλοι και χρήζουν της άμεσης προστασίας των γονέων. Πτερώνονται στους δύο μήνες, περίπου, αλλά μένουν κοντά στους γονείς τους για αρκετό διάστημα επί πλέον. ^[80]

Κατάσταση πληθυσμού

Οι κύριες απειλές για το είδος περιλαμβάνουν τη υποβάθμιση των ενδιαιτημάτων του, τις άμεσες διώξεις και ανθρώπινη όχληση, που έχουν προκαλέσει μείωση σε ορισμένες περιοχές της Ευρώπης. ^[81]Ferguson-Lees & Christie. Οι μειώσεις στην Ουκρανία προκαλούνται από την αποψίλωση των δασών. ^[82] Είναι επίσης ιδιαίτερα ευάλωτο στις επιπτώσεις πιθανών εξελίξεων στην εκμετάλλευση της αιολικής ενέργειας. ^[83]

Οι ευρωπαϊκοί πληθυσμοί αντιπροσωπεύουν λιγότερο από το μισό του παγκόσμιου εύρους αναπαραγωγής του (4.400 ζεύγη, περίπου), αλλά ήταν σταθεροί μεταξύ 1970 έως 1990. Τα δεδομένα τάσεων δεν ήταν διαθέσιμα για την Ισπανία, χώρα «κλειδί», κατά τη διάρκεια του 1990-2000, αλλά παρά τις μειώσεις σε μεγάλο μέρος της ΝΑ. Ευρώπης, το είδος μάλλον παρέμεινσε σε σταθερή κατάσταση. ^[84]

Παρά τις καθοδικές τάσεις, η γενική κατάσταση των πληθυσμών του είδους σε παγκόσμιο επίπεδο παραμένει καλή και αξιολογείται ως Ελαχίστης Ανησυχίας (LC) από την IUCN. ^[85]

Κατάσταση στην Ελλάδα

Δεν υπάρχουν ακριβή δεδομένα που να δείχνουν διαφορές στους ιστορικούς πληθυσμούς του σταυραετού από τους σημερινούς. ^[86] Κάποτε φώλιαζε στις δασώδεις περιοχές γύρω από την Θεσσαλονίκη ^[87] Σήμερα, φωλιάζει στην Β. Ελλάδα, κυρίως στην Μακεδονία την Ήπειρο και την Θράκη, φθάνοντας νότια μέχρι τις παρυφές της Στερεάς, ενώ ο αναπαραγόμενος πληθυσμός του είδους στην Ελλάδα ανέρχεται στα 100-150 ζευγάρια.^[88] Παρά τα ελλιπή στοιχεία, οι ελληνικοί πληθυσμοί του σταυραετού απαρτίζονται κατά 60%, περίπου, από άτομα της ανοικτόχρωμης φάσης. ^[89][90] Κατά την μετανάστευση, ο σταυραετός είναι πιο κοινός, ιδιαίτερα το φθινόπωρο, οπότε εμφανίζεται στην Ν. Πελοπόννησο, την Κρήτη, ακόμη και στην Αττική. ^[91]

Παρά την ευρεία κατανομή, ο πληθυσμός του είδους εμφανίζει μείωση κατά τις τελευταίες 2-3 δεκαετίες. Απειλείται κυρίως από τις επεμβάσεις και την υποβάθμιση των πεδινών και ημιορεινών δασών (κακή εφαρμογή των πρακτικών της δασικής εκμετάλλευσης, διάνοιξη δρόμων κ.ά.) όπου φωλιάζει, τον περιορισμό της λείας του εξαιτίας της συνεχιζόμενης εντατικοποίησης της γεωργίας (εκχερσώσεις, καταστροφή φυτοφρακτών, φυτοφάρμακα κ.ά.). ^[92] Άλλο πρόβλημα είναι η λαθροθηρία, ιδιαίτερα κατά τις μεταναστευτικές περιόδους. ^[93]

Ειδικά για την Ελλάδα, το είδος κατατάσσεται στα Κινδυνεύοντα EN [D] , ^[94] δηλαδή σε χειρότερη θέση από αυτήν που υπήρχε παλαιότερα (Τρωτά (Vulnerable, VU)). ^[95] Πάντως, το είδος δεν έχει μελετηθεί επαρκώς στην χώρα. ^[96]

Μέτρα προστασίας

Για την προστασία του είδους απαιτείται η οικολογικότερη διαχείριση και προστασία ικανού αριθμού δασικών εκτάσεων στις περιοχές όπου φωλιάζει, ενημέρωση των κυνηγών και λεπτομερής απογραφή του αναπαραγομένου ελληνικού πληθυσμού. ^[97] Επίσης, λήψη και εφαρμογή αγροπεριβαλλοντικών μέτρων στις περιοχές τροφοληψίας του. ^[98]

Άλλες ονομασίες

Στον ελλαδικό χώρο, ο Σταυραετός απαντάται και με τις ονομασίες Αβτζής, Γερακαετός (ΕΟΕ), Ζαγάνι και Ζάγανος (Άνδρος), Κράχτης, Μπουφογέρακο (Πελοπόννησος), Νησσαετός ^[99] και Νανογεράκα (Κύπρος). ^[100]

Σημειώσεις

i. ^{^} Στα τελευταία χρόνια, άρχισε να υιοθετείται από την Ελληνική Ορνιθολογική Εταιρεία, η ονομασία Γερακαετός για το είδος. ^[101] Για λόγους καθαρά «παραδοσιακούς» και, επειδή η ελληνική βιβλιογραφία (αναδρομή σε πηγές, κοκ) χρησιμοποιεί αποκλειστικά την ονομασία Σταυραετός, τηρείται ακόμη η συγκεκριμένη ονομασία στο λήμμα.

ii. ^{^} Το είδος Hieraaetus pennatus, υπήρξε ο τύπος (ή ολότυπος) για τη δημιουργία του γένους Hieraaetus, πάνω στον οποίο στηρίχτηκε η συστηματική όλων των ειδών του συγκεκριμένου γένους. Μετά τη μεταφορά στο γένος Aquila, το όνομα Hieraaetus, έγινε αυτομάτως -σύμφωνα με τους κανόνες ονοματολογίας της Συστηματικής ταξινομικής- συνώνυμο του Aquila, οπότε, με τα νέα δεδομένα και, εφόσον πρέπει πάντοτε για την ονοματοδοσία ενός γένους, να υπάρχει ο αρχικός (ολό)τυπος, θα έπρεπε να δοθεί άλλη επιστημονική ονομασία στα τρία εναπομείναντα είδη, δηλαδή κατ’ουσίαν να συστηματοποιηθούν σε καινούργιο γένος και όχι στο Hieraaetus.

iii. ^{^} Στο είδος συμπεριλαμβάνονται και τα υποείδη milvoides και harterti. ^[102]

Παραπομπές

Πηγές

• Χαράλαμπος Αλιβιζάτος, Γιώργος Χανδρινός in Χανδρινός Γιώργος (Ι), «Το Κόκκινο Βιβλίο των Απειλουμένων Σπονδυλοζώων της Ελλάδας»
• Brazil, M. 2009. Birds of East Asia: eastern China, Taiwan, Korea, Japan, eastern Russia. Christopher Helm, London.
• Brown, L.H., Urban, E.K. and Newman, K. 1982. The Birds of Africa, Volume I. Academic Press, London.
• Bunce, M.; Szulkin, M.; Lerner, H.R.L.; Barnes, I.; Shapiro, B.; Cooper, A.; Holdaway, R.N. (2005). Ancient DNA provides new insights into the evolutionary history of New Zealand's extinct giant eagle. PLoS Biol 3 (1): e9. doi:10.1371/journal.pbio.0030009. PMC 539324. PMID 15660162.
• del Hoyo, J.; Elliott, A.; Sargatal, J. 1994. Handbook of the Birds of the World, vol. 2: New World Vultures to Guineafowl. Lynx Edicions, Barcelona, Spain.
• Ferguson-Lees, J. and Christie, D.A. 2001. Raptors of the world. Christopher Helm, London.
• IUCN. 2013. IUCN Red List of Threatened Species (ver. 2013.2). Available at:http://www.iucnredlist.org. (Accessed: October 2015)
• Lerner, H.R.L.; Mindell, D.P. (2005). Phylogeny of eagles, Old World vultures, and other Accipitridae based on nuclear and mitochondrial DNA (PDF). Molecular Phylogenetics and Evolution 37: 327–346.
• Makatsch, W. (1950); Die Vogelwelt Macedoniens, Leipzig
• Mebs T. & D. Schmidt: Die Greifvögel Europas, Nordafrikas und Vorderasiens. Franckh-Kosmos, Stuttgart 2006. ISBN 3-440-09585-1
• Reiser, O. (1905): Ornis Balcanica, III: Griechenland und die Griechischen Inseln, Wien.
• Strix, 2012. Developing and testing the methodology for assessing and mapping the sensitivity of migratory birds to wind energy development. BirdLife International, Cambridge.
• Tennyson & Martinson, P. (2006). Extinct Birds of New Zealand. Wellington, New Zealand: Te Papa Press. ISBN 978-0-909010-21-8

Βιβλιογραφία

• «Το Κόκκινο Βιβλίο των Απειλουμένων Σπονδυλοζώων της Ελλάδας» (RDB), Αθήνα 1992
• Bertel Bruun, Birds of Britain and Europe, Hamlyn 1980.
• Bob Scott and Don Forrest, The Birdwatcher’s Key, Frederick Warne & Co, 1979
• Christopher Perrins, Birds of Britain and Europe, Collins 1987.
• Colin Harrison & Alan Greensmith, Birds of the World, Eyewitness Handbooks, London 1993
• Colin Harrison, Nests, Eggs and Nestlings Of British and European Birds, Collins, 1988.
• Dennis Avon and Tony Tilford, Birds of Britain and Europe, a Guide in Photographs, Blandford 1989
• Detlef Singer, Field Guide to Birds of Britain and Northern Europe, The Crowood Press, Swindon 1988
• Enticott Jim and David Tipling: Photographic Handbook of the Seabirds of the World, New Holland, 1998
• Gray, Mary Taylor The Guide to Colorado Birds, Westcliffe Publishers, 1998
• Handrinos & Akriotis, The Birds of Greece, Helm 1997
• Hermann Heinzel, RSR Fitter & John Parslow, Birds of Britain and Europe with North Africa and Middle East, Collins, 1995
• Howard and Moore, Checklist of the Birds of the World, 2003.
• Jim Flegg, Field Guide to the Birds of Britain and Europe, New Holland, London 1990
• Jobling, J. 1991. A dictionary of scientific bird names. University Press, Oxford.
• Killian Mullarney, Lars Svensson, Dan Zetterström, Peter J. Grant, Τα Πουλιά της Ελλάδας Της Κύπρου και της Ευρώπης, ΕΟΕ, 2007
• Killian Mullarney, Lars Svensson, Dan Zetterström, Peter J. Grant, Τα Πουλιά της Ελλάδας Της Κύπρου και της Ευρώπης, Collins
• Linnaeus, Carolus (1758). Systema naturae per regna tria naturae, secundum classes, ordines, genera, species, cum characteribus, differentiis, synonymis, locis. Tomus I. Editio decima, reformata (in Latin). Holmiae (Laurentii Salvii).
• Peter Colston and Philip Burton, Waders of Britain and Europe, Hodder & Stoughton, 1988
• R. Grimmett, C. Inskipp, T. Inskipp, Birds of Nepal, Helm 2000
• Rob Hume, RSPB Complete Birds of Britain and Europe DK, 2002
• Γ. Χανδρινός, Α. Δημητρόπουλος, Αρπακτικά Πουλιά της Ελλάδας, Αθήνα 1982
• Valpy, Francis Edward Jackson, An Etymological Dictionary of the Latin Language
• Βασίλη Κλεισούρα, Εργοφυσιολογία, εκδ. Συμμετρία, Αθήνα 1990
• Γεωργίου Δ. Μπαμπινιώτη, Λεξικό της Νέας Ελληνικής Γλώσσας, Αθήνα 2002
• Γιώργος Σφήκας, Πουλιά και Θηλαστικά της Κρήτης, Ευσταθιάδης, 1989
• Γιώργος Σφήκας, Πουλιά και Θηλαστικά της Κύπρου, Ευσταθιάδης, 1991
• Ιωάννη Όντρια (I), Πανίδα της Ελλάδας, τόμος Πτηνά.
• Ιωάννη Όντρια (II), Συστηματική Ζωολογία, τεύχος 3.
• Ιωάννου Χατζημηνά, Επίτομος Φυσιολογία, εκδ. Γρ. Παρισιάνου, Αθήνα 1979
• Ντίνου Απαλοδήμου, Λεξικό των ονομάτων των πουλιών της Ελλάδας, 1988.
• Πάπυρος Λαρούς Μπριτάνικα, εκδ. 1996 (ΠΛΜ)
• Πάπυρος Λαρούς, εκδ. 1963 (ΠΛ)
• Σημαντικές Περιοχές για τα Πουλιά της Ελλάδας (ΣΠΕΕ), ΕΟΕ 1994
• Σταύρακας Λευτέρης & Σπύρος Σκαρέας: Τα πουλιά της Αττικής, WildGreece Editions, 2015
• Χανδρινός Γιώργος (Ι), «Το Κόκκινο Βιβλίο των Απειλουμένων Σπονδυλοζώων της Ελλάδας»

Бахим бүргэдэй (Aquila pennata) нь Харцагынхан овгийн махчин шувуу юм. Энэ бүргэд нь 47 см урт, далавчаа дэлгэхэд 120 см байна.

Бахим бүргэдэй нь Европын өмнөд хэсэг, Хойд Африк, Азид тархан нутагладаг. Нүүдэллэн амьдрах бөгөөд Өмнөд Ази, Африкын Сахарын бүс нутгаар өвөлждөг. Голдуу 1-2 өндөг гаргана.

Жижиг хөхтөн, хэвлээр явагч, шувуу ангуучлан хооллодог.

Бусад бүргэдтэй харьцуулахад жижиг биетэйд тооцогдоно. Эр нь 700 гр, эм нь 1 кг орчим жинтэй. 2 янзын зүс голчилдог. Нэг нь цайвар саарал өнгө зонхилсон, далавч, толгой нь хар бараан байна. Нөгөө зүс нь бордуу өнгийн их бие, далавчны өд нь хар саарал байдаг.

Бгъэжьей (лат-бз. Aquila pennata) — къашыргъэ лъэпкъщ, бгъэхэм я нэхъ цӀыкӀу дыдэщ.

Теплъэр

Теплъэр лӀэужьыгъуитӀу къокӀуэ — гъуабжафэрэ тэхурэу. Япэрейм къобэкӀ гъуабжэ-фӀыцӀафэр, щхьэщӀыбыр, пщэр, дамэцхэр нэхъ тэхуу, кӀэ къабзийхэри ныбэ щӀагъри фӀыцӀэ-гъуабжафэщ. ЕтӀуанэ теплъэр фагъуэ-гъуабжэщ, къабзий гъунэхэр, ныбэ щӀагъыр тэхуфэщ, пэр лъадийхэр, лъэбжьанэхэр фӀыцӀэщ.

Здэпсэухэр

Бгъэжьейр щопсэу Къауъказым, абы и ищхъэрэ щӀыпӀэхэм, Азиэм, Ипщэ Еуропэм, Ищхъэрэ-КъухьэпӀэ Африкэм. Мэлъэтэж. УпэщӀохуэ мэзылъэ, чыцалъэ щӀыпӀэхэм, тафэхэм, бгы мылъагэхэм. Абгъуэ щещӀ жыгхэм, къырхэм.

Ӏусыр

Ӏусыр нэхъыщхьэу тхьэрыкъуэм хуэдизын, е нэхъ жьгъей къуалэбзу, жумэрэн, дзыгъуэщ. Абы и щакӀуэкӀэм дыболъагъу къашыргъэхэмрэ къаргъейхэмрэ яй икӀи и нэӀэ зытридзар хьэуам куэдрэ къыщиубыд къохъу.

« Адыгэ псалъэжь
Нэдыжь бгъэжьей къолъэт »

—

«Ӏуэхур зэрымыщыгугъауэ къыщӀедз» мыхьэнэ къырет.

Тхылъхэр

• Адыгэхэм я къуалэбзу щӀэныгъэр. Брат Хьэсин. Черкесск. 2007 гъ.

Кидик бүркүт (Hieraaetus pennatus), (J.F. Gmelin, 1788):

Жалпы жана өлкөдө таралышы

Европанын түштүгүндө, Африкада, Орто жана Түштүк Азияда, Жаңы Гвинея жана Австралияда, республиканын токойлуу тоолорунда кездешет.

Жашаган аймактары

Ар кандай типтеги токойлордо, көбүнчө жалбырактуу, ийне жалбырактуу токойлордо сейрек кездешет.

Саны

Кыргызстандын шарттарында саны такталган эмес. Ар кандай жактарда анын саны көп эмес. Акыркы үч жылдын ичинде 2 особң 2001, 2002 жж. кездешкен . ==Жашоо тиричилиги (жашоо циклдары)==Көчмөн куш. Республиканын территориясына апрелде келет. Уяларын көбүнчө жалбырактуу, чанда гана ийне жалбырактуу дарактарга салат. Уясында 1-2 жумуртка болот. Куштар менен, чанда гана майда кемирүүчүлөр жана сойлоп жүрүүчүлөр менен тамактанат.

Чектөөчү факторлор

Түздөн-түз кыруу, уяларын талкалоо.

Көбөйтүү (колдо багуу)

Маалымат жок.

Уюштурулган коргоо аракеттери

Коргоо үчүн атайын чаралар колдонулган эмес, бирок республика боюнча аны кармоого тыюу салынган.

Коргоо үчүн зарыл аракеттер

Коруктардын территорияларында коргоону уюштуруу. Уялоочу жерлерге ӨКЖА уюштуруу. Чектөөчү факторлорду аныктоо, түрдүн биологиясын толугу менен изилдөө.

Статусу

VI категория, Near Threatened, NT: R. Аз изилделген куш. Монотиптүү түр . Кыргызстандын фаунасында бир уруунун жалгыз өкүлү.

Колдонулган адабияттар

• Кыргыз Республикасынын Кызыл китеби 2-басылышы – Бишкек: 2006. – 544 б. – ISBN 9967-23-367-2

Малиот орел (науч. Aquila pennata) е средно голема граблива птица. Го има во Македонија.

Распространетост

Малиот орел се размножува во јужна Европа, северна Африка и Азија, а зимува во субсахарна Африка и јужна Азија.

Опис

• Должина на телото - 47-50 см.
• Распон на крилјата - 120-127 см.
• Тежина - 750-1 000 гр, женките се покрупни.

Има светла и темна фаза на перјето. Во светлата фаза, долното перје му е бело со темни пердуви за летање, а во темната фаза целото е кафено. Во двете фази горните пердуви му се кафени, со посветли нијанси во задниот дел на покривните пердуви. Звукот кој го испушта птицата е врескаво кли-клии-кли.

Исхрана

Како и другите орли и малиот орел лови мали цицачи, рептили (гуштери) и птици петпати поголеми од него.

Размножување

Парот секогаш има повеќе гнезда на својата територија, а секоја година обновува некое од нив. Се наоѓа во високи карпи или во некое погодно дрво. Обично несат 2 јајца, а лежењето трае 37 дена. Малечките го напуштаат гнездото 53 дена по испилувањето.

Наводи

• Splitting headaches? Recent taxonomic changes affecting the British and Western Palaearctic lists - Martin Collinson, British Birds vol 99 (June 2006), 306-323
• Bunce, M., et al. (2005) Ancient DNA Provides New Insights into the Evolutionary History of New Zealand's Extinct Giant Eagle. PLoS Biol 3(1): e9 doi:10.1371/journal.pbio.0030009 HTML open-source article
• Lerner, H. R. L. and D. P. Mindell (2005) Phylogeny of eagles, Old World vultures, and other Accipitridae based on nuclear and mitochondrial DNA. Molecular Phylogenetics and Evolution (37): 327-346. PDF document

Литература

• Clark, William S. (1987) The rufous morph of the Booted Eagle, pp. 21–24 in International Bird Identification: Proceeedings of the 4th International Identification Meeting, Eilat, 1st - 8 November 1986 International Birdwatching Centre Eilat

काँधचन्द्र चील नेपालमा पाइने एक प्रकारको चराको नाम हो । यसलाई अङ्ग्रेजीमा बुटेड इगल (Booted Eagle) भनिन्छ ।

तस्वीर संग्रह

• काँधचन्द्र चील

• गुँड

• श्रीलङ्कामा

• Museum specimen

यो पनि हेर्नुहोस्

सन्दर्भ सामग्रीहरू

बाह्य लिङ्कहरू

பூஞ்சைப் பருந்து (Booted Eagle) இப்பறவை ஒரு நடுத்தர தோற்றம் கொண்ட ஊன் உண்ணிப்பறவை இனத்தைச் சார்ந்த பறவையாகும். இதன் உடலின் நீளம் சாதாரண நிலையில் 46 செ.மீற்றர்களும், சிறகு விரிந்த நிலையில் 120 செ. மீற்றர்களும் கொண்டு தோற்றம் அளிக்கிறது. இதன் குடும்பப்பெயர் அக்சிபிட்ரிடே என அறியப்படுகிறது. ^[1]

விளக்கம்

இப்பறவைப்போல் மேலும் பல பருந்துகள் இதன் தோற்றத்திலேயே காணப்படுகிறது. இவற்றில் ஆண் பறவை 510 கிராம் முதல் 770 கிராம் வரையும், பெண் பறவை 950 கிராம் முதல் 1,000 கிராம் வரையும் உடல் வாகுவைக்கொண்டு காணப்படுகிறது. இவற்றில் ஆண் பெண் இரண்டும் தனித்துவமான இறகுகளைக்கொண்டு காணப்படுகிறது. வெளிறிய சாமபல் நிறத்துடன் இதன் தலைப்பகுதி காணப்படுகிறது. பூஞ்சைப் பருந்துவின் இறகுகள் விமான இறக்கைபோல் காட்சி அளிக்கிறது.

இனப்பெருக்கம் மற்றும் வாழிடம்

இவை தெற்கு ஐரோப்பா, வட ஆப்பிரிக்கா ஆசியா போன்ற பகுதிகளில் அமைந்துள்ள நாடுகளில் காணப்படுகிறது. முழுவதும் பெருக்கி வருகிறது. ஆப்பிரிக்காவின் சகாரா பகுதிகளின் பனிக்கலங்களின் இனப்பெருக்கத்திற்க்க இடம்பெயர்ந்து செல்லுகிறது. பெரிய மரங்கள் செங்குத்தான பாறைகளின்மேல் கூடுகட்டி வாழுகிறது. இவை ஒன்று அல்லதி இரண்டு முட்டைகலை இடுகிறது.

மேற்கோள்கள்

The booted eagle (Hieraaetus pennatus, also classified as Aquila pennata) is a medium-sized mostly migratory bird of prey with a wide distribution in the Palearctic and southern Asia, wintering in the tropics of Africa and Asia, with a small, disjunct breeding population in south-western Africa. Like all eagles, it belongs to the family Accipitridae.

Taxonomy

The booted eagle was formally described in 1788 by the German naturalist Johann Friedrich Gmelin in his revised and expanded edition of Carl Linnaeus's Systema Naturae. He placed it with the eagle, falcons and relatives in the genus Falco and coined the binomial name Falco pennatus.^[2] Gmelin based his description on "Le Faucon Patu" or "Falco pedibus pennatis" that had been described and illustrated in 1760 by the French zoologist Mathurin Jacques Brisson. Brisson had examined a specimen in the collection of Madame de Bandeville who was also known as Marie Anne Catherine Bigot de Graveron (1709-1787).^[3][4] The booted eagle is now placed in the genus Hieraaetus that was introduced in 1844 by the German naturalist Johann Jakob Kaup.^[5][6] The genus name combines the Ancient Greek hierax meaning "hawk" with aetos meaning "eagle". The specific epithet pennatus is Latin and means "feathered".^[7] The booted eagle has no recognised subspecies.^[6]

Based on recent genetic research some authors reclassified this species to the genus Aquila, along with some^[8] or all^[9] other Hieraaetus species. As it is the type species of Hieraaetus, should any of the hawk-eagles have been retained in a distinct genus then a new name for that group would have been necessary. However, DNA research has shown it forms a monophyletic clade with Ayres's hawk eagle, Wahlberg's eagle, little eagle and the pygmy eagle and this clade is often treated as forming the genus Hieraeetus^[10] and most reference lists currently use H. pennata.^[11][12][13]

Although some authors name a number of subspecies most now treat it as a monotypic species.^[14]

Aquila minut described by Brehm (1831) is this bird. The fossil bird described under the same name by Milne-Edwards (1871) is preliminarily known as Hieraaetus edwardsi, but might belong in Aquila.

Description

The booted eagle is a small eagle, comparable to the common buzzard in size though more eagle-like in shape. Males grow to about 510–770 g (1.12–1.70 lb) in weight, with females about 840–1,025 g (1.852–2.260 lb) with a length of 40 cm and a wingspan of 110–132 cm. There are two relatively distinct plumage forms. Pale birds are mainly light grey with a darker head and flight feathers. The other form has mid-brown plumage with dark grey flight feathers.^[15] It was found in a study investigating polymorphism that these discrete colour morphs follow a Mendelian inheritance pattern, where the paler allele is dominant.^[16] In South Africa, 20% of the population is the dark colour morph. Booted eagles are typically seen in pairs or as solitary individuals.^[17] However, the study found that the darker morphs are much more common in the eastern populations such as in Russia.^[16] The call is a shrill kli-kli-kli.^[15]

Distribution and habitat

The booted eagle has breeding populations in many different regions in both the northern and southern hemisphere. These include southern Europe, North Africa and across Asia, and also in western South Africa and Namibia.^[18] The northern populations are migratory spending November to February^[18] in Sub-Saharan Africa and South Asia, while the small southern African populations is sedentary. This is a species of wooded, often hilly countryside with some open areas. It breeds in rocky, broken terrain but migrants will use almost any type of habitat other than dense forest.^[18] The birds of the Palearctic breeding population tend to nest in coniferous or deciduous woodlands and often in trees.^[19]

Southern African populations

It is believed that there may be three separate groups of booted eagles in Southern Africa.^[17] There is evidence of a population which breeds in the south-western Cape region of South Africa, arriving in early August, laying eggs in September, and leaving in March of the following year. ^[19] From about April to July the birds migrate northwards, some possibly overwintering in Namibia.^[17] A small breeding population in Northern Namibia has also been observed. The third group is a non-breeding population thought to migrate south from Eurasia and North Africa in summer, however no empirical evidence of this has been documented.^[17] These booted eagle populations are not sub-specifically distinct from those in Palearctic regions.

In South Africa, booted eagles also occur in hilly and open landscapes and in contrast to their Northern Hemisphere conspecifics, typically breed strictly on rocky cliffs in ravines and gorges. However, evidence has been found in South Africa of birds nesting in trees such as Euphorbias.^[20] This bird is most common in the low stature shrublands of the Fynbos and Karoo, and more specifically the ecotone between the two biomes.^[17]

Behaviour and ecology

The booted eagle typically flies at relatively low heights, making it conspicuous. However, the dark morph can be confused with other local medium sized birds of prey.^[17] In South Africa, 20% of the population is the dark colour morph.

Diet and hunting

The booted eagle typically hunts on the wing, stooping quickly with wings folded in and feet extended.^[19] It hunts small mammals, reptiles and birds.^[18] In Southern Africa, it has been noted that birds are the most common prey. It has been suggested that frogs comprise an important part of the booted eagle diet, however this has not been observed in the Southern African populations. Studies conducted in south-western South Africa observed that they ate birds, lizards, and rodents.^[20]

Breeding

This eagle lays 1–2 eggs in a nest built from sticks and lined with green leaves in a tree or on a crag, or it takes over the disused nest of another large bird such as a black kite or grey heron. The female incubates the egg for around 45 days and is fed by the male, after hatching she guards the nest and the young while the male provides all the food. The chick fledges after 70–75 days.^[18] Booted eagles are monogamous and perform courtship rituals of sophisticated flight demonstrations.^[16]

Southern Africa

The population of eagles which breed in the Cape region of South Africa typically do so shortly after arriving in August. The breeding pairs nest on cliff ledges, this is one of the ways in which this population differs to the Palearctic booted eagles.^[19] It has been observed that the incubation period for this population is about 40 days, and the nestling period around two months.^[20] It was found in a study conducted in South Africa that typical to the species, booted eagles nested on cliffs at an average height of 60m. The clutch size was also comparable with Palearctic populations, with pairs generally successfully raising two chicks according to existing evidence.^[19] The eggs are typically a conspicuous white colour sometimes with red speckles.^[13] The dimensions of the eggs are consistent with those of Palearctic populations.^[19] The nests of the booted eagles in Southern Africa also appear to be less rigid than those of their Palearctic counterparts.^[19]

Northern African

Populations of booted eagles migrate to parts of North Africa during European winter and breed there. A study conducted in Algeria determined that these birds typically incubate their eggs for a period of 33 to 38 days.^[21] Similarly to populations further North and South, it was most likely for clutches to consist of two eggs (67.6%).^[21]

Conservation and threats

There is a great lack of research about this migratory species. The Southern African populations were relatively recently discovered in the 1980s, possibly suggesting that they migrated due to changing climate and environmental conditions. Changes in human land use may have driven the changes in migration patterns of these birds.^[17] It is also thought that this species has been overlooked in Southern Africa due to the remote and discrete nature of their nesting sites.^[20] This emphasizes the need for further research to fully understand the ecology and conservation status of this species.

References

La Botaglo, Aquila pennata aŭ antaŭe Hieraaetus pennatus, estas mezgranda taga rabobirdo, kiu, kiel aliaj agloj, apartenas al familio Akcipitredoj kiuj enhavas aliajn tagajn rabobirdojn kiaj cirkuoj, milvoj, akcipitroj, ktp. Ties nomo devenas el la fakto, ke ĝi havas plumaron sur la kruroj, tute ne videblaj escepte la fingrojn.

Disvastiĝo

La Botaglo, Aquila pennatus aŭ Hieraaetus pennatus, reproduktiĝas en suda Eŭropo -Iberia Duoninsulo (plej multnombra loĝantaro), iome en Francio, Balkanio kaj suda Rusio, entute el 3.000 ĝis 8.000 reproduktantaj paroj-, Nordafriko -Maroko- kaj tra Azio -Turkio, Centra Azio, Mongolio kaj norda Ĉinio-.

Temas pri migranta birdo kiu vintras en sub-sahara Afriko kaj suda Azio -Barato, Srilanko kaj Malaja Duoninsulo ĝis nordaj insuloj de Indonezio-. Aŭtune videblas multnombregaj aroj da migruloj en markoloj kaj en Turkio kaj en Ĝibraltaro (ĝis 4.000 birdoj). Ŝajne ne ĉiuj migras, eble nur la plej nordaj kaj aliaj restas en ties reproduktaj regionoj, ĉefe proksime de malseka teritorio. Ili migras suden are, foje kun aliaj rabobirdoj kiel buteoj, uzante markolojn kaj ne trapasante grandajn marajn regionojn. Tamen ili revenas norden pare aŭ eĉ sole. La Botaglo estas specio de arbara medio, ofte montareta, kun kelkaj malfermaj zonoj proksimaj kaj klimato mezdeserta.

Aspekto

La Botaglo estas mezgranda taga rabobirdo, sed ne tiom granda kompare kun aliaj agloj, ĉar estas unu el la plej malgrandaj, eĉ pli malgrandaj ol milvoj. Ĝi estas el 45 ĝis 54 cm longa (averaĝe 47 cm) kaj havas enverguron el 100 ĝis 130 cm (averaĝe 120 cm). Pro tio temas pri malgranda aglo, simila al la Buteo laŭ grando, sed simila al agloj laŭ formo, tio estas kun pli longa vosto. Maskloj pezas ĝis 700 g kaj inoj ĝis 1250 g.

Estas du malsimilaj plumaraspektoj. Palaj birdoj -plej oftaj- estas ĉefe helgrizaj kun pli malhelaj kapo, subaj partoj kaj akzelaj flugilplumoj. La alia formo havas brunan plumaron kun malhelbruna flugplumaro. Videblas eta blanka makulo surŝultre. Junuloj estas ruĝecaj sube, sed pli helaj ol Nizaglo. Okuloj, antaŭbeko (vaksaĵo) kaj fingroj estas flavaj.

Dumfluge la pala formo montras klaran kontraston inter nigra flugilplumaro kaj blankaj kapo, korpo, vosto -escepte griza finbendo- kaj antaŭaj partoj de flugiloj, kio faras ĝin konfuzebla nur kun Perknoptero, krom malsimila formo ĉefe en vosto kaj kapo (tiu havas tre romboforman voston kaj pintecan flavan kapon). Malhela formo aspektas tute nigra escepte grizecan voston kaj iome da helgrizo en mezo de flugiloj; ĝi povas konfuziĝi kun Nigra milvo, escepte pro ties rondoforma kaj hela vosto. La proporcio inter helaj kaj malhelaj birdoj varias laŭ regionoj: en Hispanio maloftas malhelaj, en Balkanio pligrandiĝas ties nombro, en Kaŭkazo egalas kaj en Centra Azio maloftas helaj.

Reproduktado

La Botaglo praktikas buntajn parigadan ceremonion; poste ili konstruas neston en alta arbo aŭ rokoj per bastonetoj kaj interna foliaro. La nestoj estos reuzataj, sed la paro povas posedi pli ol unu neston. La inoj demetas 1, 2 aŭ 3 ovojn, kiuj estos kovataj de la ino el 36 ĝis 38 tagojn. Kutime nur la plej frua ido pretervivas. La masklo alportas manĝaĵon dum kaj kovado kaj zorgado. La idoj elnestiĝas antaŭ aŭgusto ĉirkaŭ post tri monatoj entute. Poste la ido kunestas la gepatrojn en ilia teritorio antaŭ definitiva elflugo.

Kutimoj

Ili ĉasas etajn mamulojn kiaj malfortaj kunikloj, reptiliojn, kaj lacertojn, kaj ĉefe birdojn ĝis grando de perdriko kaj ĉefe merlojn, hirundojn, paserojn, apusojn kaj sturnojn. Ili falas sur surgrundaj birdoj ekde alta flugo aŭ sur surbranĉaj birdoj kiam flugas inter arboj.

Kutima voĉo estas “ki-kii”, sed dum pariĝado pli longa “pi-pii-pi-pi-piii” kaj ofte krias kiel kli-kli-kli.

Ili flugas gracie kaj ofte inter arboj kaj el aŭ al arbokronoj. Ili flugas tre ofte popare kaj eĉ ĉasas tiele. Tiu aglo estas sufiĉe socia: ties teritorio ne estas granda kaj kunestas fluge kun aliaj samspecianoj kaj foje kun aliaj “amikaj” specioj, kiaj milvoj; malamikaj specioj estus buteoj kaj akcipitroj pro teritorio kaj nestado, sed plej danĝera malamiko estas Gufo, Bubo bubo, la ununura rabobirdo kapabla predi ilin.

Alio

DNA pristudoj pruvis, ke tiu specio rilatas pli al genro Aquila, do ĝi devis translokiĝi tien el genro Hieraaetus. Ĉar ĝi estis la tipa specio de Hieraaetus, se iu el la iamaj membroj de tiu genro restus en ĝi por tiu distinga genro estu necesa nova nomo.

Kun la Nanaglo tiu birdo estas unu el la plej proksimaj vivantaj parencoj de la formortinta Aglo de Haast de Novzelando.

Danĝeroj venas ĉefe de homa agado: malpligrandigo de arbaroj, pafado, ktp. Sed ankaŭ pro mallerteco de junuloj, ĉar multaj mortiĝas pro drono.

Vidu ankaŭ

• Mediteraneaj nordafrikaj arbaroj kaj duonarbaroj

Referencoj

• BirdLife International (2004). Hieraaetus pennatus. Internacia Ruĝa Listo de Endanĝeritaj Specioj, eldono de 2006. IUCN 2006. Elŝutita 12a Majo 2006. Kriterioj kial tiu specio estas Malplej Zorgiga
• Splitting headaches? Recent taxonomic changes affecting the British and Western Palaearctic lists - Martin Collinson, British Birds, vol 99 (Junio 2006), 306-323
• Bunce, M., et al. (2005) Ancient DNA Provides New Insights into the Evolutionary History of New Zealand's Extinct Giant Eagle. PLoS Biol 3(1): e9 DOI: 10.1371/journal.pbio.0030009 HTML artikolo
• Lerner, H. R. L. and D. P. Mindell (2005) Phylogeny of eagles, Old World vultures, and other Accipitridae based on nuclear and mitochondrial DNA. Molecular Phylogenetics and Evolution (37): 327-346. PDF dokumento

Plia legado

• Clark, William S. (1987) The rufous morph of the Booted Eagle, pp. 21–24 in International Bird Identification: Proceeedings of the 4th International Identification Meeting, Eilat, 1st - 8th November 1986 International Birdwatching Centre Eilat

El águila o aguililla calzada^[5]​ (Hieraaetus pennatus) es una especie de ave accipitriforme de la familia Accipitridae. Es un ave rapaz de mediano tamaño, presente en la mayor parte de Eurasia y África.

Descripción

Es una rapaz mediana de entre 40 y 55 cm de largo y 110-135 cm de envergadura.^[6]​^[7]​ Los machos pesan 700 gramos y las hembras 1 kg.^[7]​ Siendo con estas dimensiones el águila más pequeña que se encuentra en la península ibérica.^[7]​^[8]​

Se parece en tamaño y forma al busardo ratonero, aunque con las alas más anchas, y un tipo de vuelo diferente.

Presenta dos fases de coloración:

• La fase pálida, con la parte inferior del cuerpo blanca y con pequeñas puntas y matices pardos. La cabeza es marrón y el borde de las alas oscuro, casi negro.
• La fase oscura, con la parte inferior del cuerpo de color marrón oscuro. Al igual que en la fase pálida los bordes de las alas son oscuros, aunque no tanto.

Ambas fases tienen la cola por debajo de un color gris pálido. En sus partes superiores son bastante más parecidas las dos fases, con un plumaje de color marrón. En vuelo se suele observar unas manchas blancas en sus hombros llamadas "luces de aterrizaje", pero que no son exclusivas de esta especie.^[6]​

Taxonomía

Fue descrita por Gmelin en 1788 como Falco pennatus;^[9]​ posteriormente, en 1844, Kaup describió el género Hieraaetus donde fue al final incluida.

Algunos estudios han clasificado a todo el género Hieraaetus dentro del género Aquila,^[10]​^[11]​ aunque otros autores siguen manteniendo el género, y la inclusión del águila calzada en el mismo.^[1]​^[12]​^[13]​^[14]​ La situación taxonómica de este grupo de águilas todavía necesita de más estudios para resolverse.^[2]​

Distribución y hábitat

Se la encuentra por el sur de Europa, África del Norte y Asia. Es un ave migratoria que pasa los inviernos en el África subsahariana y sur de Asia; aunque en el suroeste de la península ibérica hay pequeñas poblaciones invernantes.^[6]​

Habita en zonas forestales que estén mezcladas, como en mosaico, con zonas de matorral y terrenos abiertos.^[6]​^[15]​

Comportamiento

Reproducción

Realiza el nido en un árbol, rara vez en un cortado rocoso.^[6]​^[7]​ Generalmente elige los ejemplares más grandes.^{[cita requerida]} El nido suele tener una base con ramas grandes y recubierto de hojas de pino. La puesta es de uno a tres huevos, aunque lo más común son dos.^[7]​^[8]​ La incubación dura de treinta y cinco a cuarenta días, y los pollos permanecen en el nido de cincuenta y seis a sesenta días.^[7]​

Alimentación

Se alimenta de fuentes muy variadas, principalmente aves, pero también pequeños mamíferos, reptiles, pájaros e incluso invertebrados.^[7]​^[15]​

Referencias

See artikkel räägib liigist; perekonna kohta vaata artiklit Kääbuskotkas (perekond)

---

Kääbuskotkas (Hieraaetus pennatus, sünonüüm Aquila pennata) on linnuliik haugaslaste sugukonna kääbuskotka perekonnast.

Nomenklatuur, taksonoomia ja süstemaatika

Liigi autor on Johann Friedrich Gmelin (1788).

Liigiepiteet pennatus tähendab ladina keeles 'suleline' ning viitab varvasteni sulgedega kaetud jalgadele. Samamoodi on motiveeritud ingliskeelne nimetus Booted Eagle ja prantsuskeelne nimetus (mõlemad 'saabastega kotkas') ja hispaaniakeelne nimetus águila calzada 'pükstega kotkas'.

Välimus

Täiskasvanud kääbuskotka kehapikkus on 42–50 cm, millest 19–22 cm läheb saba arvele. Tiibade siruulatus on umbes 113–134 cm. Täiskasvanud isane kaalub keskmiselt umbes 720 g, emane umbes 960 g. Ta on umbes sama suur nagu hiireviu, ent tal on saledamad tiivad ja märgatavalt pikem saba.

Liugleval kääbuskotkal torkavad silma kuus välimist ja kolm sisemist, heledamat harali asetsevat laba-hoosulge. Kääbuskotkale on iseloomulik laigulisena mõjuv ülapool.

Välislingid

• Kääbuskotkas andmebaasis eElurikkus

Arrano txikia (Aquila pennata edo Hieraeetus pennatus) accipitridae familiako hegazti harraparia da. Europan, Iparraldeko Afrikan eta Asian bizi da, neguan Saharaz haraindiko Afrikan emanez^[1].

Bere hego-luzera 120 zentimetrokoa eta bere gorputza 47 zentimetrokoa izan liteke. Hieraaetus generoko arranoen ezaugarria da neurri ertain edo txikia izatea. Hego luzeak eta isats luze edo ertaina dute. Lumadun tartsoak dituzte eta kolorazioari dagokionez fase desberdinak agertzen dira. Basodun zonaldetan aurkitzen da baina honek sastrakadiarekin edo argiuneekin tartekatua izan behar du, eta ez da inoiz sarraskiz elikatzen^[2].

Deskribapena

Hiru kolorazio fase ditu: argia, iluna eta tartekoa (arraroa)^[3]; ohikoenak argiak dira^[4]. Fase argiak, azpialdeko luma estalgarriak, zuriak eta puntu beltzez zipriztinduak ditu. Arrek, puntu hauek markatuagoak eta ilunagoak dituzte. Begiaren azpiko orban arre-beltzaxka batek eztarri zuria inguratzen du. Isatsa gris-arrexka da azpitik begiratuta eta kolore ilunagoko amaiera du. Erremigeak guztiz beltzaxkak dira barnealdeko primarioak kenduta, horiek argiagoak baitira azpitik begiratuta. Lepoaren alde bietara dituen banda zuriak ere bereizgarriak dira, ondo ikusten dira erasotzera doanean ^[5]. Gaztetxoak helduen berdinak dira, azpialdean duten kolore gorrixkagoa, eta kokotean eta pileoan duten tonalitate marroi argia kenduta.

Beste hegazti harrapari askotan bezala dimorfismo sexuala nabaria da, emea arra baino %10 handiagoa baita^[4]. Arrak lirainagoak eta finagoak dira, eta tartso argal eta luzeagoak dituzte; honek enarak, sorbeltzak, sugandilak... ehizatzeko aukera ematen die. Emeak astunagoak direnez harrapakin handiagoak dituzte: untxiak... 110-135 cm-ko hego-zabalera eta 40-55 cm-ko luzera dute^[6], eta emeek 700 g inguru pisatzen dute eta arrek 1000 g inguru^[7].

Banaketa

Mundu mailan Europa hego-mendebaldetik eta Afrika ipar-mendebaldetik hasi eta Asia erdialderaino orban ugaritan banatzen da^[4]. Afrikan, Sahara hegoaldean, Asia hegoaldean, eta bereziki Indian ibernatzen du^[4]. Berezitasun gisa, Lurmutur probintzian (Hegoafrika) eta Namibian ere ugaltzen da^[8].

Europan banaketa disjuntua du; mendebaldean Iberiar penintsulan eta Frantzian banatzen da bereziki. Europa erdialdeko populazioak txikiak dira eta bananduta agertzen dira, eta ekialdean herri balkanikotatik aurrera agertzen da berriz^[4].

EAEn uren mugalerroetako haitz-lerrotan agertzen da (Gorobel, Gorbeia, Urkiola, Elgea), eta Arabako eskualde azpikantaurikoan.

Habitata

Arrano txikiaren kasuan, habia egiten duen eta defendatzen duen lekuaren eta ehizarako erabiltzen duen lekuaren artean bereizi behar da. Umatze-areari dagokionez ezin da basoko espezie tipikoa denik esan^[9]. Iberiar penintsulan baso-habitat mota askotan agertzen da, baina paisaia mosaikoa izateko baldintzarekin^[10]. Baso txikitan egin dezake habia, baina zuhaitz-masa handiak hautatuko ditu aukera izatekotan^[11]. Iberiar penintsulako leku desberdinetan, espezie desberdineko basotan agertzen da. Zuhaitz estalduraren portzentajea, eta basoaren eta nekazaritza-zonen arteko habitat-kantitatea adierazle onak dira arrano txikiaren populazioaren dentsitatea estimatzeko^[10].

Elikadura

Dieta, oro har, hegazti, narrasti eta ugaztunetan oinarritzen da, baina intsektuak ere ager daitezke^[4]. Iberiar penintsulan aurkitzen den kokapenaren arabera, aurrekoen proportzioak aldatzen dira^[12][13]. Gereziondo eta olibondo ugariko ingurutan nekazariei kalteak eragiten dizkien hainbat espezie ehizatzen ditu: zozoa, arabazozoa, enara, korbidoak... Habitat degradatuetan untxia ez den beste espezie batzuk ehizatzera espezializatu da, eta ondorioz bere populazioak beste harrapari batzuenak (zapelatza, aztorea, miru gorria...) baino konstanteago mantendu dira. Beste harrapari batzuk ere ehiza ditzake: belatz gorria, hontz zuria, gabiraia, aztorea... Dietan desberdintasuna dago bi sexuen artean, dimorfismo sexualagatik seguruenik; biek ugaztun eta hegazti handi kopuru antzekoa ehizatzen badute ere, arrek hegazti txiki, txito eta narrasti gehiago ehizatzen dute^[14].

Bizimodua

Espezie migratzaile transahariarra da^[4], baina badira migratzen ez dute populazioak ere. Iberiar penintsulakoek Gibraltarko itsasartean zehar migratzen dute^[4].

Lurraldekoiak dira. Behin habia-leku definitiboa hautatuta hasten dira hegaldi lurraldekoiak eta habiaren konponketak egiten. Hegaldiak arrek egin ohi dituzte, mugimendu jakin batzuekin eta kantu lurraldekoiez lagunduta^[15]. Arrak hegaldiak egiten dituen bitartean emeak habia egiten du, honetan parte gutxiago hartzen du arrak. Arraren eginkizun nagusia lurraldea zaintzea eta emeari janaria eramatea da.

Bikote helduak sarri berriztatzen dira, eta hau helduen heriotza-tasa altuaren adierazle izan daiteke^[3]. Espezie soziala da eta gazteetan txitoen zaintzan bikote ugaltzaileei laguntzen dieten banakoak ikusi dira^[3]. Beren habian berenak ez diren kumeak sartzen badizkiete ere inolako arazorik gabe elikatzen dituzte lehen momentutik.

Ugalketa

Migraziotik bueltan, sarri aurreko urteko habia berera itzultzen dira, baina portzentaje batek aldatu egiten du; aurreko urteko kumaldiaren arrakastaren araberako da hau, eta honetan faktore garrantzitsua da beste harrapari batzuen hurbiltasuna (aztorea, zapelatza...)^[9], eta habia haranen hegaletan egiten duteneko kasutan: haranaren zein hegaletan kokatzen den habia eta baso-masa hurbilenarekiko distantzia^[16].

Errute-garaia heldu ahala haraldiko hegaldiek hartzen dute protagonismoa; kumatze-lekuan hegaldi sinkronizatuak egiten dituzte, eta hegaldi hauek askotan kopularekin amaitzen dira baso barruan. Errutearen aurreko garaian kopulak maizago egiten badituzte ere, inkubazio garaian ere egiten dituzte eta baita txitoen bizitzako lehen asteetan ere^[15].

Habia zuhaitzetan egiten dute normalean, eta pinuak hautatzen dituzte bereziki. Normalean bi arrautza jartzen dituzte errunaldiko, baina hirukoak ere aurkitu dira^[4]. Apirilaren amaiera aldera erruten dute eta ekainaren hasiera aldera jaiotzen dira txitoak^[15]. Espezie honetan senide-hiltze kasuak ematen dira janari eskasia dagoenean, kume indartsuenak jaten duelako guztia eta baita indartsuak ahula erasota ere; kume hila biziraun duenarentzako elikagaia izango da ^[17].

Ontogenia

Bizitzako lehen hiru asteetan emeak bere denboraren %80-100 pasatzen du kumeen ondoan^[18]. Lehenengo asteetan harrapakin txikiak ekartzen ditu arrak, horrela kumeek hezurdun zatiak irentsi ahal izan ditzaten beren eskeletoa garatzeko. Hogei egunetik aurrera kumeak hasten dira harrapakinei zatiak erauzten^[19]. 30-35 egunera eskeletoa garatua dute eta 40 egunera lumajea ere bai. 45 egunera arrak eta 47ra emeak adarretan ibiltzen hasten dira eta 50-54 egunera lehen hegaldiak burutzen dituzte. Nahikoa elikatuak izan diren kumeen kasuan, gurasoek utzi egiten dituzte ibiltzen eta lehen hegaldiak egiten hasten direnean^[3]; emeak umeen zaintzan galdutako energiak berreskuratzera joango dira. Bizi-itxaropena berreskuratu diren banako markatuen adinarekin estimatu da eta 14 urte ingurukoa da^[20].

Espezie arteko elkarrekintzak

Ez da lehia intraespezifikorik ematen, lurralde berean bikote ugaltzaile bat baino gehiago ere aurki daitezke^[21]. Zapelatza (Buteo buteo) eta aztorearekin (Accipiter gentilis) lehiatzen du habiagatik. Aztorearekin elikagaiengatik ere lehiatzen du, nitxo trofiko bera betetzen baitute^[10].

Beste animalia batzuk ere erabil dezakete arrano txikiaren habia, Pipistrellus kuhli kiropteroa ikusi izan da lotarako erabiltzen^[22].

Harrapariei dagokienez, kumeak aztoreak (Accipiter gentilis) eta urubiak (Strix aluco) ehiza ditzake. Helduak berriz hontz handiak (Bubo bubo) ehizatzen ditu inkubatzen ari direnean^[18].

Iberiar penintsulan Craspedorrynchus pennati malofagoa behatu zaie parasitatzen^[23] eta Menorcan hepatitis birikodun banako bat aurkitu da^[24]. Kumeen kasuan, Tietarko haranean (Ávila) kaparrak eta malofagoak behatu zaizkie^[18].

Kontserbazio egoera

Europan, EAEn bezala "arraroa" kategoria ematen zaio, eta Espainian "interes berezikoa".

Bere mehatxu faktore nagusia habitataren suntsipena da baso ustiapenagatik, suteengatik edo eraikuntzagatik^[3]. Horietatik batzuk murriztu diren arren, beste faktore garrantzitsuak dira: ehiza^[25], habien espoliazioa^[3], elektrokuzioak^[26], errepide berrien eraikuntza^[27], baso-jarduera habien inguruan^[26][3] eta gizakien lardaska^[3].

Erreferentziak

• Iñaki Odriozola Larrañagaren artikulua Euskalnatura.net webgunean, Creative Commones by sa lizentziapean argitaratua

Pikkukotka eli aiemmalta nimeltään kääpiökotka (Aquila pennata,^{päiväpetolintu.}

Koko ja ulkonäkö

Pikkukotka on hiirihaukan kokoinen, mutta selvästi kotkan muotoinen. Sen pituus on 45–53 cm, siipien kärkiväli 100–121 cm ja paino 510–1 250 g; naaraat ovat 10 % suurempia kuin koiraat.

Lajista tavataan kahta värimuotoa, tummaa ja vaaleaa. Kummallakin muodolla yläpuoli on ruskea, siiven yläpeitinhöyhenillä on vaaleat lautumat ja siipien tyvillä on vaaleat ”ajovalot”. Vaalea muoto on alta valkea, siipisulat erottuvat mustina. Tumma muoto on alta ruskea.

Levinneisyys

Pikkukotka on muuttolintu, joka pesii Etelä- ja Kaakkois-Euroopassa, Pohjois-Afrikassa ja Keski-Aasiassa, ja talvehtii Afrikassa Saharan eteläpuolella sekä Aasian eteläosissa. Sen esiintymisalueen ala on noin 10 miljoonaa neliökilometriä ja maailman populaation koko on 10 000–100 000 yksilöä. Suomessa laji on äärimmäisen harvinainen vierailija, joka oli tavattu vuoden 2007 loppuun mennessä 11 kertaa.^[2]

Lisääntyminen

Pikkukotkan pesä sijaitsee yleensä puussa 6–16 metrin korkeudessa, sopivien pesäpuiden puuttuessa myös kallion ulkonemalla tai kalliojyrkänteen hyllyllä. Pesä voi olla käytössä useita vuosia ja se on laakea oksa- ja risukasa, joka on vuorattu tuoreilla lehvillä. Pikkukotkanaaras munii vuosittain tavallisesti kaksi, joskus yhden tai kolme munaa. Haudonta-aika on 36–38 päivää, ilmeisesti vain naaras hautoo ja koiras kantaa sille ruokaa. Poikaset ovat lentokykyisiä 50–63 päivän ikäisinä ja itsenäistyvät siitä parin viikon kuluttua.

Ravinto

Pikkukotkat saalistavat enimmäkseen lintuja. Saaliit vaihtelevat pienistä varpuslinnuista harakan kokoisiin, tavallisin saaliskoko on isojen rastaiden ja kanojen luokkaa. Laji saalistaa myös liskoja, pieniä nisäkkäitä ja isokokoisia hyönteisiä.

Lähteet

• Cramp, Stanley (päätoim.): Handbook of the Birds of Europe, the Middle East and North Africa, Vol. II. Oxford University Press, 1980.

Viitteet

Aiheesta muualla

• Kuvia tai muita tiedostoja aiheesta Pikkukotka Wikimedia Commonsissa

• Pikkukotka Lintukuva.fi-verkkopalvelussa

Hieraaetus pennatus

L'Aigle botté (Hieraaetus pennatus) est une espèce d'oiseau appartenant à la famille des Accipitridae. Sa longueur varie de 45 à 52 cm, avec une envergure maximale de 130 cm, pour un poids qui va de 0,85 à 1,25 kg.

Identification

L'Aigle botté présente deux formes, pâle ou sombre, et ce chez les deux sexes :

• la forme sombre est la plus répandue. La tête et le cou sont brun clair strié de brun. Le front est blanc. Les parties supérieures sont brun foncé, contrastant avec les sub-caudales plus claires. La queue est ocre clair avec les lisières foncées brun grisâtre. Les parties inférieures sont brun noirâtre, excepté la queue brun grisâtre plus claire. La culotte très développée est de couleur brune
• en forme claire, la culotte est blanche. Les parties supérieures sont gris foncé. Les parties inférieures sont blanches, plus ou moins fauve clair, et striées. La tête est couleur fauve clair et striée. En vol, on peut voir sur le dessus des ailes foncées une bande claire, et sous les ailes, une couleur claire avec les rémiges noires.

Les immatures ressemblent aux adultes. Ils ont les parties inférieures plus rousses avec des rayures sombres, et la tête rousse. C'est un rapace diurne au bec crochu, aux serres puissantes et aux ongles acérés. Il a de longues ailes larges. L'aigle botté a la taille d'une buse avec le dessus brun et quelques zones claires sur le dos, les ailes et la tête. Dessous brun foncé et parfois entièrement blanc. Sexes semblables.

Distribution

L'Aigle botté se reproduit dans le sud de l'Europe, depuis l'Espagne et l'est du Portugal, l'Afrique du Nord et l'Asie du Sud, jusqu'au Japon. Il hiverne en Afrique et en Inde.

Habitat

L'Aigle botté peuple les forêts de feuillus et de pins mais aussi les prairies et les landes sans, le plus souvent, demeurer éloigné des biotopes arborescents. Il se reproduit plutôt dans les zones montagneuses, où les forêts alternent avec des zones découvertes.

Hivernage

La plupart des aigles bottés français rejoignent l'Afrique avec les aigles bottés d'Espagne, plus nombreux, par le détroit de Gibraltar. La population d'Europe de l'Est transite par le Bosphore.

Quelques rares individus empruntent la voie italienne, Sicile et Tunisie ; et d'autres encore plus rares hivernent dans le sud de l'Europe.

Comportements

Chasseur très habile malgré sa taille, fonçant sur sa proie les serres en avant. L'aigle botté capture ses proies dans les clairières. Il plane en hauteur, décrivant des cercles, et lorsqu'il repère une proie, il se lance en piqué presque jusqu'au sol où il se redresse en s'élevant un peu, et vole rapidement en capturant n'importe quel petit oiseau posé ou volant bas. Il peut de la même manière capturer des lapins et des lézards. Il chasse aussi à l'affût, au bord d'une zone découverte. Il capture aussi des insectes, tout en marchant. Il lui arrive aussi de piller les nids d'autres espèces.

Les vols nuptiaux sont spectaculaires. Les aigles planent haut au-dessus de la forêt en cercles étroits, descendent au niveau de la cime des arbres en un piqué subit, et ensuite, ils planent plus bas au-dessus d'une vaste zone pour s'élever à nouveau en bougeant à peine les ailes. Quand commence la période de reproduction, les deux adultes volent souvent à découvert sur les forêts, en criant de façon répétitive. En dehors de la période nuptiale, les deux partenaires volent souvent ensemble. Les couples reviennent chaque année sur le même site de nidification, et semblent unis pour la vie. En revanche, les oiseaux vivent en solitaire en hiver.

Chant

L'Aigle botté glapit, trompette. Ordinairement silencieux en dehors de la saison de nidification. Cri aigu et répété kuih kiih. Quand commence la parade nuptiale, les aigles bottés mâles crient de façon insistante « pi-piiii » et comme pour exprimer de l'anxiété, ils répètent « pi-pi-pi-piiii ». Au nid, un « klia-klia-klia- ki-ki » est commun.

Vol

L'aigle botté plane avec les ailes non relevées mais portées vers l'avant. Il a un vol gracieux, plus rapide que celui d'une buse se faufilant entre les arbres. Il vole toujours au-dessus des arbres, planant continuellement. Il passe la majorité de son temps dans les airs.

Nidification

Les aigles bottés nichent assez près les uns des autres, et il semble qu'ils ne défendent aucune zone. Le nid se trouve presque toujours dans un arbre, occasionnellement sur une paroi rocheuse. Il est construit par les deux adultes, à une hauteur allant de 6 à 16 mètres. Le nid mesure environ 60 à 70 cm de diamètre pour 30 cm d'épaisseur. La construction est rapide. Les adultes apportent des branches et des rameaux de bois, et pendant toute la période de nidification, la femelle porte des branches vertes en grande quantité. La femelle dépose de 1 ou 2, rarement 3 œufs blancs, tachetés de brun, en avril-mai. L'incubation dure environ 32 à 34 jours, assurée principalement par la femelle, nourrie par le mâle. Elle sort très peu du nid avant l'éclosion. Les poussins grandissent lentement. Les premières plumes apparaissent au bout de 20 jours, et à 40 jours, le plumage est pratiquement complet. Ils quittent le nid vers l'âge de 50 à 60 jours, et restent encore quelques jours aux alentours du nid où les parents les nourrissent toujours. Les jeunes survivent tous en général. Il n'y a apparemment pas de mort du cadet par l'aîné.

Régime alimentaire

L'Aigle botté se nourrit de lézards, petits oiseaux, petits mammifères, reptiles et insectes.

Préservation de l'espèce

En général, la population dans l'Union européenne semble stable. Cependant, des diminutions ponctuelles d'effectifs comme dans l'aire de répartition, ont été constatées. Le déboisement excessif des forêts pour l'agriculture, la construction des barrages et les incendies sont les causes principales de cette régression localisée.

Protection

L'Aigle botté bénéficie d'une protection totale sur le territoire français depuis l'arrêté ministériel du 17 avril 1981 relatif aux oiseaux protégés sur l'ensemble du territoire. Il est inscrit à l'annexe I de la directive Oiseaux de l'Union européenne^[1]. Il est donc interdit de le détruire, le mutiler, le capturer ou l'enlever, de le perturber intentionnellement ou de le naturaliser, ainsi que de détruire ou enlever les œufs et les nids et de détruire, altérer ou dégrader leur milieu. Qu'il soit vivant ou mort, il est aussi interdit de le transporter, colporter, de l'utiliser, de le détenir, de le vendre ou de l'acheter.

Symbolique

Symbole de la victoire, les Assyriens, les Perses et les Romains le plaçaient, les ailes déployés, au-dessus des étendards. C'est parce que l'aigle s'élevait à des hauteurs considérables que les Romains en avaient fait l'oiseau de Jupiter et le considéraient comme messager des dieux. Après la retraite de sa fille Hébé, Zeus descendit sur terre, pour chercher un autre échanson (sommelier), il se transforma en aigle, et c'est sous cette forme qu'il enleva Ganymède, fils de Tros. Certains indiens d'Amérique ornaient leurs coiffes de guerres de plumes d'aigles. Pour les Aztèques, il représentait la course du soleil.

Références

Voir aussi

Références taxinomiques

• (en) Référence Congrès ornithologique international : (consulté le 30 juin 2015)
• (fr+en) Référence Avibase : Hieraaetus pennatus (+ répartition) (consulté le 30 juin 2015)
• (en) Référence Zoonomen Nomenclature Resource (Alan P. Peterson) : Hieraaetus pennatus dans Accipitriformes
• (en) Référence Catalogue of Life : Hieraaetus pennatus (Gmelin, 1788) (consulté le 15 décembre 2020)
• (en) Référence CITES : espèce Hieraaetus pennatus (J.F.Gmelin 1788) (+ répartition sur Species+) (consulté le 30 juin 2015)
• (en) Référence Fauna Europaea : Hieraaetus pennatus
• (fr+en) Référence ITIS : Hieraaetus pennatus (J. F. Gmelin, 1788)
• (en) Référence Animal Diversity Web : Hieraaetus pennatus
• (en) Référence NCBI : Hieraaetus pennatus (taxons inclus)

A aguia calzada^[2] ou aguia caudal^[3] (Hieraaetus pennatus ou Aquila pennatus) é unha ave de rapina de ó redor de 47 cm de longo e 127 cm de envergadura. Os machos pesan uns 700 gramos e as femias ó redor dos 1 000.

Características

Viven no sur de Europa (agás en Italia), no norte de África e en Asia central. A poboación europea concéntrase nun 90% en España, onde se calculan unhas 9 000 parellas reprodutoras. Os exemplares europeos pasan o inverno na África subsahariana, os asiáticos no sur do continente. O seu hábitat habitual son zonas montañosas con bosques caducifolios e áreas abertas axeitadas para cazar.

A base da súa alimentación son mamíferos pequenos (roedores e coellos), paxaros e réptiles. Poñen un ou dous ovos nun niño situado nunha árbore alta.

Notas

Véxase tamén

Bibliografía

• 9 Splitting headaches? Recent taxonomic changes affecting the British and Western Palaearctic lists. - Martin Collinson, British Birds vol 99 (June 2006), 306-323 (en inglés)

L'aquila minore (Hieraaetus pennatus J. F. Gmelin, 1788) è un uccello della famiglia degli Accipitridi^[2].

Pennatus deriva dal latino e vuol dire «piumato», in riferimento alle zampe completamente piumate o «calzate».

Descrizione

L'aquila minore misura 42–50 cm di lunghezza, ha un'apertura alare di 113–134 cm e pesa 555-965 g. Si può riscontrare un morfismo chiaro, uno scuro e uno rossiccio. I sessi hanno piumaggi simili. Una singolare macchia bianca di solito è visibile alla base di entrambi i margini anteriori delle ali e tutti gli individui, tranne quelli più scuri, hanno le primarie interne chiare. Tutti presentano una barra chiara che attraversa la faccia superiore dell'ala e anche una «U» biancastra alla base superiore della coda. Negli individui posati la punta dell'ala è più corta di diversi centimetri rispetto all'estremità della coda. La cera è gialla brillante; il becco è contrastato: avorio alla base e scuro sulla punta. Le dita variano dal giallo chiaro al biancastro. L'adulto e il giovane, di tutti e tre i morfismi, si differenziano di poco e non sono distinguibili sul campo eccetto che per il colore degli occhi: giallo-oro negli adulti e da scuro a un marrone medio nei giovani, nei quali cambia gradualmente verso il colore adulto durante la prima muta.

Negli esemplari del morfismo chiaro il capo varia da dorato a marrone chiaro con la guancia marrone più scura e la gola biancastra. Il dorso è marrone con aree chiare sulle scapolari, una caratteristica non sempre visibile. Le copritrici superiori dell'ala sono marroni, eccetto le medie copritrici più chiare, che formano un'evidente banda chiara attraverso le parti superiori dell'ala simile a quella dei nibbi. Superiormente le remiganti sono marrone scuro, eccetto le tre primarie più interne che sono chiare. Le parti inferiori vanno dal biancastro al crema, con una quantità variabile di strie scure, normalmente più pesanti sul petto e, a volte, con una velatura color rossiccio chiaro. Le copritrici inferiori dell'ala, della coda e i calzari sono biancastri; tutte le grandi copritrici hanno solitamente una macchia scura vicino all'apice. Inferiormente le remiganti sono scure, ma quando sono osservate in condizioni di luce favorevoli presentano una barratura più scura. Le tre primarie più interne sono decisamente più chiare. Da sopra la coda appare scura, con le copritrici caudali superiori bianche che formano una «U» alla base. La faccia inferiore appare più chiara, di solito con una banda scura, più o meno distinta, sull'estremità.

Negli esemplari del morfismo scuro il capo e le parti superiori sono uguali a quelle del morfismo chiaro. La gola, le parti inferiori e le copritrici inferiori dell'ala sono marrone scuro, normalmente con una striatura sottile più scura, visibile sul petto se è osservato in buone condizioni di luce. Inferiormente le remiganti sono alquanto più chiare delle copritrici, ma appaiono comunque scure. Negli individui più scuri le tre primarie interne possono essere più chiare delle altre, ma in modo meno evidente; lo stesso si ha per le copritrici caudali superiori. Le copritrici caudali inferiori sono rossiccio scure; da sotto, la coda è la stessa del morfismo chiaro, ma spesso appare rossiccia a causa delle lunghe copritrici inferiori. I calzari sono color camoscio e contrastano con le parti inferiori più scure.

Negli esemplari del morfismo rossiccio il capo e le parti superiori sono identiche a quelle del morfismo chiaro e del morfismo scuro. La gola, le parti inferiori, le piccole copritrici inferiori dell'ala e i calzari variano dal rossiccio chiaro al rossiccio medio, con una sottile striatura scura sul petto. Nel piumaggio abraso gli individui rossicci più chiari tendono al camoscio. Le grandi e medie copritrici inferiori sono marrone scuro e formano una larga barra scura che attraversa il sottoala. Le remiganti sono come nel morfismo chiaro, con le tre primarie interne più chiare. Le copritrici caudali inferiori sono rossiccio chiaro e la faccia inferiore della coda è come negli altri morfismi. Alcuni individui appaiono intermedi tra il morfismo scuro e quello rossiccio^[3].

Distribuzione e habitat

L'aquila minore nidifica nell'Europa sud-occidentale, localmente in Francia, in tutta la Spagna e nel Portogallo meridionale, nell'Africa nord-occidentale dal Marocco settentrionale all'Algeria e alla Tunisia, nell'Europa orientale dalla Bielorussia e dalla Polonia orientale a sud attraverso l'Ucraina, la Slovacchia, l'Ungheria, la Bulgaria, la Grecia settentrionale e nell'Asia sud-occidentale, in Turchia e nel Caucaso^[3]. Anche in Italia, a partire dalla seconda decade di questo secolo, casi di nidificazione sono stati segnalati tanto per Pantelleria^[4] quanto per la provincia di Grosseto^[5][6].

La maggior parte della popolazione per l'inverno migra verso sud nell'Africa subsahariana, ma qualche individuo sverna nel bacino del Mediterraneo: ci sono segnalazioni da Israele, Egitto, Spagna meridionale, Italia, Francia, isole Baleari, Creta, Cipro e Africa nord-occidentale^[3]. Per il nostro paese, la specie sembra in aumento come svernante, specialmente in Sicilia^[7]. È stata segnalata come accidentale in Inghilterra e in quasi tutti i Paesi dell'Europa continentale^[3].

Biologia

Caccia prevalentemente in volo e cattura le sue prede, uccelli, mammiferi e lucertole, sopra o vicino al terreno o sulla cima degli alberi, di solito dopo una spettacolare picchiata. Spesso, se manca la preda durante la prima picchiata, la insegue nel bosco ad alta velocità. Caccia anche dai posatoi e, occasionalmente, si nutre di insetti^[3]. Per quanto riguarda le parate nuziali sono stati descritti i soliti voli a festoni, ma anche manovre ad alta velocità, accompagnate, normalmente, da rumorose vocalizzazioni. Di solito quando non nidifica è silenziosa^[3]. Costruisce il nido di rami, tipico dei rapaci, su un grande albero e alleva uno o due pulcini^[3].

Il volo battuto è caratterizzato da colpi profondi e decisi con l'ala piuttosto morbida. Volteggia con le ali tenute leggermente piegate in basso, non piatte, e con la coda piuttosto aperta. Scivola con le ali tenute in basso come i nibbi, con i polsi spinti in avanti e la coda chiusa^[3]. L'aquila minore caccia prevalentemente in volo, volteggia ad alta quota e poi plana lentamente cercando sul terreno direttamente sotto di lei finché non avvista una preda, dopodiché si richiude a goccia e si lancia in picchiata, finendo la discesa con le zampe e gli artigli protesi in avanti. A volte scende lentamente con le ali e la coda spiegate per osservare meglio la preda, poi inizia la picchiata da un'altezza minore.

Note

Binomas Hieraaetus pennatus

Nykštukinis erelis (lot. Hieraaetus pennatus, angl. Booted Eagle, vok. Zwergadler) – vanaginių (Accipitridae) šeimos paukštis. Tai viena mažiausių erelių rūšių. Kūnas 42–51 cm, išskėsti sparnai 110–135 cm, svoris 700–1000 g. Jis skeidžia garsą panašų į kli-kli-kli. Išgyvena iki 15 metų.

Vasario – balandžio mėnesiais deda 2 kiaušinius. Gyvena šeimų grupėmis. Minta ropliais, smulkiais paukščiais ir žinduoliais. Juos pagauna žemėje po vertikalaus kritimo.

Paplitęs pietų Europoje, Artimuosiuose rytuose, Vidurio Azijoje, šiaurės Afrikoje kur klimatas sausokas. Vengia kraštų su drėgnu klimatu.

Paplitimas Lietuvoje

Į Lietuvą užklystanti rūšis. Artimausios nuo Lietuvos jų perimvietės pietų Gudijoje, kur taip pat retas ir įrašytas į jos raudonąją knygą.

Taip pat skaityti

• Lietuvos plėšrieji paukščiai

Vikiteka

Pundurērglis (Hieraaetus pennatus)^[1] ir vidēja auguma vanagu dzimtas (Accipitridae) plēsīgais putns, kurš sastopams plašā areālā Eiropā, Āzijā un Āfrikā. Latvijā bijuši trīs novērojumi. Tuvākās ligzdošanas vietas ir Baltkrievijā, kur ligzdo 25—40 pāri.^[2]

Izplatība

Pundurērglis Eiropā izplatīts Pireneju pussalā, Francijā, Balkānos un daļēji arī Austrumeiropā (Ukrainā, Krievijas dienvidrietumu daļā un nelielā skaitā Baltkrievijā). Ārpus Eiropas tas ligzdo Āfrikas ziemeļrietumos, Mazāzijā, Kaukāzā, Centrālāzijā, areālam ziemeļaustrumu virzienā sasniedzot Mongoliju, Baikāla ezeru un, iespējams, arī Ķīnas ziemeļaustrumus. Dienvidaustrumu virzienā areāls sasniedz Indijas ziemeļu daļu un Nepālu. Pārsvarā ziemo Āfrikā uz dienvidiem no Sahāras, kā arī Dienvidāzijā, galvenokārt Indijas subkontinentā.

Ne visi pundurērgļi ir gājputni. Nometnieku populācijas mājo pašos Āfrikas dienvidos (Rietumkāpā un Austrumkāpā), Namībijas ziemeļos un Indijas ziemeļos.^[2][3][4]

Izskats

Pundurērglis ir mazs, kompakts ērglis ar apaļu galvu un biezi apspalvotām kājām.^[5] Tas ir mazākais no visiem Eiropā dzīvojošajiem ērgļiem. Kā visiem plēsīgajiem putniem abi dzimumi izskatās vienādi, tikai mātītes ir nedaudz lielākas nekā tēviņi (par apmēram 10%^[5]). Ķermeņa garums ir 42—55 cm, spārnu izplētums 113—138 cm, svars tēviņam 510—770 g, mātītei 840—1250 g.^[3][4]

Apspalvojumam iespējamas divas morfas: gaiša un tumša, kā arī dažādas variācijas starp gaišo un tumšo morfu.^[4] No mugurpuses abas morfas izskatās gandrīz vienās, galvenā atšķirība ir ķermeņa apakšpuses apspalvojumā.^[5] Biežāk novērojami gaišās morfas pundurērgļi. To ķermeņa augšpuse ir brūna ar gaišāk brūniem laukumiem uz spārniem, galvas un muguras. Pavēdere ir gaiša, gandrīz balta ar sarkanbrūnām svītrām, arī spārnu apakšas ir gaišas ar tumšām lidspalvām.

Tumšās morfas pundurērgļiem viss ķermeņa apspalvojums ir tumši brūns, tikai to aste, galva un kakla aizmugure ir nedaudz gaišāka. Uz galvas un kakla redzams tumšs svītrojums. Uz pleciem ir balti laukumiņi, kas labi redzami lidojumā, ja var apskatīt putnu no mugurpuses.^[4] Knābis ir melns ar dzeltenu vaskādiņu, acis tumši brūnas, kāju apspalvojums brūns vai balts, atkarībā no morfas, pēdas dzeltenas.^[4] Jaunie putni abām morfām izskatās līdzīgi pieaugušajiem īpatņiem.^[5]

Uzvedība un barība

Pundurērglis mājo mežainos apvidos, kas mijas ar atklātām vidēm. Tie ir skujkoku vai jauktu koku meži. Putns sastopams arī kalnos līdz 3000 metriem virs jūras līmeņa.^[4] Tas ir ļoti izveicīgs lidotājs un spēj strauji mainīt virzienu, lai nekļūdīgi lidotu starp koku zariem.^[4]

Lai arī pundurērglis ir salīdzinoši neliels, tas tomēr ir spēcīgs plēsējs. Upuris var būt pat piecas reizes smagāks par pašu ērgli. Tas medī nelielus vai vidēji lielus putnus, sākot ar maziem zvirbuļveidīgajiem putniem un beidzot ar baloža lieluma putniem, nelielus zīdītājus, sākot ar grauzējiem un beidzot ar trušiem, rāpuļus un lielākus kukaiņus.^[4] Medības var notikt dažādos veidos, dzenoties lidojumā pakaļ upurim, sēžot koka zarā un vērojot apkartni, tad strauji uzbrūkot noskatītajam medījumam, un planējot augstu debesīs, uzmanīgi vērojot zemi, tad lielā ātrumu pikējot lejup, lai noķertu upuri. Pundurērgļa pāris reizēm medī kopā, sadarbojoties veiksmīgākām medībām.^[4]

Ligzdošana

Pundurērgļi veido monogāmus pārus. Riesta laikā augstu debesīs, virs koku galotnēm, tēviņš demonstrē lidojumu, tad strauji krīt lejup līdz lapotnei un atkal ceļas augšup. Riesta lidojuma laikā tēviņš parasti izkliedz skaļus saucienus. Kokā tiek sakrauta liela žagaru ligzda. Reizēm tā atrodas uz klints dzegas. Dējumā ir 1—2 olas. Perē tikai mātīte, bet tēviņš to tikmēr baro. Inkubācijas periods ilgst 37—40 dienas. Par mazuļiem rūpējas abi vecāki apmēram 2 mēnešu garumā.^[4] Lidot jaunie putni sāk apmēram 50 dienu vecumā.^[5]

Atsauces