Usnea

Brodaczka kępkowa

Brodaczka kędzierzawa

Usnea Dill. ex Adans. (brodaczka) – rodzaj grzybów z rodziny tarczownicowatych (Parmeliaceae)^[1]. Ze względu na współżycie z glonami zaliczany do grupy porostów^[2].

Systematyka i nazewnictwo

Pozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Parmeliaceae, Lecanorales, Lecanoromycetidae, Lecanoromycetes, Pezizomycotina, Ascomycota, Fungi^[1].

Nazwa polska według Krytycznej listy porostów i grzybów naporostowych Polski^[2].

Synonimy naukowe: Alectoria Link, Eumitria Stirt., Neuropogon Nees & Flot., Usneomyces E.A. Thomas ex Cif. & Tomas^[3]:

Charakterystyka

Rosną na drzewach w lasach. Plecha zwisająca, krzaczkowata lub brodata. Cechuje je duża zmienność i są trudne do oznaczenia. Zanikają z powodu nawet nieznacznych zanieczyszczeń powietrza.

Gatunki występujące w Polsce

• Usnea barbata (L.) Weber ex F.H. Wigg. 1780^[4] – brodaczka właściwa
• Usnea capillaris Motyka 1960^[4] – brodaczka włosowata
• Usnea carpatica Motyka 1930^[4] – brodaczka karpacka
• Usnea caucasica Vain. 1899^[4] – brodaczka kaukaska
• Usnea cavernosa Tuck. 1850 – brodaczka jamkowata
• Usnea ceratina Ach. 1810 – brodaczka rogowata
• Usnea chaetophora Stirt. 1883 – brodaczka gładka
• Usnea cornuta Körb. 1859^[4] – brodaczka szydłowata
• Usnea esthonica Räsänen – brodaczka estońska
• Usnea faginea Motyka 1935^[4] – brodaczka buczynowa
• Usnea filipendula Stirt. 1881 – brodaczka zwyczajna
• Usnea florida (L.) Weber ex F.H. Wigg. 1780 – brodaczka nadobna
• Usnea foveata Vain. 1928 – brodaczka bruzdkowana
• Usnea fragilescens Hav. ex Lynge 1921 – brodaczka subtelna
• Usnea fulvoreagens (Räsänen) Räsänen 1935 – brodaczka rozpierzchła
• Usnea glabrata (Ach.) Vain. 1915 – brodaczka łysiejąca
• Usnea glabrescens (Nyl. ex Vain.) Vain. 1925 – brodaczka szczelinowata
• Usnea glauca Motyka 1930^[5] – brodaczka sztywna
• Usnea hirta (L.) Weber ex F.H. Wigg. 1780 – brodaczka kępkowa
• Usnea lapponica Vain. 1925 – brodaczka sorediowa
• Usnea leucosticta Vain. 1933^[4] – brodaczka wybielona
• Usnea neglecta Motyka 1936^[4] – brodaczka zaniedbana
• Usnea perplectans Stirt. 1881 – brodaczka sitowa
• Usnea plicata (L.) Weber ex F.H. Wigg. 1780 – brodaczka spleciona
• Usnea prostrata Van. ex Räsänen 1921^[4] – brodaczka wyprostowana
• Usnea silesiaca Motyka 1930^[6] – brodaczka maderska
• Usnea scabrata Nyl. 1875 – brodaczka szorstka
• Usnea subfloridana Stirt. 1882 – brodaczka kędzierzawa
• Usnea wasmuthii Räsänen 1931 – brodaczka Wasmutha

Wykaz gatunków oraz nazwy polskie na podstawie checklist^[2]. Nazwy naukowe na podstawie Index Fungorum^[7].

Wszystkie gatunki w Polsce objęte są ochroną gatunkową^[8].

W Polsce wymarły 22 gatunki^{[9] za [10]}, m.in. Usnea longissima Ach.^[11] (wg nowych ujęć taksonomicznych Dolichousnea longissima (Ach.) Articus^[12][13]) – brodaczka najdłuższa, która jeszcze w XX wieku występowała w Tatrach i Puszczy Białowieskiej^{[9] za [10]}. Objęta ochroną gatunkową^[8].

Przypisy