Cystodermella cinnabarina (Alb. & Schwein.) Harmaja 2002

Ziarnóweczka cynobrowa (Cystodermella cinnabarina (Alb. & Schwein.) Harmaja) – gatunek grzybów należący do rodziny pieczarkowatych (Agaricaceae)^[1].

Systematyka i nazewnictwo

Pozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Cystodermella, Agaricaceae, Agaricales, Agaricomycetidae, Agaricomycetes, Agaricomycotina, Basidiomycota, Fungi^[1].

Synonimów naukowych ma ponad 20. Niektóre z nich^[2]:

Po raz pierwszy takson ten zdiagnozowali w 1805 r Albertini i Schweinitz jako odmianę pieczarki (Agaricus granulosus var. cinnabarinus). Obecną, uznaną przez Index Fungorum nazwę nadał mu w 2002 r. Harmaja^[2]:

Nazwę polską nadał Władysław Wojewoda w 2003, wcześniej gatunek ten znany był pod polską nazwą ziarnówka cynobrowa^[3].

Morfologia

Kapelusz

Średnica 3-8 cm, u młodych okazów półkulisty lub dzwonkowaty, później łukowaty, na koniec płasko rozpostarty. Brzeg kapelusza długo pozostaje podwinięty. Powierzchnia ziarnista, w kolorze od żywopomarańczowego przez cynobrowoczerwony do ceglastoczerwonego,, na słońcu blaknie do żółtopomarańczowego^[4].

Blaszki

Gęste i przy trzonie nieco wykrojone ząbkiem. U młodych owocników białe, u starszych ochrowożółte^[4].

Trzon

Wysokość 4-8 cm, grubość do 1 cm, walcowaty i nieco rozszerzony dołem. Posiada nietrwały, biały, kosmkowato-łuskowaty pierścień. Powierzchnia pod pierścieniem od ochrowożółtej do bladopomarańczowej pokryta cynobrowymi kosmkami i łuskami, nad pierścieniem białawo-włóknista, ale bez łuseczek^[4].

Miąższ

W kolorze od białego do żółtawego, po uszkodzeniu nie zmienia barwy. Smak niewyraźny, zapach bardzo slaby^[4].

Wysyp zarodników

Biały. Zarodniki eliptyczne, gładkie, nieamyloidalne, o rozmiarach 4-5 x 2.5-3 μ. Występują cystydy^[5]

Występowanie i siedlisko

Występuje w Ameryce Północnej i w Europie^[5]. W Polsce gatunek rzadki. Znajduje się na Czerwonej liście roślin i grzybów Polski. Ma status R – potencjalnie zagrożony z powodu ograniczonego zasięgu geograficznego i małych obszarów siedliskowych. Znajduje się na czerwonej liście gatunków zagrożonych także w Holandii, Danii, Anglii, Niemczech^[6].

Grzyb naziemny. Rośnie w lasach iglastych i mieszanych, na trawie, wśród mchów, także na obrzeżach dróg leśnych^[4]. Owocniki pojawiają się od lipca do października^[3].

Znaczenie

Grzyb jadalny^[4]. Saprotrof^[5].

Gatunki podobne

• ziarnówka ochrowożółta (Cystoderma amianthinum). Jest mniejsza i ma kapelusz jaśniejszy, w odcieniach żółtego koloru^[4].
• ziarnóweczka gruzełkowata (Cystodermella granulosum). Ma kapelusz beżowoczerwony, trzon łuskowaty i jest mniejsza^[4].

Przypisy