Wolffia arrhiza (L.) Horkel ex Wimm.

Wolfia bezkorzeniowa (Wolffia arrhiza (L.) Horkel ex Wimm.) – gatunek rośliny wodnej z rodzaju wolfia, z rodziny obrazkowatych (Araceae). Jest to najmniejsza roślina okrytonasienna występująca w Europie Środkowej (najmniejszą rośliną kwiatową na Ziemi jest Wolffia angusta z Australii, która osiąga zaledwie 0,6 mm długości). Gatunek w Polsce ma dość liczne, ale rozproszone stanowiska. Występuje poza tym niemal w całej Europie, w Azji, Afryce i Australii. Roślina zawleczona została także do Kalifornii oraz Brazylii^[2].

Morfologia

Wolfie bezkorzeniowe na palcach

Pęd

Uproszczony do poziomu organizacji roślin plechowatych. Jedynym wyróżnialnym organem są zredukowane kwiaty^[3]. Owalny lub kulisty człon pędowy jest hybrydą rozwojową pochodzącą zarówno z zawiązków liści, jak i łodygi, według niektórych badaczy prawdopodobnie zatrzymanych częściowo na etapie rozwoju zarodkowego^[4]. Osiąga średnicę 0,5–1,5 mm, przy czym jest 1–1,3 razy tak długi jak szeroki oraz 1,2–1,5 raza tak wysoki jak szeroki^[2]. Pozbawiony jest korzeni i wiązek przewodzących. Górna powierzchnia członu pędowego jest intensywnie zielona, nie przejrzysta, z 10–100 aparatami szparkowymi. Brak komórek barwnikowych w tkance wegetatywnej (co różni ten gatunek od niektórych innych z rodzaju)^[2].

Biologia i ekologia

Hydrofit pływający, pleustofit obligatoryjny, lemnid (wolffieid).

Rozwój

Roślina jednoroczna, okres zimowy przeżywają na dnie zbiornika turiony. W lejkowatej kieszeni powstają zarówno pojedyncze, wegetatywne człony potomne^[5] jak i turiony^[6]. Turiony, czyli człony przetrwalnikowe są jasnozielone, kuliste i mniejsze od wegetatywnych członów unoszących się na powierzchni^[7], zawierają dużo skrobi i spory ciężar właściwy z powodu zredukowania przestrzeni międzykomórkowych, dzięki czemu opadają na dno wraz z nadejściem chłodów. Turiony kiełkują i tworzą człony potomne, gdy temperatura przekroczy 10 °C^[6]. Kwitną bardzo rzadko, od późnej wiosny do wczesnej jesieni^[8]. Kwitnące okazy tego gatunku stwierdzone zostały w Europie dotychczas tylko na dwóch stanowiskach na Kaukazie Północnym i w Istrii^[6]. Nie udało się też uzyskać kwiatów tego gatunku w warunkach laboratoryjnych. Kwiaty są najprawdopodobniej przedsłupne^[6] i wiatro- lub wodopylne^[9]. Szerokie rozprzestrzenienie związane jest przede wszystkim z ornitochorią^[10], o czym świadczy związek rozmieszczenia stanowisk z przebiegiem szlaków migracyjnych ptaków^[6].

Siedlisko

Występuje, zwykle masowo, w wodach słodkich, często w niewielkich zbiornikach wodnych. Na 1 m² mogą występować dwa miliony roślin z tego gatunku^[6].

Fitosocjologia

Gatunek uznany jest za charakterystyczny dla zbiorowisk klasy Lemnetea minoris^[10]. Często tworzy autonomiczne synuzja w ramach zespołu Wolffietum arrhizae^[6].

Genetyka

Liczba chromosomów wynosi 2n = 30, 40, 42, 44–46, 50, 60, 62^[2].

Zagrożenia i ochrona

Niektóre stanowiska w Polsce objęte są ochroną prawną (np. w okolicach Derczewa w rezerwacie przyrody Jezioro Jasne w nadleśnictwie Myślibórz^[11]).

Przypisy