Multimedia w Wikimedia Commons Wachlarzykowate (Ripiphoridae) – rodzina chrząszczy. Należą tu rzadkie owady o słabo poznanej biologii, spotykane na całym świecie. Opisano około 450 gatunków. Wachlarzykowate są parazytoidami, dla których gospodarzami są błonkoskrzydłe, chrząszcze lub karaczany. Odznaczają się skróconymi pokrywami i rozgałęzionymi czułkami.
Inkluzje w bursztynie pozwoliły na opisanie wymarłych przedstawicieli rodziny. Zapis kopalny sięga wczesnej kredy: najstarszym znanym rodzajem jest Paleoripiphorus (datowany na alb) i przedstawiciel współczesnego rodzaju Macrosiagon (cenoman). Analiza Batelki i wsp. na podstawie markerów mRNA i mtDNA należących do 23 gatunków z czterech podrodzin nie dała jednoznacznego obrazu filogenezy tej rodziny chrząszczy. Uzyskane wyniki potwierdzają hipotezę kladu Ripiphoridae + Mordellidae i nie przesądzają o monofiletyczności wachlarzykowatych[1].
Z Europy znanych jest kilkanaście gatunków (Fauna Europaea wymienia piętnaście[2]), z których najczęstszym i najlepiej poznanym jest sąsiad dziwaczek (Metoecus paradoxus). Wykaz fauny Polski uwzględnia sąsiada dziwaczka i Pelecotoma fennica[3]. Autorzy klucza do oznaczania owadów Polski nie wykluczyli występowania gatunków z rodzaju Ripidius (R. pectinicornis i R. quadriceps); istotnie, w 1994 roku opublikowano doniesienie o wykazaniu R. quadriceps z Dolnego Śląska[4]. Znane jest pojedyncze doniesienie o znalezieniu okazu Macrosiagon praeustum w okolicach Gostynina; prawdopodobnie był to źle oznaczony Macrosiagon bimaculata[5]. W ostatnim przeglądzie danych o występowaniu wachlarzykowatych w Polsce dane o występowaniu przedstawicieli rodzaju Macerosiagon uznano za błędne[6].
Należą tu małe i średniej wielkości (2,5–14 mm długości) chrząszcze o wydłużonym, często klinowatym ciele. Głowa zwykle hipognatyczna. Oczy nierzadko są bardzo duże. Czułki zwykle pierzaste, piłkowane lub grzebykowate, rzadko nitkowate, u większości gatunków 11-członowe, czasem liczba członów zredukowana (nawet do dwóch u samic niektórych gatunków). Pokrywy zazwyczaj skrócone, u najbardziej wyspecjalizowanych przedstawicieli rodziny całkiem zredukowane.
Biologia większości gatunków jest słabo poznana. Prawdopodobnie u wszystkich gatunków występuje hipermetamorfoza i stadium pasożytnictwa wewnętrznego. Do gatunków o najlepiej poznanym cyklu życiowym należą Ripidius quadriceps, Pelecotoma fennica i Ripiphorus smithi[7].
Lawrence i Newton (1995) wyróżnili sześć podrodzin: Hemirhipidiinae, Micholaeminae, Pelecotominae, Ptilophorinae, Ripidiinae i Ripiphorinae. Falin w przeglądzie znanych gatunków uwzględnił 38 rodzajów tych chrząszczy.
Wachlarzykowate (Ripiphoridae) – rodzina chrząszczy. Należą tu rzadkie owady o słabo poznanej biologii, spotykane na całym świecie. Opisano około 450 gatunków. Wachlarzykowate są parazytoidami, dla których gospodarzami są błonkoskrzydłe, chrząszcze lub karaczany. Odznaczają się skróconymi pokrywami i rozgałęzionymi czułkami.
