Acaena novae-zelandiae (lat. Acaena novae-zelandiae) — gülçiçəyikimilər fəsiləsinin asena cinsinə aid bitki növü.
Acaena novae-zelandiae (lat. Acaena novae-zelandiae) — gülçiçəyikimilər fəsiləsinin asena cinsinə aid bitki növü.
Planhigyn blodeuol sy'n frodorol o Hemisffer y Gogledd yw Pirri-pirri sy'n enw gwrywaidd. Mae'n perthyn i'r teulu Rosaceae. Yr enw gwyddonol (Lladin) yw Acaena novae-zelandiae a'r enw Saesneg yw Pirri-pirri-bur.[1] Ceir enwau Cymraeg eraill ar y planhigyn hwn gan gynnwys Cyngaf Piripiri.
Mae'r teulu Rosaceae yn perthyn i'r genws Rosa (rhosyn) fel ag y mae'r cotoneaster a'r eirinen. Prif nodwedd y teulu yw ei ffrwythau amrywiol a phwysig i economi gwledydd.[2] Ceir 5 sepal, 5 petal ac mae'r briger wedi'u gosod mewn sbeiral sy'n ffurfio llestr tebyg i gwpan o'r enw hypanthiwm.
Planhigyn blodeuol sy'n frodorol o Hemisffer y Gogledd yw Pirri-pirri sy'n enw gwrywaidd. Mae'n perthyn i'r teulu Rosaceae. Yr enw gwyddonol (Lladin) yw Acaena novae-zelandiae a'r enw Saesneg yw Pirri-pirri-bur. Ceir enwau Cymraeg eraill ar y planhigyn hwn gan gynnwys Cyngaf Piripiri.
Mae'r teulu Rosaceae yn perthyn i'r genws Rosa (rhosyn) fel ag y mae'r cotoneaster a'r eirinen. Prif nodwedd y teulu yw ei ffrwythau amrywiol a phwysig i economi gwledydd. Ceir 5 sepal, 5 petal ac mae'r briger wedi'u gosod mewn sbeiral sy'n ffurfio llestr tebyg i gwpan o'r enw hypanthiwm.
Acaena novae-zelandiae, commonly known as red bidibid,[1] bidgee widgee,[2] buzzy[3] and piri-piri bur,[4] is a small herbaceous, prostrate perennial, native to New Zealand, Australia and New Guinea,[5] of the family Rosaceae.[1]
Acaena novae-zelandiae is a small herbaceous perennial. It is stoloniferous with prostrate stems of 1.5 – 2 mm diameter.[5] Damage to stolons encourages new shoots to be produced.[6]
It has imparipinnate leaves, with 9–15 toothed, oblong leaflets, which are approximately 2 –11 cm long.[5] The adaxial surface of the leaves is dark green and shiny, and the abaxial surface is hairy and glaucous green in colouration.[2][5][7] The rachis of the leaves is often red.[5]
The scape is 10 – 15 cm long[5] and bears a globular, terminal inflorescence, of 20 – 25 mm diameter,[2] with 70 – 100 flowers.[5][7] The flowers lack petals and can range in colour from green to white or purple.[8] The flowers are wind pollinated.[6]
Each flower produces one achene, bearing four approximately 10 mm long spines,[2] tipped with barbs,[2][5][7] which aid dispersal by attaching to wool, feathers and various clothing materials.[9] When the fruit are ripe, these spines are red in colouration, later becoming brown.
Acaena novae-zelandiae was first formally described in 1871 by Thomas Kirk who published the description in Transactions and Proceedings of the New Zealand Institute.[10][11] The genus name (Acaena) is derived from the Ancient Greek word akaina meaning "thorn" or "spine",[12] referring to the spiny calyx of many species of Acaena. The specific epithet (novae-zelandiae) refers to New Zealand.[1]
Red bidibid is native to New Zealand, Australia and New Guinea. It has also become naturalised in California, Great Britain and Ireland.[5] It is regarded as invasive in Great Britain where it has established itself in places such as dune habitats on Lindisfarne.[13][14]
It occurs within a wide range of habitats, including woodlands, shrublands and grasslands, from coastal areas to alpine areas.[2][7] It grows in freely draining soils such as silty and sandy loams, typically on sites which receive a high amount of sunlight.[7]
It also establishes readily on disturbed sites such as roadsides.[9]
Acaena novae-zelandiae may be used for ground cover in gardens or as a lawn substitute. This plant can be prevented from spreading by limiting disturbance to stolons, thus reducing vegetative propagation,[6] and by mowing flowers before the burrs form.[15]
It has also been suggested that dried “tiny tips”[16] of young succulent leaves may be brewed as tea.[15][16][17][18]
Acaena novae-zelandiae, commonly known as red bidibid, bidgee widgee, buzzy and piri-piri bur, is a small herbaceous, prostrate perennial, native to New Zealand, Australia and New Guinea, of the family Rosaceae.
Acaena novae-zelandiae, parfois appelée Acaena novaezelandiae ou Acaena novae-zelandica, est une plante herbacée de la famille des Rosacées originaire de Nouvelle-Zélande.
Cette plante herbacée a des feuilles de 2 à 6 cm de longueur, qui ressemblent un peu à celles de la sanguisorbe. Les tiges florales atteignent entre 10 et 20 cm de hauteur[2].
Les inflorescences, sphériques, mesurent une dizaine de millimètres lors de la floraison et une trentaine lors de la fructification[2].
Acaena novae-zelandiae, parfois appelée Acaena novaezelandiae ou Acaena novae-zelandica, est une plante herbacée de la famille des Rosacées originaire de Nouvelle-Zélande.
Acaena novae-zelandiae é uma espécie de rosácea do gênero Acaena, pertencente à família Rosaceae.[1]
Acaena novae-zelandiae là tên khoa học của một loài thực vật có hoa thuộc chi Acaena, họ Hoa hồng. Tên của loài này có nguồn gốc từ tiếng Hy Lạp acaina, có nghĩa là "gai nhọn", kết hợp với tên của quốc gia New Zealand, nơi đầu tiên mà nó được mô tả[1]. Đây là loài bản địa của New Guinea, New Zealand và Úc[2]. Nó cũng trở nên tự nhiên hóa ở California, Anh và Ireland[2].
A. novae-zelandiae được biết với nhiều tên gọi bằng tiếng bản địa như bidgee widgee, piri-piri và buzzy[3][4]. Các loài trong chi Acaena có nét đặc trưng về đường kính thân cây, chiều dài và màu sắc của lá và các gai sắc.
A. novae-zelandiae là một cây thân thảo bò lan và là cây lâu năm. Thân cây khá mỏng, có đường kính 1,5 – 2 mm, chồi non sẽ mọc trên những thân này. Lá có hình lông vũ, có khoảng 9 - 15 lá chét hình chữ nhật trên cuống, dài khoảng 2 – 11 cm. Mặt trên của lá có màu xanh đậm và sáng bóng, trong khi mặt dưới có lông tơ và xanh nhạt hơn, các cuống là thường có màu đỏ. Cán hoa dài khoảng 10 – 15 cm, mang các cụm hoa hình cầu ở đầu, đường kính khoảng 20 – 25 mm, với 70 đến 100 bông hoa con trên mỗi cụm; hoa không có cánh, có thể có nhiều màu, từ xanh lá đến trắng hoặc tím;hoa được thụ phấn bởi gió. Mỗi hoa sinh một quả bế, dài 10 mm, có ngạnh, nhọn như gai, dễ bám vào quần áo, đặc biệt là len. Khi quả chín, các "gai" này có màu đỏ, sau đó trở thành màu nâu[2][3][5][6][7][8].
A. novae-zelandiae mọc trong các khu rừng, bụi cây và đồng cỏ, kể cả lề đường, từ vùng ven biển đến khu vực núi cao. A. novae-zelandiae ưa đất nhiều mùn và bùn, cần nhiều ánh sáng mặt trời.
A. novae-zelandiae có thể được trồng trong vườn như một thảm thực vật, thay thế cỏ, nhưng thường cắt bỏ các chồi non để chúng không bò lan[9]. Lá non có thể dùng để ủ trà[10][11][12].
Acaena novae-zelandiae là tên khoa học của một loài thực vật có hoa thuộc chi Acaena, họ Hoa hồng. Tên của loài này có nguồn gốc từ tiếng Hy Lạp acaina, có nghĩa là "gai nhọn", kết hợp với tên của quốc gia New Zealand, nơi đầu tiên mà nó được mô tả. Đây là loài bản địa của New Guinea, New Zealand và Úc. Nó cũng trở nên tự nhiên hóa ở California, Anh và Ireland.
A. novae-zelandiae được biết với nhiều tên gọi bằng tiếng bản địa như bidgee widgee, piri-piri và buzzy. Các loài trong chi Acaena có nét đặc trưng về đường kính thân cây, chiều dài và màu sắc của lá và các gai sắc.
