Το κώνειο (αγγλ. poison hemlock) είναι φυτικό δηλητήριο. Οφείλει την ονομασία του στο ρήμα "κωνάω", που σημαίνει "περιστρέφω" (αρχ. ελλ. παράγωγο "κώνος" = σβούρα). Παράγεται από το φυτό κώνειον το στικτόν (Conium maculatum). Το φυτό είναι πολύ κοινό στην Ελλάδα, από τα αρχαία χρόνια έως σήμερα. Στην Αρχαία Αθήνα χρησιμοποιούνταν για τις ναρκωτικές του ιδιότητες από τους ιεροφάντες (ως αναφροδισιακό).
Η δραστική ουσία του κωνείου είναι το αλκαλοειδές κωνεΐνη (αναλγητικές ιδιότητες). Θεωρείται, μαζί με την νικοτίνη, το ισχυρότερο των φυτικών δηλητηρίων. Το βασικό της μειονέκτημα είναι ότι είναι ισχυρά πτητική ένωση και, κατά συνέπεια, μη πρόσφατα παρασκευάσματα χάνουν σταδιακά την δηλητηριώδη ισχύ τους.Έχει αναλγητικές ιδιότητες και χρησιμοποιείται στην θεραπευτική το εκχύλισμα των καρπών και υπό μορφήν εμπλάστρων σε νευραλγίες και πόνους από καρκίνο[1].
Η κατάποση εκχυλίσματος (κυρίως φύλλων και βλαστών) κωνείου προκαλεί ανώδυνο θάνατο. Στην αρχή τα αισθητήρια νεύρα νεκρώνονται από την περιφέρεια προς το κέντρο. Υπάρχει απώλεια των μυικών δυνάμεων, αμβλύνονται οι περιφερειακές αισθήσεις, το ανακλαστικό τόξο του νωτιαίου μυελού προκαλεί τρόμο και σπασμούς. Τέλος, επέρχεται ύπνος, εγκεφαλική νάρκη και, τελικά, θάνατος.
Με παρασκεύασμα κωνείου θανατώθηκε ο Αθηναίος φιλόσοφος Σωκράτης και ο Θηραμένης, Αθηναίος πολιτικός και ένας από τους Τριάκοντα Τυράννους.
Στο γένος Κώνειον υπάγονται μεταξύ άλλων και τα ακόλουθα είδη:
Το κώνειο (αγγλ. poison hemlock) είναι φυτικό δηλητήριο. Οφείλει την ονομασία του στο ρήμα "κωνάω", που σημαίνει "περιστρέφω" (αρχ. ελλ. παράγωγο "κώνος" = σβούρα). Παράγεται από το φυτό κώνειον το στικτόν (Conium maculatum). Το φυτό είναι πολύ κοινό στην Ελλάδα, από τα αρχαία χρόνια έως σήμερα. Στην Αρχαία Αθήνα χρησιμοποιούνταν για τις ναρκωτικές του ιδιότητες από τους ιεροφάντες (ως αναφροδισιακό).
Η δραστική ουσία του κωνείου είναι το αλκαλοειδές κωνεΐνη (αναλγητικές ιδιότητες). Θεωρείται, μαζί με την νικοτίνη, το ισχυρότερο των φυτικών δηλητηρίων. Το βασικό της μειονέκτημα είναι ότι είναι ισχυρά πτητική ένωση και, κατά συνέπεια, μη πρόσφατα παρασκευάσματα χάνουν σταδιακά την δηλητηριώδη ισχύ τους.Έχει αναλγητικές ιδιότητες και χρησιμοποιείται στην θεραπευτική το εκχύλισμα των καρπών και υπό μορφήν εμπλάστρων σε νευραλγίες και πόνους από καρκίνο.
Η κατάποση εκχυλίσματος (κυρίως φύλλων και βλαστών) κωνείου προκαλεί ανώδυνο θάνατο. Στην αρχή τα αισθητήρια νεύρα νεκρώνονται από την περιφέρεια προς το κέντρο. Υπάρχει απώλεια των μυικών δυνάμεων, αμβλύνονται οι περιφερειακές αισθήσεις, το ανακλαστικό τόξο του νωτιαίου μυελού προκαλεί τρόμο και σπασμούς. Τέλος, επέρχεται ύπνος, εγκεφαλική νάρκη και, τελικά, θάνατος.
Με παρασκεύασμα κωνείου θανατώθηκε ο Αθηναίος φιλόσοφος Σωκράτης και ο Θηραμένης, Αθηναίος πολιτικός και ένας από τους Τριάκοντα Τυράννους.
Гуеньпочко[1] (лат. Conīum, руз. Болиголо́в, или Омег) — кавтоиень тикшень касовкс Амбрелань семиястонть (Apiaceae).
Буень латинэнь лемесь саеви кез.-грек. κόννος — «велявкс», пряс велякадат, кодак ярсат видьмензэ. Касыть Европасо, Вишка Азиясо ды Сибирьга.
Кавтоиень тикшесь покш нетькс марто, якстерьди петнявкс марто. Лопанзо колмоксть толгавт. Тикшесь ядов, кой-кить сёрмадыть геуньпочкосо ульнесь куловтозь Сократ[2].
Тешксэв гуеньпочконть цецянь пурнавксось (Conīum maculātum)
Гуеньпочко (лат. Conīum, руз. Болиголо́в, или Омег) — кавтоиень тикшень касовкс Амбрелань семиястонть (Apiaceae).
Буень латинэнь лемесь саеви кез.-грек. κόννος — «велявкс», пряс велякадат, кодак ярсат видьмензэ. Касыть Европасо, Вишка Азиясо ды Сибирьга.
Кавтоиень тикшесь покш нетькс марто, якстерьди петнявкс марто. Лопанзо колмоксть толгавт. Тикшесь ядов, кой-кить сёрмадыть геуньпочкосо ульнесь куловтозь Сократ.
Монар көпшәһе (лат. Cónium) — сатыр һымаҡтар ғаиләһенә ҡараған үҫемлек заты.
4 төрө билдәле, Евразияла һәм Төньяҡ Африкала таралған. Башҡортостанда бөрсөклө монар көпшәһе үҫә. Ике йыллыҡ үлән. Урман ситтәрендә, ташландыҡ ерҙәрҙә, баҫыуҙарҙа, торлаҡ янында үҫә; республиканың бөтә биләмәһендә осрай. Ҡый үләне, ҡырҡыу сысҡан еҫе аңҡытҡан ағыулы үҫемлек. Составында алкалоидтар бар.
Һабағы нескә бураҙналы, төҙ, тармаҡлы, буҙ төҫтәге ҡуныҡ һәм ҡыҙғылт‑көрән төҫтәге таптар менән ҡаплпнған, бейеклеге 60—200 см. Аҫҡы япраҡтары ҡыуыш һаплы өс ҡауырһынлы; урта һәм өҫкөләре — вағыраҡ, ултырма тиерлек, тар еңсәле. Сәскәләре аҡ төҫтә, сәскәлеге — урамалары һәм ваҡ урамалары булған овал‑ланцет формалағы ҡатмарлы сатыр. Июнь—августа сәскә ата. Емеше — боролмалы ҡырлы һалынҡы емеш, июль — сентябрҙә өлгөрә.
Ырыуҙың 4 төрө иҫәпкә алынған[1] , шуларҙың ҡайһы берҙәре[2]:
Монар көпшәһе (лат. Cónium) — сатыр һымаҡтар ғаиләһенә ҡараған үҫемлек заты.
Түндербаш (лат. Conium L., 1753[1][2]) — зонтиклылар гаиләлегенә караган үсемлекләр ыруы.
Шăршлаккай (лат. Cónium) — икĕ тĕсрен тытăнса тăракан сунчăк йышшисен çемьине кĕрекен, Европăра тата Вăтам тинĕс таврашĕнче (Паталлă шăршлаккай (Conium maculatum)) тата Кăнтăр Африкăра (Бутен евĕрлĕ шăршлаккай (Conium chaerophylloides)) ӳсекен питĕ наркăмăшлă курăк ăрачĕ.
Чи паллă шăршлаккай — паталлă шăршлаккай, икĕ çул ӳсекенн ӳсентăран, 1,5—2,5 метр çӳллĕшне ӳсет, симĕс яка хунавлă, хунавĕн кăкĕнче яланхилле хĕрлĕрех е хĕрлĕ-кăвак паталлă, сарлака çулçăллă. Чечекĕсем пĕчĕк, шурă та кăткăс сунчăклă. Улми пысăках мар, тăрăхла çавра, çăмăллăнах айăккинчен пăчăртаннă икĕ сăрă çурма улмана арканать, аяк пĕрчисем çутăрах. Ӳсентăрана хуçсан, çулçисемпе тымарĕнчен ырă мар шăршă тухать.
Хăшпĕр çăлкуçсенче çырнипе, çак ӳсентăран сĕткенĕнчен тунă наркăмăшпа Сократа вĕлернĕ[1].
«Доктор Хаус» сериалăн вунçиччĕмĕш серинче пациента çак ӳсентăрнпа наркăмăшланă.
Шăршлаккай (лат. Cónium) — икĕ тĕсрен тытăнса тăракан сунчăк йышшисен çемьине кĕрекен, Европăра тата Вăтам тинĕс таврашĕнче (Паталлă шăршлаккай (Conium maculatum)) тата Кăнтăр Африкăра (Бутен евĕрлĕ шăршлаккай (Conium chaerophylloides)) ӳсекен питĕ наркăмăшлă курăк ăрачĕ.
Чи паллă шăршлаккай — паталлă шăршлаккай, икĕ çул ӳсекенн ӳсентăран, 1,5—2,5 метр çӳллĕшне ӳсет, симĕс яка хунавлă, хунавĕн кăкĕнче яланхилле хĕрлĕрех е хĕрлĕ-кăвак паталлă, сарлака çулçăллă. Чечекĕсем пĕчĕк, шурă та кăткăс сунчăклă. Улми пысăках мар, тăрăхла çавра, çăмăллăнах айăккинчен пăчăртаннă икĕ сăрă çурма улмана арканать, аяк пĕрчисем çутăрах. Ӳсентăрана хуçсан, çулçисемпе тымарĕнчен ырă мар шăршă тухать.
