Multimedia w Wikimedia Commons Tawuła średnia[3] (Spiraea media Schmidt) – gatunek rośliny wieloletniej należący do rodziny różowatych.
Rozmieszczenie geograficzne
Występuje na rozległych przestrzeniach Azji północnej od zachodniej Syberii po Sachalin, Japonię i północne Chiny. Poza tym posiada rozproszone stanowiska w górach Europy środkowej na południu kontynentu sięgając Bułgarii, na zachodzie Austrii, na północy Polski, na wschodzie Ukrainy. W Polsce gatunek nieliczny, znany tylko z Pienin i Bieszczadów[4][5]. W Bieszczadach występuje w miejscowości Polana nad potokiem Czarnym oraz na Rabiej Skale, ale po słowackiej stronie. W Pieninach rośnie na następujących stanowiskach: Bystrzyk, Czertezik, Świnia Skała, poniżej grani Ligarek, Łysina (na grani Grabczychy Wyżniej), Trzy Korony i skałki przy Drodze Pienińskiej[6].
Morfologia
- Pokrój
-
Krzew o wysokości do 1,5 m (rzadko do 2 m). Pędy sztywne, obłe i nagie z wyjątkiem podgatunku polonica, który ma pędy za młodu owłosione[6].
- Liście
- Eliptyczne i lancetowate o długości do 5 cm i szerokości do 2 cm, z klinowatą nasadą i tępym szczytem. Brzegi piłkowane w szczytowej części (po obu stronach tylko 3–4 zęby), liście na pędach kwiatowych są całobrzegie. Liście zwykle na górnej stronie nagie, od spodu słabo owłosione[6].
- Kwiaty
- Białe (u subsp. polonica białożółte), zebrane w kuliste baldachogrona wyrastające na krótkich pędach bocznych. Kielich o połowę krótszy od kubka dna kwiatowego. Płatki do 3 mm szerokie, pręciki równe długością płatkom[7].
- Owoce
-
Mieszki, nagie lub słabo owłosione, na szczycie orzęsione[7].
Biologia i ekologia
Nanofanerofit. Kwitnie w maju, jest owadopylny. Rośnie na skalistych grzbietach, stokach i półkach skalnych, w laskach sosnowych i murawach górskich. Na większości stanowisk wystepujących w Polsce kwitnie i wytwarza owoce, rozmnaża się jednak głównie wegetatywnie. Liczba chromosomów 2n=18[6]. Gatunek charakterystyczny związku Prunion fruticosae[8].
Zagrożenia i ochrona
Objęta ochroną ścisłą. Gatunek umieszczony w Polskiej Czerwonej Księdze Roślin w kategorii VU (narażony)[9]. Znajduje się także na Czerwonej liście roślin i grzybów Polski (2006, 2016) w tej samej kategorii[10][11].
Populacja pienińska chroniona jest w Pienińskim Parku Narodowym. Monitorowana jest od dawna i zachowuje się stabilnie, zagraża jej tylko postępujące zacienienie ze strony rozrastających się drzew[6].
Zastosowanie
Krzewy nie spotykane w uprawie (poza ogrodami botanicznymi), choć jako odporne na suszę zalecane m.in. do rekultywacji hałd[4].
Przypisy
-
↑ Stevens P.F.: Angiosperm Phylogeny Website (ang.). 2001–. [dostęp 2010-01-20].
-
↑ The Plant List. [dostęp 2017-03-01].
-
↑ Zbigniew Mirek, Halina Piękoś-Mirkowa, Adam Zając, Maria Zając: Flowering plants and pteridophytes of Poland. A checklist. Krytyczna lista roślin naczyniowych Polski. Instytut Botaniki PAN im. Władysława Szafera w Krakowie, 2002. ISBN 83-85444-83-1.
-
↑ a b Władysław Bugała: Drzewa i krzewy dla terenów zieleni. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Rolnicze i Leśne, 1991. ISBN 83-09-00013-8.
-
↑ Spiraea media (ang.). Germplasm Resources Information Network (GRIN). [dostęp 2009-05-05].
-
↑ a b c d e Zbigniew Mirek, Halina Piękoś-Mirkowa: Czerwona księga Karpat Polskich. Kraków: Instytut Botaniki PAN, 2008. ISBN 978-83-89648-71-6.
-
↑ a b Władysław Szafer, Stanisław Kulczyński: Rośliny polskie. Warszawa: PWN, 1953.
-
↑ WładysławW. Matuszkiewicz WładysławW., Przewodnik do oznaczania zbiorowisk roślinnych Polski, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2001, ISBN 83-01-13520-4, OCLC 749271059 .
-
↑ Zarzycki K., Kaźmierczakowa R., Mirek Z.: Polska Czerwona Księga Roślin. Paprotniki i rośliny kwiatowe. Wyd. III. uaktualnione i rozszerzone. Kraków: Instytut Ochrony Przyrody PAN, 2014. ISBN 978-83-61191-72-8.
-
↑ Zbigniew Mirek: Red list of plants and fungi in Poland = Czerwona lista roślin i grzybów Polski. Kraków: W. Szafer Institute of Botany. Polish Academy of Sciences, 2006. ISBN 83-89648-38-5.
-
↑ Kaźmierczakowa R., Bloch-Orłowska J., Celka Z., Cwener A., Dajdok Z., Michalska-Hejduk D., Pawlikowski P., Szczęśniak E., Ziarnek K.: Polska czerwona lista paprotników i roślin kwiatowych. Polish red list of pteridophytes and flowering plants. Kraków: Instytut Ochrony Przyrody Polskiej Akademii Nauk, 2016. ISBN 978-83-61191-88-9.
Nagonasienne Drzewa i krzewy
Okrytonasienne Krzewy i pnącza
Drzewa
_(7899807482).jpg)
