Multimedia w Wikimedia Commons Skorupiaki (Crustacea) – podtyp stawonogów, w większości wodnych. Wiele gatunków wchodzi w skład planktonu. Znanych jest ponad 50 tysięcy gatunków. Badaniem skorupiaków zajmuje się karcynologia[1].
Wyraźny podział ciała na kilka odcinków – tagmy (głowotułów i odwłok). Wyraźna segmentacja tułowia i odwłoka. Charakteryzują się dużym stopniem zróżnicowania budowy. Wielkość od 0,5 mm (oczlik) do kilkudziesięciocentymetrowych okazów homarów czy langust. Największy skorupiak to krab japoński. Na głowie znajduje się pięć par silnie zmodyfikowanych odnóży: czułki I pary, czułki II pary, żuwaczki, szczęki I pary i szczęki II pary. Tułów i odwłok mają liczne odnóża służące do lokomocji, chwytania zdobyczy lub oddychania[2]. Odnóża są dwuczęściowe z wyjątkiem pierwszej pary czułków. U większości ciało pokryte pancerzem (karapaksem). Wiele gatunków pasożytniczych np. spośród wąsonogów (Cirripedia) lub widłonogów (Copepoda) to pasożyty wewnętrzne, których skrajnie uproszczona budowa zewnętrzna i wewnętrzna w niczym nie przypomina budowy wolno żyjących przedstawicieli. Ich przynależność do podtypu skorupiaków określa się na podstawie analizy budowy stadiów larwalnych lub badań genetycznych.
Skorupiaki mają zginacze i prostowniki, których działanie jest antagonistyczne.
Układ krążenia skorupiaków, tak jak innych stawonogów, jest otwarty. Krąży w nim hemolimfa, powstała z wymieszania krwi i płynu jamy ciała. Barwniki oddechowe występujące u skorupiaków to hemocyjanina i hemoglobina.
Narządami wydalniczymi skorupiaków są zmodyfikowane metanefrydia znajdujące się w gruczołach czułkowych (ujście u nasad czułek) lub/i szczękowych. Substancją wydalaną jest przede wszystkim amoniak[3] (organizmy wodne).
Mniejsze oddychają całą powierzchnią ciała, większe skrzelami lub płucami odwłokowymi.
Większość skorupiaków jest rozdzielnopłciowa, nieliczne są obojnakami. Rozwój może być prosty lub złożony.
Zwierzęta w większości wodne i wolno żyjące, rzadziej osiadłe (wąsonogi), nieliczne lądowe – te na ogół składają jaja w morzu, część na lądzie w wilgoci. Pasożyty nieliczne.
Klasyfikacja skorupiaków jest przedmiotem żywej dyskusji specjalistów i w dużej mierze różni się zależnie od źródła. Podana niżej jest uznawana przez wielu specjalistów[4]:
Wedle tej pracy skorupiaki uzyskują rangę podtypu, do którego należy 6 żyjących gromad:
W innych źródłach[5] natknąć się można jeszcze na przestarzały układ systematyczny, w którym skorupiaki są gromadą (podtyp żuwaczkowce) i dzielą się na:
Skorupiaki (Crustacea) – podtyp stawonogów, w większości wodnych. Wiele gatunków wchodzi w skład planktonu. Znanych jest ponad 50 tysięcy gatunków. Badaniem skorupiaków zajmuje się karcynologia.
