Zie Mug (doorverwijspagina) voor andere betekenissen van Mug. Muggen zijn vliegende insecten uit de orde tweevleugeligen en de onderorde muggen (Nematocera).[1]
Een mug heeft een klein, dun en fragiel lichaam, zes dunne pootjes, meestal twee veerachtige antennes waarmee zeer goed geur waargenomen kan worden en een kleine kop met vaak zichtbare zuigsnuit. Er zijn wel soorten die wat groter worden maar deze hebben steeds een langwerpige bouw en meestal sprieterige poten. Sommige muggen echter, zoals de knutten, hebben een meer vliegachtige bouw, ze worden ook wel zandvliegen genoemd. Alle muggen hebben een zuigsnuit, maar verreweg de meeste soorten kunnen daar niet mee steken. De muggen die wel kunnen steken behoren tot verschillende families, waarvan die der steekmuggen (Culicidae) ongetwijfeld de bekendste is. Soorten uit deze familie zijn onder andere de malariamuggen (geslacht Anopheles) die bij de mens indirect verantwoordelijk zijn voor meer dan een miljoen doden per jaar. Ook andere muggen kunnen voor overlast zorgen al kunnen ze niet steken, voorbeelden zijn langpootmuggen waarvan de larven het gazon aantasten, motmuggen die massaal kunnen opduiken bij een gesprongen riolering en rouwmuggen die in reusachtige zwermen kunnen voorkomen die het verkeer kunnen hinderen. Bovendien brengt het trillen van de vleugels van muggen een zoemend geluid voort dat door mensen veelal als hinderlijk wordt ervaren.
Muggen leven van plantensappen als nectar. De twee vleugels worden in rust achter de rug gevouwen en het achterste paar poten is bij veel soorten langer en steekt in rust naar achteren. Dit doet een mug om eventuele aanstormende vijanden waar te nemen; in plaats van deze te zien voelt de mug de luchtwervelingen met de achterpoten en vliegt snel weg bij gevaar.
Zie Steekmuggen voor het hoofdartikel over dit onderwerp. Steekmuggen of muskieten zijn de bekendste muggen en zijn in het beginsel insecten die leven van nectar. Ze zijn voor de mens bekend doordat de vrouwtjes bloed zuigen voor de aanmaak van de eitjes. Hierdoor ontstaat meestal een rode jeukende bult. Om ervoor te zorgen dat het bloed niet onmiddellijk stolt tijdens het opzuigen, laten ze anticoagulans achter in de steekwond. De allergische reactie hierop zorgt voor de jeuk.[2]
Steekmuggen kunnen veel schade aanrichten vanwege ziekten die ze kunnen verspreiden, zoals de beruchte westnijlziekte. In tropische gebieden verspreiden muggen op grote schaal vaak dodelijke ziekten zoals malaria, zikakoorts en gele koorts. Jaarlijks sterven er velen aan deze ziekten: in 2005 stierven er alleen aan malaria al 429.000 mensen.[3]
Ook op dieren kunnen steekmuggen verschillende ziektes overbrengen. Vogel- en veehouders kunnen hierdoor enorme economische schade lijden. Muggen kunnen bijvoorbeeld ook verantwoordelijk zijn voor grote uitbraken van veeziekten, zoals blauwtong.
De stekende en ziekten overbrengende tijgermug komt steeds meer in Nederland voor
De onderorde van muggen bestaat uit zeven infra-ordes:[1]
Er zijn verschillende muggenfamilies; in Nederland alleen al leven 25 verschillende families. De bekendste families zijn de langpootmuggen (Tipulidae) en de steekmuggen (Culicidae), de stekende muggen die bekendstaan om de jeukende muggenbulten. Ook de kriebelmuggen (Simuliidae) en knutten (Ceratopogonidae) kunnen steken, deze soorten zijn kleiner maar minder langwerpig en vliegachtig qua lichaamsbouw, ze komen soms massaal voor. Soorten uit alle andere families, zoals de dansmuggen, lijken soms op stekende muggen maar steken niet. Veel muggen lijken echter totaal niet op de bekende steekmuggen, zoals de familie Bibionidae, waartoe de rouwvlieg (Bibio marci) behoort. Motmuggen (familie Psychodidae) lijken op kleine vlinders; relatief grote ronde vleugels met gekleurde haren en een dicht behaard lichaam. Andere groepen zijn minder bekend, zoals de galmuggen die de eitjes in planten afzetten waar de larven in gallen opgroeien.
De volgende families maken deel uit van de muggen:
Wetenschappelijke naam Nederlandse naam Aantal soorten wereldwijd Aantal soorten in Nederland Anisopodidae venstermuggen 159 6 Axymyiidae 6 Bibionidae rouw- of zwarte vliegen 760 16 Blephariceridae 324 Bolitophilidae 59 8 Canthyloscelididae 16 Cecidomyiidae galmuggen 6024[4] 349[5] Ceratopogonidae knutten 5989[6] 110[5] Chaoboridae pluimmuggen 57 7 Chironomidae dansmuggen 7054 447 Corethrellidae 104 Cramptonomyiidae Culicidae steekmuggen 3531[7] 36[8] Cylindrotomidae buismuggen 68 4 Deuterophlebiidae 14 Diadocidiidae 34 2 Ditomyiidae 94 2 Dixidae meniscusmuggen 186 14 Grauvogeliidae Hennigmatidae Keroplatidae 945 36 Limoniidae steltmuggen 10.341 144 Lygistorrhinidae 33 Mycetophilidae paddenstoelmuggen 4164 253 Nadipteridae Nymphomyiidae 7 Olbiogastridae Oligophrynidae Oreodomyiidae Pachyneuridae 5 Perissommatidae 5 Pleciidae Psychodidae motmuggen 2958 49 Ptychopteridae glansmuggen 74 7 Scatopsidae 390 33 Sciaridae rouwmuggen 2302 80 Simuliidae kriebelmuggen 2163[9] 17 Synneuridae Tanyderidae 38 Thaumaleidae bronmuggen 182 1 Tipulidae langpootmuggen 4319 89 Trichoceridae wintermuggen 160 8 Valeseguyidae 1Onderstaand afbeeldingen van soorten uit verschillende families van muggen.
Chaoboridae, pluimmuggen
Anisopodidae, dansmuggen
Ceratopogonidae, knutten
Bolitophilidae
Mycetophilidae, paddenstoelmuggen
Trichoceridae, wintermuggen
Limoniidae, steltmuggen
Simuliidae, kriebelmuggen
Chironomidae, dansmuggen
Sciaridae, rouwmuggen
Bibionidae, rouwvliegen
Psychodidae, motmuggen
Tipulidae, langpootmuggen
De taxonomie van de muggen is als volgt:[10]
Muggen zijn vliegende insecten uit de orde tweevleugeligen en de onderorde muggen (Nematocera).
Een mug heeft een klein, dun en fragiel lichaam, zes dunne pootjes, meestal twee veerachtige antennes waarmee zeer goed geur waargenomen kan worden en een kleine kop met vaak zichtbare zuigsnuit. Er zijn wel soorten die wat groter worden maar deze hebben steeds een langwerpige bouw en meestal sprieterige poten. Sommige muggen echter, zoals de knutten, hebben een meer vliegachtige bouw, ze worden ook wel zandvliegen genoemd. Alle muggen hebben een zuigsnuit, maar verreweg de meeste soorten kunnen daar niet mee steken. De muggen die wel kunnen steken behoren tot verschillende families, waarvan die der steekmuggen (Culicidae) ongetwijfeld de bekendste is. Soorten uit deze familie zijn onder andere de malariamuggen (geslacht Anopheles) die bij de mens indirect verantwoordelijk zijn voor meer dan een miljoen doden per jaar. Ook andere muggen kunnen voor overlast zorgen al kunnen ze niet steken, voorbeelden zijn langpootmuggen waarvan de larven het gazon aantasten, motmuggen die massaal kunnen opduiken bij een gesprongen riolering en rouwmuggen die in reusachtige zwermen kunnen voorkomen die het verkeer kunnen hinderen. Bovendien brengt het trillen van de vleugels van muggen een zoemend geluid voort dat door mensen veelal als hinderlijk wordt ervaren.
Muggen leven van plantensappen als nectar. De twee vleugels worden in rust achter de rug gevouwen en het achterste paar poten is bij veel soorten langer en steekt in rust naar achteren. Dit doet een mug om eventuele aanstormende vijanden waar te nemen; in plaats van deze te zien voelt de mug de luchtwervelingen met de achterpoten en vliegt snel weg bij gevaar.
.jpg)
