Yalançı alabəzək kəpənək - (lat. Syntomis phegea) buğumayaqlılar tipinin kəpənəklər dəstəsinin syntomidae fəsiləsinə aid olan növ
Yalançı alabəzək kəpənək, pulcuqluqanadlılar (Lepidoptera) dəstəsinin Syntomidae fəsiləsindən olub, qanadları açılmış halda 32-38 mm-dir.[1]
Kəpənəyin yırtıcı tırtıllarının təkipəksarıyanın yumurta və kiçik yaşlı tırtılları ilə qidalanması Qafqazda, o cümlədən Azərbaycanda ilk dəfə 1972-ci ildə Yalama meşə təsərrüfatlarında Zəkəriyyə Məmmədov, R.M.Əfəndi tərəfindən qeydə alımnmışdır. Sonralar 2004-2006-cı illərdə Şəki-Zaqatala bölgəsində təkipəksarıyana qarşı bioloji mübarizə məqsədilə arealdaxili köçürmə üsulu ilə onun tırtıllarından istifadə edilmişdir. Bu baxımdan Lənkəran bölgəsində pardığımız tədqiqatlara əsasən, alabəzək kəpənəyin tırtılları üzərində geniş müşahidələr və hesablama işlərinin aparılmasını məqsədəuyğun hesab etdik. Kəpənəklərin təbiətdə uçuşu may ayının axırından, avqust ayının axırınadək davam edir. Onlar meşənin tala hissələrində bitən gandalaş bitkisinin çiçəkləri ilə qidalanaraq cütləşirlər. Cütləşdikdən 5-6 gün sonra, meşə ağaclarının kök hissəsinə yaxın yem bitkiləri, ağacların gövdələrində olan mamırlar üzərinə qrup halında kiçik yumurtalar qoyurlar. Payıza yaxın, sentyabr ayının axırlarında yumurtalardan tırtıllar çıxmağa başlayırlar. Tırtıllar üçüncü yaş dövrünədək yem bitkiləri ilə qidalanırlar və sonra qışlamaya gedirlər. Onlar ağacların qabığı altında, yerə tökülmüş yarpaqlar altında, ağacların kök hissəsinə yaxın yerlərdə qışlayırlar. Yazda, mart ayında, bir neçə gün ağacların gövdəsi üzərinə döşənmiş (xüsusilə palıd ağacı üzərində) mamırlarla, təzəcə torpaqdan baş qaldırmış bitkilərlə və sonra isə ağacların gövdəsi üzərindəki təkipəksarıyanın topa halında qoyduğu (hər topada 500-800 yumurta) yumurtalarla qidalanırlar. Tırtılların bədəni qaramtıl olmaqla üzərində zərif tükcüklər vardır. Müşahidələrə əsasən, havanın temperaturu 16-18oC olduqda olduqda belə tırtıllar qışlama yerlərindən çıxaraq qidalanmağa başlayırlar. Belə bir vəziyyət 2004-cü ilin dekabr ayında baş vermişdir. Belə ki, Lənkəran rayonunun Şıxakəran kəndində yerləşən meşə sahələrindən 100-150 ədəd alabəzək kəpənəyin tırtılları götürülmüşdür.[2] İnkişafını başa vurmuş tırtıllar may ayının ortalarında zərif ipək torlu barama içərisində puplaşmağa başlamışlar. Pup tünd-qəhvəyi rəngdə olub, parıldaqdır. Puplaşma mərhələsi may ayının sonunadək davam edir. May ayının axırı və iyun ayının əvvəli puplardan kəpənəklər çıxmağa başlayır. Yırtıcı alabəzək kəpənək tırtıllarının yeyimcilliyi və təkipəksarıyanın sayının aşağı salınmasını öyrənmək məqsədilə 2010-2011-ci illərdə Şəki-Zaqatala bölgəsində (Qəbələ və Şəkidə) təkipəksarıyan ilə yoluxmuş palıd ağacları üzərində hesablama işləri aparılmışdır. Aşkar edilmişdir ki, bir hektar meşə sahəsində 100 palıd ağacında 80-dək ipəksarıyanın 2-3 və bəzən də 4-5 yumurta topasına rast gəlindiyi (75-80%-dək yoluxma) halda, hər ağacda 3-4 ədəd yalançı alabəzək kəpənəyin II-III yaş tırtıllarına rast gəlinmişdir. Həmin tırtıllar 2-3 gün müddətində 80 yumurta topasından 60-ı ilə qidalanmışlar. Daha 2 gündən sonra 10 yumurta topası qalmışdır ki, bu da ipəklsarıyanın yumurta və tırtıllarının 80-85 % suntomis tərəfindən məhv olması deməkdir. Təkrar belə hesablama işləri nəticəsində müəyyən edilmioşdir ki, təkipəksarıyanın yumurta və tırtıllarına qarşı bioloji mübarizədə alabəzək kəpənəyin yırtıcı tırtıllarından arealdaxili köçürmə üsulu ilə istifadə etmək mümkündür. Beləliklə, bağ və meşə ağacları zərərverticilərinin və onların entomofaqlarının növ tərkibinin, bioloji xüsusiyyətlərinin və təsərrüfat əhəmiyyətinin öyrənilməsi, entomofaqlardan zərərli cücülərə qarşı mübarizə aparılması işində imkanlar yaradır.[3]
Azərbaycanda (Şəki, Zaqatala, Lənkəran, Cəlilabad və s. rayonlarda) yayılıb.[4]
Yalançı alabəzək kəpənək - (lat. Syntomis phegea) buğumayaqlılar tipinin kəpənəklər dəstəsinin syntomidae fəsiləsinə aid olan növ
Das Weißfleck-Widderchen (Amata phegea) ist ein Schmetterling (Nachtfalter) aus der Unterfamilie der Bärenspinner (Arctiinae).
Das Weißfleck-Widderchen erreicht eine Flügelspannweite von 35 bis 40 Millimeter. Seine Flügel sind schwarzblau und haben weiße Flecke, deren Anzahl und Größe unterschiedlich sein können. Ein weiteres Merkmal ist der auf dem Hinterleib befindliche breite, gelbe Ring. Die schwarzen Fühler haben weiße Spitzen.
Die Raupen erreichen eine Länge von bis zu 30 Millimetern. Der graue Raupenkörper ist mit kurzen Büscheln grauer Haare bedeckt, die auf schwarzen Warzen sitzen. Der Raupenkopf ist rötlichbraun gefärbt.
Das Weißfleck-Widderchen imitiert mit seinem Aussehen das Veränderliche Widderchen (Zygaena ephialtes), das für Vögel giftig ist und von diesen gemieden wird. Das Weißfleck-Widderchen profitiert davon.
Das Weißfleck-Widderchen tritt insbesondere in Südeuropa auf, kommt aber auch in Mitteleuropa bis in den Nordwesten und Nordosten Deutschlands vor. Im Osten reicht die Verbreitung bis Kleinasien und Transkaukasien. Die Art bevorzugt trockene Bereiche, die offen mit Bäumen und Sträuchern bewachsen sind, ebenso wie Waldränder. In Mitteleuropa ist das Weißfleck-Widderchen besonders in lichten Wäldern und buschigen Abhängen anzutreffen.
Die Raupen des Weißfleck-Widderchens fressen insbesondere krautartige Pflanzen, darunter Erikagewächse wie Heidekraut, sowie Pfeifengras, Ampfer, Labkraut und Wegerich. Die Raupen überwintern in einem gemeinsamen Gespinst am Boden und fressen danach noch bis Mai. Die Falter schlüpfen von Juni bis Juli.
Das Weißfleck-Widderchen (Amata phegea) ist ein Schmetterling (Nachtfalter) aus der Unterfamilie der Bärenspinner (Arctiinae).
The nine-spotted moth or yellow belted burnet (Amata phegea, formerly Syntomis phegea) is a moth in the family Erebidae ("tiger moths"). The species was first described by Carl Linnaeus in his 1758 10th edition of Systema Naturae.[2]
The nine-spotted moth is chiefly found in southern Europe but also seen up to northern Germany, and in the east to Anatolia and the Caucasus,[3] and there are some populations in the south-eastern Dutch nature reserves of Leudal and Meinweg. It does not breed in the United Kingdom, but it is a very rare immigrant. The species prefers drier areas, open ranges with shrubs and trees as well as open forests and warm, sunny slopes.[4]
Amata phegea reaches a wingspan of 35–40 millimetres (1.4–1.6 in).[5] Males are smaller than females and have thicker antennae. Wings are blueish black or greenish black with white spots and metallic sheen. The number and the size of spots are quite variable. Usually there are six white spots on the forewings and two or three spots on the hindwings. The body is quite long, with a yellow spot on the second segment of the abdomen. A further feature is the prominent yellow ring at the sixth segment of the abdomen. The black thread-like antennae have white tips. The caterpillars can reach a length of about 5 centimetres (2.0 in). They are gray black with thick dark brown, fluffy hairs that grow from small growths. The head is reddish brown.[4]
Similar-looking moths include Amata ragazzii (Turati, 1917) and Zygaena ephialtes (Linnaeus, 1758). Z. ephialtes is in the family Zygaenidae and is unpalatable to birds. The nine-spotted moth imitates its appearance (Müllerian mimicry).[6] Both moths are an example of aposematism.
This species has one generation per year (univoltine).[4] Females lay eggs on a variety of herbs. The larvae hatch in early August and are polyphagous, feeding on a range of herbaceous plants (Plantago, Rumex, Galium, Gramineae, Taraxacum and other low plants).[1][7] The caterpillar hibernates in a silken nest and pupates in May in cocoons on the ground. Adults of this diurnal moth fly on warm sunny days from late May to August, depending on location.[5][4]
The nine-spotted moth or yellow belted burnet (Amata phegea, formerly Syntomis phegea) is a moth in the family Erebidae ("tiger moths"). The species was first described by Carl Linnaeus in his 1758 10th edition of Systema Naturae.
Amata phegea
Le Sphinx du pissenlit (Amata phegea) est une espèce de lépidoptères (papillons) de la famille des Erebidae et de la sous-famille des Arctiinae.
Amata phegea
Le Sphinx du pissenlit (Amata phegea) est une espèce de lépidoptères (papillons) de la famille des Erebidae et de la sous-famille des Arctiinae.
Répartition : Europe. Envergure du mâle : de 17 à 19 mm. Période de vol : de juin à août, imagos actifs le jour. Habitat : lieux secs et ensoleillés. Plantes hôtes : Taraxacum, Plantago, Scabiosa.La fegea (Amata phegea (Linnaeus, 1758)) è un lepidottero appartenente alla famiglia Erebidae, diffusa in Eurasia.
Si caratterizza per una livrea nera dai riflessi blu metallici, punteggiata di bianco sulle ali; il corpo affusolato è invece cerchiato di anelli gialli. La fegea può raggiungere i 4 cm di apertura alare. Le antenne sono nere con le punte bianche.
Con Zygaena ephialtes, costituisce un esempio di mimetismo mülleriano ed aposematismo: entrambe le falene sono tossiche per i predatori e segnalano la loro inappetibilità tramite la loro colorazione sgargiante.
Matura lo stadio adulto in tarda primavera ed è pertanto osservabile soprattutto in estate.
Il bruco è lungo circa 5 cm; appare di colore grigiastro con ciuffi di peli scuri disposti in maniera segmentale. Gli occhi sono notevolmente estroflessi e di colore rosso scuro.
La specie preferisce i climi secchi, spazi aperti con arbusti e alberi, boschi radi e pendii; è diffusa soprattutto in Europa meridionale, ma si rinviene anche nel nord della Germania e, verso est, in Anatolia e nel Caucaso. Vi sono inoltre delle popolazioni nelle riserve naturali "Leudal" e "De Meinweg" nel sud-est dei Paesi Bassi.
La fegea (Amata phegea (Linnaeus, 1758)) è un lepidottero appartenente alla famiglia Erebidae, diffusa in Eurasia.
Margeniai (lot. Ctenuchidae) – drugių (Lepidoptera) šeima. Lietuvoje gyvena vienintelė šios šeimos rūšis – margenis (lot. Syntomis phegea, angl. Nine-spotted, vok. Weißfleck-Widderchen). Drugiai skraido birželio – liepos mėn. Vikšras juodai rudas, labai šeriuotas, minta kiaulpienėmis, notrelėmis ir kt. augalais. Paplitęs Europoje ir Sibire. Latvijoje žinoma tik viena radvietė. Lit. šaltiniuose nurodoma, kad Lietuvoje rastas Šakių rajone.
Bieloškvrnáč púpavcový (Amata phegea) je motýľ z čeľade chlpatkovité (Erebidae).
Húsenica bieloškvrnáča púpavcového je polyfágna. Predovšetkým sa ale živý rastlinnou potravou. Dosahuje veľkosť 20 – 35 mm. Vo veľmi priaznivých podmienkach môže dorastať až do dĺžky 5 cm. Jej hlava je tmavočervenej farby. Hlava je v pomere k telu veľmi malá. Húsenica je pokrytá sivohnedými chĺpkami, ktoré odrádzajú možných predátorov. Kvôli nevhodnému prostrediu si pred zakuklením môžu húsenice vytvárať siete z jemného vlákna, ktoré poslúžia ako vhodné upevnenie na dané miesto. Svoje hnedosivé ochlpenie pred zakuklením zhodia. Kukla má veľkosť 10 – 25 mm a je hnedej farby. Jej veľkosť sa počas vývinu mierne zväčšuje. Samičky ju majú mierne objemnejšiu ako samčekovia aby v dospelosti mohli nosiť vajíčka.
Bieloškvrnáč púpavcový sa vyskytuje hlavne v južnej Európe, ale môžeme ho zazrieť aj v severnom Nemecku. Lieta od mája do septembra a to cez deň počas najhorúcejších hodín. Uprednostňuje suchšie oblasti, otvorené plochy s kríkmi a stromami, ako aj otvorené lesy a teplé, slnečné svahy. Môžeme ho ale vidieť lietať aj pri slabšom daždi. Často ich vidieť na poliach obklopených listnatými lesmi bohatými na kvetenstvo, kde sa zhromažďujú vo veľkom počte. Uprednostňuje nízke nadmorské výšky, ale ľahko ho nájdeme aj na hornatých svahoch vystavených slnku, až do výšky 2000 m.
Samička na jeseň kladie vajíčka na rôzne druhy rastlín. V apríli sa začínajú objavovať prvé húsenice a hľadajú si vhodné miesto na zakuklenie. Zakuklí sa cca na 2 týždne.
Dospelý motýľ dosahuje rozpätie krídiel 30-40 milimetrov. Samičky sú mohutnejšie ako samčekovia. Modro-čierne krídla so zeleným leskom sú zdobené bielymi škvrnami. Počet a veľkosť škvŕn sú pomerne variabilné. Má vznášajúci, ale pomalý let a nerád cestuje na dlhé vzdialenosti. Letí pravidelne a nepretržite z kvetu na kvet. Často dlho sedia na kvete a sajú nektár. V letnom období je vidieť, že tento druh motýľa je hojne rozšírený po celom Slovensku. A to preto že nemá skoro žiadnych prirodzených predátorov. Jeho ochranu mu zabezpečila jeho toxicita. Jeho príbuzný, zygaena epphialtes, od ktorej sa odlišuje bielim koncom tykadiel je tiež jedovatý. Obidva druhy ťažia zo svojej jedovatosti a podobnosti.
Názov Amata pochádza z lat. „Amatus“ = milovaný, veľmi obľúbený. Zatiaľ čo špecifikácia „phegea“ pochádza z mena Phegea, ktoré pomenúvalo dcéru kráľa Fegea, ktorý vládol mestu Psofos v Arkádii, Fegeu. Pomenovanie „syntomis“ pochádza z gréckeho slova „suntomus“ čo znamená skrátená, odseknutá. Tým sa ukazuje na malé zadné krídla.
Commons ponúka multimediálne súbory na tému bieloškvrnáč púpavcový
Wikidruhy ponúkajú informácie na tému bieloškvrnáč púpavcový
Bieloškvrnáč púpavcový (Amata phegea) je motýľ z čeľade chlpatkovité (Erebidae).
.JPG)
