Famîleya Coronaviridae ku,famîleyekî vîrusan e,RNAya yek helezonî ye(bi wateyekî pozîtîf) û xwediyê pêçeka vîral e. Dirêjahiya genom a vîral 26-32 kîlobaz e.
Bi de Coronaviridae (Coronaviren) hannelt sik dat um en Familie vun Viren. Se höört all to de Ornen Nidovirales to. Se sett allerhand Aarden vun Warveldeerter to, as Söögdeerter, Vagels un Fisch, un lööst dor allerhand verscheden Süken ut. De eersten Coronaviren sünd al in de Midden vun de 1960er Johre beschreven wurrn.[1]
Coronaviren könnt sik vun de Genetik her bannig slank ännern un enkelte Aarden mank de Coronaviren könnt över de Aardengrenz wegjumpen un up en ganze Reeg vun Weerten övergahn. Dör düt Övergahn vun een Aart up en anner sünd bi Minschen unner annern Infektschonen mit dat SARS-assozieerte Coronavirus (SARS-CoV) un dat Middle East respiratory syndrome coronavirus (MERS-CoV) tostanne kamen. Ok de COVID-19-Pandemie, de 2019 in de chinees’sche Stadt Wuhan upkamen weer, warrt torüchföhrt up en Coronavirus, wat bit dorhen unbekannt weer un den neen Naam SARS-CoV-2 kregen hett.[2] Bi Minschen sünd en Reeg vun Coronaviren de Grund vun allerhand Süken, dat geiht los, wenn he sik bloß verkullt, man ok wenn he en Swaar akut Atenwegsyndrom kriggt. Alltohopen sünd in’n Momang (Februar 2020) seven Coronaviren bekannt, de Minschen krank maken könnt: Neven SARS-CoV(-1), SARS-CoV-2 un MERS-CoV noch HCoV-HKU1, HCoV-NL63, HCoV-OC43 un HCoV-229E. De lesten veer Viren maakt avers nich so duchtig krank, as de annern.[3]
De Naam „Coronaviren“ – vun latiensch corona ‚Kranz, Kroon‘ – is 1968 inföhrt wurrn un hangt dor mit tosamen, wie dat Virus unner dat Elektronenmikroskop utsütt.[4]De Utrecksels up de kogelhaftigen Hüllen laat an en Kroon denken[5]oder an den Strahlenkranz, as de Korona vun de Sunne.[6]
D Koronaviire sind e Familie vo Viire, wo zu dr Oornig vo de Nidovirales ghööre.
Si mache ass gwüssi Wirbeltier, öppe d Süüger, d Vögel un d Fisch uff verschideni Aarte chrank wärde. Wenn es Viirus, wo natürlicherwys im ene andere Tier vorchunt, uf son en nöie «Wirt» überegumpet wo nit annen gwöönt isch, git’s dur Infekzioone hüüffig schwääri Chrankete, wo sech liecht anderi Lüüt astecke, un de chunt’s zu grosse Süüchine so wie im Fall vo der wältwyte Koronavirus-Pandemy 2020, wo s Virus SARS-CoV-2 dra tschuld gsi isch.
Der Name vo de Koronaviire chunt vo von iirere Form, wo men underem Elektroonemikroskoop cha gsee: um die rundi Form, wo numen öppe hundertfüfzg Nanometer gross isch, drumume isch so öppis wien en Chranz vo Straale, und das het me mit der Korona vo der Sunne vrglyche.
Tekst üüb Öömrang Hoodkategorii: Wiiren
Order: Nidovirales
Famile: Coronaviridae
Onerfamile: Orthocoronavirinae
Sköölen: Alphacoronavirus – Betacoronavirus – Deltacoronavirus – Gammacoronavirus
Onerfamile: Letovirinae
Skööl: Alphaletovirus
Coronaviridae
Coronaviridae zien 'n femilie vaan RNA-virusse oet 't riek Riboviridae, 'ne nog oonbepaolde stam en oet de orde Nidovirales. De virusse zien positief-polair en höbbe e genoom vaan zoe tösse de 26 en 32 kilobase. De virusse daanke hunne naom aon rillatief groete (ca. 20 nm) oetsteeksels bovenop 't kapsel, die 'ne krans vörme.
De Coronaviridae valle oeterein in twie subfemilies: Orthocoronavirinae (de eigeleke coronavirusse) en Letovirinae. Vaan de ierste kint me veer versjèllende geslachte: Alphacoronavirus, Betacoronavirus, Gammacoronavirus en Deltacoronavirus, allemaol verdeild in diverse oondergeslachte, soorte en stamme. Bij de Letovirinae gief 't mer ei bekind geslach: Alphaletovirus.
Wermbleujetege bieste - zoogdiere en veugel dus - zien geveuleg veur diverse coronavirusse. De oetwèrking en irns vaan de besmètting is neet bij alle soorte dezelfde. Bij de mins veroerzake coronavirusse veural lochweegkrenkdes: in d'n ierste plaots de kaw, meh ouch SARS, MERS en COVID-19. Ouch bij hinne kinne coronavirusse tot aosemkrenkdes veure. Bij evehovege (oonder mie keuj en verkes) evels veroerzake ze diarree. Geregeld sprink door 'n mutatie e coronavirus vaan de ein op de aander soort euver; gebeurt dit vaan bies op mins, daan sprik me vaan 'n zoönose.
Bi de Coronaviridae (Coronaviren) hannelt sik dat um en Familie vun Viren. Se höört all to de Ornen Nidovirales to. Se sett allerhand Aarden vun Warveldeerter to, as Söögdeerter, Vagels un Fisch, un lööst dor allerhand verscheden Süken ut. De eersten Coronaviren sünd al in de Midden vun de 1960er Johre beschreven wurrn.
Coronaviren könnt sik vun de Genetik her bannig slank ännern un enkelte Aarden mank de Coronaviren könnt över de Aardengrenz wegjumpen un up en ganze Reeg vun Weerten övergahn. Dör düt Övergahn vun een Aart up en anner sünd bi Minschen unner annern Infektschonen mit dat SARS-assozieerte Coronavirus (SARS-CoV) un dat Middle East respiratory syndrome coronavirus (MERS-CoV) tostanne kamen. Ok de COVID-19-Pandemie, de 2019 in de chinees’sche Stadt Wuhan upkamen weer, warrt torüchföhrt up en Coronavirus, wat bit dorhen unbekannt weer un den neen Naam SARS-CoV-2 kregen hett. Bi Minschen sünd en Reeg vun Coronaviren de Grund vun allerhand Süken, dat geiht los, wenn he sik bloß verkullt, man ok wenn he en Swaar akut Atenwegsyndrom kriggt. Alltohopen sünd in’n Momang (Februar 2020) seven Coronaviren bekannt, de Minschen krank maken könnt: Neven SARS-CoV(-1), SARS-CoV-2 un MERS-CoV noch HCoV-HKU1, HCoV-NL63, HCoV-OC43 un HCoV-229E. De lesten veer Viren maakt avers nich so duchtig krank, as de annern.
De Naam „Coronaviren“ – vun latiensch corona ‚Kranz, Kroon‘ – is 1968 inföhrt wurrn un hangt dor mit tosamen, wie dat Virus unner dat Elektronenmikroskop utsütt.De Utrecksels up de kogelhaftigen Hüllen laat an en Kroon denkenoder an den Strahlenkranz, as de Korona vun de Sunne.
D Koronaviire sind e Familie vo Viire, wo zu dr Oornig vo de Nidovirales ghööre.
Si mache ass gwüssi Wirbeltier, öppe d Süüger, d Vögel un d Fisch uff verschideni Aarte chrank wärde. Wenn es Viirus, wo natürlicherwys im ene andere Tier vorchunt, uf son en nöie «Wirt» überegumpet wo nit annen gwöönt isch, git’s dur Infekzioone hüüffig schwääri Chrankete, wo sech liecht anderi Lüüt astecke, un de chunt’s zu grosse Süüchine so wie im Fall vo der wältwyte Koronavirus-Pandemy 2020, wo s Virus SARS-CoV-2 dra tschuld gsi isch.
Der Name vo de Koronaviire chunt vo von iirere Form, wo men underem Elektroonemikroskoop cha gsee: um die rundi Form, wo numen öppe hundertfüfzg Nanometer gross isch, drumume isch so öppis wien en Chranz vo Straale, und das het me mit der Korona vo der Sunne vrglyche.
Famîleya Coronaviridae ku,famîleyekî vîrusan e,RNAya yek helezonî ye(bi wateyekî pozîtîf) û xwediyê pêçeka vîral e. Dirêjahiya genom a vîral 26-32 kîlobaz e.
Koronaviruslar – sutemizuvchilar va qushlar kasalliklarini keltirib chiqaradigan viruslar guruhi. Odamlarda viruslar nafas olish yoʻllarining infeksiyalarini keltirib chiqaradi, ular odatda yengil, jumladan shamollashni oʻz ichiga oladi; ammo, SARS, MERS va yangi koronavirus kabi kam uchraydigan shakllar oʻlimga olib kelishi mumkin. Sigir va choʻchqalarda ular diareya, tovuqlarda esa yuqori nafas yoʻllari kasalliklariga olib kelishi mumkin. Bugungi kunda, profilaktika yoki davolash uchun tasdiqlangan vaksinalar yoki antiviral preparatlar mavjud emas.
Koronaviruslar – sutemizuvchilar va qushlar kasalliklarini keltirib chiqaradigan viruslar guruhi. Odamlarda viruslar nafas olish yoʻllarining infeksiyalarini keltirib chiqaradi, ular odatda yengil, jumladan shamollashni oʻz ichiga oladi; ammo, SARS, MERS va yangi koronavirus kabi kam uchraydigan shakllar oʻlimga olib kelishi mumkin. Sigir va choʻchqalarda ular diareya, tovuqlarda esa yuqori nafas yoʻllari kasalliklariga olib kelishi mumkin. Bugungi kunda, profilaktika yoki davolash uchun tasdiqlangan vaksinalar yoki antiviral preparatlar mavjud emas.
Каранаві́русы (Coronaviridae) — сямейства з прыкладна 40 відаў вірусаў, якія паражаюць чалавека, жывёл, птушак. Вірыёны каранавірусаў акружаны бялковай мэмбранай і ліпаўтрымвальнай зьнешняй абалонкай, ад якой адыходзяць булавападобныя атожылкі, якія нагадваюць карону, за што тыя й атрымалі сваю назву.
Каранавірусная інфэкцыя сустракалася ў гісторыі чалавецтва даўно, аднак вірус упершыню быў выдзелены ў 1965 року. Усе каранавірусы зьяўляюцца абалонкавымі з адналанцужковым РНК-геномам пазітыўнай накіраванасьці і нуклеакапсыдам сьпіральнай сымэтрыі. Памер геному каранавірусаў вагаецца ад прыкладна 27 да 34 кіляпараў, што зьяўляецца адным з найбольшых паказьнікаў сярод РНК-вірусаў[1].
У XX стагодзьдзі былі апісаныя тры каранавірусы, якія трапілі да чалавека ад жывёлаў: вірус птушынага інфэкцыйнага бранхіту(en), чалавечы каранавірус 229E(en) ды чалавечы каранавірус OC43(en). Лічыцца, што крыніцай эпідэміі «гішпанкі», геном вірусу якой быў расшыфраваны толькі ў пачатку XXI стагодзьдзя, сталі птушкі[2]. У новым стагодзьдзі прычынай маштабных эпідэміяў станавіліся новыя каранавірусы: вірус(en) цяжкага вострага рэсьпіраторнага сындрому (ЦВРС, 2003), вірус(en) блізкаўсходняга рэсьпіраторнага сындрому (БУРС, 2012), новы каранавірус цяжкага вострага рэсьпіраторнага сындрому (ЦВРС-2, 2019)[3].
Зь вядомых на 2020 рок каранавірусаў ад чалавека да чалавека перадаюцца прынамсі 7 відаў. Але на іхнюю долю прыпадае толькі 8—10% захворваньня на вострыя рэсьпіраторныя вірусныя інфэкцыі[4]. У чалавека каранавірусы паражаюць дыхальныя шляхі, страўнікава-кішачны тракт і нэрвовую сыстэму. Выклікаюць дыхавіцу, кашаль і ліхаманку[5]. Такія формы як ЦВРС, БУРС і ЦВРС-2 могуць быць сьмяротнымі. У кароваў ці сьвіней яны могуць спрычыніць панос, а ў курэй — захворваньні верхніх дыхальных шляхоў. Спэцыфічных вакцынаў ці лекаў ад каранавірусу не існуе.
Назва «каранавірус» паходзіць ад лацінскага слова corona і грэцкага κορώνη, якія перакладаюцца як карона ці галё. Пры разглядзе ў электронны мікраскоп вірыёна (заразнай формы віруса) можна ўбачыць абалонку зь вялікіх булавападобных атожылкаў, якія ўтвараюць падабенства сонечнай кароны. Такая марфалёгія фармуецца віруснымі пэпламэрамі — бялкамі на паверхні віруса[6][7], якія вызначаюць зваротнасьць(en) гаспадара(en).
Дыямэтар вірусных часьцінак складае каля 120 нм[8][9]. Вірусная абалонка складаецца зь ліпіднага двухслою з прымацаванымі структурнымі пратэінамі: мэмбранай (М), абалонкай (А) і шыпом (Ш)[10].
Унутры знаходзіцца нуклеакапсыд, утвораны шматлікімі копіямі нуклеакапсыднага бялку з адналанцужковым РНК-геномам пазітыўнай накіраванасьці[8][11]. Ліпідная двухслойная абалонка, мэмбранавыя бялкі і нуклеакапсыд абараняюць вірус, пакуль ён знаходзіцца па-за вузай[12].
Памер геному каранавірусаў вагаецца ад прыкладна 27 да 34 кіляпараў[1] — адзін з найбольшых паказьнікаў сярод РНК-вірусаў. Геном мае 5’ мэтыляваны навершнік і 3’ поліадэнілаваны хвост[8].
Заражэньне пачынаецца з уваходам вірусу ў арганізм і прымацаваньня шыповага пратэіну да рэцэптара вузы-гаспадыні. Пасьля гэтага пратэаза вузы ўскрывае і актывуе шыповы пратэін віруса, які пранікае ўнутар вузы эндацытозам ці простым зьліцьцём віруснай абалонкі з вузавай мэмбранай[13].
Трапіўшы ў вузу-гаспадыню, часьцінка вірусу скідае абалонку, і ейны геном трапляе ў цытаплязму[14]. РНК-геном каранавірусу мае 5’ мэтыляваны навершнік(en) і 3’ поліадэнілаваны хвост(en), што дазваляе РНК прымацоўвацца да вузавай рыбасомы дзеля трансьляцыі[8].
У геноме каранавірусу зашыфраваны таксама бялок РНК-залежная РНК-полімэраза (РзРп), які дапамагае віруснаму геному транскрыбавацца ў новыя копіі РНК, выкарыстоўваючы рэсурсы вузы. Бялок РзРп выпрацоўваецца першым; калі скончыцца трансьляцыя гена, у якім зашыфраваны РзРп, тэрмінатарны кадон(en) спыняе трансьляцыю. Гэта называецца ўкладзенай транскрыпцыяй(en). Неструктурныя бялкі канаравірусу выконваюць выпраўленьне памылак(en), якой бракуе ва ўласна энзымах РНК-залежнай РНА-полімэразы, забясьпечваючы дадатковую дакладнасьць пры ўзнаўленьні[1]. Геном рэплікуецца, і з усіх утвораных бялкоў фармуецца доўгі поліпратэін. Каранавірусы маюць неструктурны бялок — пратэазу — які адказвае за расшчапленьне(en) поліпратэіну. Дзякуючы гэтаму вірус здольны зашыфроўваць максымальную колькасьць генаў малым наборам нуклеатыдаў[8].
Зь вядомых на 2020 рок каранавірусаў ад чалавека да чалавека перадаюцца прынамсі 7 відаў. Асноўны спосаб перадачы — паветрана-кропельным шляхам пры непасрэдным кантакце з асобай, якая кашляе ці чыхае[15].
Заражэньне каранавірусам прадухіляюць рэгулярнае мыцьцё рук, адмова ад ужываньня недагатаванага мяса, нашэньне мэдычнай маскі ў грамадзкім месцы, пазьбяганьне застуджаных людзей і ўстрыманьне ад наведваньня людных месцаў[5]. Нашэньне маскі не абараняе ад заражэньня напоўніцу[16].
Найбліжэйшы агульны продак (НАП) усіх каранавірусаў датаваны прыкладна 8000 да Н. Хр[17]. НАП альфакаранавірусаў зьявіліся каля 2400 да Н. Хр., бэтакаранавірусаў — каля 3300 да Н. Хр., гамакаранавірусаў — каля 2800 да Н. Хр., дэльтакаранавірусаў — каля 3000 да Н. Хр. Ідэальнымі гаспадарамі для эвалюцыянаваньня і пераносу каранавірусных генаў лічацца кажаны і птушкі як цеплакроўныя крылатыя хрыбетныя[18].
У канцы XVIII стагодзьдзя з конскіх каранавірусаў вылучыўся каранавірус буйной рагатай скаціны[19] (бэтакаранавірус 1). У 1950-х роках аддзяліліся каранавірус буйной рагатай скаціны, сабачыя каранавірусы і чалавечы каранавірус OC43[20][21].
Чалавечы каранавірус NL63 і кажанавыя каранавірусы мелі НАП 5—9 стагодзьдзяў таму[22]. Каранавірус БУРС, хоць і блізкі да некалькіх відаў каранавірусаў кажаноў, аддзяліўся ад іх некалькі стагодзьдзяў таму[23]. Найбліжэйшы каранавірус кажаноў і каранавірус ЦВРС разьдзяліліся ў 1986 року[24].
Адкрыцьцё каранавірусаў адбылося ў 1960-х роках[25]. Сьпярша былі выяўленыя вірус інфэкцыйнага бранхіту ў курэй і яшчэ два ў людзей з застудай (пазьней яны стануць вядомыя пад назвамі чалавечы каранавірус 229E і чалавечы каранавірус OC43)[26]. У XXI стагодзьдзі былі ідэнтыфікаваныя новыя каранавірусы: ЦВРС (2003), NL63 (2004), HKU1 (2005), БУРС (2012), ЦВРС-2 (2019) — часьцей за ўсё праз масавыя ўспышкі вострых рэсьпіраторных інфэкцыяў.
Фактары рызыкі розных каранавірусаў значна вагаюцца ад параўнальна бясшкодных (звычайная застуда) да 30%-ай сьмяротнасьці (каранавірус блізкаўсходняга рэсьпіраторнага сындрому)[8]. Каранавірусы выклікаюць застуды зь яўнымі сымптомамі: ліхаманкай, болем у горле ад набраклых адэноідаў — пераважна ўзімку і раньняй вясною[27]. Могуць выклікаць пнэўманію і бранхіт[28]. Выяўлены ў 2003 року каранавірус цяжкага вострага рэсьпіраторнага сындрому адрозьніваецца ўнікальным патагенэзам, паколькі выклікае запаленьні як верхніх(en), так і ніжніх дыхальных шляхоў(en)[28].
Вядомыя сем штамаў чалавечых каранавірусаў:
Каранавірусы ЧКаВ-229E, -NL63, -OC43 і -HKU1 цыркулююць па сьвеце пастаянна і выклікаюць рэсьпіраторныя інфэкцыі у дарослых і дзяцей[29].
Адбывалася некалькі ўспышак каранавірусных інфэкцыяў параўнальна высокай сьмяротнасьці:
— сховішча мультымэдыйных матэрыялаў
Каранаві́русы (Coronaviridae) — сямейства з прыкладна 40 відаў вірусаў, якія паражаюць чалавека, жывёл, птушак. Вірыёны каранавірусаў акружаны бялковай мэмбранай і ліпаўтрымвальнай зьнешняй абалонкай, ад якой адыходзяць булавападобныя атожылкі, якія нагадваюць карону, за што тыя й атрымалі сваю назву.
Каранавірусная інфэкцыя сустракалася ў гісторыі чалавецтва даўно, аднак вірус упершыню быў выдзелены ў 1965 року. Усе каранавірусы зьяўляюцца абалонкавымі з адналанцужковым РНК-геномам пазітыўнай накіраванасьці і нуклеакапсыдам сьпіральнай сымэтрыі. Памер геному каранавірусаў вагаецца ад прыкладна 27 да 34 кіляпараў, што зьяўляецца адным з найбольшых паказьнікаў сярод РНК-вірусаў.
У XX стагодзьдзі былі апісаныя тры каранавірусы, якія трапілі да чалавека ад жывёлаў: вірус птушынага інфэкцыйнага бранхіту(en), чалавечы каранавірус 229E(en) ды чалавечы каранавірус OC43(en). Лічыцца, што крыніцай эпідэміі «гішпанкі», геном вірусу якой быў расшыфраваны толькі ў пачатку XXI стагодзьдзя, сталі птушкі. У новым стагодзьдзі прычынай маштабных эпідэміяў станавіліся новыя каранавірусы: вірус(en) цяжкага вострага рэсьпіраторнага сындрому (ЦВРС, 2003), вірус(en) блізкаўсходняга рэсьпіраторнага сындрому (БУРС, 2012), новы каранавірус цяжкага вострага рэсьпіраторнага сындрому (ЦВРС-2, 2019).
Зь вядомых на 2020 рок каранавірусаў ад чалавека да чалавека перадаюцца прынамсі 7 відаў. Але на іхнюю долю прыпадае толькі 8—10% захворваньня на вострыя рэсьпіраторныя вірусныя інфэкцыі. У чалавека каранавірусы паражаюць дыхальныя шляхі, страўнікава-кішачны тракт і нэрвовую сыстэму. Выклікаюць дыхавіцу, кашаль і ліхаманку. Такія формы як ЦВРС, БУРС і ЦВРС-2 могуць быць сьмяротнымі. У кароваў ці сьвіней яны могуць спрычыніць панос, а ў курэй — захворваньні верхніх дыхальных шляхоў. Спэцыфічных вакцынаў ці лекаў ад каранавірусу не існуе.
Коронавирус — сүт эмүүчүлөрдүн жана канаттуу куштардын ооруга чалдыгышын пайда кылган белгилүү бир вирустардын тобу.
Коронавирустар адамдардын дем алуу жолдорунун инфекциясын жаратат. Ал айрым учурларда кадимки суук тийүүнүн себеби болуп (риновирустар себеп болушуна басымдуулук кылат) жеңил өтүшү мүмкүн, же жашоого коркунучтуу «Дем алуу органдарынын синдрому» (SARS), «Жакынкы Чыгыш респиратордук синдрому» (MERS) жана COVID-19 сыяктуу илдеттерге алып келиши ыктымал.
Коронавирустар Riboviria дүйнөсүнүн, Nidovirales түркүмүнүн, Coronaviridae тукумуна кирип, Orthocoronavirinae тукумчасын түзүшөт. Алар бир чынжырлуу РНК геномун (рибонуклеин кислотасы) жана спираль симметриялуу нуклеокапсид камтыган чел сымал вирустар. Аты латын тилинен «таажыны» билдирет, анын себеби коронавирустун челинин тышкы көрүнүшүндө.
COVID-19 же жаңы коронавирус (КоВ) — бул 2019-жылы ачылган коронавирустардын ичинен акыркысы тарабынан пайда болгон оору. «CO» «коронавирус» (corona), VI — «вирус» (virus), ал эми D — «оору» (disease) дегенди билдирет. Буга чейин бул дарт «2019-жылдын жаңы коронавирусу» же «2019-нКоВ» деп аталып келген. COVID-19 вирусу оор респиратордук синдромду (ТОРС) жана КДВОнун (курч дем вирустук ооруларынын) айрым типтерин пайда кылуучу вирустар таандык болгон вирустардын түркүмү менен байланышкан жаңы вирустан турат.
Коронавирус — сүт эмүүчүлөрдүн жана канаттуу куштардын ооруга чалдыгышын пайда кылган белгилүү бир вирустардын тобу.
Коронавирустар адамдардын дем алуу жолдорунун инфекциясын жаратат. Ал айрым учурларда кадимки суук тийүүнүн себеби болуп (риновирустар себеп болушуна басымдуулук кылат) жеңил өтүшү мүмкүн, же жашоого коркунучтуу «Дем алуу органдарынын синдрому» (SARS), «Жакынкы Чыгыш респиратордук синдрому» (MERS) жана COVID-19 сыяктуу илдеттерге алып келиши ыктымал.
Коронавирустар Riboviria дүйнөсүнүн, Nidovirales түркүмүнүн, Coronaviridae тукумуна кирип, Orthocoronavirinae тукумчасын түзүшөт. Алар бир чынжырлуу РНК геномун (рибонуклеин кислотасы) жана спираль симметриялуу нуклеокапсид камтыган чел сымал вирустар. Аты латын тилинен «таажыны» билдирет, анын себеби коронавирустун челинин тышкы көрүнүшүндө.
COVID-19COVID-19 же жаңы коронавирус (КоВ) — бул 2019-жылы ачылган коронавирустардын ичинен акыркысы тарабынан пайда болгон оору. «CO» «коронавирус» (corona), VI — «вирус» (virus), ал эми D — «оору» (disease) дегенди билдирет. Буга чейин бул дарт «2019-жылдын жаңы коронавирусу» же «2019-нКоВ» деп аталып келген. COVID-19 вирусу оор респиратордук синдромду (ТОРС) жана КДВОнун (курч дем вирустук ооруларынын) айрым типтерин пайда кылуучу вирустар таандык болгон вирустардын түркүмү менен байланышкан жаңы вирустан турат.
Коронавируслар[6] (лат. Coronaviridae) — 2020 елның гыйнварына үз эченә 40 төрле вирусны алучы гаиләлек, ике асгаиләлеккә берләштерелгән. Вирус кешедән тыш, мәчеләргә, этләргә кошларга, дуңгызларга, куяннарга, мөгезле эре терлеккә дә йогарга мөмкин.
Беренче тапкыр 1965 елда табыла.
Геном бер чылбырлы (+)РНК белән тасвирлана. Нуклеокапсид аксым мембранасы һәм коронага (таҗга) охшаган энә сыман үсентеләр чыгып торган тышкы катлам белән уратылган.
Коронавируслар гаиләлеге ике асгаиләлектән, 40 төрдән тора[7]:
Коронавируслар (лат. Coronaviridae) — 2020 елның гыйнварына үз эченә 40 төрле вирусны алучы гаиләлек, ике асгаиләлеккә берләштерелгән. Вирус кешедән тыш, мәчеләргә, этләргә кошларга, дуңгызларга, куяннарга, мөгезле эре терлеккә дә йогарга мөмкин.
Беренче тапкыр 1965 елда табыла.
Коронавирустар[2] (лат. Coronaviridae) — 2020 йылдың ғинуарына үҙ эсенә 40 төрлө вирусты алыусы ғаилә, ике ассемьялыҡҡа бүленә. Вирус кешенән тыш, мәселәргә, эттәргә, ҡоштарға, дуңғыҙҙарға, ҡуяндарға, эре мөгөҙлө терлеккә лә йоғорға мөмкин.
Беренсе тапҡыр 1965 йылда табыла.
Геном бер сылбырлы (+)РНК менән тасуирлана. Уклонкапсид аҡсым мембранаһы һәм коронкаға оҡшаған энә һымаҡ үҫентеләр сығып торған тышҡы ҡатлам менән уратылған.
Коронавирустар семьялығы ике ассемьялыҡтан, 40 төрдән тора[3]:
Коронавирустар (лат. Coronaviridae) — 2020 йылдың ғинуарына үҙ эсенә 40 төрлө вирусты алыусы ғаилә, ике ассемьялыҡҡа бүленә. Вирус кешенән тыш, мәселәргә, эттәргә, ҡоштарға, дуңғыҙҙарға, ҡуяндарға, эре мөгөҙлө терлеккә лә йоғорға мөмкин.
Беренсе тапҡыр 1965 йылда табыла.
कोरोनाविरिडाए (Coronaviridae) वायरस का एक जीववैज्ञानिक कुल है। इसकी सदस्य जातियों को इलेक्ट्रॉन सूक्ष्मदर्शी से देखने पर सूर्यग्रहण में दिखने वाली कोरोना जैसे उभराव दिखते हैं, जिस से इसका यह नाम पड़ा। यह आरएनए वायरस होते हैं जिनमें आरएनए के एक-रेशा और उसे ढेपता हुआ प्रोटीन का एक खोल होता है। कोरोनावायरस इसी कुल का सदस्य हैं। कोरोनाविरिडाए कुल में लगभग 40 ज्ञात जातियाँ हैं, जिन्हें 23 उपवंशों, 5 वंशों और 2 उपकुलों में श्रेणीकृत करा गया है।[1][2]
कोरोनाविरिडाए (Coronaviridae) वायरस का एक जीववैज्ञानिक कुल है। इसकी सदस्य जातियों को इलेक्ट्रॉन सूक्ष्मदर्शी से देखने पर सूर्यग्रहण में दिखने वाली कोरोना जैसे उभराव दिखते हैं, जिस से इसका यह नाम पड़ा। यह आरएनए वायरस होते हैं जिनमें आरएनए के एक-रेशा और उसे ढेपता हुआ प्रोटीन का एक खोल होता है। कोरोनावायरस इसी कुल का सदस्य हैं। कोरोनाविरिडाए कुल में लगभग 40 ज्ञात जातियाँ हैं, जिन्हें 23 उपवंशों, 5 वंशों और 2 उपकुलों में श्रेणीकृत करा गया है।
კორონავირუსეფი[1] (ლათ. Coronaviridae) — ვირუსეფიშ ფანია, ნამუთ 2020 წანაშო იკათუანდჷ 39 გვარობაშ ვირუსის, ნამუეფით მუშჸურე გოართოიანაფილი რე 2 გიმენფანიას[2], დო ნამუთ გინმადავალუ ადამიერეფს, კატუეფს, მაფურინჯეეფს, ჯოღორეფს, შხუ ქალამი ორინჯის, ღეჯეფს დო ყურდგელეფს.
ვირუსიქ მაართათ გიშერთჷ 1965 წანას, მაჭუე რინიტიშ მოღვენი პაციენტეფს.
კორონავირუსეფი (ლათ. Coronaviridae) — ვირუსეფიშ ფანია, ნამუთ 2020 წანაშო იკათუანდჷ 39 გვარობაშ ვირუსის, ნამუეფით მუშჸურე გოართოიანაფილი რე 2 გიმენფანიას, დო ნამუთ გინმადავალუ ადამიერეფს, კატუეფს, მაფურინჯეეფს, ჯოღორეფს, შხუ ქალამი ორინჯის, ღეჯეფს დო ყურდგელეფს.
ვირუსიქ მაართათ გიშერთჷ 1965 წანას, მაჭუე რინიტიშ მოღვენი პაციენტეფს.
