Aloza niebieska[2], aloza małooka[3] (Alosa aestivalis) – gatunek małej morskiej ryby ławicowej z rodziny śledziowatych (Clupeidae).
Zachodnie wybrzeże Oceanu Atlantyckiego od stanu Massachusetts na północ po Rzekę Św. Jana na Florydzie. Na północy spotykana aż po wyspę Cape Breton w Nowej Szkocji oraz w rzece Mohawk nawet 150 km w głąb lądu. Ian Blackburn i Karin Limburg prowadzą badania, które mają za zadanie określić czy osobniki występujące w rzekach stanu Nowy Jork pochodzą z migracji, czy też na stałe zamieszkują tamte wody. Aloza niebieska preferuje wody do głębokości 50–55 metrów[4].
Żyje na głębokości 5–55 m, prawdopodobnie zimę spędza bliżej dna na otwartym morzu, zaś wiosną zbliża się do brzegu.
Osiąga długość ok. 27 cm[5] (maksymalnie 40 cm[6]) oraz 200–400 g wagi[6]. Ciało wydłużone, w przekroju owalne. 47–53 kręgi. Na brzuchu wyraźny kil z łusek. Linia boczna niezbyt wyraźnie zaznaczona. Oczy i skrzela proporcjonalnie małe. W szczęce górnej wyraźne nacięcie, szczęka dolna wystaje za szczękę górną. Z przodu pyska u młodych ryb maleńkie zęby, z wiekiem zanikają. 7 par łuków skrzelowych, na górnej części pierwszej pary łuków skrzelowych 41–52 wydłużone wyrostki filtracyjne (u ryb do 10 cm długości mają normalną długość). Płetwa grzbietowa romboidalna z 15–20 promieniami; w płetwie odbytowej 15–21 promieni. W płetwach piersiowych 14–18 promieni, w płetwach brzusznych 9–11 promieni.
Grzbiet granatowy, za głową ciemna plama. Płetwy brzuszne, odbytowa i grzbietowa są koloru pomarańczowego lub czerwonawego. Płetwy piersiowe i ogonowa ciemniejsze, koloru niebieskiego lub srebrnego. Jama otrzewnej czarna.
Dojrzewa płciowo przy długości ok. 25 cm w wieku 3–4 lat.
Aloza niebieska, podobnie jak większość ryb z rodziny śledziowatych, rozmnaża się oraz przebywa w stanie larwalnym w wodach słodkich lub słabo zasolonych[7].Dorosłe osobniki migrują na akweny, w których odbywa się tarło, nawet od połowy IV, gdy temperatura wód w rzekach wynosi 6–9 °C[7]. Większość osobników odbywa tarło w sezonie letnim, od końca VI do końca VII (w Zatoce Chesapeake trze się w IV, w rzece Connecticut od IV do IX, w rzece Delaware od IV do VI, w rzece Potomak w IV i V). Aloza niebieska do rozmnażania preferuje górne biegi rzek lub płytkie strumienie o silnym nurcie i twardym kamienistym dnie. Gatunek ten rozmnaża się w dużych grupach. Tarło odbywa się późnym popołudniem i wieczorem. Jedną samicą może interesować się kilka lub kilkanaście samców. Samce pobudzają samice do wypuszczenia ikry ocierając się o jej grzbiet. Równocześnie z samicami, samce wypuszczają do wody nasienie[7]. Ikra składana jest przy dnie, pośród kamieni; jest okrągła, gładka i lepka, barwy żółtej, pomarańczowej lub bursztynowej; żółtko ziarniste, zajmuje ok. 1/4 średnicy jaja.
Wylęg po 50–72 godzinach. Po osiągnięciu około 5 cm młode kierują się w dół rzeki[8]. Żyje około 8–12 lat[9], w zależności od środowiska. Dojrzałość płciową osiąga po 3–4 latach[10].
Podstawowym elementem diety alozy niebieskiej jest zooplankton. Żywi się głównie widłonogami (Acartia, Alteutha, Eurytemora, Pseudodiaptomus i Thalestris), krylem (Corophiumi Gammarus), mniejszymi gatunkami krewetek (m.in. Crangon), lasonogami (Neomysis), małżoraczkami (Cypris), równonogami oraz larwami owadów[11][12]. Zjada również niewielkie ryby.
Najpospolitszymi pasożytami alozy niebieskiej są kolcogłowy (Acanthocephala) i nicienie (Nematoda)[13].
Ma znaczenie w rybołówstwie. Sprzedawana świeża lub solona.
Aloza niebieska, aloza małooka (Alosa aestivalis) – gatunek małej morskiej ryby ławicowej z rodziny śledziowatych (Clupeidae).
