Multimedia w Wikimedia Commons Kruczek (Ptilostomus afer) – gatunek średniego ptaka z rodziny krukowatych, jedyny przedstawiciel rodzaju Ptilostomus. Występuje w Afryce Subsaharyjskiej[5]. Gatunek opisany po raz pierwszy przez Karola Linneusza na podstawie osobnika znalezionego w Senegalu w roku 1766[6]. Pierwotnie przypisywany do rodzaju Corvus[7][5].
Całkowita długość ciała kruczka mieści się w zakresie 35–42 cm[7], z czego ogon może stanowić 22,5–30 cm. Skrzydło osiąga długość 15,2–17,2 cm, skok mierzy 4,4–4,7 cm, a dziób 3,2–3,6 cm[8].
Masa ciała przeciętnego osobnika to 121–130 g[7].
Mocny dziób, łukowato wygięty, o czarnej lub różowawej barwie. Pióra u nasady nosa stosunkowo krótkie i lekko sterczące do góry. Upierzenie ciemne z niebieskawym lub fioletowym połyskiem. Kuper oraz pokrywy nadogonowe o mniej głębokim odcieniu czerni. Lotki pierwszo- i drugorzędowe ciemnobrunatne z czarnymi końcówkami. Spodnie pokrywy skrzydłowe ciemnopopielate. Długi, szarobrązowy ogon podzielony na kilka poziomów. W przeciwieństwie do większości wróblowych posiada 10, a nie 12 sterówek. Nogi czarne. Tęczówki o zabarwieniu fioletowym, fioletoworóżowym lub czerwonawym[9][8][7][10].
Różnice między płciami to bardziej czerwony odcień tęczówki samicy[8] oraz dłuższy ogon samca[9].
Oczy młodych osobników mają brązową barwę i różowoczerwony dziób z ciemną końcówką. Kolor tęczówki zmienia się zaraz po pierzeniu, natomiast barwa dzioba pozostaje taka sama przez pierwszy rok życia[11][8][12][13].
Kruczek łączy się w niewielkie stada liczące do 20 osobników[9]. Zazwyczaj obserwowany na wysokościach 600–1500 m[14]. Gatunek generalnie osiadły, znane jedynie przypadki lokalnego przemieszczania się ptaków (głównie w centralnej Afryce[7]). Często przebywa w pobliżu dużych zwierząt dzikich lub hodowlanych[15][16][13]. Pojawia się na pastwiskach i przemieszcza się razem z bydłem, by zjadać towarzyszące mu owady. Zdarza się również, że siada na plecach zwierząt (m.in. słoni), żeby wypatrywać owadów lub jeść ich pasożyty, np. kleszcze. Poszukuje pożywienia w grupach, najczęściej na terenach trawiastych porośniętych krzewami, grzebiąc dziobem w ziemi i ściółce. Po podłożu porusza się krótkim biegiem lub skokami[8]. Gniazduje w koloniach[17].
Często słyszane nawoływania osobników przelatujących w grupach. Dźwięki wydawane przez kruczka opisywane są jako wysokie piski lub głębokie szczebiotanie. Zapisywane jako pee-ip, pee-ip, pee-ip[7]. Odnotowano także szorstkie trajkotanie i kraczące nawoływanie ostrzegawcze[8].
Gatunek wszystkożerny. Kruczek spożywa nasiona, owoce (m.in. olejowca gwinejskiego), jagody, pajęczaki oraz małe owady[7].
Spotykany na terenach uprawnych oraz sawannach[12], często wśród drzew, zwłaszcza w pobliżu palmy winnej[16][10][7].
Południowo-zachodnia Mauretania, Senegal, Gambia, Gwinea, Sierra Leone, północna część Wybrzeża Kości Słoniowej, południowe Mali, Burkina Faso, północ i wschód Ghany, Togo, Benin, południowy Niger, wąski obszar od Nigerii do południowo-zachodniego Sudanu, północno-wschodnie Kongo, Uganda poza południowym zachodem i wschodem, skrajna południowo-zachodnia Etiopia, zachodnia Kenia. Zarejestrowano pojedyncze przypadki pojawiania się kruczka w północnym Kongo oraz Liberii[7].
Gniazdo leży zazwyczaj na szczytach wysokich drzew. Ma okrągły kształt, niewielkie wejście i jest zbudowane w całości z ciernistych gałązek[18][9].
Samica składa od sześciu do ośmiu jasnych (białych lub jasnoniebieskich) jaj, nakrapianych brązowo zwłaszcza przy szerszej części[9].
Kruczek (Ptilostomus afer) – gatunek średniego ptaka z rodziny krukowatych, jedyny przedstawiciel rodzaju Ptilostomus. Występuje w Afryce Subsaharyjskiej. Gatunek opisany po raz pierwszy przez Karola Linneusza na podstawie osobnika znalezionego w Senegalu w roku 1766. Pierwotnie przypisywany do rodzaju Corvus.
