Multimedia w Wikimedia Commons Sokół maskowy (Falco fasciinucha) – gatunek małego ptaka drapieżnego z rodziny sokołowatych (Falconidae).
To jeden z najmniejszych sokołów Południowej Afryki. Pierwsze osobniki opisano Wzgórzach Taita w Kenii, stąd wzięła się angielska nazwa tego ptaka. Gatunek rozprzestrzenił się na całą wschodnią część subsaharyjskiej Afryki, ale najczęściej widuje się go w Kenii. Poza tym nieliczne miejsca lęgowe występują nad rzeką Zambezi w Zimbabwe i północnej części południowej Afryki (tam regularnie pojawia się w czasie lęgów.
Widuje się go w pobliżu wysokich klifów, wąwozów i ostańców, często też na obszarach leśnych (zwłaszcza w suchych lasów podrównikowych typu mopane i miombo). Często spotyka się go w parach.
To rzadki i nierównomiernie rozmieszczony ptak o dość dużym areale występowania. Udokumentowane dane świadczą o światowej populacji na poziomie 40-50 par lęgowych. Uważa się go zatem za najrzadszego lęgowego ptaka Południowej Afryki. Ta liczba może być obecnie jeszcze mniejsza. Jest bowiem wrażliwy na stosowany przez człowieka środek DDE, który sprawia, że skorupki jego jaj są cieńsze niż normalnie. Cierpi też przez utratę naturalnych siedlisk w wyniku budowy zapór wodnych, nielegalne polowania i handel, niepokojenie przez człowieka na lęgowiskach i w końcu przez konkurencję z innymi drapieżnikami, a zwłaszcza z sokołem wędrownym.
Stąd organizacja BirdLife International uznała go za gatunek bliski zagrożeniu wyginięcia, choć niedokładne oszacowanie liczebności sugeruje, by nadać mu status gatunku o stosunkowo wysokim ryzyku wymarcia.
Zaloty i kojarzenie się w pary wygląda podobnie jak u sokoła wędrownego. Podobnie brzmią jego popisy wokalne, którymi wyznacza swoje terytorium. Sokoły maskowe nie migrują i jedynie młode ptaki mogą koczować oddalając się o parę kilometrów od miejsca w którym się wykluły.
Poluje z zasiadki ze skał lub wysokich gałęzi drzew. Łowi nietoperze i małe ptaki, np. jeżyki, słowiki. Chwyta je w locie zwykle po szybkim pościgu. Żywi się również owadami, w tym termitami i chrząszczami, które chwyta szponami, a do dzioba wkłada je będąc w powietrzu. Wszystkie ofiary zanoszone są do specjalnych miejsc, gdzie je skubie i rozczłonkowuje.
To dość charakterystyczny mały sokół, ale można pomylić go z paroma innymi gatunkami. Rudawy brzuch upodabnia go do sokoła afrykańskiego, choć różnice tkwią w białym podgardlu i niewątpliwie rude pola na karku. Również pokrywy podskrzydłowe są jednolicie rude, podczas gdy u sokoła afrykańskiego jest tam więcej kreskowania. Najbardziej oczywistą cechą rozpoznawczą pod skrzydłami jest biało-czarne paskowanie lotek - u sokoła afrykańskiego są rude.
Te ptaki o masywnej budowie, mają długie skrzydła, ale krótki ogon. Lecą szybko, choć poruszają się w locie dość ociężale. Pomimo to są wytrawnymi powietrznymi łowcami.
Sokół maskowy ma 10-12 cali długości i ma około 1,5-2 stóp rozpiętości skrzydeł. Waży 7,5-11 uncji.
Gniazda znajdują się na osłoniętych nagich półkach skalnych w zagłębieniach znajdujących się na wysokich, stromych klifach lub spadzistych wąwozach. Na drodze konkurencji z większymi sokołami czasem sokół maskowy zmuszony jest zajmować mniej odpowiednie miejsca do wylęgu.
Lęg składa się z 3-4 jaj owalnego kształtu i jasnopłowej barwy. Widać na nich żółtawo-brązowe nakrapianie. Para dzieli się obowiązkiem wysiadywania jaj, choć samice częściej zajmują się tą czynnością. Oboje rodzice dalej wychowują młode i przynoszą im pokarm.
Sokół maskowy (Falco fasciinucha) – gatunek małego ptaka drapieżnego z rodziny sokołowatych (Falconidae).
